La Fumado - Eventoj

Radioterapio. La radiologo diris al mi: "Post la radiodozo, kiun mi donis al via onklo,
eble li havos metastazojn, sed li ne remalsaniĝos en la sama loko". Tion ĉi mi raportis al la
fibroskopisto, kiu ekzamenis mian onklon post kelkaj monatoj, kiam tiu ĉi estis sputinta
iomete da sango. "Ho!, li diris, tio nenion signifas: ankaŭ mia patro estis treege celradiita,
tamen la kancero recidivis…sed eble estas nur fadeno, kiu foriĝas...". Post kelkaj minutoj, li
diris al mi "Jen, vidu, estas fadeno…". Mi ankoraŭ vidas la angoran mutan kaj demandan
rigardon de mia onklo, kun la nigra tubo de la fibroskopilo eliranta de lia malfermetita buŝo.
Mi rigardis tra la okulario. Jes, mi vidis fadenon. Sed ĝi eliris el la rekreskanta ŝvela, ruĝa kaj
sanga tumoro. La fibroskopisto sendis mian onklon al la vestejo. "Ĉu vi vidis?", diris li kiam
ni estis solaj, iom triumfe, kaj ekbruligante sian cigaredon, "ĝi povis tamen recidivi
samloke". Ja amason da pulmokanceroj tiu ĉi kuracisto vidis! Ankaŭ li mortis pro sia propra,
apenaŭ du jarojn poste.
Ĵus antaŭ la milito de 1939, la germana kuracisto Müller elmontris kunligon inter
cigaredo kaj pulmokancero. Sed en tiel malfacila tempo ekzistis aliaj vivriskoj, kaj lia laboro
ne estis diskonigita. Krome, tuj post la Hitlera povpreno, la nazioj atakadis agresege
tabakismon. Ili ne vere sukcesis, des pli ke la usona cigaredo iĝis la simbolo de la liberigantoj.
Nur en 1950 la britaj epidemiologoj Hill kaj Doll, mane ekzamenintaj mortatestojn, konfirmis
tiun ligon en famega raporto. Pli kaj pli efikaj komputiloj ebligis transformi la konjekton en
tutcerton. Fumado NASKAS kanceron. Ĝi dudekobligas pulmokanceroriskon. Aliflanke
fumĉesi malpliigas riskon. Multaj britaj kuracistoj fumĉesis pro la raporto de Hill kaj Doll.
Rapide, oni konstatis, ke la ofteco de pulmokancero ĉe ili malgrandiĝas, dum ĝi plu kreskas
en la tuta brita popolo. Pruvoj akumuliĝis, ke la tabakuzo provokas aliajn morbojn, kronikajn
bronkitojn, arteriitojn, infarktojn. Plie oni demonstris, ke fumĉeso malpliigas tiujn riskojn, kaj
plibonigas la malsanulojn. Tiuj, kiuj fumĉesis post unua infarkto duonigas la riskon suferi
duan. Arteriituloj resaniĝas. Unu el miaj junaj amikoj, 33-jara, devis translokiĝi pli proksime
de la stacidomo, ĉar li ne povis paŝi pli ol 150 metrojn sen halti dum kelkaj minutoj, pro sia
arteriito. Mi memoras, ke mi telefonis al li: "Mi vidis vian arteriografion. Viaj krurarterioj
estas ŝtopitaj tuj sub la genuoj. Se vi ne fumĉesas, ĉio plimalboniĝos, la medikamentoj ne
efikos. Se vi fumĉesas, mi ne bezonos preskribi amason da medicinaĵoj, kaj vi pliboniĝos".
Eble li atendis tiun parolon. De tiu tempo, li ne plu ekbruligis unu nuran cigaredon. Post ses
monatoj, li ne plu sentis dolorojn marŝante. Post tri jaroj, li kuris dimanĉajn matenojn kun sia
edzino en la arbaro. Rilate min, mi ne plu tusis 15 tagojn post mia fumĉeso. Tamen, miaj
stomakbruldoloroj daŭris kvin jarojn antaŭ ol mi povis trinki laktokafon kun lunarkoj sen
puno. Ĉar nenio estas perfekta en ĉi mondo, mi tamen devis ilin rezigni pro la kontrolo de mia
talimezuro. Sed mi baldaŭ dediĉos min al la studado de tabako kaj de fumado.
11