La Fumado - Eventoj

La cerba rekompenca sistemo
Ĉirkaŭ la jaro 1950, du usonaj esploristoj, Olds kaj Milne inplantis elektrodojn en
diversajn lokojn de la cerbo de ratoj. Kiam la rato premis sur regstango en sia kaĝo, mallonga
elektra malŝargo estis sendata en la elektrodon. La reakcioj de la rato varias laŭ la stimulata
loko. Multaj regionoj estas senreakciaj. Foje la rato evitas repaŝi sur la stango. Tio sugestas,
ke ĝi sentis sin malagrable. Sed la stimulo de iuj regionoj kaŭzas specialan konduton: La rato
ekpremadas pli kaj pli la stangon, ĝis 100 fojojn minute, forgesante trinki kaj manĝi.
Oni klarigis tiun konduton tre antropomorfe. La rato sin stimulus por plezuriĝi,
bezonante verŝajne sin mem nerezisteble denove stimuli. Ratoj lernas rapide premi stangon,
kiu distribuas biskvitojn. Analoge kun la homa konduto, oni supozis, ke la biskvito
rekompencas la konduton. Tiu rekompenco estus kruda plezuro. Oni nomis tiujn cerbajn
regionojn "Cerba rekompenca sistemo". Per elektra stimulo la rato ekhavus senpere plezuron,
sen pasi tra la kompleksan kunĉenadon: malsato-serĉo-manĝo-plezuro-sato.
Tiu elektra memstimulo elvokas evidente konduton de homoj, kies nura intereso en la
vivo esta trovi kaj preni substancon, kiu havigas al ili pli kaj pli nedaŭran plezuron. Oni pli
kaj pli uzas en multaj lingvoj la radikon "adikt" pri vortoj rilataj al dependecoj. Per la jura
latina vorto "addictio" oni kondamnis debetulon estiĝi sklavo de sia kreditoro. Ĉiuj adiktivaj
substancoj stimulas la rekompencan sistemon. Ĉiuj pligrandigas la kvanton da dopamino en
grupo de neŭronoj de la cerba bazo (la ventra striato). La elektra stimulado agas same. Ĝi
sekreciigas dopaminon apud tiuj neŭronoj. Plie dopamino stimulas aliajn cerbajn regionojn,
kiuj gravas pri kortuŝo, emocioj, memorkapablo kaj faciligas pason de motivado al ago.
Nikotino kaj tabaka dependeco
Ĝenerale, oni konsentas ke nikotino donas al tabako ĝian adiktivan povon, en tioma
grado, ke la konsilanto de la Usona Registaro pri Sano (Surgeon General) ne hezitis titoli sian
raporton el 1988 "Nikotina Adikto". Du gravaj argumentoj pravigas tiun opinion.
1.- Nikotino facile eniras en la nervan sistemon. Tie ĝi stimulas la nikotinajn receptorojn
de neŭronoj, kiuj pligrandigas la kvanton de dopamino en la rekompenca sistemo, same kiel
agas ĉiuj adiktivaj substancoj.
2.- Fumanto emas teni konstanta la nikotin-nivelon en la sango. Kiam ŝli fumas fortajn
aŭ mildajn, aŭ kurtigitajn cigaredojn, ŝli ŝanĝas sian fumomanieron por atingi tiun rezulton.
Ŝli ŝanĝas la amplekson kaj la nombron de la enspiritaj fumoprenoj, kaj la profundon de
inhaloj. Oni tion nomas "la titraĵo de nikotino".
Multaj kontrolitaj esploroj elmontris ke nikotino malgravigas la perturbojn post
fumĉeso, kaj pligrandigas la procenton da sukcesoj. Multegaj sciencaj artikoloj emas pruvi, ke
nikotino estas vere la nura dependiga substanco de tabako. Tamen, mi ne povas senrezerve
konsenti kun tiu ĝenerala opinio.
Unue, ĉiufoje kiam kemiisto ekstraktis kaj purigis el adiktiva planto molekulon, kiu
reproduktas la efikojn de la planto, fidu toksiĝemulojn: Ili rapide taksas la molekulon pli
interesa ol la planto, ĉar pli efika. Ili trovas la plej bonan manieron por ĝin elpreni, la bonan
kvanton por eviti toksajn malsanojn. Neniu en Eŭropo maĉadas foliojn de kokao, oni flaras
kokainon. Oni ne plu fumas opion, oni injektas morfinon al si. Post kiam kemiisto sintezis
heroinon el morfino por helpi la morfinodependajn homojn ĉesi, tiuj ĉi rapide alprenis tiun
novan pli ageman molekulon.
Nenio sama pri nikotino. Oni estas ĝin ekstraktinta, puriginta jam de pli ol 150 jaroj.
Neniam la toksiĝemuloj uzadis puran molekulon. Eĉ dum militoj, kiam tabako estis rara kaj
48