Gizarte eta nazio errepresentazioa telebista-albistegietan - Euskara

2.2.3.-Kultura, Hizkuntza; Euskara
Nortasun kolektiboaren osagarria kontsideratua izan den kultura eta
gizartearen arteko erlazioaz, eta hauekin batera hizkuntzak jokatzen duen
paperaz arituko gara hemen. Kulturaren kontzeptualizazio soziologiko
zabalenetik hasi eta gizartean, errepresentazio eta birsorkuntza sinbolikoan
duen zeregin dinamikoa jorratuko dugu. Gainera, kulturaren ardatz eta nortasun
bereizgarria den hizkuntzaren garrantzia azpimarratuko da.
Hizkuntzaren funtzio instrumentala, komunikatzekoa beraz, eta sinbolikoa,
hau da, kultura akumulatzaile modura duenaz hainbat autorek esandakoa
ekarriko dugu segidako lerrotara 1 . Euskara, euskal nortasun kolektiboaren
definizioan zentratuko gara, bera kontsideratu izan baita herri honen kultur
edukinaren forma.
Azken ataltxo baten, telebistagintzari kulturarekin kontsideratu izan
zaizkion loturaz esanikoa landuko dugu. Izan ere, entretenitzea eta
informatzeaz gain, formatzea izan da telebistaren helburu historikoetako bat.
Sozializazio eta formazio tresnen artean telebista beti azpimarratu izan da.
Eginbehar horretan, deklarazio mailan zein bere praktika erakusten duten
programazioetan nolako islada duen aztertuko dugu, ahal den neurrian, gure
esparru geografikora mugatuz.
2.2.3.1.-Kulturaren esangura
Kultura eta Gizartea dira soziologian gehien jorratu izan diren
kontzeptuetako bi. Kulturari buruz ari garenean 2 , talde baten partaideek
konpartitzen dituzten balio eta arauez eta produzitzen dituzten ondasun
materialez ari gara.
Elkarrizketa arruntean, "kreazio humanoaren emaitzik gailurrenei" buruz
ari garela pentsatu ohi da (musika, pintura, antzerkia, literatura...) baina
soziologiaren ikuspegitik, horrezaz gain beste ekintza batzuk kontuan hartzen
dira. Modu honetara, kultura hitzaren zentzu zabalenean kokatu beharrean
daude gizarte baten partaideen bizimoduaren hainbat elementu: jazkera,
lanbideak, erritualak, eraketa familiarra, eta baita, produzitzen dituzten
bestelako ondasunak, besteak beste, makinak, liburuak, lanabesak...
Historikoa bilakatu den Tylor-en 3 (1871) definizioan, kulturaz zer ulertzen
den zehazten da:
1 Hizkuntza eta herriaren arteko gaiari buruz, ikus: SANCHEZ CARRION, José M.
("Txepetx). Un futuro para nuestro pasado. Claves de la recuperación del Euskara y
teoría social de las lenguas. Donostia. Elkar. 1987 eta Lengua y Pueblo. Donostia.
Elkar. 1980.
2 Kultura kontzeptuaren sarrera teoriko interesgarria egiten du Teresa del Valle
antropologoak bere katedra memorian, EHUko Filosofia eta Hezkuntz Zientzien
Fakultatea, Donostia, 1988.
3 Lehenago ere erabili dugun Enciclopedia Internacional de las Ciencias Sociales (1975)
delakoaren barruan, kulturari buruzko sailean, Milton Singer-ek Edward B. Tylor-en
Primitive Culture: Researches Into the Development of Mythology, Philosophy,
Religion, Art and Custom. 2 bol. Mass. Gloucester. 1958 (1. ed. 1871) lana aztertzen
du. Bestalde, Tylor-ren ikuspegiaren kritika eginez (etnozentrikoa eta kolonizaziorako
euskarri zientifiko gisa hartua izan delako) ikus: AMEZAGA, J., Herri kultura: euskal
____________________________________________________________
GIZARTE ETA NAZIO ERREPRESENTAZIOA TELEBISTA-ALBISTEGIETAN.
Euskal Herria Teleberri, Telenavarra eta Telenorte albistegietan. 43