La Fumado - Eventoj

Ĉapitro IV
LERNADO
Forĝante oni iĝas forĝisto
Franca proverbo
Denaske, nature, la aŭtomato zorgas pri senfinaj tedaj ripetadaj taskoj, kiujn la racia
konscia cerbo ne kapablus plenumi, sen laceco kaj sen eraroj, kun ekstrema precizeco kaj
seninterrompa vigleco. Sed ĝi ankaŭ kapablas lerni novajn aŭtomatajn funkciojn.
Fronte al kunveninta sciencularo, Ivan Petroviĉ Pavlov senespere skuis sonorileton. La
hundo ne salivis. Ĝis nun, ĉio disvolviĝis glate. En la dukteton oni enmetis tubeton, tra kiu
salivo fluis de la parotida glando en la buŝon. La tubeto eliris trans la kola haŭto. Oni vidis la
fluon de salivaj gutoj grandiĝi, tuj post kiam oni metis viandopecon en la buŝegon de la
hundo. Estas natura reflekso. Poste alvenis la genia ideo: dum pluraj tagoj, ĉiutage, oni skuis
la saman sonorileton ĵus antaŭ ol doni viandon. Fine okazis la miraklo: oni nur skuis la
sonorileton, sen doni viandon... kaj salivo fluis. Pavlov volis publike elmontri tion, kion oni
nun nomas "kondiĉita reflekso".
Kial iam hundo ne plu salivis? Ĉu estis la sama hundo? Oni venigis la helpiston, kiu
alvenis en blanka kitelo. Li skuis la sonorileton… kaj salivo fluis.
Tiu anekdoto ilustras la kompleksecon de tiaj ĉirkaŭaj stimuladoj. La respondo de la
hundo ne estis kaŭzita de la sonoriletsono, sed de ties sono, kiam la helpisto en blanka kitelo
skuis la sonorileton. La hunda cerbo denaske scias, ke kiam la gustaj nervoj alportas al ĝi la
informon ke nutraĵo estas en la buŝo, ĝi devas stimuli la salivajn glandojn por malseketigi la
manĝaĵon. Tiel ĝi faciligas la maĉon kaj la gluton, kaj komenciĝas la digesto. Estas natura,
refleksa, tute aŭtomata funkcio. Kiam la aŭtomato estas kompreninta, ke la sonorileto ĝin
antaŭavertas, ĝi do lernas anticipi alvenon de viando en la buŝon. Ni havas riĉan sperton de
tiaj anoncivaj signaloj. Ĉiu iam sentis la salivon venanta en la buŝon kiam apetitvekaj odoroj
de rostaĵo alvenas el la kuirejo antaŭ la tagmanĝo, eĉ kiam oni nur pensas pri ĝi. La koro de la
konkursanta naĝisto plirapidiĝas longe antaŭ la komenco de la fizika penado, kiam kliniĝinta
sur la startŝtono, li atendas la fajfon. Sed la dialogo inter la tri cerbopartoj daŭras post la
anticipo. La dommastrino estas foje iom ĉagrenata, kiam la kunmanĝantoj komparas, ne ĉiam
favore, ŝian bongustegan stufaĵon kun ĉiuj aliaj, kiujn ili jam gustumis. Ĉetable, la aŭtomato
kapablas starigi interparoladojn, kiuj per la elvokitaj mensbildoj plidaŭrigas kaj pligrandigas
la sekreciojn, kiuj faciligas bonan digestadon.
Krome la aŭtomato povas ankaŭ lerni agojn, kiuj ne estas denaskaj. Ĝi povas senzorgigi
nin pri la kontrolo de taskoj, iafoje malsimplaj, kiuj fariĝus tedaj, se oni devus seninterrompe
pensi ĉiujn detalojn por ilin plemumi, certe ne senerare kaj malpli bone. La aŭtomato neniam
eraras, krom se iu ajn ŝanĝo de la tasko estas petata. Sen la aŭtomato, kiom multaj nuntempaj
profesioj estus neelteneblaj? Ĝi permesas pensi pri alia afero dum la laboro, atendante la
horon foriri.
La motoro por lerni estas la afekcia cerbo. La deziro. Se vi ne deziras lerni ludi
violonon, eĉ se vi vivas de via naskiĝo en muzika etoso, se via patro estas orkestrestro kaj via
patrino kantistino, eĉ se vi havos la plej bonan instruiston kaj oni aĉetos al vi tutnovan
Stradivarion, eble vi sukcesos ludi folkloran melodieton je Kristnaska vespero, poste vi
forlasos vian torturilon tuj, kiam vi atingos la ribelaĝon. Sed se vi deziras ludi violonon, eĉ se
vi estas la kvina el dek infanoj de malriĉa familio, se via patro estas senlabora, via patrino
34