newspapper_06_2012.pdf
newspapper_06_2012.pdf
newspapper_06_2012.pdf
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
10 ivnisi<br />
nino doliZis gaxseneba<br />
nino doliZe erTi imaTgania, visma<br />
amqveynidan wasvlamac didi tkivili<br />
miayena axloblebs, nacnob- megobrebs,<br />
kolegebs, studentebs, didsa Tu pataras....<br />
dro midis, cxovreba win miiwevs,<br />
yoveldRiurobiT daRlili Tu sixaruliT<br />
gasxivosnebuli axloblebi<br />
dRiTidRe Zalumad grZnoben, rom maT<br />
gverdiT aRaraa sicocxliT savse qali,<br />
saukeTeso megobari, iSviaTi iumoriT<br />
dajildoebuli adamiani, kompaniis<br />
suli da guli, Wirisa da lxinis<br />
Tanaziari qalbatoni - nino doliZe.....<br />
aklia am patara qalaqs misi Rimiliani<br />
saxe, guliani xiTxiTi, imediani<br />
ganwyobileba, is siTbo da siyvaruli,<br />
rasac nino Tesavda, rasac igi unawilebda<br />
nacnob- megobrebs.... veravin<br />
warmoidgenda, mis gareSe rogori<br />
iqneboda cxovreba, mis gareSe rogor<br />
Caivlida nebismieri RonisZieba.....<br />
vigonebT masTan erTad gatarebul<br />
dReebs, iSviaTi komizmiT savse situaciebs,<br />
vmxiarulobT da am mxiarulebas<br />
moulodnelad cvlis, sevda, si-<br />
Cume, cremlebi ....da gvrCeba jiuti<br />
azri, romelsac vera da ver SevegueT,<br />
rom Sen Cven gverdiT fizikurad<br />
aRara xar, gvrCeba mouSuSebeli<br />
tkivili, rom veRar gagvamxiaruleb.....<br />
vwuxvarT, rom ,,xangrZliv es sofeli<br />
aravis axarebs”, vrwmundebiT, rom<br />
Sen xanmokle wuTisofelSic moaswari<br />
mogexada adamianuri vali, uSurvelad<br />
geTesa sikeTe da siyvaruli.... Sen Cvens<br />
gulebSi isev iseT lamaz, saTno, momxiblav,<br />
marad axalgazrda qalbatonad<br />
darCebi...<br />
nana cecxlaZe<br />
mzia xaxutaiSvili<br />
diana axvlediani<br />
naxiCevanis umaRlesi<br />
mejlisis Tavmjdomarem iusuf<br />
talibovma universitets<br />
saCuqrad maRalteqnologiuri<br />
aparatura gadasca<br />
q. baTumSi azerbaijanis respublikis<br />
generalurma konsulma gusein najafovma<br />
universitets naxiCevanis a.r. umaRlesi<br />
mejlisis Tavmjdomaris, baTumis SoTa<br />
rusTavelis saxelmwifo universitetis<br />
sapatio doqtoris vasif iusif talibovis<br />
saCuqari - Tanamedrove, maRalteqnologiuri<br />
aparatura gadasca. stumrebma<br />
reqtorTan, profesor alioSa<br />
bakuriZesTan, aWaris ganaTlebis, kulturisa<br />
da sportis ministrTan gia abulaZesTan,<br />
administraciis xelmZRvanelTan<br />
ediSer CavleiSvilTan da dekanebTan<br />
gamarTul Sexvedraze samomavlo gegmebze<br />
isaubres. aWaris mTavrobis Tavmjdomaris<br />
levan varSalomiZis iniciativiT<br />
naxiCevanis universitetsa da baTumis<br />
saxelmwifo universitets Soris Tanam-<br />
Sromlobas safuZveli ramdenime xnis<br />
win Caeyara. aWaris a.r. mTavrobis Tavmjdomare<br />
aRmasrulebeli xelisuflebis<br />
warmomadgenlebTan da universitetis<br />
reqtorTan erTad sapasuxo vizitiT<br />
naxiCevanis avtonomiur respublikaSi<br />
imyofeboda, romlis farglebSi ori<br />
regionis umaRles saswavleblebs Soris<br />
memorandumi gaformda.<br />
naxiCevanis avtonomiuri respublikis<br />
umaRlesi mejlisis Tavmjdomarem iusuf<br />
talibovma baTumis SoTa rusTavelis<br />
saxelmwifo universitets saCuqrad 2<br />
,,Wkviani dafa~, 10 kompiuteri Sesabamisi<br />
aRWurvilobiT, 10 printeri, 2 leptopi<br />
da 2 proeqtori gadasca. aparaturiT<br />
ori kabineti aRiWurveba, sadac igegmeba<br />
treningebis, seminarebis, konferenciebis,<br />
sazafxulo skolebis Catareba.<br />
amave kabinetebSi azerbaijanul enovan<br />
moqalaqeebs qarTuli enis, xolo dainteresebul<br />
pirebs - azerbaijanuli enis<br />
Seswavla SeeZlebaT.<br />
baTumis mosaxleoba me-19 saukunesa da me-20<br />
saukunis pirvel ocwleulSi<br />
1807 wels baTumSi imogzaura<br />
frangma mogzaurma Aadrian diuprem,<br />
romlis monacemebis mixedviT, imxanad,<br />
baTumis mTeli mosaxleoba<br />
udrida 2 aTass kacs, romelTagan<br />
qalaqis mosaxleobis ZiriTad<br />
nawils qarTvelebi Seadgendnen.<br />
mogzauri maSindel baTums aseT<br />
Sefasebas aZlevs: ,,aqa-iq mimofantuli<br />
saxlebiT igi ufro vrcel<br />
sofels waagavs, vidre qalaqs. ba-<br />
Tumi gaSenebulia zRvis sanapiroze,<br />
aqvs erTaderTi Ria reidi aRmosavleTis,<br />
Crdilo-aRmosavleTisa da<br />
CrdiloeTis mxridan, dasavleTiT<br />
igi daculia qviSiani koncxiT. reidi<br />
Rrmaa da xomaldebisaTvis iseve<br />
usafrTxoa, rogorc saukeTeso<br />
navsadgurebi~. [1]]]]<br />
aRniSnuli periodisaTvis dRevandeli<br />
baTumi marTlac rom qalaqad<br />
Camoyalibebis stadiaSi<br />
gaxldaT. misi ganaSenianebis daCqarebis<br />
mizniT, osmaleTis xelisufleba<br />
baTumSi Camosaxlebas<br />
(erovnebis mixedviT) didad uwyobda<br />
xels. cnobili mkvlevari s.<br />
anisimova amasTan dakavSirebiT<br />
werda: ,,baTumis axali dasaxlebis<br />
aTvisebis mizniT, 1807 wels osmaleTis<br />
xelisuflebam neba darTo<br />
Turq da berZen emigrantebs, 1866<br />
wlidan ki afxaz muxajirebs, arendiT<br />
aeRoT miwis nakveTebi qalaqis<br />
teritoriaze~. [2]]]<br />
osmaleTis xelisuflebis msgavsma<br />
gadawyvetilebam sagrZnoblad<br />
daaCqara qalaqis ganaSenianebis<br />
procesebi, romlis paralelurad<br />
aseve mniSvnelovnad gaizarda mosaxleobis<br />
raodenoba baTumSi.<br />
1872 wlisaTvis baTumSi mosaxelobis<br />
raodenoba aRemateboda<br />
4970 suls, aqedan berZeni iyo 350<br />
suli, somexi – 120 suli, qarTveli<br />
ki 4500 suli.<br />
baTumSi aRniSnuli periodisaTvis<br />
cxovrobdnen agreTve _ Turqebi,<br />
Cerqezebi, afxazebi da zangebi.<br />
1878 wlisaTvis baTumis mosaxleoba<br />
udrida 3000 suls. mosaxleoba<br />
aseTi Semcireba gamowveuli<br />
gaxldaT ruseT-TurqeTis omiT,<br />
romlis zegavleniTac bevri adgilobrivi<br />
mosaxle gadaixvewa TurqeT-<br />
Si muhajirad.<br />
baTumis porto-frankod gamocxadebam<br />
biZgi misca qalaqSi<br />
vaWrobisa da mrewvelobis ganviTarebas,<br />
romlis paraleluradac izrdeboda<br />
mosaxleobis raodenobac.<br />
1882 wels, qalaq baTumSi Catarda<br />
mosaxleobis erTdRiani aRwera,<br />
romlis drosac gamovlinda, rom<br />
qalaqSi imxanad cxovrobda 8661<br />
suli, maT Soris 6921 mamakaci da<br />
1740 qali.<br />
im droisaTvis qalaqSi cxovrobda<br />
sxvadasxva erovnebis warmomadgeneli<br />
Semdegi raodenobiT: _<br />
]]]qarTvelebi-3156 suli, rusebi _ 980<br />
suli, Turqebi _ 603 suli, somxebi<br />
_ 908 suli, afxazebi _ 377 suli,<br />
sparselebi –_ 112¬ suli, ebraelebi<br />
_ 179 suli, berZnebi _ 11<strong>06</strong> suli,<br />
germanelebi _ 145 suli,¬ frangebi<br />
_ 24 suli, italielebi _ 18 suli,<br />
ingliselebi _ 10 suli.¬[3]]]].<br />
1882 wlisaTvis baTumis mosaxleoba<br />
religiuri mrwamsis<br />
mixedviT aseT suraTs iZleoda: mar-<br />
Tlmadideblebi _ 3158 suli, somex<br />
_ grigorianelebi _ 436 suli,<br />
somex _ kaTolikeni da kaTolikeni<br />
_ 176 suli, protestantebi¬ _ 101<br />
suli, rusi seqtantebi –_ 42 suli,<br />
iudevelebi _ 179 suli, muslimanebi<br />
_ 1282 suli. [4]]]].<br />
mosaxleobis klasifikacia<br />
dasaqmebis mixedviT Semdeg suraTs<br />
iZleva: vaWrebi da noqrebi _ 584<br />
suli, Sinamosamsaxureebi _ 582<br />
suli, muSebi _ 465¬ suli, menaveebi<br />
_ 63 suli, eqimebi _ 18 suli, bebiaqalebi<br />
_ 6 suli, meafTiaqeni _ 7<br />
suli, maswavlebeli _ 15 suli, mxatvari<br />
– 1 suli, gazeTis redaqtori<br />
_ 1 suli, mkinZavi _ 2 suli. [4]] ] ]<br />
1883 wlidan qalaq baTumis garesamyarosTan<br />
sarkinigzo xaziT dakavSirebam<br />
kidev ufro daaCqara<br />
qalaqSi mrewvelobisa da vaWrobis<br />
aRmavloba, amis paralelurad gaizarda<br />
misi mosaxleobac.<br />
1890 wlis 17 ivniss Catarda mosaxleobis<br />
aRwera, romlis safuZvelzec<br />
damtkicda, rom qalaqSi sul<br />
cxovrobda 18123 kaci, romelTagan<br />
mudmivi, ZiriTadi mosaxleoba<br />
Seadgenda 14674 suls. jariskacebi,<br />
reidze mdgar gemTa mezRvaurebi,<br />
mosamsaxureebi, moswavleebi; e. i.<br />
baTumis droebiTi mcxovrebni Seadgendnen<br />
3449 suls. sainteresoa, rom<br />
mamakacTa raodenoba udrida 14180<br />
suls, qalTa raodenoba ki 3943<br />
suls. baTumis mosaxleoba erovnebaTa<br />
mixedviT iZleoda Semdeg suraTs:<br />
qarTvelebi _ 3571 suli, anu<br />
mTeli mosaxleobis 19,¬72 procenti,<br />
rusebi _ 4161 suli, anu 22,95<br />
procenti, somxebi _ 3128 suli,¬<br />
anu 17,25 procenti, berZnebi – 1995<br />
su¬li, anu 11,0 procenti, ebraelebi<br />
_ 862 suli, anu 4,76 procenti,<br />
Tur¬qebi¬_ 1172 suli, anu 6,48 procenti.<br />
1890 wlis aRweris periodSi<br />
socialuri mdgomareobis mixedviT<br />
baTumSi cxovrobdnen: glexebi _<br />
6795, meSCanebi _ 4240 suli, sazRvargareTeli<br />
qveSevrdomebi _ 2030<br />
suli, gaurkveveli wodebisani _<br />
1514 suli, aznaurebi _ 1404 suli,<br />
begebi da aRebi _ 9 suli, TavadTa<br />
wodebisani _ 116 suli, aznaurTa<br />
maZiebeli _ 3 suli, SliaxtiCi _<br />
1 suli, moqalaqeebi _ 1171 suli,<br />
vaWrebi _ 375 suli, dabali Cinis<br />
pirebi _ 216 suli, sasuliero wodebisani<br />
_ 144 suli, Tadarigis<br />
jariskacebi _ 44 suli, Zveli mosaxleoba<br />
_ 24 suli, maRali Cinis<br />
moxeleebi _ 36 suli, ukanonod Sobilni<br />
_ 6 suli, sul _ 18123 suli.<br />
aRniSnuli droisaTvis baTumis mosaxleobis<br />
51,98 procenti gaxldaT<br />
wera-kiTxvis mcodne. [5]]<br />
1897 wlis 28 ianvars Catarda<br />
sruliad ruseTis masStabiT mosaxleobis<br />
aRwera, romlis drosac<br />
dadginda, rom qalaq baTumSi<br />
cxovrobda 28508 suli, maT Soris<br />
20439 mamakaci da 8169 qali. aRniSnuli<br />
droisaTvis qalaqSi droebiT<br />
mcxovrebTa raodenoba Seadgenda<br />
1714 suls. baTumis mosaxleoba<br />
erovnuli Semadgenlobis mixedviT<br />
imxanad iZleoda aseT suraTs: qarTvelebi<br />
_ 6087 suli, rusebi _<br />
7144 suli, somxebi _ 6839 suli,<br />
berZnebi _ 274 suli, ebraelebi _<br />
1<strong>06</strong>4 suli, polonelebi _ 722 su¬li,<br />
germanelebi _ 299 suli, Cerqezebi<br />
_ 65 suli, Turqebi _ 1654 suli<br />
(unda aRiniSnos, rom iqve, TurqebTan<br />
miwerili gaxldaT aWarlebi),<br />
sxva danarCeni erovnebisani _ 1870<br />
suli. religiuri mrwamsis mixedviT<br />
aRniSnuli periodisaTvis ba-<br />
TumSi cxovrobdnen: marTlmadidebelni<br />
_ 15495 suli, raskolnikebi<br />
_ 137 suli, somex-grigorianelebi<br />
_ 6150 suli, somex-kaTolikeni _<br />
662 suli, romael-kaTolikeni _<br />
1385 suli, sxvadasxva protestantebi<br />
_ 334 suli, mahmadianebi _ 3156<br />
suli, iudaelebi _ 1179 su¬li, sxva<br />
sarwmunoebisani _ 10 suli.<br />
baTumSi mosaxleobis zrdas ganapirobebda<br />
mravali samrewvelo<br />
obieqtis Seqmna, romelTa normaluri<br />
funqcionirebisaTvis cxadia,<br />
saWiro iyo didi raodenobiT<br />
muSaxeli.<br />
mTeli 25 wlis ganmavlobaSi, saxeldobr,<br />
1897 wlidan 1922 wlamde<br />
baTumis mosaxleoba sagrZnoblad<br />
gaizarda da 1922 wlisaTvis miaRwia<br />
32¬302¬suls.<br />
baTumis mosaxleobis saSualo<br />
zrda procentebSi wlebis mixedviT<br />
gv¬aZlevs aseT suraTs: 1878<br />
wlidan 1882 wlamde qalaqis mosaxleobis<br />
zrda Seadgenda 47,0<br />
procents, 1882 wlidan 1886 wlamde<br />
- 17,7 procents, 1886 wlidan 1890<br />
wlamde - 5,6 procents, 1890 wlidan<br />
1897 wlamde - 8,2 pr¬o¬cents, 1897<br />
wlidan 1917 wlamde - 1,1 procents.<br />
1917 wlidan 1918 wlamde qalaqis<br />
mosaxleobis klebam Seadgina 56,6<br />
procenti, rac gamowveuli iyo<br />
arastabiluri mdgomareobiT, 1918<br />
wlidan 1920 wlamde mosaxleobis<br />
zrda Seadgenda 97,8 procents,<br />
1920 wlidan 1922 wlamda _ 16, 9<br />
procents, 1922 wlisaTvis baTumSi<br />
sul cxovrobda 60810 suli. aqedan<br />
gamomdinare ar SeiZleba ar<br />
aRiniSnos, rom baTumis mosaxleobis<br />
raodenobis zrda gacilebiT<br />
didia, vidre saqarTvelos Savi<br />
zRvis sanapiros sxva qalaqebisa.<br />
am¬ Cveni ganacxadis dasadastureblad<br />
moviyvanT mosaxleobis<br />
zrdis procentebs sxvadasxva<br />
qalaqebSi (baTumTan SedarebiT)<br />
wlebis mixedviT:<br />
1897 weli 1922 weli 1927 weli<br />
soxumi 5,0 7,5 6,2<br />
FOfoTi<br />
4,6 4,9 4,6<br />
baTumi 17,69 26,1 15,2<br />
baTumSi mosaxleobis procentuli<br />
zrda marTlac rom gacilebiT<br />
didia. [6]]<br />
1917 wlisaTvis baTumis mosaxleoba<br />
udrida 35048 suls. 1918<br />
wlisaTvis igi Seadgenda 15875 suls,<br />
aqedan qarTvelebi- 2238 suls, anu<br />
mTeli mosaxleobis 14,6 procents,<br />
somxebi _ 288 suls (1918 wlisaTvis<br />
somexi mosaxleobis aseTi mkve-<br />
Tri Semcireba gamoiwvia osmaleTis<br />
jaris mier baTumis dakavebam), anu<br />
1,9 procents, rusebi _ 3669 suls,<br />
anu 23,8 procents, ebraelebi _ 750<br />
suls anu 4,9 procents, germanelebi<br />
_ 4878 suls, anu 31,7 procents.<br />
1922 wlisaTvis baTumis mosaxleoba<br />
mTlianad Seadgenda 60810<br />
suls, aqedan qarTvelebi _ 18232<br />
suls, anu 30,0 procents, somxebi<br />
_ 10720 suls, anu¬ _ 17,6 procents,<br />
ebraelebi _ 3699 suls, anu<br />
6,1 procents, berZnebi –7629¬ suls,<br />
anu 12,6 procents.<br />
1922 welTan SedarebiT 1927<br />
wlisaTvis baTumSi mosaxleoba Semcirda<br />
mTeli 20 procentiT. aqedan<br />
berZnebi _ 62,7 procentiT, ebraelebi<br />
_ 48,2 procentiT, somxebi _ 31,6<br />
procentiT, rusebi _ 17,0 procentiT.<br />
rac Seexeba qarTvelobas, igi<br />
Semcirda mxolod 448 suliT, rac<br />
mTeli qarTveli mosaxleobis mxolod<br />
2,5 procents udrida. yovelive<br />
es qarTveli mosaxleobis stabilurobaze<br />
migvaniSnebs. [7]]<br />
oTar gogoliSvili