22.08.2013 Views

newspapper_06_2012.pdf

newspapper_06_2012.pdf

newspapper_06_2012.pdf

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

10 ivnisi<br />

nino doliZis gaxseneba<br />

nino doliZe erTi imaTgania, visma<br />

amqveynidan wasvlamac didi tkivili<br />

miayena axloblebs, nacnob- megobrebs,<br />

kolegebs, studentebs, didsa Tu pataras....<br />

dro midis, cxovreba win miiwevs,<br />

yoveldRiurobiT daRlili Tu sixaruliT<br />

gasxivosnebuli axloblebi<br />

dRiTidRe Zalumad grZnoben, rom maT<br />

gverdiT aRaraa sicocxliT savse qali,<br />

saukeTeso megobari, iSviaTi iumoriT<br />

dajildoebuli adamiani, kompaniis<br />

suli da guli, Wirisa da lxinis<br />

Tanaziari qalbatoni - nino doliZe.....<br />

aklia am patara qalaqs misi Rimiliani<br />

saxe, guliani xiTxiTi, imediani<br />

ganwyobileba, is siTbo da siyvaruli,<br />

rasac nino Tesavda, rasac igi unawilebda<br />

nacnob- megobrebs.... veravin<br />

warmoidgenda, mis gareSe rogori<br />

iqneboda cxovreba, mis gareSe rogor<br />

Caivlida nebismieri RonisZieba.....<br />

vigonebT masTan erTad gatarebul<br />

dReebs, iSviaTi komizmiT savse situaciebs,<br />

vmxiarulobT da am mxiarulebas<br />

moulodnelad cvlis, sevda, si-<br />

Cume, cremlebi ....da gvrCeba jiuti<br />

azri, romelsac vera da ver SevegueT,<br />

rom Sen Cven gverdiT fizikurad<br />

aRara xar, gvrCeba mouSuSebeli<br />

tkivili, rom veRar gagvamxiaruleb.....<br />

vwuxvarT, rom ,,xangrZliv es sofeli<br />

aravis axarebs”, vrwmundebiT, rom<br />

Sen xanmokle wuTisofelSic moaswari<br />

mogexada adamianuri vali, uSurvelad<br />

geTesa sikeTe da siyvaruli.... Sen Cvens<br />

gulebSi isev iseT lamaz, saTno, momxiblav,<br />

marad axalgazrda qalbatonad<br />

darCebi...<br />

nana cecxlaZe<br />

mzia xaxutaiSvili<br />

diana axvlediani<br />

naxiCevanis umaRlesi<br />

mejlisis Tavmjdomarem iusuf<br />

talibovma universitets<br />

saCuqrad maRalteqnologiuri<br />

aparatura gadasca<br />

q. baTumSi azerbaijanis respublikis<br />

generalurma konsulma gusein najafovma<br />

universitets naxiCevanis a.r. umaRlesi<br />

mejlisis Tavmjdomaris, baTumis SoTa<br />

rusTavelis saxelmwifo universitetis<br />

sapatio doqtoris vasif iusif talibovis<br />

saCuqari - Tanamedrove, maRalteqnologiuri<br />

aparatura gadasca. stumrebma<br />

reqtorTan, profesor alioSa<br />

bakuriZesTan, aWaris ganaTlebis, kulturisa<br />

da sportis ministrTan gia abulaZesTan,<br />

administraciis xelmZRvanelTan<br />

ediSer CavleiSvilTan da dekanebTan<br />

gamarTul Sexvedraze samomavlo gegmebze<br />

isaubres. aWaris mTavrobis Tavmjdomaris<br />

levan varSalomiZis iniciativiT<br />

naxiCevanis universitetsa da baTumis<br />

saxelmwifo universitets Soris Tanam-<br />

Sromlobas safuZveli ramdenime xnis<br />

win Caeyara. aWaris a.r. mTavrobis Tavmjdomare<br />

aRmasrulebeli xelisuflebis<br />

warmomadgenlebTan da universitetis<br />

reqtorTan erTad sapasuxo vizitiT<br />

naxiCevanis avtonomiur respublikaSi<br />

imyofeboda, romlis farglebSi ori<br />

regionis umaRles saswavleblebs Soris<br />

memorandumi gaformda.<br />

naxiCevanis avtonomiuri respublikis<br />

umaRlesi mejlisis Tavmjdomarem iusuf<br />

talibovma baTumis SoTa rusTavelis<br />

saxelmwifo universitets saCuqrad 2<br />

,,Wkviani dafa~, 10 kompiuteri Sesabamisi<br />

aRWurvilobiT, 10 printeri, 2 leptopi<br />

da 2 proeqtori gadasca. aparaturiT<br />

ori kabineti aRiWurveba, sadac igegmeba<br />

treningebis, seminarebis, konferenciebis,<br />

sazafxulo skolebis Catareba.<br />

amave kabinetebSi azerbaijanul enovan<br />

moqalaqeebs qarTuli enis, xolo dainteresebul<br />

pirebs - azerbaijanuli enis<br />

Seswavla SeeZlebaT.<br />

baTumis mosaxleoba me-19 saukunesa da me-20<br />

saukunis pirvel ocwleulSi<br />

1807 wels baTumSi imogzaura<br />

frangma mogzaurma Aadrian diuprem,<br />

romlis monacemebis mixedviT, imxanad,<br />

baTumis mTeli mosaxleoba<br />

udrida 2 aTass kacs, romelTagan<br />

qalaqis mosaxleobis ZiriTad<br />

nawils qarTvelebi Seadgendnen.<br />

mogzauri maSindel baTums aseT<br />

Sefasebas aZlevs: ,,aqa-iq mimofantuli<br />

saxlebiT igi ufro vrcel<br />

sofels waagavs, vidre qalaqs. ba-<br />

Tumi gaSenebulia zRvis sanapiroze,<br />

aqvs erTaderTi Ria reidi aRmosavleTis,<br />

Crdilo-aRmosavleTisa da<br />

CrdiloeTis mxridan, dasavleTiT<br />

igi daculia qviSiani koncxiT. reidi<br />

Rrmaa da xomaldebisaTvis iseve<br />

usafrTxoa, rogorc saukeTeso<br />

navsadgurebi~. [1]]]]<br />

aRniSnuli periodisaTvis dRevandeli<br />

baTumi marTlac rom qalaqad<br />

Camoyalibebis stadiaSi<br />

gaxldaT. misi ganaSenianebis daCqarebis<br />

mizniT, osmaleTis xelisufleba<br />

baTumSi Camosaxlebas<br />

(erovnebis mixedviT) didad uwyobda<br />

xels. cnobili mkvlevari s.<br />

anisimova amasTan dakavSirebiT<br />

werda: ,,baTumis axali dasaxlebis<br />

aTvisebis mizniT, 1807 wels osmaleTis<br />

xelisuflebam neba darTo<br />

Turq da berZen emigrantebs, 1866<br />

wlidan ki afxaz muxajirebs, arendiT<br />

aeRoT miwis nakveTebi qalaqis<br />

teritoriaze~. [2]]]<br />

osmaleTis xelisuflebis msgavsma<br />

gadawyvetilebam sagrZnoblad<br />

daaCqara qalaqis ganaSenianebis<br />

procesebi, romlis paralelurad<br />

aseve mniSvnelovnad gaizarda mosaxleobis<br />

raodenoba baTumSi.<br />

1872 wlisaTvis baTumSi mosaxelobis<br />

raodenoba aRemateboda<br />

4970 suls, aqedan berZeni iyo 350<br />

suli, somexi – 120 suli, qarTveli<br />

ki 4500 suli.<br />

baTumSi aRniSnuli periodisaTvis<br />

cxovrobdnen agreTve _ Turqebi,<br />

Cerqezebi, afxazebi da zangebi.<br />

1878 wlisaTvis baTumis mosaxleoba<br />

udrida 3000 suls. mosaxleoba<br />

aseTi Semcireba gamowveuli<br />

gaxldaT ruseT-TurqeTis omiT,<br />

romlis zegavleniTac bevri adgilobrivi<br />

mosaxle gadaixvewa TurqeT-<br />

Si muhajirad.<br />

baTumis porto-frankod gamocxadebam<br />

biZgi misca qalaqSi<br />

vaWrobisa da mrewvelobis ganviTarebas,<br />

romlis paraleluradac izrdeboda<br />

mosaxleobis raodenobac.<br />

1882 wels, qalaq baTumSi Catarda<br />

mosaxleobis erTdRiani aRwera,<br />

romlis drosac gamovlinda, rom<br />

qalaqSi imxanad cxovrobda 8661<br />

suli, maT Soris 6921 mamakaci da<br />

1740 qali.<br />

im droisaTvis qalaqSi cxovrobda<br />

sxvadasxva erovnebis warmomadgeneli<br />

Semdegi raodenobiT: _<br />

]]]qarTvelebi-3156 suli, rusebi _ 980<br />

suli, Turqebi _ 603 suli, somxebi<br />

_ 908 suli, afxazebi _ 377 suli,<br />

sparselebi –_ 112¬ suli, ebraelebi<br />

_ 179 suli, berZnebi _ 11<strong>06</strong> suli,<br />

germanelebi _ 145 suli,¬ frangebi<br />

_ 24 suli, italielebi _ 18 suli,<br />

ingliselebi _ 10 suli.¬[3]]]].<br />

1882 wlisaTvis baTumis mosaxleoba<br />

religiuri mrwamsis<br />

mixedviT aseT suraTs iZleoda: mar-<br />

Tlmadideblebi _ 3158 suli, somex<br />

_ grigorianelebi _ 436 suli,<br />

somex _ kaTolikeni da kaTolikeni<br />

_ 176 suli, protestantebi¬ _ 101<br />

suli, rusi seqtantebi –_ 42 suli,<br />

iudevelebi _ 179 suli, muslimanebi<br />

_ 1282 suli. [4]]]].<br />

mosaxleobis klasifikacia<br />

dasaqmebis mixedviT Semdeg suraTs<br />

iZleva: vaWrebi da noqrebi _ 584<br />

suli, Sinamosamsaxureebi _ 582<br />

suli, muSebi _ 465¬ suli, menaveebi<br />

_ 63 suli, eqimebi _ 18 suli, bebiaqalebi<br />

_ 6 suli, meafTiaqeni _ 7<br />

suli, maswavlebeli _ 15 suli, mxatvari<br />

– 1 suli, gazeTis redaqtori<br />

_ 1 suli, mkinZavi _ 2 suli. [4]] ] ]<br />

1883 wlidan qalaq baTumis garesamyarosTan<br />

sarkinigzo xaziT dakavSirebam<br />

kidev ufro daaCqara<br />

qalaqSi mrewvelobisa da vaWrobis<br />

aRmavloba, amis paralelurad gaizarda<br />

misi mosaxleobac.<br />

1890 wlis 17 ivniss Catarda mosaxleobis<br />

aRwera, romlis safuZvelzec<br />

damtkicda, rom qalaqSi sul<br />

cxovrobda 18123 kaci, romelTagan<br />

mudmivi, ZiriTadi mosaxleoba<br />

Seadgenda 14674 suls. jariskacebi,<br />

reidze mdgar gemTa mezRvaurebi,<br />

mosamsaxureebi, moswavleebi; e. i.<br />

baTumis droebiTi mcxovrebni Seadgendnen<br />

3449 suls. sainteresoa, rom<br />

mamakacTa raodenoba udrida 14180<br />

suls, qalTa raodenoba ki 3943<br />

suls. baTumis mosaxleoba erovnebaTa<br />

mixedviT iZleoda Semdeg suraTs:<br />

qarTvelebi _ 3571 suli, anu<br />

mTeli mosaxleobis 19,¬72 procenti,<br />

rusebi _ 4161 suli, anu 22,95<br />

procenti, somxebi _ 3128 suli,¬<br />

anu 17,25 procenti, berZnebi – 1995<br />

su¬li, anu 11,0 procenti, ebraelebi<br />

_ 862 suli, anu 4,76 procenti,<br />

Tur¬qebi¬_ 1172 suli, anu 6,48 procenti.<br />

1890 wlis aRweris periodSi<br />

socialuri mdgomareobis mixedviT<br />

baTumSi cxovrobdnen: glexebi _<br />

6795, meSCanebi _ 4240 suli, sazRvargareTeli<br />

qveSevrdomebi _ 2030<br />

suli, gaurkveveli wodebisani _<br />

1514 suli, aznaurebi _ 1404 suli,<br />

begebi da aRebi _ 9 suli, TavadTa<br />

wodebisani _ 116 suli, aznaurTa<br />

maZiebeli _ 3 suli, SliaxtiCi _<br />

1 suli, moqalaqeebi _ 1171 suli,<br />

vaWrebi _ 375 suli, dabali Cinis<br />

pirebi _ 216 suli, sasuliero wodebisani<br />

_ 144 suli, Tadarigis<br />

jariskacebi _ 44 suli, Zveli mosaxleoba<br />

_ 24 suli, maRali Cinis<br />

moxeleebi _ 36 suli, ukanonod Sobilni<br />

_ 6 suli, sul _ 18123 suli.<br />

aRniSnuli droisaTvis baTumis mosaxleobis<br />

51,98 procenti gaxldaT<br />

wera-kiTxvis mcodne. [5]]<br />

1897 wlis 28 ianvars Catarda<br />

sruliad ruseTis masStabiT mosaxleobis<br />

aRwera, romlis drosac<br />

dadginda, rom qalaq baTumSi<br />

cxovrobda 28508 suli, maT Soris<br />

20439 mamakaci da 8169 qali. aRniSnuli<br />

droisaTvis qalaqSi droebiT<br />

mcxovrebTa raodenoba Seadgenda<br />

1714 suls. baTumis mosaxleoba<br />

erovnuli Semadgenlobis mixedviT<br />

imxanad iZleoda aseT suraTs: qarTvelebi<br />

_ 6087 suli, rusebi _<br />

7144 suli, somxebi _ 6839 suli,<br />

berZnebi _ 274 suli, ebraelebi _<br />

1<strong>06</strong>4 suli, polonelebi _ 722 su¬li,<br />

germanelebi _ 299 suli, Cerqezebi<br />

_ 65 suli, Turqebi _ 1654 suli<br />

(unda aRiniSnos, rom iqve, TurqebTan<br />

miwerili gaxldaT aWarlebi),<br />

sxva danarCeni erovnebisani _ 1870<br />

suli. religiuri mrwamsis mixedviT<br />

aRniSnuli periodisaTvis ba-<br />

TumSi cxovrobdnen: marTlmadidebelni<br />

_ 15495 suli, raskolnikebi<br />

_ 137 suli, somex-grigorianelebi<br />

_ 6150 suli, somex-kaTolikeni _<br />

662 suli, romael-kaTolikeni _<br />

1385 suli, sxvadasxva protestantebi<br />

_ 334 suli, mahmadianebi _ 3156<br />

suli, iudaelebi _ 1179 su¬li, sxva<br />

sarwmunoebisani _ 10 suli.<br />

baTumSi mosaxleobis zrdas ganapirobebda<br />

mravali samrewvelo<br />

obieqtis Seqmna, romelTa normaluri<br />

funqcionirebisaTvis cxadia,<br />

saWiro iyo didi raodenobiT<br />

muSaxeli.<br />

mTeli 25 wlis ganmavlobaSi, saxeldobr,<br />

1897 wlidan 1922 wlamde<br />

baTumis mosaxleoba sagrZnoblad<br />

gaizarda da 1922 wlisaTvis miaRwia<br />

32¬302¬suls.<br />

baTumis mosaxleobis saSualo<br />

zrda procentebSi wlebis mixedviT<br />

gv¬aZlevs aseT suraTs: 1878<br />

wlidan 1882 wlamde qalaqis mosaxleobis<br />

zrda Seadgenda 47,0<br />

procents, 1882 wlidan 1886 wlamde<br />

- 17,7 procents, 1886 wlidan 1890<br />

wlamde - 5,6 procents, 1890 wlidan<br />

1897 wlamde - 8,2 pr¬o¬cents, 1897<br />

wlidan 1917 wlamde - 1,1 procents.<br />

1917 wlidan 1918 wlamde qalaqis<br />

mosaxleobis klebam Seadgina 56,6<br />

procenti, rac gamowveuli iyo<br />

arastabiluri mdgomareobiT, 1918<br />

wlidan 1920 wlamde mosaxleobis<br />

zrda Seadgenda 97,8 procents,<br />

1920 wlidan 1922 wlamda _ 16, 9<br />

procents, 1922 wlisaTvis baTumSi<br />

sul cxovrobda 60810 suli. aqedan<br />

gamomdinare ar SeiZleba ar<br />

aRiniSnos, rom baTumis mosaxleobis<br />

raodenobis zrda gacilebiT<br />

didia, vidre saqarTvelos Savi<br />

zRvis sanapiros sxva qalaqebisa.<br />

am¬ Cveni ganacxadis dasadastureblad<br />

moviyvanT mosaxleobis<br />

zrdis procentebs sxvadasxva<br />

qalaqebSi (baTumTan SedarebiT)<br />

wlebis mixedviT:<br />

1897 weli 1922 weli 1927 weli<br />

soxumi 5,0 7,5 6,2<br />

FOfoTi<br />

4,6 4,9 4,6<br />

baTumi 17,69 26,1 15,2<br />

baTumSi mosaxleobis procentuli<br />

zrda marTlac rom gacilebiT<br />

didia. [6]]<br />

1917 wlisaTvis baTumis mosaxleoba<br />

udrida 35048 suls. 1918<br />

wlisaTvis igi Seadgenda 15875 suls,<br />

aqedan qarTvelebi- 2238 suls, anu<br />

mTeli mosaxleobis 14,6 procents,<br />

somxebi _ 288 suls (1918 wlisaTvis<br />

somexi mosaxleobis aseTi mkve-<br />

Tri Semcireba gamoiwvia osmaleTis<br />

jaris mier baTumis dakavebam), anu<br />

1,9 procents, rusebi _ 3669 suls,<br />

anu 23,8 procents, ebraelebi _ 750<br />

suls anu 4,9 procents, germanelebi<br />

_ 4878 suls, anu 31,7 procents.<br />

1922 wlisaTvis baTumis mosaxleoba<br />

mTlianad Seadgenda 60810<br />

suls, aqedan qarTvelebi _ 18232<br />

suls, anu 30,0 procents, somxebi<br />

_ 10720 suls, anu¬ _ 17,6 procents,<br />

ebraelebi _ 3699 suls, anu<br />

6,1 procents, berZnebi –7629¬ suls,<br />

anu 12,6 procents.<br />

1922 welTan SedarebiT 1927<br />

wlisaTvis baTumSi mosaxleoba Semcirda<br />

mTeli 20 procentiT. aqedan<br />

berZnebi _ 62,7 procentiT, ebraelebi<br />

_ 48,2 procentiT, somxebi _ 31,6<br />

procentiT, rusebi _ 17,0 procentiT.<br />

rac Seexeba qarTvelobas, igi<br />

Semcirda mxolod 448 suliT, rac<br />

mTeli qarTveli mosaxleobis mxolod<br />

2,5 procents udrida. yovelive<br />

es qarTveli mosaxleobis stabilurobaze<br />

migvaniSnebs. [7]]<br />

oTar gogoliSvili

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!