Prolil endopeptidasa eta piroglutamil peptidasa I ... - Euskara
Share Embed Flag
Download ePaper

Prolil endopeptidasa eta piroglutamil peptidasa I ... - Euskara

Prolil endopeptidasa eta piroglutamil peptidasa I ... - Euskara Prolil endopeptidasa eta piroglutamil peptidasa I ... - Euskara

euskara.euskadi.net
from euskara.euskadi.net More from this publisher
26.08.2013 Views

Garun garapena Rhombentzefaloaren kasuan, gongor neuraletik eratorritako zelulak, zortzi segmentu desberdinetan elkartzen dira, egitura hau inguratuz. Zati hauek ronbomeroak deitzen dira, eta bakoitzari garezur-nerbio eta bere nukleoaren lokalizazioa dagokio. Pentsatzen da hauetariko bakoitza garezur-nerbioen inerbazioz eta nukleoen antolaketaz arduratzen dela (http:.//ifcsun1.fisiol.unam.mx/Brain/devel.htm; http://www.neurosci.pharm.utoledo.edu/MBC4420/anatomy.htm). 5.1.3. Garun garapenaren zenbait orokortasun Garun garapena, morfologia, funtzioa eta konposaketa kimikoaren arabera, fase desberdinetan bereizi ahal da: 1) Indukzio neurala Ektodermoko zelulak neuroektodermoko zelulak izatera pasatzen diren denboraldia. 2) Proliferazio eta desberdintzapen zelularra Zatiketa mitotikoaren aldi desberdinak (G1, S, G2, M, G1 faseak) koordinatuak daude goranzko eta beheranzko mugimenduekin geruza zelularretan zehar, gertaera sekuentzia hainbat aldiz errepikatuz. Errepikapen kopurua desberdina da garunaren gunearen arabera eta gune bakoitzak berezia du. Proliferazio aldiaren beste ezaugarri bat da neurona handiak lehenengo garatzen direla, txikienak geroago agertuz. Denboraldi honen bukaeran, garuneko neuronen kopurua eta animalia helduen neurona kopurua antzekoa da, baina nerbio-bulkadak ez dira oraindik bidaltzen. Fase hau arratoian jaiotza momentura arte luzatzen da eta gizakian haurdunaldiaren hiru laurdenetan bukatzen da. 3) Hazkuntza eta desberdintzapen zelularra Fase honetan garun-zelulen tamaina handitzen da eta garapen axonal eta dendritikoa gertatzen da. Arratoietan garai hau jaiotza ondoko hamar egunetan burutzen da eta gizakian jaiotza momentuan bukatzen da. 4) Heltzea Sarrera 33

Garun garapena Mielinizazioa osatzen den eta garuna heltze morfologiko eta funtzionala lortzen duen denboraldia da. Garai honetan zehar, dendritak garatu ondoren eta nerbiozirkuitoak eratu ostean, erantzun-akzioa hasten da. Orduan animaliak kanpoko kinadei, normaltasunez erantzun ahal die. Neurona arteko zirkuitoen garapenarekin, ikastea eta nerbio-integrazio zentrala posible egiten dira. Neurona edo zirkuitu lokalen egokitzealdaketak gertatu ahal dira esperientzia eta ikastearen ondorioz. Aldaketa hauek guztiak nerbio-zelulen desberdintzapenaren azken aldiko adierazle dira. Nerbio sistemaren garapena eta funtzionamenduari buruz dugun ikuspuntua, bi oinarrizko kontzeptuek moldatzen dute: geneen eta ingurunearen arteko menpekotasun dinamikoa eta neuronen eta glia zelulen artekoa. Neuronen tamaina eta kopurua, animaliaren tamainak partzialki mugatzen du. Honela bada, bai ornodun, zein ornogabeetan, gehienetan espezie handienek txikienek baino neurona kopuru handiagoa dute, tamaina handiagokoak dira eta adarkadura gehiago dituzte (Purves eta Lichtman, 1985). Sistema biologiko konplexuak eratzeko funtsezko taktika erabiltzen da: hasieran osagai gehiegi eratzen dira eta, zenbait prozesu selektibo direla bide, azkeneko antolakuntza ereduan egongo diren osagaiak zehazten dira. Izan ere, heldutasunean dagoen neurona kopurua, neurogenesian zehar gertatzen den proliferazio zelularra eta heriotza zelularraren arteko balantzeak mugatzen du. Animalia helduan bizirik iraungo duten neuronen hautezpena, eraginkortasun funtzionalaren arabera egiten da, prozesu honi “balioztapen funtzionala” deitzen zaio. Teoria honen arabera, neuronen arteko lehiak, biziraupena edo neuronen heriotza dakar (Jacobson, 1991; Oppenheim, 1991). Neuronen kopuru handia bizirik manten daiteke, inguruko itu egokiez hornitzen bada, ondorioz, badirudi heriotz-zelularra ez dagoela erabat aurretik zehaztua eta itu-zeluletako faktoreak direla medio (Patterson, 1992) zehaz daitekela. Garapenean, neuronen talde bakoitzak, ituaren menpeko heriotz-zelularraren maila berezia du. Honela, talde batzuk kopuruan nahiko egonkor mantentzen diren bitartean, beste batzuk zelula aitzindarien herenak gal ditzakete heltze prozesuan. Migrazio zelularrak, eginkizun esanguratsua du garuneko morfogenesian. Neurona gehienek, garapenean dagoen enbrioian, distantzia handiak egiten dituzte beren azkeneko kokalekura iritsi arte. Neuronek migraziorako gehien erabiltzen duten 34 Sarrera

Garun garapena<br />

Rhombentzefaloaren kasuan, gongor neuraletik eratorritako zelulak, zortzi segmentu<br />

desberdin<strong>eta</strong>n elkartzen dira, egitura hau inguratuz. Zati hauek ronbomeroak deitzen<br />

dira, <strong>eta</strong> bakoitzari garezur-nerbio <strong>eta</strong> bere nukleoaren lokalizazioa dagokio.<br />

Pentsatzen da hau<strong>eta</strong>riko bakoitza garezur-nerbioen inerbazioz <strong>eta</strong> nukleoen<br />

antolak<strong>eta</strong>z arduratzen dela (http:.//ifcsun1.fisiol.unam.mx/Brain/devel.htm;<br />

http://www.neurosci.pharm.utoledo.edu/MBC4420/anatomy.htm).<br />

5.1.3. Garun garapenaren zenbait orokortasun<br />

Garun garapena, morfologia, funtzioa <strong>eta</strong> konposak<strong>eta</strong> kimikoaren arabera, fase<br />

desberdin<strong>eta</strong>n bereizi ahal da:<br />

1) Indukzio neurala<br />

Ektodermoko zelulak neuroektodermoko zelulak izatera pasatzen diren<br />

denboraldia.<br />

2) Proliferazio <strong>eta</strong> desberdintzapen zelularra<br />

Zatik<strong>eta</strong> mitotikoaren aldi desberdinak (G1, S, G2, M, G1 faseak) koordinatuak<br />

daude goranzko <strong>eta</strong> beheranzko mugimenduekin geruza zelularr<strong>eta</strong>n zehar, gertaera<br />

sekuentzia hainbat aldiz errepikatuz. Errepikapen kopurua desberdina da garunaren<br />

gunearen arabera <strong>eta</strong> gune bakoitzak berezia du.<br />

Proliferazio aldiaren beste ezaugarri bat da neurona handiak lehenengo<br />

garatzen direla, txikienak geroago agertuz.<br />

Denboraldi honen bukaeran, garuneko neuronen kopurua <strong>eta</strong> animalia helduen<br />

neurona kopurua antzekoa da, baina nerbio-bulkadak ez dira oraindik bidaltzen.<br />

Fase hau arratoian jaiotza momentura arte luzatzen da <strong>eta</strong> gizakian<br />

haurdunaldiaren hiru laurden<strong>eta</strong>n bukatzen da.<br />

3) Hazkuntza <strong>eta</strong> desberdintzapen zelularra<br />

Fase hon<strong>eta</strong>n garun-zelulen tamaina handitzen da <strong>eta</strong> garapen axonal <strong>eta</strong><br />

dendritikoa gertatzen da. Arratoi<strong>eta</strong>n garai hau jaiotza ondoko hamar egun<strong>eta</strong>n<br />

burutzen da <strong>eta</strong> gizakian jaiotza momentuan bukatzen da.<br />

4) Heltzea<br />

Sarrera 33

logo

Prodotti

Risorse

Aziende

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!