La Fumado - Eventoj

plezuro, kiun havigas la ripozo post labormateno. Oni tagmanĝis, oni estas sata, oni ŝatus
siesteton. Restas ankoraŭ iom da tempo por malstreĉiĝi antaŭ ol denove labori. Oni babilas
inter kolegoj, oni parolas pri aŭtomobiloj, viroj aŭ virinoj, ferioj. Oni klaĉas pri forestantoj.
Paradizo. Koncerne la fumanton, estas tempo por cigaredo. Se ŝli ekkonscius, ke ŝli ne plu
havas cigaredojn, ŝli ne kapablus ĝui la momenton. Ŝli sentas la mankon, paroksismigitan de
la kutimo ekbruligi cigaredon en tia cirkonstanco. Ŝli esploras siajn poŝojn, sian sakon: nenio.
Ŝli vidas fumantajn kolegojn. Ili jam fermis paketojn, ne plu videblajn. De nun neniu donacos
al ŝli cigaredon. Ili ŝercas kaj ridas. Ŝli nenion aŭdas, ŝli ne povas frandi la momenton, ŝli nur
pensas pri cigaredo. Ĉu ŝli petu unu de sia najbaro, kiu avidas ŝlian postenon?... Ŝli tion faris.
Ŝli longe enspiras la unuan fumon. La manko tuj svenas. La kruda plezuro alvenas. Ĝi daŭras.
Ŝli iĝas simila kiel la aliaj. Oni tumultas. Ŝli partoprenas. Ŝli sentiĝas bone. Kaj ŝli pensas
"Kiom bona cigaredo!". Tamen reale la bono ne estas la cigaredo, sed la momento, la etoso.
Ŝli ne povis frandi tiun momenton de feliĉo pro la manko. Cigaredo venkis tiun obstaklon.
Sed, per glito de signifo, per transigo de senco, ŝli atribuas al cigaredo la kaŭzon de la
plezuro. Iom vere, ĉar cigaredo permesis senti la plezuron. Sed estas vere nur ĉe la fumantoj,
kiam ili fumadas. Tiu, kiu fumĉesis, tuj post kiam ŝli ne plu sentas mankon, retrovas
sendifekte sen cigaredo la feliĉon, kiun ŝli havis en tiaj benitaj momentoj. Oni povas kredi, ke
tiuj momentoj, kiam cigaredoj donas tiel grandan plezuron, estus okazoj por recidivi. Tute ne.
Post la unuaj semajnoj de abstino, mi neniam vidis fumanton, kiu reprenis cigaredon en tiaj
kondiĉoj favoraj por la fuma plezuro.
Plezuro kaj Gusto
Oni ofte konfuzas guston kaj plezuron fumi, eble ĉar fumo estigas buŝajn sentojn. "Kial
vi fumadas, Sinjoro?". Ofte la respondo estas: "Ĉar estas bonguste!". Kion oni povas
respondi, sciante ke "oni ne diskutas pri gustoj kaj koloroj". Tamen, plejmulto el la fumantoj
ne trovis sian unuan cigaredon bongusta. Ja nur du gustaj preferoj ŝajnas denaskaj: la sukera
kaj la amara. La sukera gusto estas selektita de milionjara evoluado, kiu pruvis al animaloj, ke
ĝi estas asociita kun energiriĉaj nutraĵoj, fundamentaj por la vivo. La amara gusto estas
abomena ĉar ĝi estas ofte asociita kun toksaj kreskaĵoj. Krom tiuj ekstremaj kazoj, ekzistas
nek "bona" aŭ "malbona" gusto, nek "bona" aŭ "malbona" odoro. Oni trovas guston bona aŭ
malbona per lerno, asociante la guston aŭ la odoron kun agrabla aŭ malsaneta sperto, aŭ kun
agrabla aŭ malagrabla emocio. Ratoj ŝategas la sukeran guston. Tion denaske, kvankam oni
povas imagi, ke ilia korpo sentis profiton je la unua fojo, kiam ili tion manĝis. Tamen la
unuan fojon, kiam oni proponas al ili sukeran akvon, ili trinkas malpli da ĝi ol da pura akvo.
Estas memprotekta konduto, pro tio ke ili supozas novaĵojn danĝeraj. Sed se post trinketado
ili ne malsanas, se male ili transvivas bone, morgaŭe ili trinkegos. Tia "neofobio" estas tre
videbla ĉe junaj infanoj. Tial mi ĉiam sukcese uzas la sekvan formulon: "Vi rajtas ne ŝati, sed
vi ne rajtas ne gustumi!". Ĉefe oni ne devigu al ili manĝi bruselajn brasikojn pli multe ol
necesas por gustumi, se ili ĝin trovas malbongusta. Sed, ĉiufoje kiam denove oni surtabligos
bruselajn brasikojn, se ili diros: "Mi jam gustumis ĝin, mi ne ŝatas", la formulo estos
"Konsentite! Vi ne ŝatis la antaŭan, sed vi ankoraŭ ne gustumis tiun ĉi, kiun vi rajtas ne ŝati,
sed ne rajtas ne gustumi!". Male, la ratoj ne nature ŝatas la amaran guston. Kiam oni al ili
proponas akvon kun iomete da kinino, kiu estas amarega, ili tute ne ŝatas ĝin, kaj trinkas
iomete da ĝi, nur kiam ili ne povas trinki puran akvon. Sed se oni sukeras la kininan akvon,
post lerntempo, ilia abomeno foriras. Same kiel fumanto, kiu finfine trovas agrabla la guston
de sia cigaredo, en tia grado, ke ŝli ne povas facile ŝanĝi markon.
Kiam, dum ĝi trinkas unue la sukeran akvon (prefere sakarinan por eviti la bonan senton
de alveno de sukero en sangon), se oni injektas malsanigan substancon en raton, ĝi nature
atribuas sian malsanon al la trinkita akvo. Ekde tiam ĝi abomenos la sakarinan akvon, kiu ne
estis la kaŭzo de la malsano, kaj kiun nature ĝi avide trinkadus post provizora neofobio. Ni
32