You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Bildo 3: Reguligo<br />
Ĉiu reguligo uzas osciladojn inter "Nesufiĉe" kaj "Tro",<br />
ambaŭflanke de la "afiŝita valoro" de la regulata variablo<br />
(temperaturo, arteria premo, korpa pezo, ktp...). Kiam reguligo<br />
necesigas konduton (manĝi, fumi), bezona sento ĝin ekfunkciigas<br />
por forigi la mankon. Plezuro rekompencas la plenumon de tiu<br />
konduto. Tiu plezuro garantias reokazigon de konduto, ĉiufoje<br />
kiam la bezono revenos. Sata sento haltigas konduton antaŭ la<br />
alveno de malsanetoj eble okazontaj de troo (senplezurigo,<br />
naŭzo, vomado…). Tiam komenciĝas sateco, kiu daŭras ĝis la<br />
sekvanta bezono, kvazaŭ reguliganta pendolo balanciĝus en la<br />
aŭtomata cerbo pri ĉiu reguligenda variablo. Ĉio okazas kvazaŭ<br />
simila pendolo ekbalanciĝus por kontroli la provizadon per tabako,<br />
"piratinta" la neŭronajn retojn de la aŭtomata cerbo, komisiitajn<br />
per tiuj reguligaj cikloj.<br />
Ĉiu reguligo uzas osciladojn inter<br />
"nesufiĉe" kaj "tro". <strong>La</strong> reguligaj mekanismoj en<br />
vivaj organismoj estas multe pli kompleksaj ol<br />
simpla funkcio de radiatora termoregulilo, tamen<br />
ili ne estas fundamente malsimilaj. Kiam la korpa<br />
temperaturo emas fali, la organismo tuj<br />
malpliigas la kalorian disperdiĝon. Ĝi malpliigas la sangan elfluokvanton sub la haŭton, kiun<br />
ĝi lasas malvarmiĝi. Ĝi agas ankaŭ per la kondutoj. Oni serĉas varmajn lokojn, oni surmetas<br />
puloveron. Finfine, se ne sufiĉas, la aŭtomato decidas, ke ni devas frostotremi. Se tro varmas,<br />
la aŭtomato lasas la sangon alveni sub la haŭton, kiu ruĝiĝas por forigi la kaloriojn, kaj oni<br />
ŝvitas. Sed ĝi faras ankaŭ tiel, ke oni serĉas aerblovojn, malvarmetajn ombrajn lokojn kaj<br />
helajn malpezajn ventolajn vestojn.<br />
<strong>La</strong> pendolo de la avina horloĝo estas alia utila bildo de reguliga mekanismo. Ĝi<br />
reguligas tempon. Eblas fantazii nian aŭtomaton kvazaŭ ĝi havus tiom da oscilantaj pendoloj,<br />
kiom da reguligendaj valoroj. Kvazaŭ diableto svingiĝus sur ŝnurbalancilo. Ĉiufoje kiam ĝi<br />
revenas, ĝi minace ekkrias: "Se vi ne min puŝos, vi krevos!". Oni puŝas la balancilon, kiu<br />
forsvingiĝas, kaj revenas, plu reas la ciklo. <strong>La</strong> spirado estas evidenta ekzemplo de tiaj<br />
reguligoj. <strong>La</strong> ciklo: "Se vi ne spiros, vi krevos!" refariĝas plurajn fojojn minute. Aermanko<br />
elklikigas enspiron, kiu ĝin forigas, ĝis la sekvanta manko. Eblas retrovi tiun ciklon en ĉiuj<br />
reguligoj. Bezono manĝi aŭ trinki puŝas la balancilon. Kiam oni ne manĝis de longe, oni<br />
sentas mankon. Nun, la sento havas nomon: "malsato". Tiam oni serĉas manĝaĵon, kaj<br />
manĝas. <strong>La</strong> proverboj, la popoldiroj enhavas parton de la monda saĝo, kiu naskiĝis el<br />
observo. "Malsato elirigas lupon el la arbaro" (franca diraĵo). Certe, racio petus, ke la lupo<br />
restu en la bosko, ĉar ĉasistoj proksimas. Ĝi streĉas sian volon por resti kaŭrkaŝita. Sed ankaŭ<br />
apetitvekanta ŝafido staras tie. Finfine malsato estas pli forta ol volo. Neniu ja rezistas la<br />
aŭtomaton. <strong>La</strong> lupo impetas, la orelojn gluitaj sur la kranio. Kugletoj siblas. Ĝi jam kuntiris<br />
sian predon en densejon.<br />
Sed tuta ŝafido estas tro, eĉ por lupo kun lupa malsato. Komence, ĝi voris gluteme. Kia<br />
plezuro! Kiel bona ĝi estis! Nun ĝi ne vere ŝatas la malgrandan restaĵon de femuro, kiun ĝi<br />
malrapide maĉetadas. Eble ĝi eĉ trovas ĝin iomete naŭza. Poste, "Uf!". Sufiĉas. Ĝi estas sata,<br />
ĝi ĉesas manĝi. Tiam kutime estas la tempo, kiam tiuj, kiuj sin trovas grasdikaj, faras la<br />
grandan decidon dieti: "Post tiu ĉi manĝo, mi ne plu manĝos dum la tuta vivo". Tamen, post<br />
kelkaj horoj, denove la sama malsato revenas. Trifoje tage, dum la tuta vivo, la ciklo reas.<br />
<strong>La</strong> ĝenerala skemo estas ciklo bezono-konduto-eksato-sateco-bezono. <strong>La</strong> aŭtomato<br />
detektas deficiton pri elementoj nepre necesaj por la vivo. Tiam ĝi estigas senton de bezono.<br />
25