La Fumado - Eventoj

mastrumistino, via frato deliktulo, vi havos lernejkamaradon, kiu pruntedonos al vi la
malnovan violonon de sia avo, kiun li trovis en la subtegmento. La cigana patro de alia, kiu ne
kapablas legi muziknotojn, vin lernigos ludi "la Nigraj Okuloj" kaj vi fariĝos famkonata
virtuozo.
Se vi ne deziras lerni stiradon de aŭtomobilo aŭ pilotadon de aviadilo, vi neniam provos.
Sed ne sufiĉas la deziro. Se vi enirus en aviadilon kaj sukcesus ekflugi, vi ne longe forflugos.
Necesas lerni en instruejo, kie la racia cerbo komprenos tion, kion diras la instruisto. Sed
kiam la instruisto de la stirlernejo diras al vi: "Ŝanĝu rapidumon", tiu ŝajne simpla ago
necesigas du samtempajn agojn, malkluĉi kaj puŝi la rapidumstangon. Nu, la racia cerbo ne
povas pensi du aferojn samtempe. Tiam oni aŭdas "Kraak…!" kaj la instruisto skoldas:
"Atentu! Vi ne metis vian ĝirblinkilon, vi preterpasis la oranĝan trafiklumon, vi preskaŭ
surveturis la policiston kaj elŝiris la maldekstran kotŝirmilon de la "Mercedes"!". Por stiri,
necesas analizi kaj integri milojn da agoj samtempe, kaj tuj fari adaptitan respondon. Nur la
aŭtomato kapablas plenumi tiel kompleksegan agon.
La bazo de lernado estas RIPETADO. Kiam oni estas sufiĉe ripetinta saman geston, ĝi
fariĝas aŭtomata. Kiam aktoro provludas rolon, li ĝin legas kaj ripetas plurfoje, ĝis li scias
parkere. Orkestroj provripetas. Antaŭlonge en Francio, oni nomis la instruistojn "ripetigistoj",
ĉar ili gvidadis kunripetadon de leciono. La lernado por stiri aŭtomobilon konsistas el ofta
ripetado de serio de agoj, tiel ke la aŭtomata cerbo ilin efektivigu mem. Post kelkaj jaroj, la
nenaturdotita lerninto, kiu akiris sian stirpermeson post tri fiaskoj, babilas kun sia pasaĝero.
Ŝlia aŭtomato sentas, ke la motoro iomete penas. Ŝli rapidumŝanĝas eĉ sen ke la racia cerbo
konscias, sen ke la konversacio ĉesas eĉ dum dekona sekundo. Ne utilas aŭtomata
rapidŝanĝilo, se oni ne havas lignan kruron aŭ ŝultran artrozon. La aŭtomata ŝanĝilo estas en
via kranio.
Oni povas lerni eviti hundfekon sur trotuaro per nur unu malbonŝanca sperto. Necesas
multfoje ripeti kompleksajn gestojn por akiri aŭtomatecon. Plie la kondiĉoj estas diversaj kaj
ŝanĝiĝemaj. La aŭtomata cerbo devas adaptiĝi rilate al ĉiuj novaj situacioj. Tial la novaj
stirantoj havas grandan literon, ekzemple "L" (Lernanto) aŭ “A” (Atentu!), surgluitan
malantaŭ la aŭto, kaj pli altan asekur-kotizon. Mi memoras pri mia nova stirpermeso. Mia
patro lasis min stiri. Piedpilko ruliĝis trans la straton. Instinkte mi provis ne surveturi la
pilkon. Mia patro ekhurlis apud mi: "La knabeto! La knabeto!". Mi vidis aliajn pilkojn trairi la
straton, sed de tiam mi reflekse rigardas, ĉu knabeto ne kuras al ĝi. Pli poste, ne necesas vidi
ruliĝantan pilkon. Kiam mi vidas infanon ludantan kun pilko sur trotuaro, mi malakcelas.
Nun, sufiĉas vidi sur la trotuaro knabeton kun pilko en manoj, por ke mia piedo forlasu la
akcelilon. Ju pli oni spertas, des pli oni anticipas, des malpli oni akcidentiĝas. Sed se morgaŭ
oni min proponus stiri ralio-bolidon sur malebena zigzaga monteta vojo, se mi ne gluus "L"
sur la kofrujon kaj ne stirus prudentege, mi veturus rekte en ravinon.
La geston ekbruligi cigaredon fumanto tre ofte ripetas. Ne necesas uzmaniero. Kiam oni
sentas bezonon, la mano ŝoviĝas en la poŝon, du fingroj eltiras la cigaredon el paketo, ĝin
metas ĉe la buŝon, la fajrilo aperas, la flamo ekbrilas: oni ne haltigis la konversacion, iafoje eĉ
interrompis la frazon nur inter la du aŭ tri ekbruligaj enspiroj. Sufiĉas atenti la vizaĝon de
fumanto, kiam ŝli ekbruligas cigaredon, por konvinkiĝi, ke tio estas aŭtomata gesto kaj
konduto.
La pavlova kondiĉita reflekso estas lernita respondo de la aŭtonoma nerva sistemo, kiu
sekreciigas salivon. Sed tiu fenomeno estas pli ĝenerala. Ĉiu evento asociita kun la aŭtomata
konduto povas per si sola ĝin elklikigi. La telefono sonas, tiam la sekretariino premas la
aŭdoparolilon inter la vango kaj la ŝultro por ekbruligi cigaredon. Estas tempo por paŭzi, aŭ
kiam la kafo alvenas post la tagmanĝo, kiam oni promenigas la hundon, kiam oni ŝaltas la
35