La Fumado - Eventoj

Tiu sento elklikigas konduton por serĉi la elementon. Plezuro rekompencas la sorbon de la
elemento. Kiam la aŭtomato pensas, ke la organismo sin sufiĉe provizis per la elemento, ĝi
estigas senton de sato, kiu haltigas la konduton. Tiam aperas periodo de sateco, dum kiu la
organismo uzas la stokitan elementon, ĝis la aŭtomato denove detektos deficiton. Ekzemple,
eksato haltigas manĝon. Sateco estas periodo inter la fino de la manĝo kaj komenco de la
sekvanta manĝo.
Kiam mi prezentas tiun skemon al fumantoj, ŝajnas kvazaŭ ili vidus sin en spegulo.
Preskaŭ ĉiuj rekonas tion, kion ili sentas fumante. Kiam oni de longe ne fumis, oni sentas
mankon. Tio ĉi tre similas malsaton. Ju pli de longe fumita estas la antaŭa cigaredo, des pli
urĝa estas la bezono preni sekvan. Oni ekbruligas novan. "Haa...!", la plezuro tuj alvenas, eĉ
anticipe, ĉar oni ĝin sentas longe antaŭ ol nikotino komencas trafi la cerbon. Sed iom post iom
la plezuro malgrandiĝas laŭmezure de la forbrulo de la cigaredo kaj fine ĝi foriras. La sento
iomete iĝas malplezuro. Tiam facile oni premegas sian stumpon. "Estas facile fumĉesi, mi
ĉesas dudek fojojn tage". Mi priaŭdis atribuon de tiu spritaĵo al ĉiuj famaj humuristoj, de
Mark Twain al Tristan Bernard aŭ Bernard Shaw. Tamen ĝi estas profunde vera: la aŭtomato
haltigas la konduton tuj post kiam la fumanto estas ricevinta la adekvatan dozon de nikotino
aŭ de aliaj substancoj, kiuj enestas fumon. Precize tiam ŝli firme decidas reale fumĉesi. Sed
post duonhoro da sateco, la balancilo revenas dirante: "se vi ne fumos, vi krevos!". Kontraŭ
sia propra racio, malgraŭ sia volo, ŝli prenas cigaredon, kiu denove kvietigas la mankon dum
duonhoro. Sed tiu gesto, kiu reĵetas la balancilon, preparas la peton de sekva cigaredo.
Fumkonduto do strikte similas manĝkonduton. Estas pli ol analogio. Cigaredo estas
rigardata kiel malsatobarilo. Oni ofte dikiĝas post fumĉeso. Tio ja pruvas, ke tiuj du
mekanismoj estas tre proksimaj, kaj tre interplektitaj.
Bezono fumi similas malsaton. Angloj diras "craving" (prononcu: "kreving"), por
priskribi tiun urĝan nerezisteblan bezonon, kiu estas kapabla vin ellitigi je noktomezo por
trovi ankoraŭ malfermitan tabakbutikon, aŭ serĉi kelkajn tabakerojn savitajn en poŝfundo. La
verbo "to crave" originus el malnova jura saksa vorto, kiu signifis "devigo". Sed mi prefere
pensas ke ĝi devenas de la franca lingvo: "Crever" signifas mortaĉi, same kiel krevi. "On
crève de faim" (oni krevas pro malsato, diris Zamenhof). Oni krevas pro soifo, pro ĵaluzo.
"Krevi" bone esprimas la mortodanĝeron, kiun oni riskas se oni ne manĝas aŭ ne faras agon
nepre necesan por la vivo, agon, kies responsulo estas la aŭtomato.
Ja ĉio okazas kvazaŭ la nervaj mekanismoj, kiuj reguligadas nian manĝon kaj nian
trinkon, estus parazititaj de tabako, "piratitaj" laŭ la komputilista lingvaĵo. Tiam ili prizorgus
provizi la korpon per nikotino, aŭ aliaj tabakelementoj. La interna voĉo, kiu diras: "se vi ne
manĝos, vi krevos!", estas ja la sama, kiu diras al fumanto: "se vi ne fumos, vi krevos!". Neniu
estas konstruita por rezisti tiom intiman, tiom konatan kaj tiom obeendan voĉon, vortigantan
mortominacon, kiun oni ne povas malkredi. Ni obeas blinde nian aŭtomaton. Ni faras ĉion,
kion ĝi petas, tute akordiĝeme. La forteco de dependeco ne estas en la prenita substanco. La
forteco estas la potenco de la aŭtomata cerbo, kiu priservas per provizo de la substanco. La
forteco, kiu sklavigas fumanton ne estas en tabako. Ĝi estas en la fumanto mem. Fumanto do
devas trovi, kiel uzi tiun propran potencan forton por sin liberigi de cigaredo.
2.- La Patro, aŭ la torturo de elekto
Vi promenas kun amikoj sur arbara vojeto. Ĝi serpentas, altiĝas kaj suben dekliviĝas.
Prizorgas la vojplanon ne vi, sed la vojeto. Vi estas kvazaŭ sur reloj, vi povas babili pri noblaj
temoj kun viaj kunirantaj kunuloj. La aŭtomato vin ĉiĉeronas. Ĝi evitigas radikon, vojsulkon:
vi ne interrompas vian konversacion eĉ dum unu sekundo.
26