Cinnamomum
Cinnamomum
Cinnamomum
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
วิทยานิพนธ<br />
เรื่อง<br />
กายวิภาคเปรียบเทียบของพืชสกุลอบเชยบางชนิดในประเทศไทย<br />
Comparative Anatomy of Some <strong>Cinnamomum</strong> Species in Thailand<br />
โดย<br />
นางสาวภัทรินทร นันทมนตรี<br />
เสนอ<br />
บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร<br />
เพื่อความสมบูรณแหงปริญญาวิทยาศาสตรมหาบัณฑิต<br />
(พฤกษศาสตร)<br />
พ.ศ. 2549<br />
ISBN 974-16-2716-5
กิตติกรรมประกาศ<br />
ขาพเจาขอกราบขอบพระคุณ รองศาสตราจารย ดร.ประศาสตร เกื้อมณี<br />
ประธาน<br />
กรรมการที่ปรึกษา<br />
ที่ใหคําปรึกษา<br />
แนะนําในการศึกษา ตลอดจนตรวจแกไขวิทยานิพนธนี้จน<br />
สําเร็จสมบูรณ ขอกราบขอบพระคุณ ผูชวยศาสตราจารย<br />
ดร.สรัญญา วัชโรทัย กรรมการที่<br />
ปรึกษาวิชาเอก รองศาสตราจารย ดร.สมคิด สิริพัฒนดิลก กรรมการที่ปรึกษาวิชารอง<br />
และผูชวย<br />
ศาสตราจารย ปรานอม พฤตพงษ ผูแทนบัณฑิตวิทยาลัย<br />
ที่กรุณาใหคําแนะนําตรวจแกไข<br />
วิทยานิพนธใหถูกตองสมบูรณยิ่งขึ้น<br />
ขอขอบคุณเจาหนาที่หนวยพฤกษศาสตร<br />
และเจาหนาที่ทุกคนในโครงการอนุรักษ<br />
พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดําริสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ<br />
สยามบรมราชกุมารี ที่ให<br />
การสนับสนุน และเปนกําลังในการศึกษามาโดยตลอด ขอขอบคุณ คุณพิชัย พึ่งเพาะปลูก<br />
คุณ<br />
เทียนชัย จันทรแปลง หัวหนาสวนพฤกษศาสตรภาคตะวันออกเฉียงเหนือ (ดงฟาหวน) จังหวัด<br />
อุบลราชธานี คุณประกอบ บุญมา เจาหนาที่สวนพฤกษศาสตรภาคตะวันออกเฉียงเหนือ<br />
(ดงฟา<br />
หวน) จังหวัดอุบลราชธานี ที่เอื้อเฟอในการเก็บตัวอยาง<br />
ขอขอบคุณบริษัทโนวารตีส ที่ใหการ<br />
สนับสนุนทุนการศึกษามาโดยตลอด และขอขอบคุณพี่ๆ<br />
นองๆ ชาวพฤกษศาสตร ที่ใหคําแนะนํา<br />
และเปนกําลังใจมาโดยตลอด<br />
สุดทาย ขอกราบขอบพระคุณ คุณพอ คุณแม และญาติพี่นองทุกคน<br />
ที่ไดสนับสนุนและ<br />
ใหกําลังใจดวยดีเสมอมา<br />
ภัทรินทร นันทมนตรี<br />
ตุลาคม 2549
สารบัญ<br />
<br />
<br />
สารบัญ<br />
หนา<br />
(1)<br />
สารบัญตาราง (2)<br />
สารบัญภาพ (3)<br />
คํานํา 1<br />
การตรวจเอกสาร 2<br />
การจําแนกหมวดหมู<br />
2<br />
ลักษณะทางพฤกษศาสตรของพืชสกุลอบเชย 2<br />
ลักษณะทางพฤกษศาสตรของอบเชยบางชนิดในประเทศไทย 4<br />
การกระจายพันธุ<br />
12<br />
การศึกษาทางดานกายวิภาค 17<br />
การศึกษาน้ํามันหอมระเหย<br />
19<br />
การใชประโยชน 20<br />
อุปกรณและวิธีการ 21<br />
อุปกรณ 21<br />
วิธีการ 23<br />
ผล 26<br />
วิจารณ 82<br />
สรุป 88<br />
เอกสารและสิ่งอางอิง<br />
90<br />
ภาคผนวก 94<br />
(1)
สารบัญตาราง<br />
่ ตารางที<br />
หนา<br />
1 แสดงการแพรกระจายของพรรณไมสกุลอบเชยในเขตตางๆ 13<br />
2 รายชื่อพรรณไมสกุลอบเชยที่เก็บรวบรวมและใชเปนตัวอยาง<br />
ในการวิจัย 26<br />
3 ลักษณะรูปราง การเรียงตัวและการกระจายของ vessel<br />
และลักษณะของชองปลายเปดของเซลล vessel 78<br />
4 เปอรเซ็นตน้ํามันหอมระเหยที่สกัดจากสวนเปลือกตน<br />
เนื้อไม<br />
และใบ โดยการกลั่นดวยน้ํา<br />
79<br />
(2)
สารบัญภาพ<br />
่ ภาพที<br />
หนา<br />
1 ภาพพรรณไมสกุลอบเชยทั้ง<br />
8 ชนิดที่ทําการศึกษา<br />
27<br />
2 ลักษณะทางกายวิภาคสวนตางๆ ของมหาปราบ (<strong>Cinnamomum</strong> sp. 1) 33<br />
3 ลักษณะทางกายวิภาคสวนตางๆ ของเชียด (<strong>Cinnamomum</strong> cf. bejolghota<br />
(Buch.-Ham.) Sweet) 39<br />
4 ลักษณะทางกายวิภาคสวนตางๆ ของฝนแสนหา (<strong>Cinnamomum</strong> cf. tamala<br />
(Hamilton) Nees & Eberm) 45<br />
5 ลักษณะทางกายวิภาคสวนตางๆ ของอบเชย (<strong>Cinnamomum</strong> cf. iners<br />
Reinw. ex Blume) 51<br />
6 ลักษณะทางกายวิภาคสวนตางๆ ของสุรามะริด (<strong>Cinnamomum</strong> sp. 2) 57<br />
7 ลักษณะทางกายวิภาคสวนตางๆ ของอบเชยญวน (<strong>Cinnamomum</strong> verum<br />
J. Presl) 63<br />
8 ลักษณะทางกายวิภาคสวนตางๆ ของการบูร (<strong>Cinnamomum</strong> camphora<br />
(L.) J. Presl) 69<br />
9 ลักษณะทางกายวิภาคสวนตางๆ ของอบเชยเทศ (<strong>Cinnamomum</strong> sp. 3) 75<br />
(3)
กายวิภาคเปรียบเทียบของพืชสกุลอบเชยบางชนิดในประเทศไทย<br />
Comparative Anatomy of Some <strong>Cinnamomum</strong> Species in Thailand<br />
คํานํา<br />
พรรณไมในสกุลอบเชยสวนใหญมีกลิ่นหอมทุกสวนของพืช<br />
โดยเฉพาะสวนใบและ<br />
เปลือก นิยมใชเปลือกเปนเครื่องเทศ<br />
เครื่องหอม<br />
และทํายามาตั้งแตในอดีต<br />
นอกจากนี้พันธุไม<br />
สกุลนี้ยังเปนพืชที่มีศักยภาพในการพัฒนาเปนวัตถุดิบผลิตน้ํามันหอมระเหยเพื่อใชในอุตสาหกรรม<br />
เครื่องดื่ม<br />
อาหารสําเร็จรูป และเครื่องสําอาง<br />
ทั้งนี้เนื่องจากแตละสวนใหน้ํามันหอมระเหยที่มีกลิ่น<br />
และรสแตกตางกันไปตามชนิด (สมคิด, 2541)<br />
ในประเทศไทยมีรายงานวาพบพืชสกุลอบเชย 19 ชนิด (สวนพฤกษศาสตรปาไม, 2544)<br />
และยังไมมีการศึกษาทบทวนทางดานอนุกรมวิธานของพืชสกุลนี้<br />
นักพฤกษอนุกรมวิธานใน<br />
ประเทศไทยยังมีความสับสนในดานสัณฐานวิทยาและกายวิภาคของพืชสกุลนี้<br />
การศึกษากายวิภาค<br />
เปรียบเทียบของพืช เปนการเปรียบเทียบลักษณะทางดานกายวิภาคระหวางพันธุ<br />
ชนิด สกุล หรือ<br />
วงศ เพื่อใชเปนขอมูลในการศึกษาดานวิวัฒนาการ<br />
และโดยเฉพาะการศึกษาดานอนุกรมวิธานของ<br />
พืช Metcalfe (1979) สรุปวาลักษณะทางกายวิภาคที่สําคัญ<br />
เชน ลักษณะเนื้อเยื่อเจริญปลายยอด<br />
เนื้อเยื่อชั้นผิว<br />
โครงสรางของใบ เชน ชั้นมีโซฟลล<br />
(mesophyll) และปากใบ โครงสรางของลํา<br />
ตนและราก เชน เนื้อเยื่อทอลําเลียง<br />
การเรียงตัวของเซลลทอลําเลียง ลักษณะของเนื้อไม<br />
และ<br />
ลักษณะกายวิภาคสวนตางๆ ของดอก เชน กลีบเลี้ยง<br />
กลีบดอก เกสรเพศผู<br />
และเกสรเพศเมีย<br />
สามารถใชในการจําแนกพืชได<br />
ผลการศึกษาทางดานกายวิภาคของพืชสกุลอบเชย สามารถนํามาใชเปนขอมูลในการ<br />
กําหนดลักษณะประจําพรรณไม และสามารถใชสนับสนุนการจัดจําแนกพืชสกุลนี้ไดอยางถูกตอง<br />
และเหมาะสม นอกจากนี้การศึกษาโครงสรางที่เก็บน้ํามันหอมระเหย<br />
ตลอดจนการวิเคราะห<br />
ปริมาณน้ํามันหอมระเหยในสวนตางๆ<br />
ของอบเชยแตละชนิด ชวยในการเลือกใชประโยชนจาก<br />
อบเชยไดอยางเหมาะสม
ไวดังนี้<br />
การตรวจเอกสาร<br />
การจําแนกหมวดหมู<br />
Takhtajan (1997) จัดลําดับของการจําแนกหมวดหมูของพรรณไมสกุล<br />
<strong>Cinnamomum</strong><br />
หมวด (Division) Magnoliophyta<br />
ชั้น<br />
(Class) Magnoliopsida<br />
ชั้นยอย<br />
(Subclass) Magnoliidae<br />
เหนืออันดับ (Super order) Lauranae<br />
อันดับ (Order) Laurales<br />
อันดับยอย (Suborder) Laurineae<br />
วงศ (Family) Lauraceae<br />
สกุล (genus) <strong>Cinnamomum</strong><br />
ลักษณะทางพฤกษศาสตรของพืชสกุลอบเชย<br />
พืชสกุลอบเชย เปนไมตน (tree) หรือไมพุม<br />
(shrub) ไมผลัดใบ (evergreen) (Hooker,<br />
1890; Brandis, 1990) เปลือกและใบมีกลิ่นหอม<br />
(Backer and Van den Brink, 1963;<br />
Kochummem, 1989)<br />
ใบ เปนใบเดี่ยว<br />
เรียงตรงขาม (opposite) หรือเกือบตรงขาม (subopposite) (Kochummem,<br />
1989) เรียงสลับ (alternate) (Backer and Van den Brink, 1963; Hooker, 1890; Kochummem,<br />
1989) หรือเรียงเวียน (spiral) (Kochummem, 1989) เสนใบมีสามเสน (trinerved) (Backer and<br />
Van den Brink, 1963; Hooker, 1890; Kochummem, 1989; Brandis 1990) พบนอยที่มีเสนใบแบบ<br />
ขนนก (penninerved) (Kurz, 1877; Kochummem, 1989) แผนใบหนาคลายแผนหนัง<br />
(coriaceous) (Backer and Van den Brink, 1963)<br />
ดอก เปนชอดอก แบบชอแยกแขนง (panicle) (Backer and Van den Brink, 1963;<br />
Hooker, 1890; Kochummem, 1989; Brandis, 1990 ) หรือชอกระจะ (raceme) (Kurz, 1877) ออก<br />
2
ตามซอกใบ (axil) ปลายยอด (terminal) (Backer and Van den Brink, 1963; Kurz, 1877;<br />
Kochummem, 1989) หรือเกือบปลายยอด (subterminal) (Hooker, 1890) ดอกมีขนาดเล็ก<br />
(Hooker, 1890) สมบูรณเพศ (bisexual) (Backer and Van den Brink, 1963; Kurz, 1877;<br />
Hooker, 1890; Brandis, 1990 )<br />
วงกลีบรวม (perianth) สวนโคนเชื่อมกันเปนหลอดสั้นๆ<br />
(Hooker, 1890; Kochummem,<br />
1989) ปลายแยกเปน 6 กลีบ (Kurz, 1877; Hooker, 1890) มีขนาดไมเทากัน (subequal) รูป<br />
กรวย (funnel-shaped) (Kochummem, 1989) หรือรูปถวย (cup-shaped) (Backer and Van den<br />
Brink, 1963) สวนมากหลอดกลีบรวมจะขยายใหญเมื่อติดผล<br />
(Backer and Van den Brink,<br />
1963; Hooker, 1890; Kochummem, 1989) กลีบรวมติดทน (persistent) หลุดรวง (deciduous)<br />
(Kurz, 1877) หรือหลุดรวงบางสวนเมื่อติดผล<br />
(Kochummem, 1989)<br />
เกสรเพศผู<br />
มี 6 หรือ 9 อัน (Backer and Van den Brink, 1963) เรียง 3(-4) ชั้น<br />
เกสรเพศผูชั้นที่<br />
1 และ 2 เทานั้นที่สมบูรณ<br />
กานชูอับเรณูไมมีตอม (Hooker, 1890) อับเรณูหัน<br />
เขาดานใน (introse) อับเรณูชั้นที่<br />
3 ที่กานชูอับเรณูมีตอม<br />
1 คู<br />
(Backer and Van den Brink,<br />
1963; Hooker, 1890; Kochummem, 1989) อับเรณูหันออกดานนอก (extrose) (Backer and Van<br />
den Brink, 1963) ถามีชั้นที่<br />
4 เกสรเพศผูเปนหมัน<br />
อับเรณูรูปหัวใจ (cordate) (Hooker, 1890;<br />
Kochummem, 1989) หรือรูปหัวลูกศร (sagittate) (Hooker, 1890; Kochummem, 1989) อับเรณู<br />
เปดเปนชอง (valve) ใหละอองเรณูกระจายไปได<br />
รังไข อยูเหนือวงกลีบ<br />
(superior ovary) ไมมีกาน (sessile) (Kochummem, 1989) หรือ<br />
กานสั้น<br />
(Backer and Van den Brink, 1963) กานชูเกสรเพศเมีย (style) สั้น<br />
(Backer and Van<br />
den Brink, 1963) ยอดเกสร (stigma) รูปรางคลายจาน (discoid) หรือรูปโล (peltate) (Backer<br />
and Van den Brink, 1963)<br />
ผล คลายผลแบบ berry เนื้อนุม<br />
ไมมีกานผล (sessile) (Backer and Van den Brink,<br />
1963) ติดบนกลีบรวมที่ขยายตัว<br />
กลีบรวมทั้งหมดหรือบางสวนจะหลุดรวง<br />
(deciduous) พบนอย<br />
ที่ติดทนนาน<br />
(Kurz, 1877; Hooker, 1890)<br />
3
ลักษณะทางพฤกษศาสตรของอบเชยบางชนิดในประเทศไทย<br />
อบเชย (<strong>Cinnamomum</strong> bejolghota (Buch.-Ham.) Sweet) (กองกานดา, 2540)<br />
ไมตน ขนาดกลางถึงขนาดใหญ สูง 7-25 เมตร เปลือกสีอมเทา<br />
ใบ เปนใบเดี่ยว<br />
ออกตรงขาม หรือเยื้องกัน<br />
รูปขอบขนานแกมรี กวาง 5-10 ซม. ยาว<br />
15-30 ซม. ปลายใบมน แหลม หรือเรียวแหลม โคนใบแหลม ขอบใบเรียบ เนื้อใบหนาคลาย<br />
แผนหนัง มีเสนใบจากโคนใบ 3 เสน ขึ้นไปจนถึงหรือเกือบถึงปลายใบ<br />
ดานบนเกลี้ยง<br />
เสนใบ<br />
มองเห็นชัดไมเปนรอง แตเสนใบยอยเห็นไมชัด ดานลางสีออกนวล เสนนูน เห็นเดนชัด สวน<br />
เสนใบยอยเห็นไมชัด กานใบคอนขางใหญ ยาว 12-18 มม.<br />
ดอก ออกเปนชอใหญแบบชอแยกแขนงอยูใกลยอด<br />
ยาว 20-25 ซม. กานชอยาว 10-15<br />
ซม. กานดอกยอยยาว 2-5 มม. มีขน ดอกยอยมีขนาดเล็ก สีขาวอมเหลือง กลีบรวมมี 6 กลีบ<br />
รูปขอบขนาน ปลายมน เชื่อมติดกันที่โคน<br />
มีขนเปนมันคลายใยไหม กลีบรวมนี้ติดทนจนเปนผล<br />
เกสรเพศผู<br />
มี 9 อัน เรียงเปน 3 วง วงที่<br />
1 และวงที่<br />
2 อับเรณูหันหนาเขาขางใน กาน<br />
เกสรมีขน วงที่<br />
3 จะหันหนาออกขางนอก อับเรณูมี 4 พู มีตอม 2 ตอม อยูที่โคนกาน<br />
ผล รูปรี หรือคอนขางกลม ยาว 7-12 มม. อวบน้ํา<br />
4
การบูร (<strong>Cinnamomum</strong> camphora (L.) J. Presl.) (กองกานดา, 2540)<br />
ไมตน ขนาดใหญ สูงไดถึง 30 ม. เปลือกตนสีน้ําตาล<br />
ผิวหยาบ เปลือกกิ่งสีเขียว<br />
หรือ<br />
น้ําตาลออน<br />
ผิวเรียบ ไมมีขน เนื้อไมสีน้ําตาลปนแดง<br />
ใบ เปนใบเดี่ยว<br />
ออกเรียงสลับ รูปรี หรือรูปรีแกมไข กวาง 2.5-5.5 ซม. ยาว 5.5-15<br />
ซม. ปลายใบเรียวแหลม โคนใบปานหรือกลม ขอบใบเรียบ หรือเปนคลื่นเล็กนอย<br />
เนื้อใบ<br />
คอนขางหนา ดานบนสีเขียวเขม เปนมัน ดานลางสีเขียวอมเทาหรือนวล ไมมีขน เสนใบขึ้นตรง<br />
มาจากโคนใบประมาณ 3-8 มม. แลวแยกออกเปน 3 เสน กานใบยาว 2-3 ซม. ไมมีขน<br />
ดอก ออกเปนชอตามงามใบ ยาวประมาณ 5 ซม. สีขาวอมเหลืองหรืออมเขียว กานดอก<br />
ยอยยาว 1-2 มม. กลีบรวมมี 6 กลีบ เรียงเปน 2 วงๆ ละ 3 กลีบ รูปรี ดานนอกเกลี้ยง<br />
ดาน<br />
ในมีขนละเอียด<br />
เกสรเพศผู<br />
มี 9 อัน เรียงเปน 3 วงๆ ละ 3 อัน อับเรณูของวงที่<br />
1 และวงที่<br />
2 หัน<br />
หนาเขาดานใน กานเกสรมีขน สวนอับเรณูของวงที่<br />
3 หันหนาออกดานนอก กานเกสรคอนขาง<br />
ใหญ มีตอม 2 ตอมอยูที่โคนกาน<br />
ตอมรูปไขกวาง และมีกาน อับเรณูมีชองเปด 4 ชอง เรียงเปน<br />
2 แถวๆ ละ 2 ชอง มีลิ้นเปดทั้ง<br />
4 ชอง เกสรเพศผูเปนหมันมี<br />
3 อัน อยูดานในสุด<br />
รูปราง<br />
คลายหัวลูกศร มีขน แตไมมีตอม รังไขรูปไข ไมมีขน<br />
กานเกสรเพศเมีย (style) ยาวประมาณ 1 มม. ไมมีขน ยอดเกสรเพศเมียกลม<br />
ผล รูปไข หรือกลม ยาว 6-10 มม. สุกสีมวงดํา มีฐานดอกซึ่งเจริญเติบโตขึ้นมาเปน<br />
แปนรองรับผล<br />
5
เชียด (<strong>Cinnamomum</strong> iners Reinw. ex Blume) (กองกานดา, 2540)<br />
ไมตนขนาดกลางถึงขนาดใหญ สูง 15-20 ม. ทรงพุมกลม<br />
หรือเจดียต่ําๆ<br />
เปลือกสี<br />
น้ําตาลอมเทา<br />
คอนขางเรียบ เกลี้ยง<br />
เปลือกและใบมีกลิ่นหอมอบเชย<br />
(cinnamon)<br />
ใบ เปนใบเดี่ยว<br />
ออกตรงขามหรือเยื้องกันเล็กนอย<br />
รูปขอบขนาน กวาง 2.5-7.5 ซม.<br />
ยาว 7.5-25 ซม. เนื้อใบหนา<br />
เกลี้ยง<br />
แข็ง และกรอบ มีเสนใบออกจากโคนใบ 3 เสน ยาวตลอด<br />
จนถึงปลายใบ ดานลางเปนคราบขาวๆ กานใบยาว 0.5 ซม.<br />
ดอก มีขนาดเล็ก สีเหลืองออน หรือเขียวออน ออกเปนชอแบบชอกระจะที่ปลายกิ่ง<br />
ยาว<br />
10-25 ซม. ดอกมีกลิ่นเหม็น<br />
ผล มีขนาดเล็ก รูปขอบขนาน ยาวประมาณ 1 ซม. แข็ง ตามผิวมีคราบขาวๆ แตละผล<br />
มีเมล็ดเดียว ฐานรองรับผลเปนรูปถวย<br />
เชียดใบใหญ (<strong>Cinnamomum</strong> mollissimum Blume) (Kochummen, 1989)<br />
ไมตน ขนาดเล็ก สูง 15 เมตร เปลือกตนสีเทา เกลี้ยง<br />
กิ่งออนมีขนสั้นกระจายทั่ว<br />
ใบ เปนใบเดี่ยว<br />
ออกตรงขาม รูปรี ถึงรูปใบหอก กวาง 3.5-7.5 ซม. ยาว 10-20 ซม.<br />
ปลายใบแหลม โคนใบรูปลิ่ม<br />
กานใบยาว 0.5-2 ซม.<br />
ดอก สีเหลืองออนๆ ออกเปนชอแบบชอแยกแขนงตามงามใบใกลปลายกิ่ง<br />
ยาว 10 ซม.<br />
กลีบรวมเชื่อมติดกันเปนหลอดรูปกรวย<br />
มีขนนุม<br />
ผล รูปไข ยาวประมาณ 0.7 ซม.<br />
6
เทพทาโร (<strong>Cinnamomum</strong> porrectum (Roxb.) Kosterm.) (กองกานดา, 2540)<br />
ไมตน ขนาดกลางถึงขนาดใหญ สูง 10-30 เมตร เปลือกตนสีเทาเขม หรือสีน้ําตาลปน<br />
เทา แตกเปนรองตามยาว ลําตนกิ่งออนเรียว<br />
เกลี้ยงและมักมีคราบสีขาว<br />
ใบ เปนใบเดี่ยว<br />
ออกเรียงสลับ หรือเกือบตรงขาม รูปรี รูปไข รูปรีแกมรูปไข หรือรูป<br />
ไขแกมรูปขอบขนาน กวาง 2.5-4.5 ซม. ยาว 7-20 ซม. ปลายใบแหลม โคนใบแหลม หรือกลม<br />
ขอบใบเรียบ ผิวใบเกลี้ยง<br />
ดานลางเปนคราบขาว มีเสนใบ 3-7 คู<br />
กานใบเรียวเล็ก ยาว 2.0-3.5<br />
ซม.<br />
ดอก สีขาว หรือเหลืองออนๆ มีกลิ่นหอม<br />
ออกเปนชอกระจุกตามงามใบใกลปลายกิ่ง<br />
ยาว 2.5-7.5 ซม. กานชอเรียว เล็ก กลีบรวมเชื่อมติดกันเปนหลอดรูปกรวย<br />
ปลายแยกเปนกลีบ<br />
รูปขอบขนาน 6 กลีบ ซึ่งมีขนาดเกือบเทากัน<br />
ดานนอกเกลี้ยง<br />
ดานในมีขนนุมและยาว<br />
เกสรเพศผู<br />
มี 9 อัน เรียงเปน 3 วง เกสรเพศผูเปนหมันจะอยูภายในสุด<br />
อับเรณูมี 4<br />
ชอง แตละชองมีลิ้นปดเปด<br />
เกสรเพศเมีย รังไขรูปไข ไมมีขน<br />
ผล กลม เล็ก มีเสนผานศูนยกลางประมาณ 7 มม. เมื<br />
่อออนสีเขียว แกสีมวงดํา กานผล<br />
เรียว ยาวประมาณ 3-5 ซม.<br />
7
เชียดตัวผู<br />
(<strong>Cinnamomum</strong> puberulum Ridl.) (Kochummen, 1989)<br />
ไมตน ขนาดเล็ก สูง 15 เมตร เปลือกตนสีน้ําตาล<br />
เกลี้ยง<br />
กิ่งออนมีขนสั้นกระจายทั่ว<br />
ใบ เปนใบเดี่ยว<br />
ออกเรียงสลับ รูปรี ถึงรูปขอบขนาน กวาง 2.5-3.5 ซม. ยาว 6.5-13<br />
ซม. ปลายใบแหลม โคนใบแหลม หรือกลม ดานลางเปนคราบขาว กานใบยาว 1-1.5 ซม.<br />
ดอก สีเหลือง ออกเปนชอกระจะแยกแขนงตามงามใบใกลปลายกิ่ง<br />
ยาว 6 ซม. กลีบ<br />
รวมเชื่อมติดกันเปนหลอดรูปถวย<br />
ผล รูปขอบขนาน เมื่อออนสีเขียว<br />
แกสีมวงดํา กานผลเรียว กวาง 0.6 ซม. ยาว 1 ซม.<br />
แตยอ (<strong>Cinnamomum</strong> rhyncophyllum Miq.) (Kochummen, 1989)<br />
ไมตน ขนาดเล็ก สูง 12 เมตร เปลือกตนสีเทา เกลี้ยง<br />
ลําตนกิ่งออนมีขนสั้นกระจายทั่ว<br />
ใบ เปนใบเดี่ยว<br />
ออกตรงขาม หรือเกือบจะออกแบบตรงขาม รูปรี หรือรูปขอบขนาน<br />
กวาง 2-8 ซม. ยาว 7-23 ซม. ปลายใบแหลม โคนใบรูปลิ่ม<br />
ดานลางเปนคราบขาว กานใบยาว<br />
1-1.5 ซม.<br />
ดอก ออกเปนชอแยกแขนงตามงามใบใกลปลายกิ่ง<br />
ยาว 15 ซม.<br />
8
ลูกขา (<strong>Cinnamomum</strong> sintoc Blume) (Kochummen, 1989)<br />
ไมตน ขนาดใหญ สูงถึง 39 เมตร เปลือกตนสีน้ําตาลปนเทา<br />
แตกเปนรองตามยาว<br />
ใบ เปนใบเดี่ยว<br />
ออกตรงขาม หรือเกือบตรงขาม รูปไขแกมรูปใบหอก หรือรูปขอบ<br />
ขนาน กวาง 3-8.5 ซม. ยาว 7-22.5 ซม. ปลายใบแหลม หรือมน โคนใบสอบแคบ มีเสนใบ 3-<br />
4 คู<br />
กานใบ ยาว 0.8-1.8 ซม.<br />
ดอก สีขาว หรือเหลืองออน ออกเปนชอแยกแขนงตามงามใบใกลปลายกิ่ง<br />
ยาว 10-15<br />
ซม. กลีบรวมเชื่อมติดกันเปนหลอดรูปถวย<br />
มีขนนุม<br />
ซม.<br />
ผล รูปขอบขนาน เมื่อออนสีเขียว<br />
แกสีมวงดํา กานผลเรียว กวาง 0.8 ซม. ยาว 1.8<br />
9
สุรามะริด (<strong>Cinnamomum</strong> subavenium Miq.) (กองกานดา, 2540)<br />
ไมพุม<br />
กึ่งไมตน<br />
สูง 5-25 ม. กิ่งและใบออนมีสีน้ําตาลปกคลุม<br />
ใบ เปนใบเดี่ยว<br />
ออกตรงขาม หรือเกือบตรงขาม รูปขอบขนาน ถึงรูปใบหอกแกมรูป<br />
ขอบขนาน กวาง 1.6-3.5 ซม. ยาว 7-11 ซม. ปลายใบเรียวแหลม หรือแหลมเปนหางยาว โคน<br />
ใบแหลม ขอบใบเรียบ ดานบนเปนมัน ดานลางเปนขน มีเสนใบออกจากโคนใบ 3 เสน เสนใบ<br />
ยอยเกือบขนานกัน มองเห็นไมชัด กานใบยาวประมาณ 8 มม. มีขน<br />
ดอก ออกตามงามใบ หรือที่ปลายยอด<br />
เปนชอกระจะ ตามกานชอกานดอกและกลีบรวม<br />
มีขนสีขาวปกคลุม กลีบรวมมี 6 กลีบ รูปไข กวาง 1.8 มม. ยาว 2.5 มม.<br />
เกสรเพศผู<br />
ที่สมบูรณมี<br />
9 อัน กานเกสรมีขน อับเรณูรูปรี ดานหลังมีขนเล็กนอย เกสร<br />
เพศผูเรียงเปน<br />
3 วง วงที่<br />
3 มีตอมที่โคนกานเกสร<br />
เกสรเพศผูเปนหมันอยูภายใน<br />
อับเรณูรูปหัว<br />
ลูกศร<br />
มม.<br />
เกสรเพศเมีย รังไขรูปรี เกลี้ยง<br />
ยาวประมาณ 1.5 มม. กานเกสรเกลี้ยง<br />
ยาวประมาณ 2<br />
ผล รูปขอบขนาน กวาง 5-7 มม. ยาว 8-11 มม. ปลายมน<br />
10
อบเชยเทศ (<strong>Cinnamomum</strong> verum J. Presl) (กองกานดา, 2540)<br />
ไมตน สูง 20-25 ม. กิ่งออนมีขนสั้นๆ<br />
ปกคลุม<br />
ใบ เปนใบเดี่ยว<br />
ออกตรงขาม รูปไข หรือขอบขนานแกมรูปไขกวาง 4.5-5.5 ซม. ยาว<br />
11-16 ซม. ปลายใบมน โคนใบแหลม ขอบใบเรียบ มีเสนใบตามยาว 3 เสน เสนขาง 2 เสน<br />
ยาวเพียง 3/4 ของความยาวใบ เสนใบยอยสานกันเปนตาขายเห็นชัดทั้ง<br />
2 ดาน ดานบนเปนรอง<br />
เกลี้ยง<br />
กานใบยาวประมาณ 2 ซม. ดานลางมีคราบขาวเล็กนอย<br />
ดอก ออกตามงามใบ และที่ปลายกิ่ง<br />
เปนชอแบบกระจะ ยาว 10-12 ซม. กานชอดอกมี<br />
ขนเปนมันปกคลุม กานดอกยอยยาวประมาณ 3-4 มม. มีขน ดอกตูมรูปไขกลับ ยาวประมาณ 2-<br />
2.5 มม. กลีบรวม 6 กลีบ ดานนอกมีขนหนาแนน ดานในมีขนเปนมัน<br />
เกสรเพศผู<br />
มี 9 อัน เรียงเปน 3 วง วงในสุดมีตอมที่โคนกาน<br />
โคนกานเกสรมีขน เกสร<br />
เพศผูเปนหมันมี<br />
3 อัน<br />
เกสรเพศเมีย รังไขรูปไข กานเกสรคอนขางสั้น<br />
ยอดเกสรเพศเมียกลม<br />
ผล รูปรี ยาว 8-14 มม. มีกลีบรวมติดอยู<br />
กลีบรวมยาวประมาณ 4-8 มม. มีสันนูน 12<br />
สัน ระหวางสันเปนรอง<br />
11
การกระจายพันธุ<br />
พรรณไมสกุลอบเชย ทั่วโลกพบประมาณ<br />
350 ชนิด กระจายกวางขวางทั่วไปทั้งในเขต<br />
รอนและกึ่งรอน<br />
เชน ในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต ครอบคลุมไปถึงประเทศอินเดีย ศรีลังกา<br />
และประเทศใกลเคียง มีรายงานพบในญี่ปุน<br />
ไตหวัน ในประเทศจีนมีการกระจายตั้งแตทางตอนใต<br />
ไปถึงตอนกลางของประเทศ พบในออสเตรเลีย และหมูเกาะในแปซิฟก<br />
(Hooker, 1974 อางถึงใน<br />
สมคิด, 2541)<br />
การศึกษาพรรณไมสกุลอบเชยในประเทศไทย มีรายงานวาพบ 19 ชนิด (สวน<br />
พฤกษศาสตรปาไม, 2544) คือ อบเชยจีน (<strong>Cinnamomum</strong> aromaticum Nees) อบเชย (C .<br />
bejolghota (Buch.-Ham.) Sweet) อบเชยชวา (C. burmannii (Nees) Blume) การบูร (C.<br />
camphora (L.) J. Presl) ฮางแกง (C. crenulicupulum Kosterm.) เชียดตัวเมีย (C. deschampsii<br />
Gamble) กะเพราตน (C. glaucescens (Nees) Drury) ขาตน (C. ilicioides A.Chev.) เชียด (C.<br />
iners Reinw. ex Blume) ละมุนละแมง (C. kerrii Kosterm.) เชียดใบใหญ (C. mollissimum<br />
Blume) เทพทาโร (C. porrectum (Roxb.) Kosterm.) เชียดตัวผู<br />
(C. puberulum Ridl.) แตยอ<br />
(C. rhynchophyllum Miq.) ลูกขา (C. sintoc Blume) สุรามะริด (C. subavenium Miq.) แกง<br />
(C. tamala (Hamilton) Nees & Eberm.) ปอยเลื่อม<br />
(C. tavoyanum C.F.W. Meissn.) และ<br />
อบเชยเทศ (C. verum J. Presl)<br />
สําหรับการแพรกระจายในประเทศไทยพบวา มีการกระจายพันธุทั่วทุกภาคของประเทศ<br />
โดยเฉพาะในภาคเหนือ และภาคใต พบขึ้นในบริเวณปาดิบทั่วทุกภาคของประเทศ<br />
ชนิดที่พบมาก<br />
ที่สุดคือลูกขา<br />
(C. sintoc Blume) ซึ่งจะพบทั่วทุกภาคของประเทศ<br />
โดยจะพบมากในภาคใต<br />
รองลงมาคือ เชียด (C. iners Reinw. ex Blume) พบในทุกภาคของประเทศ โดยเฉพาะ<br />
ภาคเหนือและภาคใต ชนิดที่พบนอยที่สุดคือ<br />
ปอยเลื่อม<br />
(C. tavoyanum C.F.W. Meissn.) พบ<br />
เฉพาะที่ภาคใตเทานั้น<br />
(ที่มา:<br />
หอพรรณไม กรมอุทยานแหงชาติสัตวปา และพันธุพืช<br />
พิพิธภัณฑ<br />
พืชสิรินธร กรมวิชาการเกษตร หองพิพิธภัณฑพืช มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร)<br />
12
รายงานการแพรกระจายของพรรณไมสกุลอบเชยในเขตตางๆ มีดังตารางที่<br />
1<br />
ตารางที่<br />
1 แสดงการแพรกระจายของพรรณไมสกุลอบเชยในเขตตางๆ<br />
เขตการแพรกระจาย ชนิดที่พบ<br />
หมายเหตุ<br />
พมา (8 ชนิด) <strong>Cinnamomum</strong> cassia, C. caudatum,<br />
C. iners, C. inunctum, C. obtusifolium,<br />
C. parthenoxylon, C. sulphuratum,<br />
และ C. zeylanicum<br />
Kurz (1877)<br />
อินเดีย (26 ชนิด) <strong>Cinnamomum</strong> cassia, C. caudatum,<br />
C. cecicodaphne, C. citriodorum,<br />
C. glanduliferum, C. gracile,<br />
C. impressinervium, C. iners,<br />
C. inunctum, C. javanicum,<br />
C. litseaefolium, C. macrocarpum,<br />
C. mollissimum, C. multiflorum,<br />
C. nitidum, C. obtusifolium,<br />
C. ovalifolium, C. parthenoxylon,<br />
C. pauciflorum, C. perrottetii,<br />
C. sulphuratum, C. tamala,<br />
C. tavoyanum, C. vimineum,<br />
C. wightii และ C. zeylanicum<br />
อินโดนีเซีย (8 ชนิด) <strong>Cinnamomum</strong> burmanni, C. camphora,<br />
C. cassia, C. javanicum, C. iners,<br />
C. parthenoxylon, C. sintoc และ<br />
C. zeylanicum<br />
Hooker (1890)<br />
Backer and Van den<br />
Brink (1963)<br />
13
ตารางที่<br />
1 (ตอ)<br />
เขตการแพรกระจาย ชนิดที่พบ<br />
หมายเหตุ<br />
ภูฏาน (7 ชนิด) <strong>Cinnamomum</strong> bejolghota,<br />
C. glanduliferum, C. glaucescens,<br />
C. impressinervium, C. pauciflorum,<br />
C. tamala และ C. tenuipilis<br />
Long (1984)<br />
Sulawesi (Celebes)<br />
(7 ชนิด)<br />
<strong>Cinnamomum</strong> burmanni, C. celebicum,<br />
C. pilosum, C. polderi,<br />
C. subsveniopsis, C. sulavesianum<br />
และ C. trichophyllum<br />
ฟลิปปนส (21 ชนิด) <strong>Cinnamomum</strong> anacardium,<br />
C. burmanni, C. cebuense, C. ebaloi,<br />
C. griffithii, C. iners, C. lanaoense,<br />
C. loheri, C. mendozai, C. mercadoi,<br />
C. myrianthum, C. nanophyllum,<br />
C. oblongum, C. panayense,<br />
C. perglabrum, C. rupestre,<br />
C. sancticaroli, C. sandkuhlii,<br />
C. trichophyllum, C. utile<br />
และ C. verum<br />
Mollucas (3 ชนิด) <strong>Cinnamomum</strong> culitlawan, C. lineatum<br />
และ C. macrophyllum<br />
Solomon Islands และ<br />
New Britain (4 ชนิด)<br />
<strong>Cinnamomum</strong> melliodorum, C. novaebritanniae,<br />
C. solomonense และ<br />
C. talawaense<br />
Kostermans (1986)<br />
Kostermans (1986)<br />
Kostermans (1986)<br />
Kostermans (1986)<br />
14
ตารางที่<br />
1 (ตอ)<br />
เขตการแพรกระจาย ชนิดที่พบ<br />
หมายเหตุ<br />
New Guinea<br />
<strong>Cinnamomum</strong> archboldianum, Kostermans (1986)<br />
(19 ชนิด)<br />
C. arfakense, C. clemansii,<br />
C. englerianum, C. eugenoliferum,<br />
C . frodinii, C. gracillinum,<br />
C. grandiflorum, C . kami,<br />
C. ledermannii, C. longepedicellatum,<br />
C. petiolatum, C. piniodorum,<br />
C . podagrinum, C. rosselianum,<br />
C. sleumeri, C. splendens,<br />
C. vaccinifolium และ<br />
C. xanthoneurum<br />
The Pacific Area <strong>Cinnamomum</strong> degeneri, C . fitianum, Kostermans (1986)<br />
(10 ชนิด)<br />
C. lanuginosum, C. ovalauense,<br />
C. pallidum, C. pedatinervium,<br />
C. rigidum, C. sessilifolium,<br />
C. vitiense และ C. verum<br />
ออสเตรเลีย (5 ชนิด) <strong>Cinnamomum</strong> baileyanum, C. laubatii,<br />
C. oliveri, C. propinquum และ<br />
C. virens<br />
Kostermans (1986)<br />
มาเลเซีย (21 ชนิด) <strong>Cinnamomum</strong> altissimum,<br />
C. aureofulvum, C. cordatum,<br />
C. cuspidatum, C. impressicostatum,<br />
C. iners, C. javanicum, C. kunstleri,<br />
C. microphyllum, C. mollissimum,<br />
C. pachypes, C. porrectum,<br />
C. puberuium, C. pubescens,<br />
C. rhyncophyllum, C. saffrol,<br />
Kochummen (1989)<br />
15
ตารางที่<br />
1 (ตอ)<br />
เขตการแพรกระจาย ชนิดที่พบ<br />
หมายเหตุ<br />
มาเลเซีย (21 ชนิด) C. scortechinii, C. sintoc,<br />
Kochummen (1989)<br />
(ตอ)<br />
C. subavenium, C. subcuneatum และ<br />
C. vimineum<br />
ศรีลังกา (3 ชนิด) <strong>Cinnamomum</strong> dubium, C. ovalifolium<br />
และ C. verum<br />
ไทย (19 ชนิด) อบเชยจีน (<strong>Cinnamomum</strong> aromaticum)<br />
อบเชย (C. bejolghota)<br />
อบเชยชวา (C. burmannii)<br />
การบูร (C. camphora)<br />
ฮางแกง (C. crenulicupulum)<br />
เชียดตัวเมีย (C. deschampsii)<br />
กะเพราตน (C. glaucescens)<br />
ขาตน (C. ilicioides)<br />
เชียด (C. iners)<br />
ละมุนละแมง (C. kerrii)<br />
เชียดใบใหญ (C. mollissimum)<br />
เทพทาโร (C. porrectum)<br />
เชียดตัวผู<br />
(C. puberulum)<br />
แตยอ (C. rhynchophyllum)<br />
ลูกขา (C. sintoc)<br />
สุรามะริด (C. subavenium)<br />
แกง (C. tamala)<br />
ปอยเลื่อม<br />
(C. tavoyanum) และ<br />
อบเชยเทศ (C. verum)<br />
Ashton และคณะ (1997)<br />
สวนพฤกษศาสตรปาไม<br />
(2544)<br />
16
การศึกษาทางดานกายวิภาค<br />
Metcalfe and Chalk (1950) ศึกษาลักษณะทางกายวิภาคสวนใบ และลําตน ของพืชวงศ<br />
อบเชย (Lauraceae) พบวา<br />
ใบ มีเซลลผิวที่มีคิวติเคิล<br />
(cuticle) เคลือบหนา เซลลขนมีผนังเซลลหนา สวนใหญเปน<br />
ชนิดเซลลเดียว (unicellular) พบปุมกลมขนาดเล็ก<br />
(papillose) และปากใบชนิดที่อยูต่ํากวาเซลล<br />
ผิว (sunken stomata) ที่ผิวใบดานลางและเปนแบบ<br />
rubiaceous type ใตเซลลผิวใบดานบนมี<br />
เนื้อเยื่อชั้นไฮโปเดอรมิส<br />
(hypodermis) ประกอบดวยเซลล 1 ชั้น<br />
เซลลชั้นมีโซฟลล<br />
(mesophyll) ประกอบดวย palisade parenchyma 1-3 ชั้น<br />
spongy parenchyma ประกอบดวย<br />
ชองวางขนาดใหญ เสนกลางใบ มี bundle sheath ที่ประกอบดวยเซลลสเคลอเรงไคมา<br />
(sclerenchyma) ลอมรอบ เซลลหลั่ง<br />
(secretory cell) ประกอบดวย เซลลสะสมน้ํามัน<br />
(oil cell)<br />
และเซลลสะสมสารเมือก (mucilaginous cell) โดยพบวาเซลลสะสมน้ํามันมีรูปรางกลม<br />
ผนัง<br />
เซลลหลั่งซูเบอริน<br />
(suberin) ภายในเซลลมีสีเหลืองออน พบอยูในเนื้อเยื่อชั้น<br />
palisade และ<br />
spongy สวนเซลลสะสมสารเมือก มีรูปรางกลม เหมือนเซลลน้ํามัน<br />
แตจะพบอยูในเนื้อเยื่อชั้น<br />
palisade เทานั้น<br />
ผลึก (crystal) พบไดในเซลลสเคลอเรงไคมาบริเวณเสนกลางใบ สวนใหญเปน<br />
ผลึกรูปเข็ม รูปกระสวย รูปแปดเหลี่ยม<br />
ลําตน สวนเปลือกนอกสุดพบเนื้อเยื่อคอรก<br />
(cork) ประกอบดวยเซลลผนังบาง ชั้นคอร<br />
เทก (cortex) มีรูปรางไมแนนอน ประกอบดวยเซลลพาเรนไคมาที่มีผนังบาง<br />
บางสกุลพบเซลล<br />
สเคลอรีด (sclereid) พบทั้งเซลลน้ํามัน<br />
และเซลลสารเมือก โดยจะพบในชั้น<br />
cortex phloem<br />
เนื้อไม<br />
และ pith ของลําตน ผลึก พบอยูในเนื้อเยื่อที่ไมมีลิกนิน<br />
สวนใหญพบผลึกรูปเข็ม รูป<br />
กระสวย บางสกุลพบผลึกรูปปริซึม<br />
เนื้อไม<br />
พบ vessel มีขนาดเสนผาศูนยกลาง 100-200 ไมโครเมตร บางครั้งพบวามีขนาด<br />
เล็กกวา 100 ไมโครเมตร สวนใหญจะอยูเปนเซลลเดี่ยว<br />
และเซลลกลุม<br />
ซึ่งประกอบดวย<br />
4 เซลล<br />
หรือมากกวา จํานวน vessel เฉลี่ยมีจํานวน<br />
5-12 เซลลตอตารางมิลลิเมตร บางสกุลพบวามี<br />
จํานวน vessel เฉลี่ย<br />
นอยกวา 5 เซลลตอตารางมิลลิเมตร ชองเปดปลายเซลลเปนแบบชองเดี่ยว<br />
(simple perforation) บางครั้งพบแบบหลายชองแบบขั้นบันได<br />
(scalariform multiple<br />
perforation) การเรียงตัวของ pit บนผนังของ vessel พบแบบสลับ (alternate) การกระจายของ<br />
17
axial parenchyma เปนแบบ paratracheal parenchyma Ray มีความกวาง 2-3 เซลล และอาจ<br />
กวางไดถึง 4-8 เซลล ray เปนแบบ uniseriate heterocellular fiber เปนแบบไมมีผนังกั้น<br />
(nonseptate<br />
fiber) และบางสกุลมีผนังกั้น<br />
(septate fiber) เซลลสะสมน้ํามัน<br />
(oil cell) และเซลล<br />
สะสมสารเมือก (mucilaginous cell) พบใน parenchyma หรือ ray โดยทั่วไปจะพบวาเซลลทั้ง<br />
สองชนิดจะอยูลอมรอบ<br />
vessel และไมสามารถจําแนกได เนื่องจากมีลักษณะที่ใกลเคียงกัน<br />
ยกเวนจะมีศึกษาจากองคประกอบภายในเซลล จึงจะสามารถจําแนกได<br />
Lemmens et al. (1995) ศึกษากายวิภาคเนื้อไมของพืชสกุลอบเชย<br />
พบวามีลักษณะ<br />
โดยทั่วไปคือ<br />
ชองเปดปลายเซลลของ vessel เปนแบบชองเดี่ยว<br />
และแบบหลายชองขั้นบันได<br />
fiber เปนแบบธรรมดา หรือแบบมีผนังกั้น<br />
(septate fiber) ผนังเซลลของ fiber มีทั้งบางและ<br />
หนา เซลล parenchyma กระจายตัวหางจาก vessel แบบ abundant และ vasicentric<br />
apotracheal พบผลึกขนาดเล็กใน ray ของอบเชยบางชนิด พบเซลลหลั่ง<br />
(secretory cell) ที่<br />
ประกอบดวยเซลลสะสมน้ํามัน<br />
และเซลลสะสมสารเมือก ใน ray และ axial parenchyma<br />
Bakker et al. (1992) ศึกษาลักษณะทางกายวิภาคและรูปแบบการกระจายตัวของเซลล<br />
สะสมน้ํามัน<br />
และเซลลหลั่งเมือกในใบของพืชสกุลอบเชย<br />
150 ชนิด พบวาเซลลพิเศษทั้ง<br />
2 ชนิด<br />
มักพบในชั้น<br />
palisade และ spongy เกือบทุกชนิดพบทั้งเซลลน้ํามันและเซลลสารเมือกรวมกัน<br />
มี<br />
บางชนิดเทานั้นที่พบเฉพาะเซลลน้ํามันหรือเซลลสารเมือกเพียงอยางเดียว<br />
เซลลพิเศษทั้งสองชนิด<br />
นี้<br />
ผนังเซลลหลั่งซูเบอริน<br />
ในพืชตางชนิดกัน เซลลพิเศษทั้งสองชนิด<br />
มีความผันแปรทั้งในเรื่อง<br />
ของจํานวน ขนาด รูปราง ความผันแปรของรูปแบบการกระจายตัวของเซลลพิเศษทั้งสองชนิด<br />
สามารถอธิบายความสัมพันธของพืชสกุล <strong>Cinnamomum</strong> ไดบางสวน<br />
18
การศึกษาน้ํามันหอมระเหย<br />
Dung et al. (1994) ศึกษาน้ํามันหอมระเหยจากเนื้อไมของ<br />
<strong>Cinnamomum</strong> albiflorum<br />
Nees จากประเทศกัมพูชา พบสารที่เปนองคประกอบของน้ํามันประมาณ<br />
35 ชนิด สามารถ<br />
จําแนกได 27 ชนิด โดยสารที่เปนองคประกอบหลักไดแก<br />
eugenol, 1,8-cineole, geraniol, αterpineol<br />
และ terpinen-4-ol<br />
Dung et al. (1995) ศึกษาน้ํามันหอมระเหยจากสวนของเปลือกราก<br />
และเนื้อไมของ<br />
<strong>Cinnamomum</strong> parthenoxylon (Jack) Nees จากประเทศเวียดนาม พบวาสารที่เปนองคประกอบ<br />
ในน้ํามันจากเปลือกรากมีมากกวา<br />
30 ชนิด สารที่เปนองคประกอบหลักคือ<br />
benzyl benzoate<br />
สวนในเนื้อไมพบ<br />
20 ชนิด และพบสาร safrole เปนองคประกอบหลัก<br />
Nath et al. (1996) ศึกษาน้ํามันหอมระเหยจากใบและเปลือกตนของ<br />
<strong>Cinnamomum</strong><br />
zeylanicum Blume จากทางตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศอินเดีย พบสารที่เปนองคประกอบ<br />
ในน้ํามัน<br />
17 ชนิด โดยมี benzyl benzoate เปนสารประกอบหลักทั้งสองสวน<br />
แตจะพบใน<br />
เปลือกตนในปริมาณมากกวาในใบ<br />
Baruah et al. (1997) ศึกษาน้ํามันหอมระเหยจากใบ<br />
เปลือกตน และชอดอกของ<br />
<strong>Cinnamomum</strong> bejolghota (Buch.-Ham.) Sweet จากทางตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศอินเดีย<br />
พบวา ในใบและชอดอกมีสารที่เปนองคประกอบหลัก<br />
27 ชนิด โดยจะพบสาร linalool เปน<br />
องคประกอบหลัก สวนในเปลือกตนพบสาร 18 ชนิด มีสาร α-terpineol และ (E)-nerolidol<br />
เปนสารประกอบหลัก<br />
19
การใชประโยชน<br />
นิยมนําเปลือกอบเชยมาใชเปนเครื่องเทศ<br />
เครื่องหอม<br />
อบเชยบางชนิดมีประโยชนทางดาน<br />
สมุนไพร เชน เปลือกตนอบเชย (<strong>Cinnamomum</strong> bejolghota (Buch.-Ham.) Sweet) นํามาตม<br />
ดื่มแกตับอักเสบ<br />
แกทองเสีย ลําไสเล็กทํางานผิดปกติ และขับพยาธิ เปลือกตนอบเชยเทศ (C.<br />
verum J. Presl) ใชเปนยาชง ยาผงหรือยาตม เปนยาฝาดสมาน ขับลม แกคลื่นไสอาเจียน<br />
สวน<br />
เปลือกตนอบเชยจีน (C. cassia Presl) เปนยาบํารุงแกมือและเทาเย็น แกปวดทอง ชวยยอย ขับ<br />
ลม (กองกานดา, 2540)<br />
เนื้อไมของการบูร<br />
(C. camphora (L.) J. Presl) นํามากลั่นไดการบูรธรรมชาติ<br />
ใชผสม<br />
เปนยาเพื่อปองกันแมลงบางชนิด<br />
เปนยาระงับประสาท ขับเหงื่อ<br />
แกไขหวัด และขับลม ใชทาถู<br />
นวดแกปวด และเปนยาฆาเชื้อโรคอยางออน<br />
(กองกานดา, 2540)<br />
ใบ น้ํายางจากใบเชียด<br />
(C. iners Reinw. ex Blume) ใชทาแผลถอนพิษของยางนอง<br />
และตําเปนยาพอกแกปวดไขขอ น้ํามันหอมระเหยที่ไดจากการกลั่นใบสดของอบเชยเทศ<br />
(C.<br />
verum J. Presl) แกปวดศีรษะ แกปวดฟน ใชอมทําใหปากหอม (กองกานดา, 2540)<br />
น้ํามันหอมระเหยที่สกัดไดจากเปลือกและใบ<br />
นําไปใชในอุตสาหกรรมเครื่องหอม<br />
อุตสาหกรรมอาหารและเครื่องดื่ม<br />
เชน น้ํามันหอมระเหยที่สกัดจากเปลือกอบเชยเทศ<br />
(C. verum<br />
J. Presl) ใชแตงกลิ่นอาหาร<br />
และเปนสวนผสมในครีมทาถูนวดแกปวด ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา<br />
พบวา<br />
ใชตานเชื้อแบคทีเรีย<br />
รา และไลแมลง (สถาบันวิจัยวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี, 2548)<br />
ประโยชนในดานการใชเนื้อไม<br />
เชน นํามาทําเครื่องตกแตงบาน<br />
ตูเสื้อผา<br />
และผลิตเปนไม<br />
อัด เนื้อไมที่มีกลิ่นหอมใชปองกันผีเสื้อกลางคืน<br />
(Lemmens, 1995) กลิ่นหอมของเนื้อไมการบูร<br />
(C. camphora (L.) J. Presl) พบคุณสมบัติในการไลแมลง (Oyen and Dung, 1999)<br />
นอกจากนี<br />
้ยังพบวา สารเมือกจากเชียด (C. iners Reinw. ex Blume) นํามาใชในการ<br />
ผลิตธูปหอม พลาสติก กาว สารเคลือบผลิตภัณฑกระดาษ และสี (Lemmens, 1995) ใน<br />
ออสเตรเลีย มีการนําการบูร (C. camphora (L.) J. Presl) เขามาปลูกเปนไมกําบังรมเงาสองขาง<br />
ทางและในสวน (Oyen and Dung, 1999)<br />
20
อุปกรณและวิธีการ<br />
อุปกรณ<br />
1. วัสดุ อุปกรณสําหรับการเก็บตัวอยางพันธุไมในภาคสนาม<br />
1.1 แผงอัดพรรณไม<br />
1.2 กระดาษหนังสือพิมพ<br />
1.3 กระดาษลูกฟูก<br />
1.4 กรรไกรตัดกิ่งและกรรไกรชัก<br />
1.5 ถุงพลาสติกสําหรับใสตัวอยางพรรณไม<br />
1.6 ขวดเก็บตัวอยางดอง<br />
1.7 สมุดบันทึกขอมูลภาคสนาม<br />
1.8 กลองถายรูป<br />
1.9 ฟลมสี และฟลมสไลด<br />
2. อุปกรณและสารเคมีสําหรับการเตรียมตัวอยางพันธุไมแหง<br />
2.1 น้ํายาอาบพันธุไมเพื่อกันแมลงและเชื้อรา<br />
2.2 กระดาษแข็งสีขาวขนาด 30x40 เซนติเมตร<br />
2.3 กระดาษปกขาว ขนาด 30x40 เซนติเมตร<br />
2.4 กระดาษปกสีน้ําตาลขนาด<br />
30x40 เซนติเมตร<br />
2.5 กาวผสมระหวางกาวลาเทกซและกาวน้ํา<br />
อัตราสวน 1:1<br />
2.6 แผนปายบันทึกขอมูล เข็ม ดาย และถุงทราย<br />
3. วัสดุอุปกรณสําหรับการศึกษาลักษณะทางสัณฐานวิทยาและการตรวจหาชื่อ<br />
วิทยาศาสตร<br />
3.1 กลองจุลทรรศนแบบสเตอริโอ<br />
3.2 กลองจุลทรรศนแบบใชแสง<br />
3.3 สไลดและกระจกปดสไลด<br />
3.4 เข็มเขี่ย<br />
3.5 ใบมีดโกน<br />
21
3.6 หลอดหยด<br />
3.7 ปากคีบ<br />
3.8 ตัวอยางพันธุไมแหงจากในพิพิธภัณฑพืช<br />
กรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และ<br />
พันธุพืช<br />
และพิพิธภัณฑพืชกรุงเทพฯ กรมวิชาการเกษตร<br />
3.9 เอกสารทางอนุกรมวิธานที่เกี่ยวของ<br />
4. วัสดุ อุปกรณและสารเคมีที่ใชในการศึกษาลักษณะทางดานกายวิภาค<br />
และใชในการทํา<br />
สไลดถาวร ตามวิธีของสมคิด (2526) ประศาสตร (2537) และ Johansen (1940)<br />
4.1 วัสดุ อุปกรณและสารเคมี ที่ใชในการทําสไลดถาวร<br />
4.1.1 เครื่องดูดอากาศ<br />
(Suction pump)<br />
4.1.2 เครื่องตัดเนื้อเยื่อแบบหมุน<br />
(Rotary microtome)<br />
4.1.3 เครื่องตัดเนื้อเยื่อแบบไถล<br />
(Sliding microtome)<br />
4.1.4..เครื่องอุนสไลด<br />
(Slide warmer)<br />
4.1.5 กระจกสไลด<br />
4.1.6 ตูหลอมพาราฟน<br />
(Paraffin oven)<br />
4.1.7 ขวดแกวสําหรับยอมสี<br />
4.1.8 ตะเกียงแอลกอฮอล<br />
4.1.9 น้ํายาฆาและคงสภาพเนื้อเยื่อ<br />
FAA (Formalin acetic acid) 50 เปอรเซ็นต<br />
4.1.10 Ethyl alcohol<br />
4.1.11 Tertiary butyl alcohol<br />
4.1.12 Paraffin oil<br />
4.1.13 Paraffin<br />
4.1.14 Haupt’s adhesive<br />
4.1.15 Formalin<br />
4.1.16 สี Safranin O<br />
4.1.17 สี Fast green<br />
4.1.18 Xylene<br />
4.1.19 Ether<br />
4.1.20 Permount<br />
4.1.21 Polyethylene glycol (PEG) MW 1,200<br />
22
4.2 วัสดุ อุปกรณและสารเคมีที่ใชในการแยกเซลล<br />
(Maceration)<br />
4.2.1 หลอดทดลองสําหรับใสเนื้อไม<br />
4.2.2 Hot plate<br />
4.2.3 น้ํากลั่น<br />
4.2.4 Glacial acetic acid<br />
4.2.5 Hydrogen peroxide<br />
4.2.6 สี Safranin O<br />
4.2.7 Ethyl alcohol<br />
4.2.8 Xylene<br />
4.2.9 Permount<br />
5. วัสดุ อุปกรณและสารเคมีที่ใชในการศึกษาน้ํามันหอมระเหยดวยการกลั่นโดยใชน้ํา<br />
5.1 หมอกลั่น<br />
5.2 เครื่องควบแนน<br />
5.3 ภาชนะรองรับน้ํามัน<br />
5.4 น้ํากลั่น<br />
1. การศึกษาสัณฐานวิทยา<br />
วิธีการ<br />
1.1 สํารวจและรวบรวมพรรณไมภาคสนาม โดยเก็บตัวอยางพรรณไมสกุลอบเชยจาก<br />
แปลงรวบรวมพันธุอบเชย<br />
สวนพฤกษศาสตรภาคตะวันออกเฉียงเหนือ (ดงฟาหวน) จังหวัด<br />
อุบลราชธานี จํานวน 8 ชนิดๆ ละ 1-2 ตน โดยเก็บกิ่งที่มีใบ<br />
ดอกตูมหรือดอกบาน และผล มา<br />
เตรียมเปนตัวอยางแหง<br />
1.2 การศึกษาสัณฐานวิทยา ตรวจสอบหาชื่อวิทยาศาสตรที่ถูกตองจากตัวอยางพรรณไม<br />
แหง โดยใชลักษณะทางสัณฐานวิทยา ตรวจสอบจากเอกสารอางอิง และเทียบเคียงกับตัวอยาง<br />
พรรณไมแหงที่เก็บไวในหอพรรณไม<br />
กรมอุทยานแหงชาติ สัตวปาและพันธุพืช<br />
และพิพิธภัณฑ<br />
พืชสิรินธร กรมวิชาการเกษตร บรรยายลักษณะทางพฤกษศาสตรของพรรณไมแตละชนิดโดย<br />
ละเอียด พรอมจัดทํารูปวิธานจําแนกชนิด (Key to species)<br />
23
2. การศึกษากายวิภาค<br />
2.1 เตรียมชิ้นสวนปลายยอด<br />
และใบลําดับที่<br />
3 จากปลายยอด โดยตัดใหเปนชิ้น<br />
สี่เหลี่ยมผืนผา<br />
ขนาดประมาณ 0.5x0.7 เซนติเมตร มาทําสไลดถาวรดวยกรรมวิธี Paraffin<br />
section (Johansen, 1940)<br />
2.2 เตรียมชิ้นสวนเปลือกตน<br />
โดยตัดตัวอยางเปลือกตนบริเวณโคนตน สูงจากพื้นดิน<br />
ประมาณ 30 เซนติเมตร ใหเปนชิ้นสี่เหลี่ยมผืนผา<br />
ขนาดประมาณ 0.5x0.7 เซนติเมตร นํามาทํา<br />
สไลดถาวรดวยการฝงเนื้อเยื่อใน<br />
Polyethylene glycol (PEG) MW 1,200 และตัดดวย Sliding<br />
microtome<br />
2.3 เตรียมชิ้นสวนเนื้อไม<br />
โดยตัดกิ่งอบเชยแตละชนิด<br />
ที่มีขนาดเสนผาศูนยกลางประมาณ<br />
1 เซนติเมตร และตัดเนื้อไมใหเปนแทงสี่เหลี่ยมขนาดหนาตัดประมาณ<br />
1x1 เซนติเมตร สูง<br />
ประมาณ 2 เซนติเมตร นํามาทําสไลดถาวรจากการตัดดวย Sliding microtome<br />
2.4 ตัดและผาเนื้อไมใหเปนชิ้นเล็กๆ<br />
ขนาดประมาณ 1 มิลลิเมตร นํามาทําสไลดถาวร<br />
ดวยการแยกเซลล (Maceration)<br />
2.5 ศึกษาดานกายวิภาค ภายใตกลองจุลทรรศน บรรยายลักษณะทางกายวิภาคและ<br />
บันทึกภาพ<br />
3. การศึกษาน้ํามันหอมระเหย<br />
การเตรียมชิ้นสวนเปลือกตน<br />
เนื้อไม<br />
และใบ โดยแยกเปลือกตนออกจากเนื้อไม<br />
นํา<br />
ตัวอยางทั้งหมดมาตากใหแหงในที่รมเปนเวลาประมาณ<br />
2 สัปดาห สับใหมีขนาดเล็กลง หรือ<br />
นําไปบดหยาบ หลังจากนั้นนําตัวอยางทั้งหมดไปชั่งน้ําหนักแหง<br />
นําตัวอยางมาสกัดน้ํามันหอม<br />
ระเหยโดยการกลั่นดวยน้ํา<br />
โดยใชเครื่องสกัดน้ํามันหอมระเหยชนิด<br />
Clevenger ใชเวลากลั่น<br />
ประมาณ 5 ชั่วโมง<br />
ศึกษาความสัมพันธของสารหอมระเหยกับลักษณะทางกายวิภาค<br />
24
4. สถานที่ทําการวิจัย<br />
1. สวนพฤกษศาสตรภาคตะวันออกเฉียงเหนือ (ดงฟาหวน) จังหวัดอุบลราชธานี<br />
2. ภาควิชาพฤกษศาสตร คณะวิทยาศาสตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร<br />
3. หอพรรณไม กรมอุทยานแหงชาติ สัตวปาและพันธุพืช<br />
4. พิพิธภัณฑพืชกรุงเทพฯ กรมวิชาการเกษตร<br />
5. ระยะเวลาในการวิจัย<br />
เริ่มทําการวิจัยเดือนเมษายน<br />
2545 สิ้นสุดเดือนกันยายน<br />
2547<br />
25
ผล<br />
จากการสํารวจศึกษาพรรณไมสกุลอบเชยในพื้นที่แปลงรวบรวมพันธุอบเชย<br />
สวน<br />
พฤกษศาสตรภาคตะวันออกเฉียงเหนือ (ดงฟาหวน) จังหวัดอุบลราชธานี จํานวน 8 ชนิด ดัง<br />
ตารางที่<br />
1<br />
ตารางที่<br />
1 รายชื่อพรรณไมสกุลอบเชยที่เก็บรวบรวมและใชเปนตัวอยางในการวิจัย<br />
่ ลําดับที ชื่อพื้นเมือง<br />
ชื่อวิทยาศาสตร<br />
1. มหาปราบ <strong>Cinnamomum</strong> sp.1<br />
2. เชียด <strong>Cinnamomum</strong> cf. bejolghota (Buch.-Ham.) Sweet<br />
3. ฝนแสนหา <strong>Cinnamomum</strong> cf. tamala (Hamilton) Nees & Eberm.<br />
4. อบเชย <strong>Cinnamomum</strong> cf. iners Reinw. ex Blume<br />
5. สุรามะริด <strong>Cinnamomum</strong> sp.2<br />
6. อบเชยญวน <strong>Cinnamomum</strong> verum J. Presl<br />
7. การบูร <strong>Cinnamomum</strong> camphora (L.) J. Presl<br />
8. อบเชยเทศ <strong>Cinnamomum</strong> sp.3<br />
26
27<br />
ภาพที่<br />
1 ภาพพรรณไมสกุลอบเชยทั้ง<br />
8 ชนิด ที่ทําการศึกษา<br />
ก. มหาปราบ (<strong>Cinnamomum</strong> sp.1)<br />
ข. เชียด (<strong>Cinnamomum</strong> cf. bejolghota (Buch.-Ham.) Sweet)<br />
ค. ฝนแสนหา (<strong>Cinnamomum</strong> cf. tamala (Hamilton) Nees & Eberm.)<br />
ง. อบเชย (<strong>Cinnamomum</strong> cf. iners Reinw. ex Blume)<br />
จ. สุรามะริด (<strong>Cinnamomum</strong> sp.2)<br />
ฉ. อบเชยญวน (<strong>Cinnamomum</strong> verum J. Presl)<br />
ช. การบูร (<strong>Cinnamomum</strong> camphora (L.) J. Presl)<br />
ซ. อบเชยเทศ (<strong>Cinnamomum</strong> sp.3)
ค<br />
ก ข<br />
จ ฉ<br />
ช ซ<br />
ง<br />
28
ผลจากการศึกษาทางสัณฐานวิทยา กายวิภาควิทยา และการสกัดน้ํามันหอมระเหย<br />
ของ<br />
อบเชย 8 ชนิด ที่พบในประเทศไทย<br />
ดังรายละเอียดตอไปนี้<br />
1. มหาปราบ (<strong>Cinnamomum</strong> sp.1)<br />
ลักษณะทางสัณฐานวิทยา<br />
ไมตน สูง 7 เมตร กิ่งออนคอนขางแบน<br />
มีขนสั้นกระจายทั่ว<br />
กิ่งแกมีรอยแตกตามยาว<br />
ไมมีขน ใบ เปนใบเดี่ยว<br />
เรียงตรงขามกัน รูปขอบขนานแกมใบหอกหรือรูปไขแกมใบหอก มีบาง<br />
ที่เปนรูปไขหรือรูปรี<br />
ขนาด 9.5-22.5 x 4.3-7.8 ซม. ปลายใบแหลมมน โคนใบมนหรือสอบกวาง<br />
ขอบใบเรียบ เนื้อใบหนาคลายแผนหนัง<br />
(coriaceous) ผิวใบดานบนเกลี้ยง<br />
ผิวใบดานลางมีขนสั้น<br />
แนบผิวกระจายอยูทั่วไป<br />
เสนใบหลักมี 3 เสน ยาวจากโคนใบไปหาปลายใบ เสนใบดานขาง<br />
(lateral nerves) มี 2 เสน แยกจากเสนกลางใบที่รอยตอหรือเหนือรอยตอระหวางกานใบกับแผน<br />
ใบ มีความยาว 0.2-0.5 ซม. และยาวขึ้นไปจนถึงปลายใบ<br />
เสนใบยอยเปนแบบรางแห กานใบยาว<br />
0.8-1 ซม. มีขนสั้นกระจายอยูทั่วไป<br />
ชอดอก แบบชอแยกแขนง ยาว 8-20 ซม. ออกที่ซอกใบ<br />
หรือบนกิ่งระหวางคูใบ<br />
กานชอดอกยาว 5-13 ซม. มีขนสั้นแนบผิวกระจายอยูทั่วไป<br />
แตละแขนง<br />
ของชอดอกมีดอกยอย 2-3 ดอก ดอกยอย มีกานดอกยาว 5-6 มม. มีขนสั้นหนาแนน<br />
กลีบรวม<br />
เชื่อมติดกันที่โคน<br />
ปลายแยกเปนแฉกลึก 6 กลีบ เรียงเปน 2 วง วงละ 3 กลีบ สลับกัน มีขน<br />
ปกคลุมหนาแนนทั้งสองดาน<br />
กลีบวงนอก รูปรียาว ขนาดประมาณ 4 x 2 มม. ปลายแหลม กลีบ<br />
วงใน รูปขอบขนาน ขนาดประมาณ 3 x 1.5 มม. เกสรเพศผู<br />
มี 9 อัน เรียงเปน 3 วง วงละ 3<br />
อัน วงที่หนึ่งและวงที่สองมีกานชูอับเรณูยาวประมาณ<br />
1.5 มม. รูปรางแบน โคนกวางเล็กนอย<br />
และมีขนยาวหนาแนนเชื่อมติดกับอับเรณูที่ฐาน<br />
อับเรณูรูปขอบขนาน ยาวประมาณ 1 มม. มีชอง<br />
เปดที่มีฝารูปลิ้นจํานวน<br />
4 ชอง หันเขาดานใน วงที่สามมีกานชูอับเรณูยาวประมาณ<br />
1 มม. มีขน<br />
ประปราย เชื่อมติดกับอับเรณูที่ฐาน<br />
อับเรณูรูปขอบขนาน ยาวประมาณ 0.7 มม. มีชองเปดที่มีฝา<br />
รูปลิ้นจํานวน<br />
4 ชอง หันออกดานนอก มีตอมที่มีกาน<br />
1 คูที่ดานขางบริเวณโคนกานชูอับเรณู<br />
เกสรเพศผูที่เปนหมัน<br />
มี 3 อัน เรียงสลับกับเกสรเพศผูวงที่สาม<br />
กานยาวประมาณ 1 มม. มีขน<br />
ประปราย ตอนปลายเปนรูปหัวลูกศร ผิวเกลี้ยง<br />
เกสรเพศเมีย รังไขรูปรี ขนาดประมาณ 1 x 0.8<br />
มม. ผิวเกลี้ยง<br />
มี 1 ชอง กานเกสรเพศเมีย 1 อัน ยาวประมาณ 1.5 มม. ผล รูปรี ขนาด 0.8-<br />
1.2 x 0.6-0.8 ซม. ผิวเกลี้ยง<br />
ผลแกสีมวงดํา รองรับดวยวงกลีบรวมที่ขยายขนาดขึ้น<br />
แฉกกลีบรวม<br />
29
รูปไขถึงเกือบกลม ขนาด 2.5-3 x 1.5-3 มม. ปลายแหลม มีขนหนาแนนทั้งสองดาน<br />
กางออก<br />
เล็กนอย กานผลยาว 7-11 มม. มีขนประปราย<br />
ลักษณะทางกายวิภาค<br />
1. ปลายยอด<br />
ปลายยอดประกอบดวย เนื้อเยื่อเจริญปลายยอด<br />
(apical meristem) 2 ชนิด คือ<br />
tunica มี 2-3 ชั้น<br />
เซลลรูปรางสี่เหลี่ยมจัตุรัส<br />
ขนาดเล็ก ชั้นถัดลงมาคือ<br />
corpus มี 5-6 ชั้น<br />
เซลล<br />
รูปรางสี่เหลี่ยมขนาดใหญกวา<br />
tunica และมีนิวเคลียสขนาดใหญ (ภาพที่<br />
2 ก)<br />
2. เปลือกตน<br />
เปลือกตนประกอบดวยเนื้อเยื่อตางๆ<br />
ดังนี้<br />
periderm ประกอบดวย phellem (cork) อยูทางดานนอกสุด<br />
เปนเซลลที่ไมมีชีวิต<br />
รูปรางเปนสี่เหลี่ยมผืนผา<br />
ผนังหนา ติดสีเขม ถัดเขาไปเปนชั้น<br />
phellogen (cork cambium) เซลล<br />
มีรูปรางเปนสี่เหลี่ยมผืนผา<br />
ผนังบาง มีชีวิต เรียงซอนกัน 1-2 ชั้น<br />
ชั้นในสุดเปน<br />
phelloderm<br />
รูปรางสี่เหลี่ยมผืนผา<br />
เซลลมีผนังบาง มีชีวิต มี 1-4 ชั้น<br />
ภายในเซลลสะสมสารแทนนิน<br />
cortex ประกอบดวยเซลล parenchyma และ sclerenchyma ซึ่ง<br />
parenchyma มี<br />
รูปรางกลม รี และหลายเหลี่ยม<br />
จัดเรียงไมเปนระเบียบ มีผนังบาง สวนใหญสะสมสารแทนนิน<br />
และพบเม็ดแปงอยูภายในเซลล<br />
สวน stone cell ซึ่งเปน<br />
sclerenchyma ชนิดหนึ่ง<br />
แทรกตัวอยูกับ<br />
parenchyma และเรียงตอกันเปนแถวยาว<br />
phloem ประกอบดวย sieve tube member ที่มีรูปรางไมแนนอน<br />
ผนังบาง<br />
companion cell มีรูปรางไมแนนอน มีผนังบาง fiber มีรูปรางดานหนาตัดเปนสี่เหลี่ยมจัตุรัส<br />
สี่เหลี่ยมผืนผา<br />
และรูปหลายเหลี่ยม<br />
ผนังหนา และมีจํานวนมาก phloem parenchyma รูปราง<br />
กลม รี และหลายเหลี่ยม<br />
มีผนังบาง สะสมสารแทนนิน และพบเม็ดแปงอยูภายในเซลล<br />
นอกจากนี้ยังพบเซลลสะสมน้ํามัน<br />
(oil cell) แทรกตัวอยูทั่วไปในชั้นนี้<br />
(ภาพที่<br />
2 ข)<br />
30
3. เนื้อไม<br />
จากการศึกษาทางดานตัดขวาง พบวา vessel มีรูปรางกลม ถึงรูปรี ที่มีแกนยาวขนาน<br />
ไปกับทิศทางของ ray จากการวัดเสนผาศูนยกลางของ vessel แกนสั้นพบขนาดตั้งแต<br />
40-58<br />
ไมโครเมตร และแกนยาวพบขนาดตั้งแต<br />
56-64 ไมโครเมตร พบกระจายอยูเปนเซลลเดี่ยว<br />
เซลล<br />
แฝด และเซลลกลุม<br />
(ภาพที่<br />
2 ค) ซึ่งประกอบดวย<br />
vessel 3-4 เซลล การกระจายของ vessel<br />
เปนแบบ diffuse-porous wood มีการกระจายของเซลล axial parenchyma เปนแบบ scanty<br />
paratracheal คือ มีเซลล parenchyma เกิดลอมรอบและติดกับ vessel จากการนับจํานวน vessel<br />
เฉลี่ยตอพื้นที่<br />
1 ตารางมิลลิเมตร พบจํานวน 84-95 เซลล ชองเปดปลายเซลล vessel เปนแบบ<br />
simple perforation การเรียงตัวของ pit บนผนังของ vessel เปนแบบขั้นบันได<br />
(scalariform)<br />
และแบบสลับ (alternate) จากการศึกษาเนื้อไมที่ยอยแลว<br />
พบวา vessel มีความยาว 423-664<br />
ไมโครเมตร ปลายเซลลตัดเฉียง สวนใหญมีหาง (tail) ที่ปลายเซลลทั้งสองดาน<br />
(ภาพที่<br />
2 ฉ)<br />
fiber เปนแบบ libriform fiber (ภาพที่<br />
2 ฉ) มีขนาดกวาง 10-20 ไมโครเมตร ยาว 589-1328<br />
ไมโครเมตร<br />
ดานรัศมี (radial) และดานขนานเสนสัมผัส (tangential) พบวา ray เปนแบบ<br />
uniseriate heterocellular ประกอบดวย 1 แถว เรียงตอกันในแนวตั้ง<br />
ที่มีเซลลในแนวนอน<br />
(procumbent ray) อยูตรงกลาง<br />
ปดหัวทายทั้ง<br />
2 ดานดวยเซลลในแนวตั้ง<br />
(upright ray) และ<br />
multiseriate heterocellular ประกอบดวยเซลล 2 แถว เรียงตอกันในแนวตั้ง<br />
ที่มีเซลลในแนวตั้ง<br />
ปดหัวทายทั้ง<br />
2 ดาน (ภาพที่<br />
2 ง-จ) จากการวัดความกวางและความสูงของ ray ดานเสนสัมผัส<br />
พบวา มีความกวาง 18-32 ไมโครเมตร ความสูง 348-1286 ไมโครเมตร (ภาพที่<br />
2 จ)<br />
4. ใบ<br />
4.1 แผนใบ<br />
เนื้อเยื่อชั้นผิว<br />
ประกอบดวย epidermis เพียง 1 ชั้น<br />
มีคิวติเคิล (cuticle) เคลือบ<br />
หนา ผิวใบดานบน เซลลมีรูปรางกลมถึงรี เรียงเปนระเบียบ หนา 10-16 ไมโครเมตร ผิวใบ<br />
ดานลาง เซลลมีรูปรางไมแนนอนและเรียงตัวไมเปนระเบียบ หนา 6-12 ไมโครเมตร และพบขน<br />
ชนิด unicellular พบปากใบที่ผิวใบดานลาง<br />
เปนแบบ sunken stomata คือ มีเซลลคุม (guard<br />
31
cell) อยูในระดับต่ํากวา<br />
epidermis มีโซฟลลมีโครงสรางเปนแบบ bifacial คือมี palisade<br />
parenchyma อยูทางดานบน<br />
และ spongy parenchyma อยูทางดานลาง<br />
palisade parenchyma มี<br />
1 ชั้น<br />
รูปรางเรียวยาว เรียงตัวเปนระเบียบ ขนาด กวาง 8-12 ไมโครเมตร สูง 60-72<br />
ไมโครเมตร ภายในเซลลมีคลอโรพลาสตจํานวนมาก spongy parenchyma มี 4-6 ชั้น<br />
รูปรางไม<br />
แนนอน เซลลเรียงตัวอยางหลวมๆ ทําใหมีชองวางระหวางเซลลมาก ภายในเซลลมีคลอโรพลาสต<br />
จํานวนมากคลายกับ palisade parenchyma ทั้งในชั้น<br />
palisade และ spongy มีเซลลหลั่ง<br />
(secretory cell) และเซลลสะสมน้ํามัน<br />
(oil cell) แทรกอยู<br />
(ภาพที่<br />
2 ช)<br />
4.2 เสนกลางใบ<br />
ประกอบดวยเนื้อเยื่อผิวดานบนจํานวน<br />
1 ชั้น<br />
และดานลางจํานวน 1 ชั้น<br />
เซลล<br />
มีลักษณะและขนาดคลายกับเซลลผิวของแผนใบ กลุมทอลําเลียงเปนแบบ<br />
collateral มี bundle<br />
sheath ที่ประกอบดวย<br />
sclerenchyma ลอมรอบ xylem ประกอบดวย vessel 2-4 เซลล phloem<br />
อยูทางดานลางของ<br />
xylem ประกอบดวย sieve tube member, companion cell และ<br />
parenchyma ทั้งในกลุมเนื้อเยื่อ<br />
xylem และ phloem มีเซลลสะสมสารแทนนินแทรกอยู<br />
(ภาพที่<br />
2 ซ)<br />
การสกัดน้ํามันหอมระเหย<br />
จากการสกัดน้ํามันหอมระเหยสวนใบ<br />
เปลือกตน และเนื้อไม<br />
แตละสวนใหปริมาณน้ํามัน<br />
หอมระเหยรอยละ 0.25 0.00 และ 0.00 ตามลําดับ (ตารางที่<br />
3)<br />
32
33<br />
ภาพที่<br />
2 ลักษณะทางกายวิภาคสวนตางๆ ของมหาปราบ (<strong>Cinnamomum</strong> sp.1)<br />
ก. เนื้อเยื่อเจริญ<br />
tunica และ corpus ของปลายยอด จากการตัดตามยาว<br />
ข. เปลือกตน<br />
ค. เนื้อไม<br />
ดานตัดขวาง<br />
ง. เนื้อไม<br />
ดานรัศมี<br />
จ. เนื้อไม<br />
ดานขนานเสนสัมผัส<br />
ฉ. ลักษณะของ vessel และ fiber จากการยอยเนื้อไม<br />
ช. แผนใบ<br />
ซ. เสนกลางใบ<br />
as - air space<br />
co - corpus<br />
f - fiber<br />
le - lower epidermis<br />
pa - palisade parenchyma<br />
ph - phloem<br />
pr - procumbent ray<br />
sc - secretory cell<br />
scl - sclerenchyma<br />
sp - spongy parenchyma<br />
st - stone cell<br />
tu - tunica<br />
ue - upper epidermis<br />
ur - upright ray<br />
v - vessel<br />
xr - xylem ray<br />
xy - xylem
ก<br />
ค<br />
จ<br />
ช<br />
tu<br />
co<br />
v<br />
xr<br />
f<br />
xr<br />
f<br />
ue<br />
pa<br />
sc<br />
sp<br />
as<br />
le<br />
ข<br />
ง<br />
ฉ<br />
ซ<br />
34<br />
st<br />
ph<br />
v<br />
pr<br />
ur<br />
v<br />
f<br />
ue<br />
scl<br />
xy<br />
ph<br />
le
2. เชียด (<strong>Cinnamomum</strong> cf. bejolghota (Buch.-Ham.) Sweet)<br />
ลักษณะทางสัณฐานวิทยา<br />
ไมตน สูง 7 เมตร กิ่งออนและกิ่งแกผิวเกลี้ยง<br />
ใบ เปนใบเดี่ยว<br />
เรียงตรงขามกัน รูปขอบ<br />
ขนานหรือรูปรี ขนาด 12-18.5 x 3.4-6.2 ซม. ปลายใบแหลมมน โคนใบรูปลิ่มถึงสอบกวาง<br />
ขอบใบเรียบ เนื้อใบหนาคลายแผนหนัง<br />
(coriaceous) ผิวใบดานบนเกลี้ยง<br />
ดานลางมีขนสั้น<br />
กระจายหางๆ เสนใบหลักมี 3 เสน ยาวจากโคนใบไปหาปลายใบ เสนใบดานขาง (lateral<br />
nerves) มี 2 เสน แยกจากเสนกลางใบที่รอยตอระหวางกานใบกับแผนใบและยาวขึ้นไปจนถึง<br />
ปลายใบ เสนใบยอยแบบรางแห กานใบยาว 1-1.5 ซม. เปนรองดานบน ผิวเกลี้ยง<br />
ชอดอก แบบ<br />
ชอแยกแขนง ยาว 14-17 ซม. ออกที่ปลายยอด<br />
กานชอดอกยาว 6.5-12 ซม. มีขนสั้นกระจาย<br />
หาง แตละแขนงของชอดอกมีดอกยอย 2-3 ดอก ดอกยอย มีกานดอกยาว 5-6 มม. มีขน<br />
ประปราย กลีบรวม เชื่อมติดกันที่โคน<br />
ปลายแยกเปนแฉกลึก 6 กลีบ เรียงเปน 2 วง วงละ 3<br />
กลีบ สลับกัน มีขนปกคลุมหนาแนนทั้งสองดาน<br />
กลีบวงนอก รูปขอบขนาน ขนาดประมาณ 4.5<br />
x 2 มม. ปลายแหลม กลีบวงใน รูปขอบขนาน ขนาดประมาณ 4.5 x 1.8 มม. เกสรเพศผู<br />
มี 9<br />
อัน เรียงเปน 3 วง วงละ 3 อัน วงที่หนึ่งและวงที่สองมีกานชูอับเรณูยาวประมาณ<br />
2 มม.<br />
รูปรางแบน โคนกวางเล็กนอยและมีขนยาวหนาแนน เชื่อมติดกับอับเรณูที่ฐาน<br />
อับเรณูรูปขอบ<br />
ขนาน ยาวประมาณ 1 มม. มีชองเปดที่มีฝารูปลิ้นจํานวน<br />
4 ชอง หันเขาดานใน วงที่สามมีกานชู<br />
อับเรณูยาวประมาณ 1.5 มม. มีขนประปราย เชื่อมติดกับอับเรณูที่ฐาน<br />
อับเรณูรูปขอบขนาน ยาว<br />
ประมาณ 1 มม. มีชองเปดที่มีฝารูปลิ้นจํานวน<br />
4 ชอง หันออกดานนอก เกสรเพศผูที่เปนหมัน<br />
มี 3 อัน เรียงสลับกับเกสรเพศผูวงที่สาม<br />
กานยาวประมาณ 1.5 มม. มีขนประปราย ตอนปลาย<br />
เปนรูปหัวลูกศร ผิวเกลี้ยง<br />
เกสรเพศเมีย มีรังไขรูปรี ขนาดประมาณ 1 x 0.8 มม. ผิวเกลี้ยง<br />
มี 1<br />
หอง (locule) กานเกสรเพศเมีย 1 อัน ยาวประมาณ 2 มม. ผล รูปรี ขนาดประมาณ 1 x 0.6 ซม.<br />
ผิวเกลี้ยง<br />
ผลแกสีมวงดํา รองรับดวยวงกลีบรวมที่ขยายขนาดขึ้น<br />
แฉกกลีบรวมรูปไข ขนาด 3-4<br />
x 2-2.5 มม. ปลายแหลม มีขนหนาแนนทั้งสองดาน<br />
กานผลยาว 4-6 มม. มีขนประปราย<br />
35
ลักษณะทางกายวิภาค<br />
1. ปลายยอด<br />
ปลายยอดประกอบดวยเนื้อเยื่อเจริญปลายยอด<br />
(apical meristem) 2 ชนิด คือ tunica<br />
มี 2-3 ชั้น<br />
เซลลรูปรางสี่เหลี่ยมจัตุรัส<br />
ขนาดเล็ก ชั้นถัดลงมาคือ<br />
corpus มี 5-6 ชั้น<br />
เซลลรูปราง<br />
สี่เหลี่ยมขนาดใหญกวา<br />
tunica และมีนิวเคลียสขนาดใหญ (ภาพที่<br />
3 ก)<br />
2. เปลือกตน<br />
เปลือกตนประกอบดวยเนื้อเยื่อตางๆ<br />
ดังนี้<br />
periderm ประกอบดวย phellem (cork) อยูทางดานนอกสุด<br />
เปนเซลลที่ไมมีชีวิต<br />
รูปรางเปนสี่เหลี่ยมผืนผา<br />
ผนังหนา ติดสีเขม ถัดเขาไปเปนชั้น<br />
phellogen (cork cambium) เซลล<br />
มีรูปรางเปนสี่เหลี่ยมผืนผา<br />
ผนังบาง มีชีวิต เรียงซอนกัน 1-2 ชั้น<br />
ชั้นในสุดเปน<br />
phelloderm<br />
รูปรางสี่เหลี่ยมผืนผา<br />
เซลลมีผนังบาง มีชีวิต มี 1-3 ชั้น<br />
ภายในเซลลสะสมสารแทนนิน<br />
cortex ประกอบดวยเซลล parenchyma และ sclerenchyma ซึ่ง<br />
parenchyma มี<br />
รูปรางกลม รี และหลายเหลี่ยม<br />
จัดเรียงไมเปนระเบียบ มีผนังบาง สวนใหญสะสมสารแทนนิน<br />
และพบเม็ดแปงอยูภายในเซลล<br />
นอกจากนี้<br />
ยังพบเซลลสะสมน้ํามันแทรกตัวอยูทั่วไป<br />
สวน stone<br />
cell ซึ่งเปน<br />
sclerenchyma ชนิดหนึ่ง<br />
พบกระจายตัวอยูทั่วไป<br />
phloem ประกอบดวย sieve tube member ที่มีรูปรางไมแนนอน<br />
ผนังบาง<br />
companion cell มีรูปรางไมแนนอน มีผนังบาง fiber มีรูปรางดานหนาตัดเปนสี่เหลี่ยมจัตุรัส<br />
สี่เหลี่ยมผืนผา<br />
และรูปหลายเหลี่ยม<br />
ผนังหนา ซึ่งมีเปนจํานวนมาก<br />
และ phloem parenchyma<br />
รูปรางกลม รี และหลายเหลี่ยม<br />
มีผนังบาง สะสมสารแทนนิน และพบเม็ดแปงอยูภายในเซลล<br />
พบ stone cell เรียงตัวเกือบเปนแถวยาวตอเนื่อง<br />
นอกจากนี้<br />
ยังพบผลึกรูปดาวอยูภายในเซลล<br />
(ภาพที่<br />
3 ข-ค)<br />
36
3. เนื้อไม<br />
จากการศึกษาทางดานตัดขวาง พบวา vessel มีรูปรางกลม ถึงรูปรี ที่มีแกนยาวขนาน<br />
ไปกับทิศทางของ ray จากการวัดเสนผาศูนยกลางของ vessel แกนสั้นพบขนาดตั้งแต<br />
38-55<br />
ไมโครเมตร และแกนยาวพบขนาดตั้งแต<br />
48-62 ไมโครเมตร พบกระจายอยูเปนเซลลเดี่ยว<br />
แฝด<br />
และกลุม<br />
(ภาพที่<br />
3 ง) ซึ่งประกอบดวย<br />
vessel 3-6 เซลล การกระจายของ vessel เปนแบบ<br />
diffuse-porous wood มีการกระจายของเซลล axial parenchyma เปนแบบ scanty paratracheal<br />
คือมีเซลล parenchyma เกิดลอมรอบและติดกับ vessel จากการนับจํานวน pore เฉลี่ยตอพื้นที่<br />
1<br />
ตารางมิลลิเมตร พบจํานวน 85-89 เซลล ชองเปดปลายเซลลเปนแบบ simple perforation การ<br />
เรียงตัวของ pit บนผนังของ vessel เปนแบบขั้นบันได<br />
(scalariform) และแบบสลับ (alternate)<br />
จากการศึกษาเนื้อไมที่ยอยแลวพบวา<br />
vessel มีความยาว 456-664 ไมโครเมตร ปลายเซลลตัด<br />
เฉียง สวนใหญมีหาง (tail) ที่ปลายเซลลทั้งสองดาน<br />
(ภาพที่<br />
3 ช) fiber เปนแบบ libriform<br />
fiber (ภาพที่<br />
3 ช) มีขนาดกวาง 12-20 ไมโครเมตร ยาว 664-1162 ไมโครเมตร<br />
ดานรัศมี (radial) และดานขนานเสนสัมผัส (tangential) พบวา ray เปนแบบ<br />
uniseriate heterocellular ประกอบดวย 1 แถว เรียงตอกันในแนวตั้ง<br />
ที่มีเซลลแนวนอน<br />
(procumbent ray) อยูตรงกลาง<br />
ปดหัวทายทั้ง<br />
2 ดานดวยเซลลในแนวตั้ง<br />
(upright ray) และ<br />
multiseriate heterocellular ประกอบดวยเซลล 2 แถว เรียงตอกันในแนวตั้ง<br />
ที่มีเซลลในแนวตั้ง<br />
ปดหัวทายทั้ง<br />
2 ดาน (ภาพที่<br />
3 จ-ฉ) จากการวัดความกวางและความสูงของ ray ดานเสนสัมผัส<br />
พบวา มีความกวาง 14-26 ไมโครเมตร ความสูง 249-730 ไมโครเมตร (ภาพที่<br />
3 ฉ)<br />
4. ใบ<br />
4.1 แผนใบ<br />
เนื้อเยื่อชั้นผิว<br />
ประกอบดวย epidermis เพียง 1 ชั้น<br />
มีคิวติเคิล (cuticle)<br />
เคลือบหนา ผิวใบดานบน เซลลมีรูปรางกลมถึงรี เรียงเปนระเบียบ หนา 8-10 ไมโครเมตร ผิว<br />
ใบดานลาง เซลลมีรูปรางไมแนนอนและเรียงตัวไมเปนระเบียบ หนา 8-20 ไมโครเมตร และพบ<br />
ขนชนิด unicellular พบปากใบที่ผิวใบดานลาง<br />
เปนแบบ sunken stomata คือ มีเซลลคุม (guard<br />
cell) อยูในระดับต่ํากวา<br />
epidermis มีโซฟลลมีโครงสรางเปนแบบ bifacial คือมี palisade<br />
37
parenchyma อยูทางดานบน<br />
และ spongy parenchyma อยูทางดานลาง<br />
palisade parenchyma มี<br />
1 ชั้น<br />
รูปรางเรียวยาว เรียงตัวเปนระเบียบ ขนาด กวาง 10-14 ไมโครเมตร สูง 50-66<br />
ไมโครเมตร ภายในเซลลมีคลอโรพลาสตจํานวนมาก spongy parenchyma มี 5-7 ชั้น<br />
รูปรางไม<br />
แนนอน เซลลเรียงตัวอยางหลวมๆ ทําใหมีชองวางระหวางเซลลมาก ภายในเซลลมีคลอโรพลาสต<br />
จํานวนมากคลายกับ palisade parenchyma ทั้งในชั้น<br />
palisade และ spongy มีเซลลหลั่ง<br />
(secretory cell) และเซลลสะสมน้ํามัน<br />
(oil cell) แทรกอยู<br />
(ภาพที่<br />
3 ช)<br />
4.2 เสนกลางใบ<br />
ประกอบดวยเนื้อเยื่อผิวดานบนจํานวน<br />
1 ชั้น<br />
และดานลางจํานวน 1 ชั้น<br />
เซลล<br />
มีลักษณะและขนาดคลายกับเซลลผิวของแผนใบ กลุมทอลําเลียงเปนแบบ<br />
collateral มี bundle<br />
sheath ที่ประกอบดวย<br />
sclerenchyma ลอมรอบ xylem ประกอบดวย vessel 2-4 เซลล phloem<br />
อยูทางดานลางของ<br />
xylem ประกอบดวย sieve tube member, companion cell และ<br />
parenchyma ทั้งในกลุมเนื้อเยื่อ<br />
xylem และ phloem มีเซลลสะสมสารแทนนินแทรกอยู<br />
(ภาพที่<br />
3 ซ)<br />
การสกัดน้ํามันหอมระเหย<br />
จากการสกัดน้ํามันหอมระเหยสวนเปลือกตน<br />
ใบ และเนื้อไม<br />
แตละสวนใหปริมาณน้ํามัน<br />
หอมระเหยรอยละ 0.12 0.73 และ 0.00 ตามลําดับ (ตารางที่<br />
3)<br />
38
39<br />
ภาพที่<br />
3 ลักษณะทางกายวิภาคสวนตางๆ ของเชียด (<strong>Cinnamomum</strong> cf. bejolghota (Buch.-<br />
Ham.) Sweet)<br />
ก. เนื้อเยื่อเจริญ<br />
tunica และ corpus ของปลายยอด จากการตัดตามยาว<br />
ข. เปลือกตน<br />
ค. ผลึกรูปดาวที่พบในเปลือกตน<br />
ง. เนื้อไม<br />
ดานตัดขวาง<br />
จ. เนื้อไม<br />
ดานรัศมี<br />
ฉ. ลักษณะของ vessel และ fiber จากการยอยเนื้อไม<br />
ช. แผนใบ<br />
ซ. เสนกลางใบ<br />
as - air space<br />
co - corpus<br />
cr - crystal<br />
f - fiber<br />
le - lower epidermis<br />
pa - palisade parenchyma<br />
ph - phloem<br />
pr - procumbent ray<br />
sc - secretory cell<br />
scl - sclerenchyma<br />
sp - spongy parenchyma<br />
st - stone cell<br />
tu - tunica<br />
ue - upper epidermis<br />
ur - upright ray<br />
xy - xylem<br />
v - vessel<br />
xr - xylem ray
ก<br />
ค<br />
จ<br />
ช<br />
tu<br />
co<br />
cr<br />
xr<br />
v<br />
f<br />
ue<br />
pa<br />
sc<br />
sp<br />
as<br />
le<br />
ข<br />
ง<br />
ฉ<br />
ซ<br />
40<br />
st<br />
ph<br />
v<br />
xr<br />
f<br />
f<br />
v<br />
ue<br />
scl<br />
xy<br />
ph<br />
le
3. ฝนแสนหา (<strong>Cinnamomum</strong> cf. tamala (Hamilton) Nees & Eberm.)<br />
ลักษณะทางสัณฐานวิทยา<br />
ไมตน สูง 6 เมตร กิ่งออนมีขนแนบผิวประปราย<br />
กิ่งแกผิวเกลี้ยง<br />
ใบ เปนใบเดี่ยว<br />
เรียง<br />
เวียน รูปรีหรือรูปรีแกมใบหอก ขนาด 6.5-14.3 x 3.1-5.5 ซม. ปลายใบแหลมถึงเรียวแหลม โคน<br />
ใบสอบถึงสอบเรียวเล็กนอย ขอบใบเรียบ เนื้อใบหนาคลายแผนหนัง<br />
(coriaceous) ผิวใบดานบน<br />
เกลี้ยง<br />
ผิวใบดานลางมีขนสั้นกระจายหางๆ<br />
เสนใบหลักมี 3 เสน ยาวจากโคนใบไปหาปลายใบ<br />
เสนใบดานขาง (lateral nerves) มี 2 เสน แยกจากเสนกลางใบที่เหนือรอยตอระหวางกานใบกับ<br />
แผนใบ มีความยาว 0.3-1 ซม. และยาวขึ้นไปประมาณ<br />
2/3 ของความยาวแผนใบ เสนใบยอย<br />
แบบรางแห กานใบยาว 0.9-1.8 ซม. เปนรองดานบน มีขนสั้นกระจายอยูทั่วไป<br />
ผล รูปรี ขนาด<br />
ประมาณ 1.3 x 0.7 ซม. ผิวเกลี้ยง<br />
ผลแกสีมวงดํา รองรับดวยวงกลีบรวมที่ขยายขนาดขึ้น<br />
วงกลีบ<br />
รวมรูปถวย ยาว 4-6 มม. หุมสวนโคนผลประมาณ<br />
1/3 ปลายหยักเปนแฉกตื้น<br />
ประมาณ 0.5<br />
มม. ปลายตัด มีขนหนาแนนบริเวณปลายแฉกดานใน ดานนอกมีขนกระจายทั่ว<br />
กานผลยาว 5-7<br />
มม. มีขนประปราย<br />
ลักษณะทางกายวิภาค<br />
1. ปลายยอด<br />
ปลายยอดประกอบดวยเนื้อเยื่อเจริญปลายยอด<br />
(apical meristem) 2 ชนิด คือ tunica<br />
มี 2 ชั้นเซลลรูปรางสี่เหลี่ยมจัตุรัส<br />
ขนาดเล็ก ชั้นถัดลงมาคือ<br />
corpus มี 5 ชั้น<br />
เซลลรูปราง<br />
สี่เหลี่ยมขนาดใหญกวา<br />
tunica และมีนิวเคลียสขนาดใหญ (ภาพที่<br />
4 ก)<br />
2. เปลือกตน<br />
เปลือกตนประกอบดวยเนื้อเยื่อตางๆ<br />
ดังนี้<br />
periderm ประกอบดวย phellem (cork) อยูทางดานนอกสุด<br />
เปนเซลลที่ไมมีชีวิต<br />
รูปรางเปนสี่เหลี่ยมผืนผา<br />
ผนังหนา ติดสีเขม ถัดเขาไปเปนชั้น<br />
phellogen (cork cambium) เซลล<br />
41
มีรูปรางเปนสี่เหลี่ยมผืนผา<br />
ผนังบาง มีชีวิต เรียงซอนกัน 1-2 ชั้น<br />
ชั้นในสุดเปน<br />
phelloderm<br />
รูปรางสี่เหลี่ยมผืนผา<br />
เซลลมีผนังบาง มีชีวิต บางเซลลเปลี่ยนไปเปนเซลล<br />
sclerenchyma<br />
cortex ประกอบดวยเซลล parenchyma และ sclerenchyma ซึ่ง<br />
parenchyma มี<br />
รูปรางกลม รี และหลายเหลี่ยม<br />
จัดเรียงไมเปนระเบียบ มีผนังบาง สวนใหญสะสมสารแทนนิน<br />
พบ stone cell ซึ่งเปน<br />
sclerenchyma ชนิดหนึ่ง<br />
เรียงตัวเปนแถวยาว<br />
phloem ประกอบดวย sieve tube member ที่มีรูปรางไมแนนอน<br />
ผนังบาง<br />
companion cell มีรูปรางไมแนนอน มีผนังบาง fiber มีรูปรางดานหนาตัดเปนสี่เหลี่ยมจัตุรัส<br />
สี่เหลี่ยมผืนผา<br />
และรูปหลายเหลี่ยม<br />
ผนังหนา ซึ่งมีจํานวนมาก<br />
phloem parenchyma รูปรางกลม<br />
รี และหลายเหลี่ยม<br />
มีผนังบาง สะสมสารแทนนิน และพบเซลลสะสมน้ํามันในชั้น<br />
phloem<br />
parenchyma และ phloem ray (ภาพที่<br />
4 ข)<br />
3. เนื้อไม<br />
จากการศึกษาทางดานตัดขวาง พบวา vessel มีรูปรางกลม ถึงรูปรี ที่มีแกนยาวขนาน<br />
ไปกับทิศทางของ ray จากการวัดเสนผาศูนยกลางของ vessel แกนสั้นพบขนาดตั้งแต<br />
42-60<br />
ไมโครเมตร และแกนยาวพบขนาดตั้งแต<br />
56-80 ไมโครเมตร พบกระจายอยูเปนเซลลเดี่ยว<br />
เซลล<br />
แฝด และเซลลกลุม<br />
(ภาพที่<br />
5 ค) ซึ่งประกอบดวย<br />
vessel 3-6 เซลล พบเซลลสะสมน้ํามัน<br />
แทรกตัวอยูติดกับ<br />
vessel และ ray cell การกระจายของ vessel เปนแบบ diffuse-porous wood<br />
มีการกระจายของเซลล axial parenchyma เปนแบบ scanty paratracheal คือมีเซลล parenchyma<br />
เกิดลอมรอบและติดกับ vessel จากการนับจํานวน vessel เฉลี่ยตอพื้นที่<br />
1 ตารางมิลลิเมตร พบ<br />
จํานวน 52-74 เซลล ชองเปดปลายเซลลเปนแบบ simple perforation การเรียงตัวของ pit บน<br />
ผนังของ vessel เปนแบบขั้นบันได<br />
(scalariform) และแบบสลับ (alternate) จากการศึกษาเนื้อไม<br />
ที่ยอยแลว<br />
พบวา vessel มีความยาว 332-431 ไมโครเมตร ปลายเซลลตัดเฉียง สวนใหญมีหาง<br />
(tail) ที่ปลายเซลลทั้งสองดาน<br />
(ภาพที่<br />
4 ฉ) fiber มีรูปรางเรียวยาว เปนแบบ libriform fiber<br />
(ภาพที่<br />
4 ฉ) มีขนาดกวาง 8-16 ไมโครเมตร ยาว 373-788 ไมโครเมตร<br />
42
ดานรัศมี (radial) และดานขนานเสนสัมผัส (tangential) พบวา ray เปนแบบ<br />
uniseriate heterocellular ประกอบดวย 1 แถว เรียงตอกันในแนวตั้ง<br />
ที่มีเซลลแนวนอน<br />
(procumbent ray) อยูตรงกลาง<br />
ปดหัวทายทั้ง<br />
2 ดานดวยเซลลในแนวตั้ง<br />
(upright ray) และ<br />
multiseriate heterocellular ประกอบดวยเซลล 2 แถว เรียงตอกันในแนวตั้ง<br />
ที่มีเซลลในแนวตั้ง<br />
ปดหัวทายทั้ง<br />
2 ดาน (ภาพที่<br />
4 ง-จ) จากการวัดความกวางและความสูงของ ray ดานเสนสัมผัส<br />
พบวา มีความกวาง 12-18 ไมโครเมตร ความสูง 157-1411 ไมโครเมตร (ภาพที่<br />
4 จ)<br />
4. ใบ<br />
4.1 แผนใบ<br />
เนื้อเยื่อชั้นผิว<br />
ประกอบดวย epidermis เพียง 1 ชั้น<br />
มีคิวติเคิล (cuticle)<br />
เคลือบหนา ผิวใบดานบน เซลลมีรูปรางกลมถึงรี เรียงเปนระเบียบ หนา 8-10 ไมโครเมตร ผิว<br />
ใบดานลาง เซลลมีรูปรางไมแนนอนและเรียงตัวไมเปนระเบียบ หนา 12-14 ไมโครเมตร และ<br />
พบขนชนิด unicellular พบปากใบที่ผิวใบดานลาง<br />
เปนแบบ sunken stomata คือ มีเซลลคุม<br />
(guard cell) อยูในระดับต่ํากวา<br />
epidermis มีโซฟลลมีโครงสรางเปนแบบ bifacial คือมี palisade<br />
parenchyma อยูทางดานบน<br />
และ spongy parenchyma อยูทางดานลาง<br />
palisade parenchyma มี<br />
1 ชั้น<br />
รูปรางเรียวยาว เรียงตัวเปนระเบียบ ขนาด กวาง 6-8 ไมโครเมตร สูง 40-44 ไมโครเมตร<br />
ภายในเซลลมีคลอโรพลาสตจํานวนมาก spongy parenchyma มี 4-7 ชั้น<br />
รูปรางไมแนนอน<br />
เซลลเรียงตัวอยางหลวมๆ ทําใหมีชองวางระหวางเซลลมาก ภายในเซลลมีคลอโรพลาสตจํานวน<br />
มากคลายกับ palisade parenchyma ทั้งในชั้น<br />
palisade และ spongy มีเซลลหลั่ง<br />
(secretory<br />
cell) และเซลลสะสมน้ํามัน<br />
(oil cell) แทรกอยู<br />
(ภาพที่<br />
4 ช)<br />
4.2 เสนกลางใบ<br />
ประกอบดวยเนื้อเยื่อผิวดานบนจํานวน<br />
1 ชั้น<br />
และดานลางจํานวน 1 ชั้น<br />
เซลลมี<br />
ลักษณะและขนาดคลายกับเซลลผิวของแผนใบ กลุมทอลําเลียงเปนแบบ<br />
collateral มี bundle<br />
sheath ที่ประกอบดวย<br />
sclerenchyma ลอมรอบ xylem ประกอบดวย vessel 3-8 เซลล phloem<br />
อยูทางดานลางของ<br />
xylem ประกอบดวย sieve tube member, companion cell และ<br />
43
parenchyma ทั้งในกลุมเนื้อเยื่อ<br />
xylem และ phloem มีเซลลสะสมสารแทนนิน และเซลลขนาด<br />
ใหญที่สะสมสารบางอยางแทรกอยู<br />
(ภาพที่<br />
4 ซ)<br />
การสกัดน้ํามันหอมระเหย<br />
จากการสกัดน้ํามันหอมระเหยสวนเปลือกตน<br />
ใบ และเนื้อไม<br />
แตละสวนใหปริมาณน้ํามัน<br />
หอมระเหยรอยละ 0.39 3.36 และ 0.00 ตามลําดับ (ตารางที่<br />
3)<br />
44
45<br />
ภาพที่<br />
4 ลักษณะทางกายวิภาคสวนตางๆ ของฝนแสนหา (<strong>Cinnamomum</strong> cf. tamala (Hamilton)<br />
Nees & Eberm.)<br />
ก. เนื้อเยื่อเจริญ<br />
tunica และ corpus ของปลายยอด จากการตัดตามยาว<br />
ข. เปลือกตน<br />
ค. เนื้อไม<br />
ดานตัดขวาง<br />
ง. เนื้อไม<br />
ดานรัศมี<br />
จ. เนื้อไม<br />
ดานขนานเสนสัมผัส<br />
ฉ. ลักษณะของ vessel และ fiber จากการยอยเนื้อไม<br />
ช. แผนใบ<br />
ซ. เสนกลางใบ<br />
as - air space<br />
co - corpus<br />
f - fiber<br />
le - lower epidermis<br />
pa - palisade parenchyma<br />
ph - phloem<br />
pr - procumbent ray<br />
sc - secretory cell<br />
scl - sclerenchyma<br />
sp - spongy parenchyma<br />
st - stone cell<br />
tu - tunica<br />
ue - upper epidermis<br />
ur - upright ray<br />
v - vessel<br />
xr - xylem ray<br />
xy - xylem
ก<br />
ค<br />
จ<br />
ช<br />
tu<br />
co<br />
v<br />
xr<br />
f<br />
v<br />
xr<br />
f.<br />
ue<br />
pa<br />
sp<br />
sc<br />
as<br />
le<br />
ข<br />
ง<br />
ฉ<br />
ซ<br />
46<br />
st<br />
ph<br />
ur<br />
pr<br />
f<br />
v<br />
f<br />
ue<br />
scl<br />
xy<br />
ph<br />
le
4. อบเชย (<strong>Cinnamomum</strong> cf. iners Reinw. ex Blume)<br />
ลักษณะทางสัณฐานวิทยา<br />
ไมตน สูง 6 เมตร กิ่งออนและกิ่งแกผิวเกลี้ยง<br />
ใบ เปนใบเดี่ยว<br />
เรียงตรงขามกัน รูปขอบ<br />
ขนาน ขนาด 8.8-18.5 x 2.8-6.5 ซม. ปลายใบแหลมมน โคนใบสอบแคบถึงกวางหรือเกือบมน<br />
ขอบใบเรียบ เนื้อใบหนาคลายแผนหนัง<br />
(coriaceous) ผิวใบดานบนเกลี้ยง<br />
ผิวใบดานลางมีขนสั้น<br />
กระจายอยูทั่วไป<br />
เสนใบหลักมี 3 เสน ยาวจากโคนใบไปหาปลายใบ เสนใบดานขาง 2 เสน<br />
(lateral nerves) แยกจากเสนกลางใบที่รอยตอหรือเหนือรอยตอระหวางกานใบกับแผนใบ<br />
มีความ<br />
ยาว 0.3-0.5 ซม. และยาวขึ้นไปจนถึงปลายใบ<br />
เสนใบยอยเปนแบบรางแห กานใบยาว 0.7-1<br />
ซม. มีขนประปราย ชอดอก แบบชอแยกแขนง ยาว 16-20 ซม. ออกที่ซอกใบหรือตรงขามใบ<br />
หรือบนกิ่งระหวางคูใบ<br />
คอนมาทางคูใบดานลาง<br />
กานชอดอกยาว 8-11.8 ซม. เกลี้ยง<br />
กานชอ<br />
ดอกยอยยาว 1.1-2.8 ซม. มีขนประปราย แตละแขนงของชอดอกมีดอกยอย 1-3 ดอก ดอกยอย<br />
มีกานดอกยาวประมาณ 4 มม. มีขนประปราย กลีบรวม เชื่อมติดกันที่โคน<br />
ปลายแยกเปนแฉก<br />
ลึก 6 กลีบ เรียงเปน 2 วง วงละ 3 กลีบ สลับกัน มีขนปกคลุมหนาแนนทั้งสองดาน<br />
กลีบวง<br />
นอก รูปรีกวางเกือบกลม ขนาดประมาณ 3 x 2 มม. ปลายแหลม กลีบวงใน รูปรี ขนาด<br />
ประมาณ 3 x 1.5 มม. เกสรเพศเมีย รังไขรูปเกือบกลม ขนาดประมาณ 1.5 x 1 มม. ผิวเกลี้ยง<br />
มี<br />
1 ชอง ผล รูปรี ขนาดประมาณ 0.8 x 0.5 ซม. ผิวเกลี้ยง<br />
ผลแกสีมวงดํา รองรับดวยวงกลีบรวม<br />
ที่ขยายขนาดขึ้น<br />
แฉกกลีบรวมรูปไข ขนาด 2-2.5 x 1.5-2 มม. ปลายแหลม มีขนหนาแนนทั้ง<br />
สองดาน กานผลยาว 2-4 มม. มีขนประปราย<br />
ลักษณะทางกายวิภาค<br />
1. ปลายยอด<br />
ปลายยอดประกอบดวยเนื้อเยื่อเจริญปลายยอด<br />
(apical meristem) 2 ชนิด คือ tunica<br />
มี 2-3 ชั้น<br />
เซลลรูปรางสี่เหลี่ยมจัตุรัส<br />
ขนาดเล็ก ชั้นถัดลงมาคือ<br />
corpus มี 5-7 ชั้น<br />
เซลลรูปราง<br />
สี่เหลี่ยมขนาดใหญกวา<br />
tunica และมีนิวเคลียสขนาดใหญ (ภาพที่<br />
5 ก)<br />
47
2. เปลือกตน<br />
เปลือกตนประกอบดวยเนื้อเยื่อตางๆ<br />
ดังนี้<br />
พบชั้น<br />
periderm ประกอบดวย phellem (cork) อยูทางดานนอกสุด<br />
เปนเซลลที่ไมมี<br />
ชีวิต รูปรางเปนสี่เหลี่ยมผืนผา<br />
ผนังหนา ติดสีเขม ถัดเขาไปเปนชั้น<br />
phellogen (cork cambium)<br />
เซลลมีรูปรางเปนสี่เหลี่ยมผืนผา<br />
ผนังบาง มีชีวิต เรียงซอนกัน 1-2 ชั้น<br />
ชั้นในสุดเปน<br />
phelloderm รูปรางสี่เหลี่ยมผืนผา<br />
เซลลมีผนังบาง มีชีวิต มีประมาณ 1-3 ชั้น<br />
ภายในสะสมสาร<br />
แทนนิน<br />
cortex ประกอบดวยเซลล parenchyma และ sclerenchyma ซึ่ง<br />
parenchyma มี<br />
รูปรางกลม รี และหลายเหลี่ยม<br />
จัดเรียงไมเปนระเบียบ มีผนังบาง สวนใหญสะสมสารแทนนิน<br />
และพบเม็ดแปงอยูภายในเซลล<br />
สวน stone cell ซึ่งเปน<br />
sclerenchyma ชนิดหนึ่ง<br />
พบเรียงตัว<br />
ตอเนื่องเปนแถวยาว<br />
phloem ประกอบดวย sieve tube member ที่มีรูปรางไมแนนอน<br />
ผนังบาง<br />
companion cell มีรูปรางไมแนนอน มีผนังบาง fiber มีรูปรางดานหนาตัดเปนสี่เหลี่ยมจัตุรัส<br />
สี่เหลี่ยมผืนผา<br />
และรูปหลายเหลี่ยม<br />
ผนังหนา ซึ่งมีจํานวนมาก<br />
phloem parenchyma รูปรางกลม<br />
รี และหลายเหลี่ยม<br />
มีผนังบาง สะสมสารแทนนิน และพบเม็ดแปงอยูภายในเซลล<br />
(ภาพที่<br />
5 ข)<br />
3. เนื้อไม<br />
จากการศึกษาทางดานตัดขวาง พบวา vessel มีรูปรางกลม ถึงรูปรี ที่มีแกนยาวขนาน<br />
ไปกับทิศทางของ ray จากการวัดเสนผาศูนยกลางของ vessel แกนสั้นพบขนาดตั้งแต<br />
48-60<br />
ไมโครเมตร และแกนยาวพบขนาดตั้งแต<br />
50-78 ไมโครเมตร พบกระจายอยูเปนเซลลเดี่ยว<br />
เซลล<br />
แฝด และเซลลกลุม<br />
(ภาพที่<br />
5 ค) ซึ่งประกอบดวย<br />
vessel 3-11 เซลล การกระจายของ vessel<br />
เปนแบบ diffuse-porous wood มีการกระจายของเซลล axial parenchyma เปนแบบ scanty<br />
paratracheal คือมีเซลล parenchyma เกิดลอมรอบและติดกับ vessel จากการนับจํานวน vessel<br />
เฉลี่ยตอพื้นที่<br />
1 ตารางมิลลิเมตร พบจํานวน 60-84 เซลล ชองเปดปลายเซลลเปนแบบ simple<br />
perforation และ scalariform multiple perforation การเรียงตัวของ pit บนผนังของ vessel เปน<br />
แบบขั้นบันได<br />
(scalariform) และแบบสลับ (alternate) จากการศึกษาเนื้อไมที่ยอยแลวพบวา<br />
48
vessel มีความยาว 539-605 ไมโครเมตร ปลายเซลลตัดเฉียง สวนใหญมีหาง (tail) ที่ปลายเซลล<br />
ทั้งสองดาน<br />
(ภาพที่<br />
5 ฉ) fiber มีรูปรางเรียวยาว เปนแบบ libriform fiber (ภาพที่<br />
5 ฉ) มี<br />
ขนาดกวาง 14-16 ไมโครเมตร ยาว 481-888 ไมโครเมตร<br />
ดานรัศมี (radial) และดานขนานเสนสัมผัส (tangential) พบวา ray เปนแบบ<br />
uniseriate heterocellular ประกอบดวย 1 แถว เรียงตอกันในแนวตั้ง<br />
ที่มีเซลลแนวนอน<br />
(procumbent ray) อยูตรงกลาง<br />
ปดหัวทายทั้ง<br />
2 ดานดวยเซลลในแนวตั้ง<br />
(upright ray) และ<br />
multiseriate heterocellular ประกอบดวยเซลล 2 แถว เรียงตอกันในแนวตั้ง<br />
ที่มีเซลลในแนวตั้ง<br />
ปดหัวทายทั้ง<br />
2 ดาน (ภาพที่<br />
6 ง-จ) จากการวัดความกวางและความสูงของ ray ดานเสนสัมผัส<br />
พบวา มีความกวาง 12-22 ไมโครเมตร ความสูง 282-1012 ไมโครเมตร (ภาพที่<br />
5 จ)<br />
4. ใบ<br />
4.1 แผนใบ<br />
เนื้อเยื่อชั้นผิว<br />
ประกอบดวย epidermis เพียง 1 ชั้น<br />
มีคิวติเคิล (cuticle)<br />
เคลือบหนา ผิวใบดานบน เซลลมีรูปรางกลมถึงรี เรียงเปนระเบียบ หนา 8-10 ไมโครเมตร ผิว<br />
ใบดานลาง เซลลมีรูปรางไมแนนอนและเรียงตัวไมเปนระเบียบ หนา 6-10 ไมโครเมตร และพบ<br />
ขนชนิด unicellular พบปากใบที่ผิวใบดานลาง<br />
เปนแบบ sunken stomata คือ มีเซลลคุม (guard<br />
cell) อยูในระดับต่ํากวา<br />
epidermis มีโซฟลลมีโครงสรางเปนแบบ bifacial คือมี palisade<br />
parenchyma อยูทางดานบน<br />
และ spongy parenchyma อยูทางดานลาง<br />
palisade parenchyma มี<br />
1 ชั้น<br />
รูปรางเรียวยาว เรียงตัวเปนระเบียบ ขนาด กวาง 6-8 ไมโครเมตร สูง 40-50 ไมโครเมตร<br />
ภายในเซลลมีคลอโรพลาสตจํานวนมาก spongy parenchyma มี 5-7 ชั้น<br />
รูปรางไมแนนอน<br />
เซลลเรียงตัวอยางหลวม ๆ ทําใหมีชองวางระหวางเซลลมาก ภายในเซลลมีคลอโรพลาสตจํานวน<br />
มากคลายกับ palisade parenchyma ทั้งในชั้น<br />
palisade และ spongy มีเซลลหลั่ง<br />
(secretory<br />
cell) และเซลลสะสมน้ํามัน<br />
(oil cell) แทรกอยู<br />
(ภาพที่<br />
5 ช)<br />
49
4.2 เสนกลางใบ<br />
ประกอบดวยเนื้อเยื่อผิวดานบนจํานวน<br />
1 ชั้น<br />
และดานลางจํานวน 1 ชั้น<br />
เซลล<br />
มีลักษณะและขนาดคลายกับเซลลผิวของแผนใบ กลุมทอลําเลียงเปนแบบ<br />
collateral มี bundle<br />
sheath ที่ประกอบดวย<br />
sclerenchyma ลอมรอบ xylem ประกอบดวย vessel 2-6 เซลล phloem<br />
อยูทางดานลางของ<br />
xylem ประกอบดวย sieve tube member, companion cell และ<br />
parenchyma ทั้งในกลุมเนื้อเยื่อ<br />
xylem และ phloem มีเซลลสะสมสารแทนนิน และเซลลสะสม<br />
น้ํามันแทรกอยู<br />
(ภาพที่<br />
5 ซ)<br />
การสกัดน้ํามันหอมระเหย<br />
จากการสกัดน้ํามันหอมระเหยสวนเปลือกตน<br />
ใบ และเนื้อไม<br />
แตละสวนใหปริมาณน้ํามัน<br />
หอมระเหยรอยละ 0.07 0.15 และ 0.00 ตามลําดับ (ตารางที่<br />
3)<br />
50
51<br />
ภาพที่<br />
5 ลักษณะทางกายวิภาคสวนตางๆ ของอบเชย (<strong>Cinnamomum</strong> cf. iners Reinw. ex<br />
Blume)<br />
ก. เนื้อเยื่อเจริญ<br />
tunica และ corpus ของปลายยอด จากการตัดตามยาว<br />
ข. เปลือกตน<br />
ค. เนื้อไม<br />
ดานตัดขวาง<br />
ง. เนื้อไม<br />
ดานรัศมี<br />
จ. เนื้อไม<br />
ดานขนานเสนสัมผัส<br />
ฉ. ลักษณะของ vessel และ fiber จากการยอยเนื้อไม<br />
ช. แผนใบ<br />
ซ. เสนกลางใบ<br />
as - air space<br />
co - corpus<br />
f - fiber<br />
le - lower epidermis<br />
pa - palisade parenchyma<br />
ph - phloem<br />
pr - procumbent ray<br />
sc - secretory cell<br />
scl - sclerenchyma<br />
sp - spongy parenchyma<br />
st - stone cell<br />
tu - tunica<br />
ue - upper epidermis<br />
ur - upright ray<br />
v - vessel<br />
xr - xylem ray<br />
xy - xylem
ก<br />
ค<br />
จ<br />
ช<br />
tu<br />
co<br />
xr<br />
v<br />
f<br />
v<br />
xr<br />
f<br />
ue<br />
pa<br />
sc<br />
sp<br />
as<br />
le<br />
ข<br />
ง<br />
ฉ<br />
ซ<br />
52<br />
st<br />
ph<br />
ur<br />
pr<br />
f<br />
f<br />
v<br />
ue<br />
scl<br />
xy<br />
ph
5. สุรามะริด (<strong>Cinnamomum</strong> sp.2)<br />
ลักษณะทางสัณฐานวิทยา<br />
ไมตน สูง 7 เ มตร กิ่งออนและกิ่งแกผิวเกลี้ยง<br />
ใบ เปนใบเดี่ยว<br />
เรียงเวียน รูปขอบขนาน<br />
ถึงรูปรี ขนาด 8-15.5 x 2.8-5.5 ซม. ปลายใบเรียวแหลมถึงแหลม โคนใบรูปลิ่ม<br />
ขอบใบเรียบ<br />
เนื้อใบหนาคลายแผนหนัง<br />
(coriaceous) ผิวใบดานบนเกลี้ยง<br />
ผิวใบดานลางมีขนสั้นกระจายหาง<br />
เสนใบหลักมี 3 เสน ยาวจากโคนใบไปหาปลายใบ เสนใบดานขาง 2 เสน (lateral nerves) แยก<br />
จากเสนกลางใบที่เหนือรอยตอระหวางกานใบกับแผนใบ<br />
0.7-1.4 ซม. และยาวขึ้นไปประมาณ<br />
2/3 ของความยาวแผนใบ เสนใบยอยบริเวณปลายใบเปนแบบขนนก สวนบริเวณโคนใบเปนแบบ<br />
รางแห กานใบยาว 1.4-2 ซม. มีขนสั้นกระจายหาง<br />
ลักษณะทางกายวิภาค<br />
1. ปลายยอด<br />
ปลายยอดประกอบดวยเนื้อเยื่อเจริญปลายยอด<br />
(apical meristem) 2 ชนิด คือ tunica<br />
มี 2 ชั้น<br />
เซลลรูปรางสี่เหลี่ยมจัตุรัส<br />
ขนาดเล็ก ชั้นถัดลงมาคือ<br />
corpus มี 5-6 ชั้น<br />
เซลลรูปราง<br />
สี่เหลี่ยมขนาดใหญกวา<br />
tunica และมีนิวเคลียสขนาดใหญ (ภาพที่<br />
6 ก)<br />
2. เปลือกตน<br />
เปลือกตนประกอบดวยเนื้อเยื่อตางๆ<br />
ดังนี้<br />
periderm ประกอบดวย phellem (cork) อยูทางดานนอกสุด<br />
เปนเซลลที่ไมมีชีวิต<br />
รูปรางเปนสี่เหลี่ยมผืนผา<br />
ผนังหนา ติดสีเขม ถัดเขาไปเปนชั้น<br />
phellogen (cork cambium) เซลล<br />
มีรูปรางเปนสี่เหลี่ยมผืนผา<br />
ผนังบาง มีชีวิต เรียงซอนกัน 1-2 ชั้น<br />
ชั้นในสุดเปน<br />
phelloderm<br />
รูปรางสี่เหลี่ยมผืนผา<br />
เซลลมีผนังบาง มีชีวิต มี 1-3 ชั้น<br />
ภายในสะสมสารแทนนิน บางเซลล<br />
เปลี่ยนเปนเซลล<br />
sclerenchyma<br />
53
cortex ประกอบดวยเซลล parenchyma และ sclerenchyma ซึ่ง<br />
parenchyma มี<br />
รูปรางกลม รี และหลายเหลี่ยม<br />
จัดเรียงไมเปนระเบียบ มีผนังบาง สวนใหญสะสมสารแทนนิน<br />
และพบเม็ดแปงอยูภายในเซลล<br />
สวน stone cell ซึ่งเปน<br />
sclerenchyma ชนิดหนึ่ง<br />
พบเรียง<br />
ตอเนื่องเปนแถวยาว<br />
phloem ประกอบดวย sieve tube member ที่มีรูปรางไมแนนอน<br />
ผนังบาง<br />
companion cell มีรูปรางไมแนนอน มีผนังบาง fiber มีรูปรางดานหนาตัดเปนสี่เหลี่ยมจัตุรัส<br />
สี่เหลี่ยมผืนผา<br />
และรูปหลายเหลี่ยม<br />
ผนังหนา ซึ่งมีจํานวนมาก<br />
phloem parenchyma รูปรางกลม<br />
รี และหลายเหลี่ยม<br />
มีผนังบาง สะสมสารแทนนิน และพบเม็ดแปงอยูภายในเซลล<br />
นอกจากนี้ยัง<br />
พบเซลลสะสมน้ํามัน<br />
(oil cell) แทรกตัวอยูทั่วไปในชั้นนี้<br />
(ภาพที่<br />
6 ข)<br />
3. เนื้อไม<br />
จากการศึกษาทางดานตัดขวาง พบวา vessel มีรูปรางกลม ถึงรูปรี ที่มีแกนยาวขนาน<br />
ไปกับทิศทางของ ray จากการวัดเสนผาศูนยกลางของ vessel แกนสั้นพบขนาดตั้งแต<br />
44-60<br />
ไมโครเมตร และแกนยาวพบขนาดตั้งแต<br />
44-74 ไมโครเมตร พบกระจายอยูเปนเซลลเดี่ยว<br />
เซลล<br />
แฝด และเซลลกลุม<br />
(ภาพที่<br />
6 ค) ซึ่งประกอบดวย<br />
vessel 3-7 เซลล โดยมีทั้งเซลลขนาดใหญ<br />
และขนาดเล็ก พบเซลลสะสมน้ํามันแทรกตัวอยูติดกับ<br />
vessel และ ray cell การกระจายของ<br />
vessel เปนแบบ diffuse-porous wood มีการกระจายของเซลล axial parenchyma เปนแบบ<br />
scanty paratracheal คือมีเซลล parenchyma เกิดลอมรอบและติดกับ vessel จากการนับจํานวน<br />
vessel เฉลี่ยตอพื้นที่<br />
1 ตารางมิลลิเมตร พบจํานวน 63-67 เซลล ชองเปดปลายเซลลเปนแบบ<br />
simple perforation การเรียงตัวของ pit บนผนังของ vessel เปนแบบขั้นบันได<br />
(scalariform)<br />
และแบบสลับ (alternate) จากการศึกษาเนื้อไมที่ยอยแลวพบวา<br />
vessel มีความยาว 257-448<br />
ไมโครเมตร ปลายเซลลตัดเฉียง สวนใหญมีหาง (tail) ที่ปลายเซลลทั้งสองดาน<br />
(ภาพที่<br />
6 ฉ)<br />
fiber มีรูปรางยาว เปนแบบ libriform fiber (ภาพที่<br />
6 ฉ) มีขนาดกวาง 12-16 ไมโครเมตร ยาว<br />
605-805 ไมโครเมตร<br />
ดานรัศมี (radial) และดานขนานเสนสัมผัส (tangential) พบวา ray เปนแบบ<br />
uniseriate heterocellular ประกอบดวย 1 แถว เรียงตอกันในแนวตั้ง<br />
ที่มีเซลลแนวนอน<br />
(procumbent ray) อยูตรงกลาง<br />
ปดหัวทายทั้ง<br />
2 ดานดวยเซลลในแนวตั้ง<br />
(upright ray) และ<br />
54
multiseriate heterocellular ประกอบดวยเซลล 3 แถว เรียงตอกันในแนวตั้ง<br />
ที่มีเซลลในแนวตั้ง<br />
ปดหัวทายทั้ง<br />
2 ดาน (ภาพที่<br />
6 ง-จ) จากการวัดความกวางและความสูงของ ray ดานเสนสัมผัส<br />
พบวา มีความกวาง 10-20 ไมโครเมตร ความยาวตั้งแต<br />
182-1743 ไมโครเมตร (ภาพที่<br />
6 จ)<br />
4. ใบ<br />
4.1 แผนใบ<br />
เนื้อเยื่อชั้นผิว<br />
ประกอบดวย epidermis เพียง 1 ชั้น<br />
มีคิวติเคิล (cuticle) เคลือบ<br />
หนา ผิวใบดานบน เซลลมีรูปรางกลมถึงรี เรียงเปนระเบียบ หนาประมาณ 12 ไมโครเมตร ผิว<br />
ใบดานลาง เซลลมีรูปรางไมแนนอนและเรียงตัวไมเปนระเบียบ หนา 10-14 ไมโครเมตร ไมพบ<br />
ขนชนิด unicellular พบปากใบที่ผิวใบดานลาง<br />
เปนแบบ sunken stomata คือ มีเซลลคุม (guard<br />
cell) อยูในระดับต่ํากวา<br />
epidermis มีโซฟลลมีโครงสรางเปนแบบ bifacial คือมี palisade<br />
parenchyma อยูทางดานบน<br />
และ spongy parenchyma อยูทางดานลาง<br />
palisade parenchyma มี<br />
1 ชั้น<br />
รูปรางเรียวยาว เรียงตัวเปนระเบียบ ขนาด กวาง 6-10 ไมโครเมตร สูง 54-74<br />
ไมโครเมตร ภายในเซลลมีคลอโรพลาสตจํานวนมาก spongy parenchyma มี 4-8 ชั้น<br />
รูปรางไม<br />
แนนอน เซลลเรียงตัวอยางหลวมๆ ทําใหมีชองวางระหวางเซลลมาก ภายในเซลลมีคลอโรพลาสต<br />
จํานวนมากคลายกับ palisade parenchyma ทั้งในชั้น<br />
palisade และ spongy มีเซลลหลั่ง<br />
(secretory cell) และเซลลสะสมน้ํามัน<br />
(oil cell) แทรกอยู<br />
(ภาพที่<br />
6 ช)<br />
4.2 เสนกลางใบ<br />
ประกอบดวยเนื้อเยื่อผิวดานบนจํานวน<br />
1 ชั้น<br />
และดานลางจํานวน 1 ชั้น<br />
เซลล<br />
มีลักษณะและขนาดคลายกับเซลลผิวของแผนใบ กลุมทอลําเลียงเปนแบบ<br />
collateral มี bundle<br />
sheath ที่ประกอบดวย<br />
sclerenchyma ลอมรอบ xylem ประกอบดวย vessel 3-7 เซลล phloem<br />
อยูทางดานลางของ<br />
xylem ประกอบดวย sieve tube member, companion cell และ<br />
parenchyma ทั้งในกลุมเนื้อเยื่อ<br />
xylem และ phloem มีเซลลสะสมสารแทนนินแทรกอยู<br />
(ภาพที่<br />
6 ซ)<br />
55
การสกัดน้ํามันหอมระเหย<br />
จากการสกัดน้ํามันหอมระเหยสวนเปลือกตน<br />
ใบ และเนื้อไม<br />
แตละสวนใหปริมาณน้ํามัน<br />
หอมระเหยรอยละ 0.14 2.13 และ 0.00 ตามลําดับ (ตารางที่<br />
3)<br />
56
57<br />
ภาพที่<br />
6 ลักษณะทางกายวิภาคสวนตางๆ ของสุรามะริด (<strong>Cinnamomum</strong> sp.2)<br />
ก. เนื้อเยื่อเจริญ<br />
tunica และ corpus ของปลายยอด จากการตัดตามยาว<br />
ข. เปลือกตน<br />
ค. เนื้อไม<br />
ดานตัดขวาง<br />
ง. เนื้อไม<br />
ดานรัศมี<br />
จ. เนื้อไม<br />
ดานขนานเสนสัมผัส<br />
ฉ. ลักษณะของ vessel และ fiber จากการยอยเนื้อไม<br />
ช. แผนใบ<br />
ซ. เสนกลางใบ<br />
as - air space<br />
co - corpus<br />
f - fiber<br />
le - lower epidermis<br />
oc - oil cell<br />
pa - palisade parenchyma<br />
ph - phloem<br />
pr - procumbent ray<br />
sc - secretory cell<br />
scl - sclerenchyma<br />
sp - spongy parenchyma<br />
st - stone cell<br />
tu - tunica<br />
ue - upper epidermis<br />
ur - upright ray<br />
v - vessel<br />
xr - xylem ray<br />
xy - xylem
ก<br />
ค<br />
จ<br />
ช<br />
tu<br />
co<br />
v<br />
xr<br />
f<br />
xr<br />
v<br />
f<br />
ue<br />
pa<br />
sc<br />
sp<br />
as<br />
le<br />
ข<br />
ง<br />
ฉ<br />
ซ<br />
58<br />
st<br />
ph<br />
v<br />
ur<br />
pr<br />
v<br />
f<br />
ue<br />
scl<br />
xy<br />
ph<br />
le
6. อบเชยญวน (<strong>Cinnamomum</strong> verum J. Presl)<br />
ลักษณะทางสัณฐานวิทยา<br />
ไมตน สูง 4 เมตร กิ่งออนและกิ่งแกผิวเกลี้ยง<br />
ใบ เปนใบเดี่ยว<br />
เรียงตรงขามกัน รูปไข<br />
ถึงรูปรี ขนาด 7.2-12 x 3.5-7 ซม. ปลายใบแหลมมน โคนใบมน ขอบใบเรียบ เนื้อใบหนาคลาย<br />
แผนหนัง (coriaceous) ผิวใบเกลี้ยงทั้งสองดาน<br />
เสนใบเห็นชัดเจน 5 เสน ยาวจากโคนใบไปหา<br />
ปลายใบและขอบใบ เสนใบดานขางใกลเสนกลางใบ 2 เสน (lateral nerves) แยกจากเสนกลาง<br />
ใบที่เหนือรอยตอระหวางกานใบกับแผนใบ<br />
มีความยาว 0.5-1.4 ซม. และยาวขึ้นไปประมาณ<br />
3/4<br />
ของความยาวแผนใบ เสนใบดานขางใกลขอบใบ 2 เสน แยกจากเสนกลางใบที่รอยตอระหวาง<br />
กานใบกับแผนใบ และยาวไปหาขอบใบประมาณ 1/2 ของความยาวใบ เสนใบยอยเปนแบบ<br />
รางแห เห็นไมคอยชัด กานใบยาว 0.9-1.5 ซม. เปนรองตื้นดานบน<br />
เกลี้ยง<br />
ชอดอก แบบชอแยก<br />
แขนง ยาว 3.5-10.5 ซม. ออกที่ปลายยอดหรือซอกใบใกลปลายยอด<br />
กานชอดอกยาว 2.5-6.5<br />
ซม. มีขนสั้นประปราย<br />
แตละแขนงของชอดอกมีดอกยอย 2-3 ดอก ดอกยอย มีกานดอกยาว 2-3<br />
มม. มีขนหนาแนน กลีบรวม เชื่อมติดกันที่โคน<br />
ปลายแยกเปนแฉกลึก 6 กลีบ เรียงเปน 2 วง<br />
วงละ 3 กลีบ สลับกัน มีขนปกคลุมหนาแนนทั้งสองดาน<br />
กลีบวงนอก รูปขอบขนาน ขนาด<br />
ประมาณ 3 x 1 มม. ปลายแหลม กลีบวงใน รูปรี โคนคอดเล็กนอย ขนาดประมาณ 3 x 1 มม.<br />
เกสรเพศผู<br />
มี 9 อัน เรียงเปน 3 วง วงละ 3 อัน วงที่หนึ่งและวงที่สองมีกานชูอับเรณูยาว<br />
ประมาณ 0.4 มม. เกลี้ยง<br />
เชื่อมติดกับอับเรณูที่ฐาน<br />
อับเรณูรูปไข ยาวประมาณ 0.8 มม. มีชอง<br />
เปดที่มีฝารูปลิ้นจํานวน<br />
4 ชอง หันเขาดานใน วงที่สามมีกานชูอับเรณูยาวประมาณ<br />
0.5 มม. มี<br />
ขนประปราย เชื่อมติดกับอับเรณูที่ฐาน<br />
อับเรณูรูปไข ยาวประมาณ 0.7 มม. มีชองเปดที่มีฝารูป<br />
ลิ้นจํานวน<br />
4 ชอง หันออกดานนอก เกสรเพศผูที่เปนหมัน<br />
มี 3 อัน เรียงสลับกับเกสรเพศผูวงที่<br />
สาม กานยาวประมาณ 0.8 มม. มีขนประปราย ตอนปลายเปนรูปหัวลูกศร ผิวเกลี้ยง<br />
เกสรเพศ<br />
เมีย รังไขรูปรี ขนาด ประมาณ 0.7 x 0.5 มม. ผิวเกลี้ยง<br />
มี 1 ชอง กานเกสรเพศเมีย 1 อัน ยาว<br />
ประมาณ 1 มม. ยอดเกสรเพศเมียเปนตุมกลม<br />
ผล รูปรี ขนาดประมาณ 1.2 x 0.6 ซม. ผิวเกลี้ยง<br />
ผลแกสีมวงดํา รองรับดวยวงกลีบรวมที่ขยายขนาดขึ้น<br />
ปลายแยกเปนแฉกลึกประมาณครึ่งหนึ่ง<br />
ของวงกลีบรวม แฉกกลีบรวมรูปสามเหลี่ยม<br />
ขนาด 1.5-3 x 2-3 มม. ปลายแหลม กางออก<br />
เล็กนอย ผิวดานนอกมีขนสั้นกระจายหางๆ<br />
ผิวดานในมีขนหนาแนน กานผลยาว 6-7 มม. มีขน<br />
ประปราย<br />
59
ลักษณะทางกายวิภาค<br />
1. ปลายยอด<br />
ปลายยอดประกอบดวยเนื้อเยื่อเจริญปลายยอด<br />
(apical meristem) 2 ชนิด คือ tunica<br />
มี 2 ชั้น<br />
เซลลรูปรางสี่เหลี่ยมจัตุรัส<br />
ขนาดเล็ก ชั้นถัดลงมาคือ<br />
corpus มี 5-6 ชั้น<br />
เซลลรูปราง<br />
สี่เหลี่ยมขนาดใหญกวา<br />
tunica และมีนิวเคลียสขนาดใหญ (ภาพที่<br />
7 ก)<br />
2. เปลือกตน<br />
เปลือกตนประกอบดวยเนื้อเยื่อตางๆ<br />
ดังนี้<br />
พบชั้น<br />
periderm ประกอบดวย phellem (cork) อยูทางดานนอกสุด<br />
เปนเซลลที่ไมมี<br />
ชีวิต รูปรางเปนสี่เหลี่ยมผืนผา<br />
ผนังหนา ติดสีเขม ถัดเขาไปเปนชั้น<br />
phellogen (cork cambium)<br />
เซลลมีรูปรางเปนสี่เหลี่ยมผืนผา<br />
ผนังบาง มีชีวิต เรียงซอนกัน 1-5 ชั้น<br />
ชั้นในสุดเปน<br />
phelloderm รูปรางสี่เหลี่ยมผืนผา<br />
เซลลมีผนังบาง มีชีวิต มี 1-2 ชั้น<br />
ภายในสะสมสารแทนนิน<br />
cortex เปนเซลล parenchyma และ sclerenchyma ซึ่ง<br />
parenchyma มีผนังบาง มี<br />
รูปรางกลม รี และหลายเหลี่ยม<br />
จัดเรียงไมเปนระเบียบ สวนใหญสะสมสารแทนนิน และพบเม็ด<br />
แปงอยูภายในเซลล<br />
สวน stone cell ซึ่งเปน<br />
sclerenchyma ชนิดหนึ่ง<br />
มีขนาดใหญ รวมตัวเปน<br />
กลุม<br />
และแทรกตัวอยูในเนื้อเยื่อ<br />
parenchyma<br />
phloem ประกอบดวย sieve tube member ที่มีรูปรางไมแนนอน<br />
ผนังบาง<br />
companion cell มีรูปรางไมแนนอน มีผนังบาง fiber มีรูปรางดานหนาตัดเปนสี่เหลี่ยมจัตุรัส<br />
สี่เหลี่ยมผืนผา<br />
และรูปหลายเหลี่ยม<br />
ผนังหนา ซึ่งมีจํานวนมาก<br />
phloem parenchyma รูปรางกลม<br />
รี และหลายเหลี่ยม<br />
มีผนังบาง สะสมสารแทนนิน และพบเม็ดแปงอยูภายในเซลล<br />
นอกจากนี้ยัง<br />
พบเซลลสะสมน้ํามันแทรกตัวอยู<br />
(ภาพที่<br />
7 ข)<br />
60
3. เนื้อไม<br />
จากการศึกษาทางดานตัดขวาง พบวา vessel มีรูปรางกลม ถึงรูปรี และรูปหลาย<br />
เหลี่ยม<br />
ที่มีแกนยาวขนานไปกับทิศทางของ<br />
ray จากการวัดเสนผาศูนยกลางของ vessel แกนสั้น<br />
พบขนาดตั้งแต<br />
48-60 ไมโครเมตร และแกนยาวพบขนาดตั้งแต<br />
48-64 ไมโครเมตร พบกระจาย<br />
อยูเปนเซลลเดี่ยว<br />
เซลลแฝด และเซลลกลุม<br />
(ภาพที่<br />
7 ค) ซึ่งประกอบดวย<br />
vessel 3-6 เซลล พบ<br />
เซลลสะสมน้ํามันแทรกตัวอยูติดกับ<br />
vessel และ ray cell การกระจายของ vessel เปนแบบ<br />
diffuse-porous wood มีการกระจายของเซลล axial parenchyma เปนแบบ scanty paratracheal<br />
คือมีเซลล parenchyma เกิดลอมรอบและติดกับ vessel จากการนับจํานวน vessel เฉลี่ยตอพื้นที่<br />
1 ตารางมิลลิเมตร พบจํานวน 66-79 เซลล ชองเปดปลายเซลลเปนแบบ simple perforation<br />
และ scalariform multiple perforation การเรียงตัวของ pit บนผนังของ vessel เปนแบบ<br />
ขั้นบันได<br />
(scalariform) และแบบสลับ (alternate) จากการศึกษาเนื้อไมที่ยอยแลวพบวา<br />
vessel มี<br />
ความยาว 365-564 ไมโครเมตร ปลายเซลลตัดเฉียง สวนใหญมีหาง (tail) ที่ปลายเซลลทั้งสอง<br />
ดาน (ภาพที่<br />
7 ฉ) fiber มีรูปรางเรียวยาว เปนแบบ libriform fiber (ภาพที่<br />
7 ฉ) มีขนาดกวาง<br />
8-16 ไมโครเมตร ยาว 622-913 ไมโครเมตร<br />
ดานรัศมี (radial) และดานขนานเสนสัมผัส (tangential) พบวา ray เปนแบบ<br />
uniseriate heterocellular ประกอบดวย 1 แถว เรียงตอกันในแนวตั้ง<br />
ที่มีเซลลแนวนอน<br />
(procumbent ray) อยูตรงกลาง<br />
ปดหัวทายทั้ง<br />
2 ดานดวยเซลลในแนวตั้ง<br />
(upright ray) และ<br />
multiseriate heterocellular ประกอบดวยเซลล 2 แถว เรียงตอกันในแนวตั้ง<br />
ที่มีเซลลในแนวตั้ง<br />
ปดหัวทายทั้ง<br />
2 ดาน (ภาพที่<br />
7 ง-จ) จากการวัดความกวางและความสูงของ ray ดานเสนสัมผัส<br />
พบวา มีความกวาง 10-28 ไมโครเมตร ความสูง 199-1294 ไมโครเมตร (ภาพที่<br />
7 จ)<br />
4. ใบ<br />
4.1 แผนใบ<br />
เนื้อเยื่อชั้นผิว<br />
ประกอบดวย epidermis เพียง 1 ชั้น<br />
มีคิวติเคิล (cuticle) เคลือบ<br />
หนา ผิวใบดานบน เซลลมีรูปรางกลมถึงรี เรียงเปนระเบียบ หนา 12-14 ไมโครเมตร ผิวใบ<br />
ดานลาง เซลลมีรูปรางไมแนนอนและเรียงตัวไมเปนระเบียบ หนา 12-16 ไมโครเมตร และพบ<br />
61
ขนชนิด unicellular พบปากใบที่ผิวใบดานลาง<br />
เปนแบบ sunken stomata คือ มีเซลลคุม (guard<br />
cell) อยูในระดับต่ํากวา<br />
epidermis มีโซฟลลมีโครงสรางเปนแบบ bifacial คือมี palisade<br />
parenchyma อยูทางดานบน<br />
และ spongy parenchyma อยูทางดานลาง<br />
palisade parenchyma มี<br />
1 ชั้น<br />
รูปรางเรียวยาว เรียงตัวเปนระเบียบ ขนาด กวาง 10-12 ไมโครเมตร สูง 58-76<br />
ไมโครเมตร ภายในเซลลมีคลอโรพลาสตจํานวนมาก spongy parenchyma มี 5-7 ชั้น<br />
รูปรางไม<br />
แนนอน เซลลเรียงตัวอยางหลวมๆ ทําใหมีชองวางระหวางเซลลมาก ภายในเซลลมีคลอโรพลาสต<br />
จํานวนมากคลายกับ palisade parenchyma ทั้งในชั้น<br />
palisade และ spongy มีเซลลหลั่ง<br />
(secretory cell) และเซลลสะสมน้ํามัน<br />
(oil cell) แทรกอยู<br />
(ภาพที่<br />
7 ช)<br />
4.2 เสนกลางใบ<br />
ประกอบดวยเนื้อเยื่อผิวดานบนจํานวน<br />
1 ชั้น<br />
และดานลางจํานวน 1 ชั้น<br />
เซลลมี<br />
ลักษณะและขนาดคลายกับเซลลผิวของแผนใบ กลุมทอลําเลียงเปนแบบ<br />
collateral มี bundle<br />
sheath ที่ประกอบดวย<br />
sclerenchyma ลอมรอบ xylem ประกอบดวย vessel 4-7 เซลล phloem<br />
อยูทางดานลางของ<br />
xylem ประกอบดวย sieve tube member, companion cell และ<br />
parenchyma ทั้งในกลุมเนื้อเยื่อ<br />
xylem และ phloem มีเซลลสะสมสารแทนนินแทรกอยู<br />
(ภาพที่<br />
7 ซ)<br />
การสกัดน้ํามันหอมระเหย<br />
จากการสกัดน้ํามันหอมระเหยสวนเปลือกตน<br />
เนื้อไม<br />
และใบ แตละสวนใหปริมาณน้ํามัน<br />
หอมระเหยรอยละ 1.80 0.28 และ 2.16 ตามลําดับ (ตารางที่<br />
3)<br />
62
63<br />
ภาพที่<br />
7 ลักษณะทางกายวิภาคสวนตางๆ ของอบเชยญวน (<strong>Cinnamomum</strong> verum J. Presl)<br />
ก. เนื้อเยื่อเจริญ<br />
tunica และ corpus ของปลายยอด จากการตัดตามยาว<br />
ข. เปลือกตน<br />
ค. เนื้อไม<br />
ดานตัดขวาง<br />
ง. เนื้อไม<br />
ดานรัศมี<br />
จ. เนื้อไม<br />
ดานขนานเสนสัมผัส<br />
ฉ. ลักษณะของ vessel และ fiber จากการยอยเนื้อไม<br />
ช. แผนใบ<br />
ซ. เสนกลางใบ<br />
as - air space<br />
co - corpus<br />
f - fiber<br />
le - lower epidermis<br />
oc - oil cell<br />
pa - palisade parenchyma<br />
ph - phloem<br />
pr - procumbent ray<br />
sc - secretory cell<br />
scl - sclerenchyma<br />
sp - spongy parenchyma<br />
st - stone cell<br />
tu - tunica<br />
ue - upper epidermis<br />
ur - upright ray<br />
v - vessel<br />
xr - xylem ray<br />
xy - xylem
ก<br />
ค<br />
จ<br />
ช<br />
tu<br />
co<br />
xr<br />
v.<br />
f<br />
v<br />
xr<br />
oc<br />
f<br />
ue<br />
pa<br />
sc<br />
sp<br />
as<br />
le<br />
ข<br />
ง<br />
ฉ<br />
ซ<br />
64<br />
st<br />
ph<br />
pr<br />
ur<br />
v<br />
v<br />
f<br />
ue<br />
scl<br />
xy<br />
ph<br />
le
7. การบูร (<strong>Cinnamomum</strong> camphora (L.) J. Presl)<br />
ลักษณะทางสัณฐานวิทยา<br />
ไมตน สูง 6 เมตร กิ่งกลม<br />
เกลี้ยง<br />
ใบ เปนใบเดี่ยว<br />
เรียงเวียน รูปรีคอนขางยาวหรือรูป<br />
ไข ขนาด 4.6-8.1 x 2.3-4.3 ซม. ปลายใบเรียวแหลม โคนใบรูปลิ่ม<br />
เรียวเล็กนอย ขอบใบเรียบ<br />
เนื้อใบหนาคลายแผนหนัง<br />
(coriaceous) ผิวใบดานบนสีเขียวเขม เกลี้ยง<br />
ผิวใบดานลางมีนวล<br />
เกลี้ยง<br />
เสนใบหลักมี 3 เสน ยาวจากโคนใบไปหาปลายใบ เสนใบดานขาง 2 เสน (lateral<br />
nerves) แยกจากเสนกลางใบที่เหนือรอยตอระหวางกานใบกับแผนใบ<br />
มีความยาว 3-6 มม. และ<br />
ยาวขึ้นไปประมาณ<br />
1/2 - 2/3 ของความยาวแผนใบ มีตอมตรงจุดที่เสนใบดานขางแยกออกจากเสน<br />
กลางใบขางละ 1 ตอม เสนใบยอยแบบขนนก อาจพบตอมตรงจุดที่เสนใบแยกออกจากเสนกลาง<br />
ใบ กานใบยาว 1.5-2.8 ซม. เกลี้ยง<br />
ดานบนมีรองตื้นๆ<br />
ชอดอก แบบชอแยกแขนง ยาว 4-5 ซม.<br />
ออกที่ซอกใบใกลปลายยอด<br />
กานชอดอกยาว 1.5-2 ซม. เกลี้ยง<br />
แตละแขนงของชอดอกมีดอก<br />
ยอย 2-3 ดอก ดอกยอย มีกานดอกยาว 1-1.5 มม. เกลี้ยง<br />
กลีบรวม เชื่อมติดกันที่โคน<br />
ปลาย<br />
แยกเปนแฉกลึก 6 กลีบ เรียงเปน 2 วง วงละ 3 กลีบ สลับกัน ผิวดานนอกเกลี้ยง<br />
ผิวดานในมี<br />
ขนปกคลุมหนาแนน กลีบวงนอก รูปไขกลับ ขนาดประมาณ 1.5 x 0.7 มม. ปลายแหลม กลีบวง<br />
ใน รูปคลายสี่เหลี่ยม<br />
ขนาดประมาณ 1.8 x 1.1 มม. ปลายแหลม ผิวดานนอกเกลี้ยง<br />
ผิวดานในมี<br />
ขนปกคลุมหนาแนน เกสรเพศผู<br />
มี 9 อัน เรียงเปน 3 วง วงละ 3 อัน วงที่หนึ่งและวงที่สองมี<br />
กานชูอับเรณูยาวประมาณ 0.6 มม. มีขนยาวหนาแนน เชื่อมติดกับอับเรณูที่ฐาน<br />
อับเรณูรูป<br />
สี่เหลี่ยม<br />
ขนาดประมาณ 0.5 มม. มีชองเปดที่มีฝารูปลิ้นจํานวน<br />
4 ชอง หันเขาดานใน วงที่สาม<br />
มีกานชูอับเรณูยาวประมาณ 0.5 มม. มีขนประปราย เชื่อมติดกับอับเรณูที่ฐาน<br />
อับเรณูรูปสี่เหลี่ยม<br />
ขนาดประมาณ 0.5 มม. มีชองเปดที่มีฝารูปลิ้นจํานวน<br />
4 ชอง หันออกดานนอก มีตอมที่มีกาน<br />
สั้น<br />
1 คูที่ดานขางบริเวณโคนกานชูอับเรณู<br />
เกสรเพศผูที่เปนหมัน<br />
มี 3 อัน เรียงสลับกับเกสร<br />
เพศผูวงที่สาม<br />
กานยาวประมาณ 0.4 มม. มีขนประปราย ตอนปลายเปนรูปหัวลูกศร ผิวเกลี้ยง<br />
เกสรเพศเมีย รังไขรูปกลม ขนาดประมาณ 0.7 มม. ผิวเกลี้ยง<br />
มี 1 ชอง กานเกสรเพศเมีย 1<br />
อัน ยาวประมาณ 1 มม. ยอดเกสรเพศเมียเปนตุมแบน<br />
65
ลักษณะทางกายวิภาค<br />
1. ปลายยอด<br />
ปลายยอดประกอบดวยเนื้อเยื่อเจริญปลายยอด<br />
(apical meristem) 2 ชนิด คือ tunica<br />
มี 2-3 ชั้น<br />
เซลลรูปรางสี่เหลี่ยมจัตุรัส<br />
ขนาดเล็ก ชั้นถัดลงมาคือ<br />
corpus มี 6 ชั้น<br />
เซลลรูปราง<br />
สี่เหลี่ยมขนาดใหญกวา<br />
tunica และมีนิวเคลียสขนาดใหญ (ภาพที่<br />
8 ก)<br />
2. เปลือกตน<br />
เปลือกตนประกอบเนื้อเยื่อตางๆ<br />
ดังนี้<br />
periderm ที่เจริญเต็มที่แลวดันชั้น<br />
epidermis ออกไปจนหมด ประกอบดวย phellem<br />
(cork) อยูทางดานนอกสุด<br />
เปนเซลลที่ไมมีชีวิต<br />
รูปรางเปนสี่เหลี่ยมผืนผา<br />
ผนังหนา ติดสีเขม ถัด<br />
เขาไปเปนชั้น<br />
phellogen (cork cambium) เซลลมีรูปรางเปนสี่เหลี่ยมผืนผา<br />
ผนังบาง มีชีวิต เรียง<br />
ซอนกัน 1-2 ชั้น<br />
ชั้นในสุดเปน<br />
phelloderm รูปรางสี่เหลี่ยมผืนผา<br />
เซลลมีผนังบาง มีชีวิต มี 1-4<br />
ชั้น<br />
สะสมสารแทนนิน<br />
cortex ประกอบดวยเซลล parenchyma และ sclerenchyma ซึ่ง<br />
parenchyma มี<br />
รูปรางกลม รี และหลายเหลี่ยม<br />
จัดเรียงไมเปนระเบียบ มีผนังบาง สวนใหญสะสมสารแทนนิน<br />
และพบเม็ดแปงอยูภายในเซลล<br />
phloem ประกอบดวย sieve tube member ที่มีรูปรางไมแนนอน<br />
ผนังบาง<br />
companion cell มีรูปรางไมแนนอน มีผนังบาง fiber มีรูปรางดานหนาตัดเปนสี่เหลี่ยมจัตุรัส<br />
สี่เหลี่ยมผืนผา<br />
และรูปหลายเหลี่ยม<br />
ผนังหนา ซึ่งมีจํานวนมาก<br />
phloem parenchyma รูปรางกลม<br />
รี และหลายเหลี่ยม<br />
มีผนังบาง สะสมสารแทนนิน และพบเม็ดแปงอยูภายในเซลล<br />
สวน stone<br />
cell ซึ่งเปน<br />
sclerenchyma ชนิดหนึ่ง<br />
มีขนาดใหญ พบแทรกตัวอยู<br />
และกระจายตัวอยูทั่วไป<br />
ภายในเซลลพบเม็ดแปง (ภาพที่<br />
8 ข)<br />
66
3. เนื้อไม<br />
จากการศึกษาทางดานตัดขวาง พบวา vessel มีรูปรางกลม ถึงรูปรี และรูปหลาย<br />
เหลี่ยม<br />
ที่มีแกนยาวขนานไปกับทิศทางของ<br />
ray จากการวัดเสนผาศูนยกลางของ vessel แกนสั้น<br />
พบขนาดตั้งแต<br />
43-62 ไมโครเมตร และแกนยาวพบขนาดตั้งแต<br />
64-70 ไมโครเมตร พบกระจาย<br />
อยูเปนเซลลเดี่ยว<br />
เซลลแฝด และเซลลกลุม<br />
(ภาพที่<br />
9 ค) ซึ่งประกอบดวย<br />
vessel 3-6 เซลล พบ<br />
เซลลสะสมน้ํามันแทรกตัวอยูติดกับ<br />
vessel และ ray cell การกระจายของ vessel เปนแบบ<br />
diffuse-porous wood มีการกระจายของเซลล axial parenchyma เปนแบบ scanty paratracheal<br />
คือมีเซลล parenchyma เกิดลอมรอบและติดกับ vessel จากการนับจํานวน vessel เฉลี่ยตอพื้นที่<br />
1 ตารางมิลลิเมตร พบจํานวน 31-46 เซลล ชองเปดปลายเซลลเปนแบบ simple perforation<br />
การเรียงตัวของ pit บนผนังของ vessel เปนแบบขั้นบันได<br />
(scalariform) และแบบสลับ<br />
(alternate) จากการศึกษาเนื้อไมที่ยอยแลวพบวา<br />
vessel มีความยาว 332-415 ไมโครเมตร ปลาย<br />
เซลลตัดตรงและตัดเฉียง สวนใหญมีหาง (tail) ที่ปลายเซลลดานเดียว<br />
และทั้งสองดาน<br />
(ภาพที่<br />
8<br />
ฉ) fiber มีรูปรางเรียวยาว เปนแบบ libriform fiber (ภาพที่<br />
8 ฉ) มีขนาดกวาง 12-16<br />
ไมโครเมตร ยาว 539-755 ไมโครเมตร<br />
ดานรัศมี (radial) และดานขนานเสนสัมผัส (tangential) พบวา ray เปนแบบ<br />
uniseriate heterocellular ประกอบดวย 1 แถว เรียงตอกันในแนวตั้ง<br />
ที่มีเซลลแนวนอน<br />
(procumbent ray) อยูตรงกลาง<br />
ปดหัวทายทั้ง<br />
2 ดานดวยเซลลในแนวตั้ง<br />
(upright ray) และ<br />
multiseriate heterocellular ประกอบดวยเซลล 3 แถว เรียงตอกันในแนวตั้ง<br />
ที่มีเซลลในแนวตั้ง<br />
ปดหัวทายทั้ง<br />
2 ดาน (ภาพที่<br />
8 ง-จ) จากการวัดความกวางและความสูงของ ray ดานเสนสัมผัส<br />
พบวา มีความกวาง 10-24 ไมโครเมตร ความสูง 215-1145 ไมโครเมตร (ภาพที่<br />
8 จ)<br />
4. ใบ<br />
4.1 แผนใบ<br />
เนื้อเยื่อชั้นผิว<br />
ประกอบดวย epidermis เพียง 1 ชั้น<br />
มีคิวติเคิล (cuticle) เคลือบ<br />
หนา ผิวใบดานบน เซลลมีรูปรางสี่เหลี่ยมจัตุรัสถึงสี่เหลี่ยมผืนผา<br />
เรียงเปนระเบียบ หนา 14-18<br />
ไมโครเมตร ผิวใบดานลาง เซลลมีรูปรางไมแนนอนและเรียงตัวไมเปนระเบียบ หนา 8-12<br />
67
ไมโครเมตร และพบขนชนิด unicellular ทั้งสองดาน<br />
พบปากใบที่ผิวใบดานลาง<br />
เปนแบบ<br />
sunken stomata คือ มีเซลลคุม (guard cell) อยูในระดับต่ํากวา<br />
epidermis มีโซฟลลมีโครงสราง<br />
เปนแบบ bifacial คือมี palisade parenchyma อยูทางดานบน<br />
และ spongy parenchyma อยูทาง<br />
ดานลาง palisade parenchyma มี 1 ชั้น<br />
รูปรางเรียวยาว เรียงตัวเปนระเบียบ ขนาด กวาง 6-10<br />
ไมโครเมตร สูง 48-58 ไมโครเมตร ภายในเซลลมีคลอโรพลาสตจํานวนมาก spongy<br />
parenchyma มี 3-4 ชั้น<br />
รูปรางไมแนนอน เซลลเรียงตัวอยางหลวมๆ ทําใหมีชองวางระหวาง<br />
เซลลมาก ภายในเซลลมีคลอโรพลาสตจํานวนมากคลายกับ palisade parenchyma ทั้งในชั้น<br />
palisade และ spongy มีเซลลหลั่ง<br />
(secretory cell) และเซลลสะสมน้ํามัน<br />
(oil cell) แทรกอยู<br />
(ภาพที่<br />
8 ช)<br />
4.2 เสนกลางใบ<br />
ประกอบดวยเนื้อเยื่อผิวดานบนจํานวน<br />
1 ชั้น<br />
และดานลางจํานวน 1 ชั้น<br />
เซลล<br />
มีลักษณะและขนาดคลายกับเซลลผิวของแผนใบ กลุมทอลําเลียงเปนแบบ<br />
collateral มี bundle<br />
sheath ที่ประกอบดวย<br />
sclerenchyma ลอมรอบ xylem ประกอบดวย vessel 3-7 เซลล phloem<br />
อยูทางดานลางของ<br />
xylem ประกอบดวย sieve tube member, companion cell และ<br />
parenchyma ทั้งในกลุมเนื้อเยื่อ<br />
xylem และ phloem มีเซลลสะสมสารแทนนินแทรกอยู<br />
(ภาพที่<br />
8 ซ)<br />
การสกัดน้ํามันหอมระเหย<br />
จากการสกัดน้ํามันหอมระเหยสวนเปลือกตน<br />
เนื้อไม<br />
และใบ แตละสวนใหปริมาณน้ํามัน<br />
หอมระเหยรอยละ 1.15 0.17 และ 3.14 ตามลําดับ (ตารางที่<br />
3)<br />
68
69<br />
ภาพที่<br />
8 ลักษณะทางกายวิภาคสวนตางๆ ของการบูร (<strong>Cinnamomum</strong> camphora (L.) J. Presl)<br />
ก. เนื้อเยื่อเจริญ<br />
tunica และ corpus ของปลายยอด จากการตัดตามยาว<br />
ข. เปลือกตน<br />
ค. เนื้อไม<br />
ดานตัดขวาง<br />
ง. เนื้อไม<br />
ดานรัศมี<br />
จ. เนื้อไม<br />
ดานขนานเสนสัมผัส<br />
ฉ. ลักษณะของ vessel และ fiber จากการยอยเนื้อไม<br />
ช. แผนใบ<br />
ซ. เสนกลางใบ<br />
as - air space<br />
co - corpus<br />
f - fiber<br />
le - lower epidermis<br />
oc - oil cell<br />
pa - palisade parenchyma<br />
ph - phloem<br />
pr - procumbent ray<br />
sc - secretory cell<br />
scl - sclerenchyma<br />
sp - spongy parenchyma<br />
st - stone cell<br />
tu - tunica<br />
ue - upper epidermis<br />
ur - upright ray<br />
v - vessel<br />
xr - xylem ray<br />
xy - xylem
ก<br />
ค<br />
จ<br />
ช<br />
tu<br />
co<br />
xr<br />
f<br />
v<br />
oc<br />
xr<br />
f<br />
ue.<br />
pa<br />
sc<br />
as<br />
le<br />
ข<br />
ง<br />
ฉ<br />
ซ<br />
70<br />
st<br />
ph<br />
pr<br />
ur<br />
f<br />
v<br />
f<br />
ue<br />
scl<br />
xy<br />
ph<br />
le
8. อบเชยเทศ (<strong>Cinnamomum</strong> sp.3)<br />
ลักษณะทางสัณฐานวิทยา<br />
ไมตน สูง 5 เมตร กิ่งออนและกิ่งแกผิวเกลี้ยง<br />
ใบ เปนใบเดี่ยว<br />
เรียงตรงขามกันหรือเยื้อง<br />
เล็กนอย รูปรี ขนาด 7-14.2 x 3-6.3 ซม. ปลายใบแหลมถึงเรียวแหลม โคนใบสอบ ขอบใบเรียบ<br />
เนื้อใบหนาคลายแผนหนัง<br />
(coriaceous) ผิวใบเกลี้ยงทั้งสองดาน<br />
เสนใบหลักมี 3 เสน ยาวจาก<br />
โคนใบไปหาปลายใบ เสนใบดานขาง 2 เสน (lateral nerves) แยกจากเสนกลางใบที่รอยตอหรือ<br />
เหนือรอยตอระหวางกานใบกับแผนใบ มีความยาว 0.4-0.6 ซม. และยาวขึ้นไปจนถึงปลายใบ<br />
เสนใบยอยเปนแบบรางแห กานใบยาว 0.7-1 ซม. เปนรองตื้นดานบน<br />
เกลี้ยง<br />
ชอดอก แบบชอ<br />
แยกแขนง ยาว 4.5-9.5 ซม. ออกที่ปลายยอด<br />
กานชอดอกยาว 3-6 ซม. มีขนสั้นกระจายหาง<br />
แต<br />
ละแขนงของชอดอกมีดอกยอย 2-3 ดอก ดอกยอย มีกานดอกยอยประมาณ 1-1.5 มม. มีขน<br />
หนาแนน กลีบรวม เชื่อมติดกันที่โคน<br />
ปลายแยกเปนแฉกลึก 6 กลีบ เรียงเปน 2 วง วงละ 3<br />
กลีบ สลับกัน มีขนปกคลุมหนาแนนทั้งสองดาน<br />
กลีบวงนอก รูปไข ขนาดประมาณ 3 x 1.5<br />
มม. ปลายแหลม กลีบวงใน รูปขอบขนาน ขนาดประมาณ 3 x 1 มม. เกสรเพศผู<br />
มี 9 อัน เรียง<br />
เปน 3 วง วงละ 3 อัน วงที่หนึ่งและวงที่สองมีกานชูอับเรณูยาวประมาณ<br />
1 มม. รูปรางแบน<br />
โคนกวางเล็กนอยและมีขนยาวหนาแนน เชื่อมติดกับอับเรณูที่ฐาน<br />
อับเรณูรูปขอบขนาน ยาว<br />
ประมาณ 1 มม. มีชองเปดที่มีฝารูปลิ้นจํานวน<br />
4 ชอง หันเขาดานใน วงที่สามมีกานชูอับเรณูยาว<br />
ประมาณ 0.8 มม. มีขนประปราย เชื่อมติดกับอับเรณูที่ฐาน<br />
อับเรณูรูปขอบขนาน ยาวประมาณ<br />
0.7 มม. มีชองเปดที่มีฝารูปลิ้นจํานวน<br />
4 ชอง หันออกดานนอก มีตอมที่มีกาน<br />
1 คู<br />
ที่ดานขาง<br />
บริเวณโคนกานชูอับเรณู ยาวประมาณ 0.8 มม. เกสรเพศผูที่เปนหมัน<br />
มี 3 อัน เรียงสลับกับ<br />
เกสรเพศผูวงที่สาม<br />
กานยาวประมาณ 1 มม. มีขนประปราย ตอนปลายเปนรูปหัวลูกศร ผิว<br />
เกลี้ยง<br />
เกสรเพศเมีย รังไขรูปกลม ขนาดประมาณ 1 x 0.8 มม. ผิวเกลี้ยง<br />
มี 1 ชอง กานเกสร<br />
เพศเมีย 1 อัน ยาวประมาณ 1.1 มม. ยอดเกสรเพศเมียเปนรูปจาน มีขนเล็กนอย ผล รูปรี ขนาด<br />
ประมาณ 1.5 x 1 ซม. ผิวเกลี้ยง<br />
ผลแกสีมวงดํา รองรับดวยวงกลีบรวมที่ขยายขนาดขึ้น<br />
แฉก<br />
กลีบรวมรูปสามเหลี่ยม<br />
ขนาด 2.5-3 x 2.5-3 มม. ปลายแหลม กางออกเล็กนอย มีขนหนาแนน<br />
ทั้งสองดาน<br />
กานผลยาว 1.5-2 มม. มีขนประปราย<br />
71
ลักษณะทางกายวิภาค<br />
1. ปลายยอด<br />
ปลายยอดประกอบดวยเนื้อเยื่อเจริญปลายยอด<br />
(apical meristem) 2 ชนิด คือ tunica<br />
มี 2 ชั้น<br />
เซลลรูปรางสี่เหลี่ยมจัตุรัส<br />
ขนาดเล็ก ชั้นถัดลงมาคือ<br />
corpus มี 5 ชั้น<br />
เซลลรูปราง<br />
สี่เหลี่ยมขนาดใหญกวา<br />
tunica และมีนิวเคลียสขนาดใหญ (ภาพที่<br />
9 ก)<br />
2. เปลือกตน<br />
เปลือกตนประกอบดวยเนื้อเยื่อตางๆ<br />
ดังนี้<br />
periderm ประกอบดวย phellem (cork) อยูทางดานนอกสุด<br />
เปนเซลลที่ไมมีชีวิต<br />
รูปรางเปนสี่เหลี่ยมผืนผา<br />
ผนังหนา ติดสีเขม ถัดเขาไปเปนชั้น<br />
phellogen (cork cambium) เซลล<br />
มีรูปรางเปนสี่เหลี่ยมผืนผา<br />
ผนังบาง มีชีวิต เรียงซอนกัน 1-3 ชั้น<br />
ชั้นในสุดเปน<br />
phelloderm<br />
รูปรางสี่เหลี่ยมผืนผา<br />
เซลลมีผนังบาง มีชีวิต มี 1-3 ชั้น<br />
ภายในสะสมสารแทนนิน<br />
cortex ประกอบดวยเซลล parenchyma และ sclerenchyma ซึ่ง<br />
parenchyma มี<br />
รูปรางกลม รี และหลายเหลี่ยม<br />
จัดเรียงไมเปนระเบียบ มีผนังบาง สวนใหญสะสมสารแทนนิน<br />
และพบเม็ดแปงอยูภายในเซลล<br />
นอกจากนี้ยังพบเซลลขนาดใหญ<br />
ผนังบาง ติดสีแดงแทรกอยู<br />
สวน stone cell ซึ่งเปน<br />
sclerenchyma ชนิดหนึ่ง<br />
เรียงตอเนื่องเปนแถวยาว<br />
phloem ประกอบดวย sieve tube member ที่มีรูปรางไมแนนอน<br />
ผนังบาง<br />
companion cell มีรูปรางไมแนนอน มีผนังบาง fiber มีรูปรางดานหนาตัดเปนสี่เหลี่ยมจัตุรัส<br />
สี่เหลี่ยมผืนผา<br />
และรูปหลายเหลี่ยม<br />
ผนังบาง ซึ่งมีจํานวนมาก<br />
และ phloem parenchyma รูปราง<br />
กลม รี และหลายเหลี่ยม<br />
มีผนังบาง สะสมสารแทนนิน และพบเม็ดแปงอยูภายในเซลล<br />
นอกจากนี้ยังพบเซลลสะสมน้ํามันแทรกตัวอยูทั่วไปในชั้นนี้<br />
(ภาพที่<br />
9 ข)<br />
72
3. เนื้อไม<br />
จากการศึกษาทางดานตัดขวาง พบวา vessel มีรูปรางกลม ถึงรูปรี และรูปหลาย<br />
เหลี่ยม<br />
ที่มีแกนยาวขนานไปกับทิศทางของ<br />
ray จากการวัดเสนผาศูนยกลางของ vessel แกนสั้น<br />
พบขนาดตั้งแต<br />
42-48 ไมโครเมตร และแกนยาวพบขนาดตั้งแต<br />
50-60 ไมโครเมตร พบกระจาย<br />
อยูเปนเซลลเดี่ยว<br />
เซลลแฝด และเซลลกลุม<br />
(ภาพที่<br />
10 ค) ซึ่งประกอบดวย<br />
vessel 3-5 เซลล<br />
พบเซลลสะสมน้ํามันแทรกตัวอยูติดกับ<br />
vessel และ ray cell การกระจายของ vessel เปนแบบ<br />
diffuse-porous wood มีการกระจายของเซลล axial parenchyma เปนแบบ scanty paratracheal<br />
คือมีเซลล parenchyma เกิดลอมรอบและติดกับ vessel จากการนับจํานวน vessel เฉลี่ยตอพื้นที่<br />
1 ตารางมิลลิเมตร พบจํานวน 73-91 เซลล ชองเปดปลายเซลลเปนแบบ simple perforation<br />
การเรียงตัวของ pit บนผนังของ vessel พบแบบขั้นบันได<br />
(scalariform) และแบบสลับ<br />
(alternate) จากการศึกษาเนื้อไมที่ยอยแลวพบวา<br />
vessel มีความยาว 522-713 ไมโครเมตร ปลาย<br />
เซลลตัดเฉียง สวนใหญมีหาง (tail) ที่ปลายเซลลทั้งสองดาน<br />
(ภาพที่<br />
9 ฉ) fiber มีรูปรางเรียว<br />
ยาว เปนแบบ libriform fiber (ภาพที่<br />
9 ฉ) มีขนาดกวาง 12-16 ไมโครเมตร ยาว 514-1054<br />
ไมโครเมตร<br />
ดานรัศมี (radial) และดานขนานเสนสัมผัส (tangential) พบวา ray เปนแบบ<br />
uniseriate heterocellular ประกอบดวย 1 แถว เรียงตอกันในแนวตั้ง<br />
ที่มีเซลลแนวนอน<br />
(procumbent ray) อยูตรงกลาง<br />
ปดหัวทายทั้ง<br />
2 ดานดวยเซลลในแนวตั้ง<br />
(upright ray) และ<br />
multiseriate heterocellular ประกอบดวยเซลล 3 แถว เรียงตอกันในแนวตั้ง<br />
ที่มีเซลลในแนวตั้ง<br />
ปดหัวทายทั้ง<br />
2 ดาน (ภาพที่<br />
9 ง-จ) จากการวัดความกวางและความสูงของ ray ดานเสนสัมผัส<br />
พบวา มีความกวาง 10-32 ไมโครเมตร ความสูง 356-1203 ไมโครเมตร (ภาพที่<br />
9 จ)<br />
4. ใบ<br />
4.1 แผนใบ<br />
เนื้อเยื่อชั้นผิว<br />
ประกอบดวย epidermis เพียง 1 ชั้น<br />
มีคิวติเคิล (cuticle) เคลือบ<br />
หนา ผิวใบดานบน เซลลมีรูปรางกลมถึงรี เรียงเปนระเบียบ หนา 12-14 ไมโครเมตร ผิวใบ<br />
ดานลาง เซลลมีรูปรางกลมถึงเกือบกลมและเรียงตัวไมเปนระเบียบ หนา 12-18 ไมโครเมตร และ<br />
73
พบขนชนิด unicellular พบปากใบที่ผิวใบดานลาง<br />
เปนแบบ sunken stomata คือ มีเซลลคุม<br />
(guard cell) อยูในระดับต่ํากวา<br />
epidermis มีโซฟลลมีโครงสรางเปนแบบ bifacial คือมี palisade<br />
parenchyma อยูทางดานบน<br />
และ spongy parenchyma อยูทางดานลาง<br />
palisade parenchyma มี<br />
1 ชั้น<br />
รูปรางเรียวยาว เรียงตัวเปนระเบียบ ขนาด กวาง 10-14 ไมโครเมตร สูง 58-72<br />
ไมโครเมตร ภายในเซลลมีคลอโรพลาสตจํานวนมาก spongy parenchyma มี 4-8 ชั้น<br />
รูปรางไม<br />
แนนอน เซลลเรียงตัวอยางหลวมๆ ทําใหมีชองวางระหวางเซลลมาก ภายในเซลลมีคลอโรพลาสต<br />
จํานวนมากคลายกับ palisade parenchyma ทั้งในชั้น<br />
palisade และ spongy มีเซลลหลั่ง<br />
(secretory cell) และเซลลสะสมน้ํามัน<br />
(oil cell) แทรกอยู<br />
(ภาพที่<br />
9 ช)<br />
4.2 เสนกลางใบ<br />
ประกอบดวยเนื้อเยื่อผิวดานบนจํานวน<br />
1 ชั้น<br />
และดานลางจํานวน 1 ชั้น<br />
เซลล<br />
มีลักษณะและขนาดคลายกับเซลลผิวของแผนใบ กลุมทอลําเลียงเปนแบบ<br />
collateral มี bundle<br />
sheath ที่ประกอบดวย<br />
sclerenchyma ลอมรอบ xylem ประกอบดวย vessel 3-5 เซลล phloem<br />
อยูทางดานลางของ<br />
xylem ประกอบดวย sieve tube member, companion cell และ<br />
parenchyma ทั้งในกลุมเนื้อเยื่อ<br />
xylem และ phloem มีเซลลสะสมสารแทนนิน และเซลลสะสม<br />
น้ํามันแทรกอยู<br />
(ภาพที่<br />
9 ซ)<br />
การสกัดน้ํามันหอมระเหย<br />
จากการสกัดน้ํามันหอมระเหยสวนเปลือกตน<br />
ใบ และเนื้อไม<br />
แตละสวนใหปริมาณน้ํามัน<br />
หอมระเหยรอยละ 0.78 2.13 และ 0.00 ตามลําดับ (ตารางที่<br />
3)<br />
74
75<br />
ภาพที่<br />
9 ลักษณะทางกายวิภาคสวนตางๆ ของอบเชยเทศ (<strong>Cinnamomum</strong> sp.3)<br />
ก. เนื้อเยื่อเจริญ<br />
tunica และ corpus ของปลายยอด จากการตัดตามยาว<br />
ข. เปลือกตน<br />
ค. เนื้อไม<br />
ดานตัดขวาง<br />
ง. เนื้อไม<br />
ดานรัศมี<br />
จ. เนื้อไม<br />
ดานขนานเสนสัมผัส<br />
ฉ. ลักษณะของ vessel และ fiber จากการยอยเนื้อไม<br />
ช. แผนใบ<br />
ซ. เสนกลางใบ<br />
as - air space<br />
co - corpus<br />
f - fiber<br />
le - lower epidermis<br />
oc - oil cell<br />
pa - palisade parenchyma<br />
ph - phloem<br />
pr - procumbent ray<br />
sc - secretory cell<br />
scl - sclerenchyma<br />
sp - spongy parenchyma<br />
st - stone cell<br />
tu - tunica<br />
ue - upper epidermis<br />
ur - upright ray<br />
v - vessel<br />
xr - xylem ray<br />
xy - xylem
ก<br />
ค<br />
จ<br />
ช<br />
tu<br />
pa<br />
sc<br />
as<br />
sp<br />
76<br />
co ph<br />
v<br />
xr<br />
f<br />
v<br />
xr<br />
f<br />
oc<br />
ue<br />
le<br />
ข<br />
ง<br />
ฉ<br />
ซ<br />
st<br />
ur<br />
pr<br />
v<br />
v<br />
f<br />
ue<br />
scl<br />
xy<br />
ph<br />
le
จากรายละเอียดของลักษณะกายวิภาคของสวนตางๆ ของพืชตัวอยางที่ไดศึกษาในครั้งนี้<br />
ทั้งหมด<br />
8 ชนิด ไดเลือกสรุปลักษณะที่พิจารณาแลววานาจะนํามาเปรียบเทียบในพืชตัวอยาง<br />
ทั้งหมด<br />
ดังรายละเอียดในตารางที่<br />
2 ดังนี้<br />
77
ตารางที่<br />
2 ลักษณะรูปราง การเรียงตัวและการกระจายของ vessel และลักษณะของชองปลายเปด<br />
ของเซลล vessel<br />
ชนิด รูปรางของ<br />
vessel<br />
1. มหาปราบ (<strong>Cinnamomum</strong><br />
sp.1)<br />
2. เชียด (<strong>Cinnamomum</strong> cf.<br />
bejolghota (Buch.-Ham.)<br />
Sweet)<br />
3. ฝนแสนหา (<strong>Cinnamomum</strong><br />
cf. tamala (Hamilton)<br />
Nees & Eberm.)<br />
4. อบเชย (<strong>Cinnamomum</strong> cf.<br />
iners Reinw. ex Blume)<br />
5. สุรามะริด (<strong>Cinnamomum</strong><br />
sp.2)<br />
6. อบเชยญวน (<strong>Cinnamomum</strong><br />
verum J. Presl)<br />
7. การบูร (<strong>Cinnamomum</strong><br />
camphora (L.) J. Presl)<br />
8. อบเชยเทศ ( <strong>Cinnamomum</strong><br />
sp.3)<br />
กลมถึงรูปรี เดี<br />
กลมถึงรูปรี เดี<br />
การเรียง<br />
ตัวของ<br />
vessel<br />
่ยว แฝด<br />
และกลุม<br />
่ยว แฝด<br />
และกลุม<br />
กลมถึงรูปรี เดี่ยว<br />
แฝด<br />
และกลุม<br />
กลมถึงรูปรี เดี่ยว<br />
แฝด<br />
และกลุม<br />
กลมถึงรูปรี เดี่ยว<br />
แฝด<br />
และกลุม<br />
กลมถึงรูปรี เดี่ยว<br />
แฝด<br />
และรูป และกลุม<br />
หลายเหลี่ยม<br />
กลมถึงรูปรี<br />
และรูป<br />
หลายเหลี่ยม<br />
กลมถึงรูปรี<br />
และรูป<br />
หลายเหลี่ยม<br />
เดี่ยว<br />
แฝด<br />
และกลุม<br />
เดี่ยว<br />
แฝด<br />
และกลุม<br />
การกระจายตัว<br />
ของ vessel<br />
diffuse-porous<br />
wood<br />
diffuse-porous<br />
wood<br />
diffuse-porous<br />
wood<br />
diffuse-porous<br />
wood<br />
diffuse-porous<br />
wood<br />
diffuse-porous<br />
wood<br />
diffuse-porous<br />
wood<br />
diffuse-porous<br />
wood<br />
78<br />
ลักษณะชอง<br />
ปลายเปดของ<br />
เซลล vessel<br />
simple<br />
perforation<br />
simple<br />
perforation<br />
simple<br />
perforation<br />
simple และ<br />
scalariform<br />
multiple<br />
perforation<br />
simple<br />
perforation<br />
simple และ<br />
scalariform<br />
multiple<br />
perforation<br />
simple<br />
perforation<br />
simple<br />
perforation
จากการสกัดน้ํามันหอมระเหยดวยวิธีการกลั่นโดยใชน้ํา<br />
โดยใชตัวอยางสวนเปลือกตน<br />
เนื้อไม<br />
และใบ ที่ตากใหแหงในที่รม<br />
ของพืชสกุลอบเชยจํานวน 8 ชนิด ตัวอยางละ 5 ชั่วโมง<br />
สรุปรายละเอียดดังตารางที่<br />
3 ดังนี้<br />
ตารางที่<br />
3 น้ํามันหอมระเหยที่สกัดจากสวนเปลือกตน<br />
เนื้อไม<br />
และใบ โดยการกลั่นดวยน้ํา<br />
ชนิด<br />
เปอรเซ็นต (ตอน้ําหนักแหง)<br />
เปลือกตน เนื้อไม<br />
ใบ<br />
1. มหาปราบ (<strong>Cinnamomum</strong> sp.1) 0.00 0.00 0.25<br />
2. เชียด (<strong>Cinnamomum</strong> cf. bejolghota<br />
(Buch.-Ham.) Sweet)<br />
0.12 0.00 0.73<br />
3. ฝนแสนหา (<strong>Cinnamomum</strong> cf. tamala<br />
(Hamilton) Nees & Eberm.)<br />
0.39 0.00 3.36<br />
4. อบเชย (<strong>Cinnamomum</strong> cf. iners Reinw. ex Blume) 0.07 0.00 0.15<br />
5. สุรามะริด (<strong>Cinnamomum</strong> sp.2) 0.14 0.00 2.13<br />
6. อบเชยญวน (<strong>Cinnamomum</strong> verum J. Presl) 1.80 0.28 2.16<br />
7. การบูร (<strong>Cinnamomum</strong> camphora (L.) J. Presl) 1.15 0.17 3.14<br />
8. อบเชยเทศ ( <strong>Cinnamomum</strong> sp.3) 0.78 0.00 2.13<br />
หมายเหตุ เปอรเซ็นตน้ํามันหอมระเหย<br />
= ปริมาณน้ํามันหอมระเหย<br />
(มิลลิลิตร) x 100<br />
น้ําหนักตัวอยางแหง<br />
(กรัม)<br />
79
รูปวิธานจําแนกชนิด<br />
1. ใบเรียงเวียน<br />
2. ใบมีตอมตรงจุดที่เสนใบดานขางแยกออกจากเสนกลางใบขางละ<br />
1 ตอม<br />
………………………………………………….…………..…..7. <strong>Cinnamomum</strong> camphora<br />
2. ใบไมมีตอมตรงจุดที่เสนใบดานขางแยกออกจากเสนกลางใบ<br />
3. เสนใบยอยแบบรางแห เห็นไมชัด เสนใบดานขาง 2 เสน แยกจากเสนกลางใบที่เหนือ<br />
รอยตอระหวางกานใบกับแผนใบ ไมนอยกวา 3 มม.<br />
………………………………………………………….…...3. <strong>Cinnamomum</strong> cf. tamala<br />
3. เสนใบยอยแบบขนนกบริเวณปลายใบ เห็นชัดเจน เสนใบดานขาง 2 เสน แยกจากเสน<br />
กลางใบที่เหนือรอยตอระหวางกานใบกับแผนใบ<br />
ไมนอยกวา 6 มม.<br />
…………………………………………..………………….……....5. <strong>Cinnamomum</strong> sp.2<br />
1. ใบเรียงตรงขามกันหรือเยื้องกันเล็กนอย<br />
4. ใบรูปขอบขนาน รูปขอบขนานแกมใบหอก รูปไขแกมใบหอก หรือรูปรียาว<br />
5. เสนใบดานขาง 2 เสน แยกจากเสนกลางใบที่รอยตอระหวางกานใบกับแผนใบเทานั้น<br />
ชอดอกออกที่ปลายยอด<br />
……….………...….………….2. <strong>Cinnamomum</strong> cf. bejolghota<br />
5. เสนใบดานขาง 2 เสน แยกจากเสนกลางใบที่รอยตอหรือเหนือรอยตอระหวางกานใบ<br />
กับแผนใบ ชอดอกออกที่ซอกใบหรือตรงขามใบหรือบนกิ่งระหวางคูใบ<br />
6. กานผลยาว 7-11 มม. …………..………………...…...………1. <strong>Cinnamomum</strong>. sp.1<br />
6. กานผลยาว 2-4 มม. …………..……….……. …………...4. <strong>Cinnamomum</strong> cf. iners<br />
4. ใบรูปไขหรือรูปรี<br />
7. ใบรูปไข เสนใบเห็นชัดเจน 5 เสน เสนใบดานขางยาวขึ้นไปประมาณ<br />
1/2-3/4 ของ<br />
ความยาวใบ ……….………………………..………..….………6. <strong>Cinnamomum</strong> verum<br />
7. ใบรูปรี เสนใบมี 3 เสน เสนใบดานขางยาวขึ้นไปจนถึงปลายใบ<br />
………………………………………………….……………..…...8. <strong>Cinnamomum</strong> sp.3<br />
80
จากการศึกษาลักษณะทางกายวิภาคของพืชสกุลอบเชยทั้ง<br />
8 ชนิด พบลักษณะที่สามารถ<br />
นํามาสรางรูปวิธานเพื่อใชในการจําแนกชนิดไดดังนี้<br />
1. ลักษณะของเซลลผิวใบดานบน มีรูปรางกลมถึงรูปรี<br />
2. ลักษณะของ vessel มีรูปรางกลมถึงรี<br />
3. ลักษณะของชองปลายเปดของเซลล vessel เปนแบบ simple perforation<br />
4. รูปแบบการกระจายตัวของ stone cell ในเปลือกตนเปนแบบเรียงตอเนื่องเปนแถวยาว<br />
5. มี oil cell แทรกตัวติดกับ vessel และ ray<br />
6. ผิวใบดานบนหนา 8-10 ไมโครเมตร………….….3. <strong>Cinnamomum</strong> cf. tamala<br />
6. ผิวใบดานบนหนา 12 ไมโครเมตร………………………5. <strong>Cinnamomum</strong> sp.2<br />
5. ไมมี oil cell แทรกตัวติดกับ vessel และ ray …………….1. <strong>Cinnamomum</strong> sp.1<br />
4. รูปแบบการกระจายตัวของ stone cell ในเปลือกตนเปนแบบกระจายตัวทั่วไป<br />
……………………………………...……………..…2. <strong>Cinnamomum</strong> cf. bejolghota<br />
3. ลักษณะของชองปลายเปดของเซลล vessel เปนแบบ simple perforation และ<br />
scalariform multiple perforation……………………......…….4. <strong>Cinnamomum</strong> cf. iners<br />
2. ลักษณะของ vessel มีรูปรางกลมถึงรี และรูปหลายเหลี่ยม<br />
7. รูปแบบการกระจายตัวของ stone cell ในเปลือกตนเปนแบบกลุม<br />
……………..................................................................................6. <strong>Cinnamomum</strong> verum<br />
7. รูปแบบการกระจายตัวของ stone cell ในเปลือกตนเปนแบบเรียงตอเนื่องเปน<br />
แถวยาว…………………………………..………….……...……...8. <strong>Cinnamomum</strong> sp.3<br />
1. ลักษณะของเซลลผิวใบดานบน มีรูปรางสี่เหลี่ยมจัตุรัสถึงรูปสี่เหลี่ยมผืนผา<br />
………………………………………………………...………...….7. <strong>Cinnamomum</strong> camphora<br />
81
วิจารณ<br />
จากการศึกษาลักษณะทางกายวิภาคของพรรณไมสกุลอบเชย ในพื้นที่แปลงรวบรวมพันธุ<br />
อบเชย สวนพฤกษศาสตรภาคตะวันออกเฉียงเหนือ (ดงฟาหวน) จังหวัดอุบลราชธานี จํานวน 8<br />
ชนิด พบวา มีลักษณะสวนใหญคลายคลึงกันมาก กลาวคือ เนื้อเยื่อเจริญปลายยอด<br />
ประกอบดวย<br />
tunica และ corpus เชนเดียวกับในพืชใบเลี้ยงคูทั่วไป<br />
(เทียมใจ, 2542; Esau, 1977) ซึ่งเทียมใจ<br />
(2542) กลาววาพืชใบเลี้ยงคูมี<br />
tunica 2-3 แถว และมี corpus 5-6 แถว โดยการศึกษาในครั้งนี้<br />
สวนใหญปลายยอดของพืชอบเชยเกือบทุกชนิดจะมีชั้น<br />
tunica 2-3 แถว และชั้น<br />
corpus 5-6 แถว<br />
สวนในอบเชย (<strong>Cinnamomum</strong> cf. iners Reinw. ex Blume) มี corpus 5-7 แถว<br />
กายวิภาคของเปลือกตน พบวาประกอบดวย phellem (cork) อยูทางดานนอกสุด<br />
เปน<br />
เซลลที่ไมมีชีวิต<br />
รูปรางเปนสี่เหลี่ยมผืนผา<br />
ผนังหนา ติดสีเขม ซึ่งสอดคลองกับเทียมใจ<br />
(2542) ที่<br />
กลาววา phellem มีรูปรางสี่เหลี่ยมแบน<br />
คอนขางยาว ขนานกับเสนแกนของลําตน ถัดเขาไปเปน<br />
ชั้น<br />
phellogen (cork cambium) เซลลมีรูปรางเปนสี่เหลี่ยมผืนผา<br />
ผนังบาง มีชีวิต เรียงซอนกัน<br />
1-2 ชั้น<br />
ซึ่งเทียมใจ<br />
(2542) รายงานวา phellogen มีรูปรางสี่เหลี่ยมผืนผาคอนขางแบน<br />
ชั้น<br />
phelloderm รูปรางสี่เหลี่ยมผืนผา<br />
เซลลมีผนังบาง มีชีวิต มีประมาณ 1-4 ชั้น<br />
สะสมสารแทนนิน<br />
พืชบางชนิด อาจมีชั้น<br />
phelloderm ได 1-3 ชั้น<br />
หรือมากกวา ชั้น<br />
cortex เปนเซลล parenchyma<br />
และ sclerenchyma ซึ่งเซลล<br />
parenchyma มีผนังบาง มีรูปรางกลม รี และหลายเหลี่ยม<br />
จัดเรียง<br />
ไมเปนระเบียบ สวนใหญสะสมสารแทนนิน และพบเม็ดแปงอยูภายในเซลล<br />
phloem<br />
ประกอบดวย sieve tube member, companion cell, phloem fiber ซึ่งมีเปนจํานวนมาก<br />
และ<br />
phloem parenchyma เซลล parenchyma มีผนังบาง รูปรางกลม รี และหลายเหลี่ยม<br />
สะสมสาร<br />
แทนนิน และพบเม็ดแปงอยูภายในเซลล<br />
เหมือนเซลลที่มีชีวิตทั่วไป<br />
ที่มีแปง<br />
และแทนนินอยู<br />
ภายใน พบ stone cell ซึ่งเปน<br />
sclerenchyma ชนิดหนึ่ง<br />
มีขนาดใหญ แทรกตัวอยู<br />
เชนเดียวกับ<br />
Metcalfe (1987) ที่ไดศึกษากายวิภาคของพืชในวงศ<br />
Lauraceae รายงานวา จะพบ sclerenchyma<br />
ในเปลือกตน แตจะมีความแตกตางในเรื่องของชนิด<br />
รูปราง และ การกระจายตัว<br />
การศึกษาในครั้งนี้พบลักษณะของเปลือกตนที่แตกตางกันคือ<br />
รูปแบบการกระจายตัวของ<br />
sclerenchyma 3 แบบคือ แบบกระจายตัวอยูทั่วไปพบในเชียด<br />
(<strong>Cinnamomum</strong> cf. bejolghota<br />
(Buch.-Ham.) Sweet) และการบูร (<strong>Cinnamomum</strong> camphora (L.) J. Presl) แบบเปนกลุม<br />
พบ<br />
ในอบเชยญวน (<strong>Cinnamomum</strong> verum J. Presl) และแบบเปนแถบเรียงตอเนื่องเปนแถวยาว<br />
พบ<br />
82
ในมหาปราบ (<strong>Cinnamomum</strong> sp.1) ฝนแสนหา (<strong>Cinnamomum</strong> cf. tamala (Hamilton) Nees &<br />
Eberm.) อบเชย (<strong>Cinnamomum</strong> cf. iners Reinw. ex Blume) สุรามะริด (<strong>Cinnamomum</strong> sp.2)<br />
และอบเชยเทศ (<strong>Cinnamomum</strong> sp.3) Rohwer (1993) รายงานวา ชนิดของ sclerenchyma ที่พบ<br />
ในเปลือกตนของพืชวงศ Lauraceae เปนแบบกลุมและพบในทุกๆ<br />
ชั้นเนื้อเยื่อของเปลือกตน<br />
กายวิภาคของเนื้อไม<br />
พบวา การกระจายของ vessel เปนแบบ diffuse-porous wood ซึ่ง<br />
ตรงกับที่<br />
Rohwer (1993) รายงานวา การกระจายของ vessel ของพืชวงศ Lauraceae เปนแบบ<br />
diffuse-porous wood สวน Richter and Dallwitz (2000) ที่ศึกษาเนื้อไมของ<br />
<strong>Cinnamomum</strong> spp.<br />
ในเอเชียและแปซิฟก พบวา การกระจายของ vessel เปนแบบ diffuse-porous wood หรือ semiring-porous<br />
wood จากการนับจํานวน vessel เฉลี่ยตอพื้นที่<br />
1 ตารางมิลลิเมตร พบประมาณ 31-<br />
91 เซลล ชนิดที่พบนอยที่สุดคือการบูร<br />
(<strong>Cinnamomum</strong> camphora (L.) J. Presl) พบจํานวน 31-<br />
46 เซลล สวนชนิดที่พบหนาแนนมากที่สุดคืออบเชยเทศ<br />
(<strong>Cinnamomum</strong> sp.3) พบจํานวน 73-<br />
91 เซลล ซึ่งแตกตางจาก<br />
Metcalf (1987) และ Lemmens (1995 ) ที่รายงานวา<br />
จํานวน pore<br />
เฉลี่ยตอพื้นที่<br />
1 ตารางไมโครเมตร คือ 20-50 เซลล สวน Richter and Dallwitz (2000)<br />
รายงานพบ 20-50 เซลลตอตารางไมโครเมตร รูปรางของ vessel จากการตัดเนื้อไมตามขวาง<br />
พบวามีลักษณะเปนรูปกลม ถึงรูปรี และรูปหลายเหลี่ยม<br />
ที่มีแกนยาวขนานไปกับทิศทางของ<br />
ray<br />
ซึ่งสอดคลองกับที่<br />
Lemmens (1995) และ Richter and Dallwitz (2000) ไดศึกษาเนื้อไมของพืช<br />
สกุลอบเชย แลวพบวา vessel มีรูปรางหลายเหลี่ยม<br />
กลม หรือรูปไข จากการวัดเสนผาศูนยกลาง<br />
ของ vessel แกนสั้นพบขนาด<br />
38-62 ไมโครเมตร และแกนยาวพบขนาด 48-80 ไมโครเมตร ซึ่ง<br />
แตกตางจาก Rohwer (1993) ที่รายงานวา<br />
เสนผาศูนยกลางมีขนาด 40-(100)-150(-250)<br />
ไมโครเมตร สวน Lemmens (1995) พบวา vessel มีขนาดของเสนผาศูนยกลางขนาด 80-170(-<br />
200) ไมโครเมตร และ Richter and Dallwitz (2000) รายงานวา vessel มีขนาดของ<br />
เสนผาศูนยกลางขนาด 60-135 (-170) ไมโครเมตร จากการที่<br />
vessel ของตัวอยางพืชอบเชยที่<br />
ทําการศึกษามีขนาดแตกตางจากที่<br />
Rohwer (1993), Lemmens (1995) และ Richter and Dallwitz<br />
(2000) รายงานไวนั้น<br />
เนื่องจากตัวอยางเนื้อไมที่เก็บมาทําการศึกษานั้น<br />
เปนสวนของกิ่งที่มีขนาด<br />
เสนผาศูนยกลางประมาณ 1 เซนติเมตร ซึ่งเปนสวนที่ยังไมเจริญเติบโตเต็มที่<br />
ทําใหขนาดของ<br />
vessel ที่ทําการศึกษานั้นมีขนาดแตกตางกัน<br />
หรืออาจเปนเพราะสภาพแวดลอมของตัวอยางที่เก็บ<br />
แตกตางกัน สวน vessel ที่พบสวนใหญจะอยูเปนเซลลเดี่ยว<br />
เซลลแฝด และเซลลกลุม<br />
ซึ่ง<br />
ประกอบดวย vessel 3-11 เซลล ซึ่งสอดคลองกับรายงานของ<br />
Metclaft (1987) และ Rohwer<br />
(1993) พบเซลลสะสมน้ํามันแทรกตัวอยูติดกับ<br />
vessel และ ray cell ซึ่งตรงกับ<br />
Lemmens<br />
83
(1995) รายงานวา secretory (oil และ mucilage) cell จะอยูติดกับ<br />
ray และ axial parenchyma<br />
สวน Rohwer (1993) รายงานวา oil cell และ mucilage cell จะอยูในรูปของ<br />
idioblast ขนาด<br />
ใหญ ที่อยูติดกับ<br />
ray, parenchyma strand หรือ fiber<br />
จากการตัดเนื้อไมดานรัศมีและดานขนานเสนสัมผัส<br />
พบวา ray เปนแบบ uniseriate<br />
heterocellular และ multiseriate heterocellular ซึ่งตรงกับ<br />
Lemmens (1995) และ Richter and<br />
Dallwitz (2000) ที่รายงานวา<br />
ray เปนแบบ heterocellular จากการวัดความกวางและความสูงของ<br />
ray พบวา มีความกวาง 10-32 ไมโครเมตร ความสูง 152-1743 ไมโครเมตร ซึ่ง<br />
Lemmens<br />
(1995) รายงานวา ray สูงไดถึง 700 ไมโครเมตร และ Richter and Dallwitz (2000) รายงานวา<br />
ray สูง 500-1000 ไมโครเมตร ray parenchyma มีจํานวน 1-2 แถว แต Lemmens (1995)<br />
รายงานวา มีจํานวน 2-4 แถว ชองเปดปลายเซลลเปนแบบ simple perforation และ scalariform<br />
multiple perforation ซึ่งสอดคลองกับ<br />
Lemmens (1995) รายงานวา ชองเปดปลายเซลลสวนมาก<br />
เปนแบบ simple perforation แตบางครั้งก็จะพบแบบ<br />
scalariform multiple perforation ที่มีรอย<br />
ปรุ 2-3 ชอง สวน Metcalf (1987) และ Richter and Dallwitz (2000) พบวา ชองเปดปลาย<br />
เซลลเปนแบบ simple perforation และแบบ scalariform multiple perforation ที่มีรอยปรุ<br />
2-10<br />
ชอง การเรียงตัวของ pit บนผนังของ vessel เปนแบบ scalariform และ alternate ซึ่งตรงกับ<br />
รายงานของ Lemmens (1995) และ Richter and Dallwitz (2000) fiber เปนแบบ libriform<br />
fiber มีขนาดกวาง 8-20 ไมโครเมตร ยาว 373-1328 ไมโครเมตร ซึ่งสอดคลองกับ<br />
Rohwer<br />
(1993) ที่รายงานวา<br />
fiber เปนแบบ libiform fiber มีความยาว 100-200 ไมโครเมตร กวาง 15-<br />
50 ไมโครเมตร สวน Lemmens (1995) รายงานวา fiber มีความยาวเฉลี่ย<br />
1100-1600 (-2000)<br />
ไมโครเมตร และ Richter and Dallwitz (2000) รายงานวา fiber มีความยาวเฉลี่ย<br />
1130-1580<br />
ไมโครเมตร<br />
ลักษณะของเนื้อไมที่แตกตางกันของอบเชยทั้ง<br />
8 ชนิดคือ รูปรางของ vessel พบ 2<br />
ลักษณะ คือ แบบรูปรางกลมถึงรูปรีพบ 5 ชนิด คือมหาปราบ (<strong>Cinnamomum</strong> sp.1) เชียด<br />
(<strong>Cinnamomum</strong> cf. bejolghota (Buch.-Ham.) Sweet) ฝนแสนหา (<strong>Cinnamomum</strong> cf. tamala<br />
(Hamilton) Nees & Eberm.) อบเชย (<strong>Cinnamomum</strong> cf. iners Reinw. ex Blume) สุรามะริด<br />
(<strong>Cinnamomum</strong> sp.2) และแบบรูปรางกลมถึงรูปรี และรูปหลายเหลี่ยม<br />
พบ 3 ชนิดคืออบเชย<br />
ญวน (<strong>Cinnamomum</strong> verum J. Presl) การบูร (<strong>Cinnamomum</strong> camphora (L.) J. Presl) และ<br />
อบเชยเทศ (<strong>Cinnamomum</strong> sp.3) ลักษณะชองปลายเปดของ vessel พบ 2 ลักษณะคือ แบบ<br />
84
simple perforation เพียงอยางเดียวพบ 5 ชนิด คือมหาปราบ (<strong>Cinnamomum</strong> sp.1) เชียด<br />
(<strong>Cinnamomum</strong> cf. bejolghota (Buch.-Ham.) Sweet) ฝนแสนหา (<strong>Cinnamomum</strong> cf. tamala<br />
(Hamilton) Nees & Eberm.) การบูร (<strong>Cinnamomum</strong> camphora (L.) J. Presl) อบเชยเทศ<br />
(<strong>Cinnamomum</strong> sp.3) และแบบพบทั้ง<br />
simple perforation และ scalariform multiple perforation<br />
พบ 3 ชนิดคืออบเชย (<strong>Cinnamomum</strong> cf. iners Reinw. ex Blume) สุรามะริด (<strong>Cinnamomum</strong><br />
sp.2) และอบเชยญวน (<strong>Cinnamomum</strong> verum J. Presl)<br />
กายวิภาคของใบ พบวา บริเวณแผนใบ พบเนื้อเยื่อชั้นผิวที่มีคิวติเคิลเคลือบหนา<br />
ผิวใบ<br />
ดานบนเซลลมีรูปรางกลมถึงรี เรียงตัวเปนระเบียบ หนาประมาณ 8-14 ไมโครเมตร แตใน<br />
การบูร (<strong>Cinnamomum</strong> camphora (L.) J. Presl) พบวาเซลลผิวใบดานบนมีรูปรางสี่เหลี่ยมจัตุรัส<br />
ถึงสี่เหลี่ยมผืนผา<br />
กวางประมาณ 14-18 ไมโครเมตร ซึ่งสอดคลองกับ<br />
Bakker และคณะ (1992)<br />
ที่รายงานวา<br />
ผิวใบดานบนเปนเซลลขนาดเล็ก มีรูปรางสี่เหลี่ยมจัตุรัสถึงสี่เหลี่ยมผืนผา<br />
สวน<br />
Baruah and Nath (2002) รายงานวา ผิวใบดานบน มีความหนา 22.93 ไมโครเมตร ผิวใบ<br />
ดานลาง เซลลมีรูปรางกลมถึงเกือบกลม เรียงตัวไมเปนระเบียบ หนาประมาณ 6-20 ไมโครเมตร<br />
ผิวใบดานลาง มีความกวาง 14.80 ไมโครเมตร พบขนชนิด unicellular ทางดาน lower<br />
epidermis ยกเวนการบูร (<strong>Cinnamomum</strong> camphora (L.) J. Presl) ที่ไมพบขนทั้งสองดาน<br />
ซึ่ง<br />
สอดคลองกับ Bakker และคณะ (1992) ที่รายงานวา<br />
ไมพบขนชนิด unicellular ที่ใบของการบูร<br />
(<strong>Cinnamomum</strong> camphora (L.) J. Presl) ทั้งดาน<br />
upper และ lower epidermis ปากใบเปนแบบ<br />
sunken stomata มีโซฟลลประกอบดวย palisade parenchyma 1 ชั้น<br />
รูปรางเรียวยาว เรียงตัว<br />
เปนระเบียบ spongy parenchyma รูปรางไมแนนอน ทั้งในชั้น<br />
palisade และ spongy มีเซลล<br />
หลั่ง<br />
(secretory cell) และเซลลสะสมน้ํามัน<br />
(oil cell) แทรกอยู<br />
ซึ่งสอดคลองกับ<br />
Bakker และ<br />
คณะ (1992) ที่รายงานวา<br />
ชั้น<br />
palisade parenchyma มีเพียงชั้นเดียว<br />
นอกจากนี้ยังพบ<br />
oil cell<br />
และ mucilage cell ใน palisade parenchyma และ spongy parenchyma โดยในชั้น<br />
spongy จะ<br />
พบวามี idioblast อยูติดกับ<br />
palisade parenchyma บริเวณเสนกลางใบประกอบดวยเนื้อเยื่อชั้นผิว<br />
ดานบน และดานลาง ที่มีรูปรางกลมถึงรูปรางไมแนนอน<br />
กลุมเนื้อเยื่อทอลําเลียง<br />
เปนแบบ<br />
collateral bundle พบ bundle sheath เปนเซลลพวก sclerenchyma ซึ่งสอดคลองกับ<br />
Bakker<br />
และคณะ (1992) ที่พบวา<br />
bundle sheath ลอมรอบดวย sclerenchyma ตั้งแตดานที่ติดกับผิวใบ<br />
ดานบน ไปจนถึงดานที่ติดกับผิวใบดานลาง<br />
85
ลักษณะกายวิภาคที่แตกตางกันของใบอบเชยทั้ง<br />
8 ชนิดคือ ลักษณะของเซลลผิวใบ<br />
ดานบน 2 ลักษณะคือ แบบรูปกลมถึงรูปรี พบ 7 ชนิดคือมหาปราบ (<strong>Cinnamomum</strong> sp.1) เชียด<br />
(<strong>Cinnamomum</strong> cf. bejolghota (Buch.-Ham.) Sweet) ฝนแสนหา (<strong>Cinnamomum</strong> cf. tamala<br />
(Hamilton) Nees & Ebern.) อบเชย (<strong>Cinnamomum</strong> cf. iners Reinw. ex Blume) สุรามะริด<br />
(<strong>Cinnamomum</strong> sp.2) อบเชยญวน (<strong>Cinnamomum</strong> verum J. Presl) อบเชยเทศ (<strong>Cinnamomum</strong><br />
sp.3) และแบบรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสถึงรูปสี่เหลี่ยมผืนผา<br />
พบ 1 ชนิดคือ การบูร (<strong>Cinnamomum</strong><br />
camphora (L.) J. Presl)<br />
การสกัดน้ํามันหอมระเหยโดยวิธีการกลั่นดวยน้ํา<br />
จากสวนเปลือกตน เนื้อไม<br />
และใบ ที่<br />
ตากใหแหงในที่รม<br />
และทําการสกัดน้ํามันหอมระเหยตัวอยางละ<br />
5 ชั่วโมง<br />
พบวาในสวนเปลือก<br />
ตนอบเชยญวน (<strong>Cinnamomum</strong> verum J. Presl) ใหปริมาณน้ํามันหอมระเหยมากที่สุดคือ<br />
รอยละ<br />
1.80 ซึ่งคลายกับ<br />
Guzman and Siemonsma (1999) ที่รายงานวา<br />
น้ํามันหอมระเหยของเปลือกตน<br />
<strong>Cinnamomum</strong> burmanni มีปริมาณน้ํามันหอมระเหยรอยละ<br />
1-4 <strong>Cinnamomum</strong> cassia มีปริมาณ<br />
น้ํามันหอมระเหยรอยละ<br />
1-4 <strong>Cinnamomum</strong> loureirii รอยละ 1-7 อบเชยญวน (<strong>Cinnamomum</strong><br />
verum J. Presl) รอยละ 0.5-2 สวน Jantan et al. (2005) รายงานวาเปลือกตนของ<br />
<strong>Cinnamomum</strong> subavenium ใหปริมาณน้ํามันหอมระเหยรอยละ<br />
0.4 และสถาบันวิจัยวิทยาศาสตร<br />
และเทคโนโลยี (2548) พบวา เมื่อนําสวนเปลือกตนของ<br />
อบเชยเทศ (<strong>Cinnamomum</strong> verum J.<br />
Presl) มาสกัดจะไดน้ํามันหอมระเหยปริมาณรอยละ<br />
0.5-2.0<br />
ในสวนของเนื้อไม<br />
อบเชยญวน (<strong>Cinnamomum</strong> verum J. Presl) ใหปริมาณน้ํามันหอม<br />
ระเหยมากที่สุดคือ<br />
รอยละ 0.28 รองลงมาคือ การบูร (<strong>Cinnamomum</strong> camphora (L.) J. Presl)<br />
มีรอยละ 0.17 สวนชนิดอื่นๆ<br />
ไมมีน้ํามันหอมระเหย<br />
ในสวนใบ ฝนแสนหา (<strong>Cinnamomum</strong> cf. tamala (Hamilton) Nees & Ebern.) ให<br />
ปริมาณมากที่สุด<br />
คือรอยละ 3.36 สวนใบอบเชย (<strong>Cinnamomum</strong> cf. iners Reinw. ex Blume)<br />
ใหปริมาณนอยที่สุดคือรอยละ<br />
0.15 ซึ่งแตกตางจาก<br />
Guzman and Siemonsma (1999) ที่รายงาน<br />
วาใบของอบเชยญวน (<strong>Cinnamomum</strong> verum J. Presl) มีปริมาณน้ํามันหอมระเหยรอยละ<br />
0.7-1.2<br />
สวน Jantan et al. (2005) พบวา <strong>Cinnamomum</strong> subavenium ใหปริมาณน้ํามันหอมระเหยรอย<br />
ละ 0.8 และสถาบันวิจัยวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี (2548) รายงานวา เมื่อนําใบของ<br />
อบเชยเทศ<br />
(<strong>Cinnamomum</strong> verum J. Presl) มาสกัด พบวามีปริมาณน้ํามันหอมระเหยรอยละ<br />
1.8<br />
86
จากการสกัดน้ํามันหอมระเหยทั้ง<br />
3 สวน คือเปลือกตน เนื้อไม<br />
และใบของอบเชยทั้ง<br />
8<br />
ชนิดพบวาแตละชนิด แตละสวนใหปริมาณน้ํามันหอมระเหยที่แตกตางกันคืออบเชยญวน<br />
(<strong>Cinnamomum</strong> verum J. Presl) และการบูร (<strong>Cinnamomum</strong> camphora (L.) J. Presl) ใหน้ํามัน<br />
หอมระเหยทั้ง<br />
3 สวน ซึ่งบางชนิดเชน<br />
มหาปราบ (<strong>Cinnamomum</strong> sp.1) พบวาบางสวนไมมี<br />
น้ํามันหอมระเหย<br />
และจากการศึกษาครั้งนี้พบวาเปลือกตน<br />
และเนื้อไมของอบเชยญวน<br />
(<strong>Cinnamomum</strong> verum J. Presl) มีปริมาณน้ํามันหอมระเหยมากที่สุดคือรอยละ<br />
1.80 และ 0.28<br />
ตามลําดับ และใบของฝนแสนหา (<strong>Cinnamomum</strong> cf. tamala (Hamilton) Nees & Ebern.) มี<br />
รอยละ 3.36<br />
ในปจจุบันนี้พบวามีการนําน้ํามันหอมระเหยไปใชในการแตงกลิ่นในผลิตภัณฑอาหาร<br />
เปนสารใหความหอมในผลิตภัณฑเครื่องสําอาง<br />
ใชเปนสารสําคัญในการผลิตยา น้ํามันหอมระเหย<br />
ที่สกัดไดจากเปลือกตนอบเชยเทศ<br />
(<strong>Cinnamomum</strong> verum J. Presl) นําไปใชในการแตงกลิ่น<br />
อาหาร และเปนสวนผสมในการทาถูนวด แกปวด (สถาบันวิจัยวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี,<br />
2548) น้ํามันหอมระเหยในใบ<br />
และเนื้อไมของการบูร<br />
(<strong>Cinnamomum</strong> camphora (L.) J. Presl)<br />
เปนสารใหกลิ่นเฉพาะ<br />
ใชในการผลิตเครื่องหอม<br />
ใชเปนยาทาถูนวดในการรักษาอาการแนน<br />
หนาอก ปวดกลามเนื้อ<br />
และขออักเสบ (Oyen and Nguyen, 1999)<br />
การใชอบเชยในเชิงการคาในปจจุบันพบวา มีการนํามาคาขายในเชิงเศรษฐกิจ 4 ชนิดคือ<br />
อบเชย (<strong>Cinnamomum</strong> bejolghota (Buch.-Ham.) Sweet) อบเชยชวา (<strong>Cinnamomum</strong> burmannii<br />
(Nees) Blume) ฝนแสนหา (แกง) (<strong>Cinnamomum</strong> tamala (Hamilton) Nees & Eberm.) และ<br />
อบเชยเทศ (<strong>Cinnamomum</strong> verum J. Presl) โดยมีการใชสวนเปลือกตนของอบเชยเทศ<br />
(<strong>Cinnamomum</strong> verum J. Presl) มาสกัดน้ํามันหอมระเหย<br />
เพื่อใชในการแตงกลิ่นอาหาร<br />
นอกจากนี้มีการนําเปลือกรากและกิ่งของการบูร<br />
(<strong>Cinnamomum</strong> camphora (L.) J. Presl) ไปสกัด<br />
น้ํามันหอมระเหย<br />
ที่เรียกวา<br />
camphor oil ไดน้ํามันที่มีคุณสมบัติชวยกระตุนความรูสึก<br />
และทําให<br />
จิตใจปลอดโปรง บรรเทาอาการปวดศีรษะ ปวดกลามเนื้อและขอตอ<br />
และใชไลแมลง ในทาง<br />
เครื่องเทศ<br />
จะใชใบและกิ่งกาน<br />
แตงกลิ่นอาหารและขนม<br />
(เพ็ญนภา และคมสัน, 2549) และมีการ<br />
นําน้ํามันหอมชนิดตางๆ<br />
จากการบูรมาใชในการผลิตเครื่องหอม<br />
และสารปองกันและกําจัดวัชพืช<br />
และใชปรุงแตงกลิ่นสบู<br />
(Oyen and Nguyen, 1999) นอกจากนี้ยังพบวา<br />
อบเชยเปนเครื่องเทศที่<br />
ใชเปนสวนผสมและปรุงแตงกลิ่นรสอาหารชนิดตางๆ<br />
เชน ใชเปนสวนผสมในผงกะหรี่<br />
ผงพะโล<br />
หรือแตงกลิ่น<br />
รส คุกกี้<br />
ผลิตภัณฑเนื้อสัตวตางๆ<br />
จากการศึกษาในครั้งนี้พบวาการบูร<br />
87
(<strong>Cinnamomum</strong> camphora (L.) J. Presl) และอบเชยญวน (<strong>Cinnamomum</strong> verum J. Presl) มี<br />
ศักยภาพในการผลิตน้ํามันหอมระเหย<br />
เพื่อการใชประโยชนในดานตางๆ<br />
88
สรุป<br />
การศึกษากายวิภาคและการสกัดน้ํามันหอมระเหยของพืชสกุลอบเชยบางชนิด<br />
ในพื้นที่<br />
แปลงรวบรวมพันธุพืชสกุลอบเชย<br />
สวนพฤกษศาสตรภาคตะวันออกเฉียง (ดงฟาหวน) จังหวัด<br />
อุบลราชธานี จํานวน 8 ชนิด เพื่อเปนขอมูลสนับสนุนในการจัดจําแนกและการใชประโยชนพืช<br />
สกุลนี้<br />
ผลการศึกษาพบวามีลักษณะสวนใหญคลายกัน สรุปไดดังนี้<br />
1. ปลายยอด ประกอบดวยเนื้อเยื่อเจริญปลายยอด<br />
(apical meristem) ประกอบดวย<br />
tunica 2-3 ชั้น<br />
และ corpus 5-6 ชั้น<br />
2. เปลือกตน ประกอบดวย periderm ที่มีจํานวนแถวของชั้น<br />
phellogen จํานวน 1-3<br />
แถว ชั้น<br />
phelloderm มีจํานวน 1-4 แถว cortex และ secondary phloem<br />
3. เนื้อไมของลําตน<br />
พบ vessel มีรูปรางกลมถึงรูปรี และรูปหลายเหลี่ยม<br />
มีขนาด<br />
เสนผาศูนยกลางเฉลี่ย<br />
55 ไมโครเมตร จํานวน vessel เฉลี่ยตอพื้นที่<br />
1 ตารางมิลลิเมตร พบ<br />
จํานวน 69 เซลล การกระจายของ vessel เปนแบบ diffuse-porous wood xylem fiber มีรูปราง<br />
เรียวยาว มีผนังหนา มีขนาดความกวางเฉลี่ย<br />
14 ไมโครเมตร ความยาวเฉลี่ย<br />
768 ไมโครเมตร<br />
xylem ray เปนแบบ uniseriate heterocellular และ multiseriate heterocellular ขนาดของ ray<br />
มีความกวางเฉลี่ย<br />
20 ไมโครเมตร ความสูงเฉลี่ย<br />
685 ไมโครเมตร<br />
4. โครงสรางของใบเปนแบบ bifacial leaf ชั้น<br />
palisade และ spongy มีเซลลหลั่ง<br />
(secretory cell) แทรกอยู<br />
พบปากใบเฉพาะผิวใบดานลางเทานั้น<br />
ปากใบเปนแบบ sunken<br />
stomata บริเวณเสนกลางใบเปนกลุมเนื้อเยื่อ<br />
xylem และ phloem พบเซลลสะสมสารแทนนิน<br />
จํานวนมาก<br />
5. การสกัดน้ํามันหอมระเหยโดยวิธีการกลั่นโดยใชน้ําจากสวนเปลือกตน<br />
เนื้อไม<br />
และใบ<br />
ของอบเชยทั้ง<br />
8 ชนิด พบวาในสวนเปลือกตน และเนื้อไมอบเชยญวน<br />
(<strong>Cinnamomum</strong> verum J.<br />
Presl) ใหปริมาณน้ํามันหอมระเหยมากที่สุดคือ<br />
รอยละ 1.80 และ 0.28 ตามลําดับ สวนใบ<br />
ฝนแสนหา (<strong>Cinnamomum</strong> cf. tamala (Hamilton) Nees & Eberm.) ใหปริมาณน้ํามันหอม<br />
ระเหยมากที่สุด<br />
คือรอยละ 3.36<br />
89
ลักษณะทางกายวิภาคที่แตกตางกันระหวางชนิดของอบเชยมีดังนี้<br />
1. การจัดเรียงตัวของ stone cell ในเปลือกตน มีการเรียงตัว 3 แบบ คือ แบบเรียง<br />
ตอเนื่องเปนแถวยาว<br />
พบ 5 ชนิด คือมหาปราบ (<strong>Cinnamomum</strong> sp.1) ฝนแสนหา<br />
(<strong>Cinnamomum</strong> cf. tamala (Hamilton) Nees & Eberm.) อบเชย (<strong>Cinnamomum</strong> cf. iners<br />
Reinw. ex Blume) สุรามะริด (<strong>Cinnamomum</strong> sp.2) และอบเชยเทศ (<strong>Cinnamomum</strong> sp.3) แบบ<br />
กระจายทั่วไป<br />
พบ 2 ชนิด คือ เชียด (<strong>Cinnamomum</strong> cf. bejolghota (Buch.-Ham.) Sweet)<br />
การบูร (<strong>Cinnamomum</strong> camphora (L.) J. Presl) และแบบเปนกลุม<br />
พบ 1 ชนิด คืออบเชยญวน<br />
(<strong>Cinnamomum</strong> verum J. Presl)<br />
2. เนื้อไมพบลักษณะที่แตกตางกัน<br />
คือ<br />
2.1 รูปรางของ vessel พบ 2 ลักษณะ คือ แบบรูปรางกลมถึงรูปรี พบ 5 ชนิด คือ<br />
มหาปราบ (<strong>Cinnamomum</strong> sp.1) เชียด (<strong>Cinnamomum</strong> cf. bejolghota (Buch.-Ham.) Sweet)<br />
ฝนแสนหา (<strong>Cinnamomum</strong> cf. tamala (Hamilton) Nees & Eberm.) อบเชย (<strong>Cinnamomum</strong> cf.<br />
iners Reinw. ex Blume) สุรามะริด (<strong>Cinnamomum</strong> sp.2) และแบบรูปรางกลมถึงรูปรี และรูป<br />
หลายเหลี่ยม<br />
พบ 3 ชนิด คืออบเชยญวน (<strong>Cinnamomum</strong> verum J. Presl) การบูร<br />
(<strong>Cinnamomum</strong> camphora (L.) J. Presl) และอบเชยเทศ (<strong>Cinnamomum</strong> sp.3)<br />
2.2 ลักษณะชองปลายเปดของ vessel พบ 2 ลักษณะคือ แบบ simple perforation<br />
เพียงอยางเดียว พบ 5 ชนิด คือมหาปราบ (<strong>Cinnamomum</strong> sp.1) เชียด (<strong>Cinnamomum</strong> cf.<br />
bejolghota (Buch.-Ham.) Sweet) ฝนแสนหา (<strong>Cinnamomum</strong> cf. tamala (Hamilton) Nees &<br />
Eberm.) การบูร (<strong>Cinnamomum</strong> camphora (L.) J. Presl) และอบเชยเทศ (<strong>Cinnamomum</strong> sp.3)<br />
และแบบพบทั้ง<br />
simple perforation และ scalariform multiple perforation พบ 3 ชนิดคือ อบเชย<br />
(<strong>Cinnamomum</strong> cf. iners Reinw. ex Blume) สุรามะริด (<strong>Cinnamomum</strong> sp.2) และอบเชยญวน<br />
(<strong>Cinnamomum</strong> verum J. Presl)<br />
3. ใบ พบลักษณะของเซลลผิวใบดานบน 2 ลักษณะคือ แบบรูปกลมถึงรูปรี พบ 7 ชนิด<br />
คือ คือมหาปราบ (<strong>Cinnamomum</strong> sp.1) เชียด (<strong>Cinnamomum</strong> cf. bejolghota (Buch.-Ham.)<br />
Sweet) ฝนแสนหา (<strong>Cinnamomum</strong> cf. tamala (Hamilton) Nees & Eberm.) อบเชย<br />
(<strong>Cinnamomum</strong> cf. iners Reinw. ex Blume) สุรามะริด (<strong>Cinnamomum</strong> sp.2) อบเชยญวน<br />
90
(<strong>Cinnamomum</strong> verum J. Presl) และอบเชยเทศ (<strong>Cinnamomum</strong> sp.3) และแบบรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส<br />
ถึงรูปสี่เหลี่ยมผืนผา<br />
พบ 1 ชนิดคือการบูร (<strong>Cinnamomum</strong> camphora (L.) J. Presl)<br />
91
เอกสารและสิ่งอางอิง<br />
กองกานดา ชยามฤต. 2540. สมุนไพรไทย ตอนที่<br />
6. บริษัท ไดมอนด พริ้นติ้ง<br />
จํากัด,<br />
กรุงเทพฯ.<br />
เทียมใจ คมกฤส. 2542. กายวิภาคของพฤกษ. มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร, กรุงเทพฯ.<br />
ประศาสตร เกื้อมณี.<br />
2537. ไมโครเทคนิคทางพืช. ภาควิชาพฤกษศาสตร, คณะวิทยาศาสตร,<br />
มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร, กรุงเทพฯ.<br />
เพ็ญนภา ทรัพยเจริญ และ คมสัน หุตะแพทย. 2549. มหัศจรรยพรรณไมหอมและเครื่องหอม<br />
ไทย. สามเจริญพาณิชย, กรุงเทพฯ.<br />
มานิต คิดอยู.<br />
2544. กายวิภาคเปรียบเทียบของพืชสกุล Cassia บางชนิดในประเทศไทย. วิทยา<br />
นิพนธปริญญาโท. จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย.<br />
สถาบันวิจัยวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีแหงประเทศไทย. 2548. น้ํามันหอมระเหยไทย<br />
ตอนที่<br />
1.<br />
เซเวน พริ้นติ้ง<br />
กรุป,<br />
กรุงเทพฯ.<br />
สมคิด สิริพัฒนดิลก. 2526. เทคนิคการเตรียมตัวอยางพืช เพื่อศึกษาในกลองจุลทรรศน.<br />
ภาควิชา<br />
ชีววิทยาปาไม คณะวนศาสตร, มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร, กรุงเทพฯ.<br />
. 2541. ไมอบเชยไทย (<strong>Cinnamomum</strong> burmannii Bl.) การอนุรักษในเชิง<br />
เศรษฐกิจ, น. 110. ใน การอนุรักษและพัฒนาพรรณพืชทางศิลปวัฒนธรรมไทย 2541.<br />
สถาบันวิจัยและพัฒนาแหงมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร, กรุงเทพฯ.<br />
สวนพฤกษศาสตรปาไม. 2544. ชื่อพรรณไมแหงประเทศไทย<br />
เต็ม สมิตินันท (ฉบับแกไข<br />
เพิ่มเติม<br />
พ.ศ. 2544). บริษัท ประชาชน จํากัด, กรุงเทพฯ.<br />
92
Ashton, M.S., S. Gunatilleke, N. de Zoysa. 1997. A Field Guide to the Common Trees<br />
and Shrubs of Sri Lanka. Gunaratne Offset Limited, Sri Lanka.<br />
Backer, C.A. and R.C. Bakhuizen Van Den Brink. 1963. Flora of Java (Spermatophytes<br />
Only). Vol. I. N.V.P. Noordhoff-Groningen, The Netherlands.<br />
Bakker, M.E., A.F. Gerritsen and P.J. Van der Shaaf. 1992. Leaf Anatomy of <strong>Cinnamomum</strong><br />
Schaeffer (Lauraceae) with Special Reference to Oil and Mucilage Cells. pp. 1-30.<br />
In Bremer, K. et al (ed). Bluemea. Hortus Botanicus, The Netherlands.<br />
Baruah, A., S.C. Nath, A.K. Hazarika and T.C. Sarma. 1997. Essential Oils of the Leaf,<br />
Stem Bark and Panicle of <strong>Cinnamomum</strong> bejolghota (Buch.-Ham.) Sweet. J. Essent.<br />
Oil Res. 9: 243-245.<br />
Bor, N.L. 1953. Manual of Indian Forest Botany. Oxford University Press, Bombay,<br />
India.<br />
Brandis, D. 1990. Indian Trees. Bishen Singh Mahendra Pal Singh, Dehra Dun, India.<br />
Chaudhuri, A.B. 1993. Forest Plants of Eastern India. Ashish Publishng House, New<br />
Delhi, India.<br />
de Guzman, C.C. and J.S. Siemonsma. 1999. (Editors) Plant Resource of South-East Asia<br />
No 13. Spices. Backhuys Publishers. Leiden, The Netherlands.<br />
Dung, N.X., N. Sothy, V.N. Lo and P.A. Leclercq. 1994. Chemical Composition of Wood<br />
Oil of <strong>Cinnamomum</strong> albiflorum Nees From Kampuchea. J. Essent. Oil Res. 6: 201-<br />
202.<br />
93
Dung, N.X., L.D. Moi, N.D. Hung and P.A. Leclercq. 1995. Constituents of the Essential<br />
Olis of <strong>Cinnamomum</strong> parthenoxylon (Jack) Nees From Vietnam. J. Essent. Oil<br />
Res. 7: 53-56.<br />
Esau, K. 1977. Anatomy of Seed Plant. John Wiley and Sons, Inc., New York.<br />
Grierson, A.J.C. and D.G. Long. 1984. Flora of Bhutan. Including a Record of Plants<br />
from Sikkim. Vol. 1. Part 2. Royal Botanic Garden, Edinburgh , Scotland.<br />
Hooker, J.D. 1890. The Flora of British India. Vol. 5. L. Reeve & Co., Ltd., London, UK.<br />
Jantan, I., K. Muhammad and C.C. Nee. 2005. Constituents of the Leaf and Bark Oils of<br />
<strong>Cinnamomum</strong> subavenium Miq. J. Essent. Oil Res. 17: 281-283.<br />
Johansen, D.A. 1940. Plant Microtechnique. McGraw-Hill Book, New York.<br />
Kochummen, K.M. 1989. Lauraceae, pp. 98-178. In F.S.P. Ng (ed). Tree Flora of Malaya:<br />
A Manual for Foresters. Vol. 4. Longman, Malaysia.<br />
Kostermans, A.J.G.H. 1986. A monograph of the Genus <strong>Cinnamomum</strong> Schaeff.<br />
(Lauraceae) Part I. Gakujutsu Tosho Printing Co., Ltd., Tokyo, Japan.<br />
Kurz, S. 1877. Forest Flora of British Burma. Vol. II. Office of The Superintendent of<br />
Government Printing, Calcutta, India.<br />
Lemmens, R.H.M.J., I. Soerianegera and W.C. Wong. 1995. Plant Resources of South-East<br />
Asia. No. 5(2). Bogor, Indonesia.<br />
Metcalfe, C.R. and L. Chalk. 1950. Anatomy of Dicotyledons. Vol. II. Oxford University<br />
Press, New York.<br />
94
Metcalfe, C.R. and L. Chalk. 1979. Anatomy of Dicotyledons. 2 ed. Vol. I. Oxford<br />
University Press, New York.<br />
. 1987. Anatomy of Dicotyledons. 2 ed. Vol. III: Magnoliales,<br />
Illiciales, and Lauarales (sensu Armen Taktajan). Clarendon Press, New York.<br />
Nath, S.C., M.G. Pathak and A. Baruah. 1996. Benzyl Benzoate, the Major Component of<br />
the Leaf and Stem Bark Oil of <strong>Cinnamomum</strong> zeylanicum Blume. J. Essent. Oil<br />
Res. 8: 327-328.<br />
Oyen, L.P.A. and Nguyen Xuan Dung (Editors). 1999. ทรัพยากรในภูมิภาคเอเชียตะวันออก<br />
เฉียงใต ลําดับที่<br />
19. พืชที่ใหน้ํามันหอม.<br />
สหมิตรพริ้นติ้ง,<br />
นนทบุรี.<br />
Richter, H.G. and M.J. Dallwitz. 2000. <strong>Cinnamomum</strong> spp. Asia and Pacific (Medang,<br />
cinnamon). Commercial timbers. Available Source: http://www. biodiversity. uno.<br />
edu/delta/, August 5, 2002.<br />
Rohwer, J.G. 1993. Lauraceae, pp. 366-391. In K. Kubitzki et al (ed). The Families and<br />
Genera of Vascular Plants. Vol. 2. Springer-Verlag, Berlin, Germany.<br />
Takhtajan, A. 1997. Diversity and Classification of Flowering Plants. Columbia<br />
University Press, New York.<br />
95
ภาคผนวก
เปลือกตน<br />
ขั้นตอนการทําสไลดถาวรเนื้อเยื่อพืช<br />
1. การเก็บและตัดตัวอยาง<br />
นําสวนที่จะศึกษา<br />
คือ สวนเปลือกตน โดยตัดตัวอยางบริเวณเหนือพื้นดินประมาณ<br />
30<br />
เซนติเมตร ใหเปนชิ้นสี่เหลี่ยมผืนผา<br />
ขนาดประมาณ 0.5 x 0.7 เซนติเมตร<br />
2. การฆาและคงสภาพเนื้อเยื่อ<br />
(Killing and Fixing)<br />
นําชิ้นสวนในขอ<br />
1 ที่ตัดหรือแยกแลว<br />
ไปแชในน้ํายาฆาและคงสภาพเนื้อเยื่อ<br />
FAA<br />
(Formalin acetic acid) 50 เปอรเซ็นต<br />
3. การดูดอากาศออกจากเนื้อเยื่อ<br />
นําชิ้นสวนที่แชอยูใน<br />
FAA 50 เปอรเซ็นต ไปเขาเครื่องดูดอากาศ<br />
(Suction pump)<br />
เพื่อดูดอากาศออกจากเนื้อเยื่อ<br />
และชวยใหน้ํายาซึมเขาไปไดทั่วถึง<br />
โดยใชความดันประมาณ 15-25<br />
ปอนดตอตารางนิ้ว<br />
นาน 3-3 ½ ชั่วโมง<br />
แลวแตชนิดของเนื้อเยื่อ<br />
หรือจนกวาฟองอากาศจะหมด<br />
โดยสังเกตไดจากการที่เนื้อเยื่อจมลงกนขวด<br />
และไมมีฟองอากาศลอยขึ้นมา<br />
จากนั้นทิ้งไวอยาง<br />
นอย 72 ชั่วโมง<br />
4. การลางน้ํายาออกจากเนื้อเยื่อ<br />
นําชิ้นสวนพืชไปแชใน<br />
Ethyl alcohol 50, 70, 95 และ 100 เปอรเซ็นต ตามลําดับ<br />
นาน 3 ชั่วโมง<br />
เพื่อลางน้ํายาฆาและคงสภาพเนื้อเยื่อ<br />
ออกจากเนื้อเยื่อใหหมด<br />
5. การแทนที่แอลกอฮอลดวย<br />
Polyethylene glycol (PEG) MW 1,200<br />
นําชิ้นสวนพืชไปแชในสวนผสมของ<br />
PEG ตอ น้ํา<br />
ในอัตราสวน 1 ตอ 3, 1 ตอ 1<br />
และ 3 ตอ 1 ตามลําดับ ระดับละประมาณ 3 ชั่วโมง<br />
หลังจากนั้นนําชิ้นสวนพืชไปแชใน<br />
pure<br />
PEG แลวนําเขาตูอบที่อุณหภูมิประมาณ<br />
60 องศาเซลเซียส 2 ครั้งๆ<br />
ละ 3 ชั่วโมง<br />
97
6. การฝงเนื้อเยื่อใน<br />
PEG<br />
ใชกระดาษแข็งหนามันพับเปนกระทง ขนาดประมาณ 3 x 5 เซนติเมตร หลังจากนั้น<br />
นําตัวอยางที่อยูในตูอบเทลงในกระทงกระดาษ<br />
จัดเรียงชิ้นสวนของพืชใหอยูในแนวที่ตองการ<br />
เมื่อ<br />
PEG แข็งตัวดีแลว นําไปเก็บไวในตูเย็น<br />
7. การตัดเนื้อเยื่อที่ฝงยึดใน<br />
PEG ดวย Sliding microtome<br />
นําชิ้นสวนพืชที่ฝงใน<br />
PEG มาตัดแตงเปนแทงสี่เหลี่ยม<br />
แลวนําไปตัดดวย Sliding<br />
microtome ความหนาประมาณ 12-15 ไมโครเมตร จะไดชิ้นสวนของพืชที่มี<br />
PEG ติดอยู<br />
จากนั้นนําตัวอยางพืชที่ตัดไดแชไวในน้ํากลั่นประมาณ<br />
12 ชั่วโมง<br />
เพื่อละลาย<br />
PEG สวนเกิน<br />
8. ขั้นตอนการยอมสี<br />
(Staining) ดวยสี Safranin O และ Fast green<br />
8.1 แชตัวอยางพืชในสี Safranin O นาน 3-5 นาที<br />
8.2 ลางตัวอยางพืชดวยน้ํากลั่น<br />
2 ครั้ง<br />
เพื่อลางสีสวนเกินออก<br />
8.3 แชตัวอยางพืชใน Ethyl alcohol ที่มีระดับความเขมขนตางๆ<br />
จาก 30, 50, 70<br />
และ 95 เปอรเซ็นต ตามลําดับ ระดับละประมาณ 5 นาที<br />
8.4 หยดสี Fast green ลงบนเนื้อเยื่อ<br />
2-3 หยด ทิ้งไวประมาณ<br />
3-5 วินาที<br />
8.5 ลางดวย Ethyl alcohol 95 เปอรเซ็นต และ Absolute ethyl alcohol ตามลําดับ<br />
8.6 แชตัวอยางพืชในสวนผสมของ Absolute ethyl alcohol กับ Xylene ใน<br />
อัตราสวน 1 ตอ 1 ประมาณ 5 นาที<br />
8.7 แชตัวอยางพืชใน Xylene 2 ครั้งๆ<br />
ละประมาณ 6 ชั่วโมง<br />
หลังจากนั้นนํา<br />
ตัวอยางพืชมาปดดวย cover slip โดยใช Canada balsam หรือ Permount เปน Mounting<br />
medium<br />
8.8 นําตัวอยางพืชที่ปดดวย<br />
Cover slip ไปอบใหแหง หรือวางไวในหองที่มีอุณหภูมิ<br />
ปกติจนแหง<br />
การตัดเนื้อไมดวยเครื่อง<br />
Sliding microtome<br />
1. ตัดกิ่งอบเชยแตละชนิด<br />
ที่มีขนาดเสนผาศูนยกลางประมาณ<br />
1 เซนติเมตร ตัดเนื้อไม<br />
เปนแทงสี่เหลี่ยมขนาดหนาตัดประมาณ<br />
1 x 1 เซนติเมตร สูงประมาณ 2 เซนติเมตร<br />
2 นําแทงไมไปแชในแอลกอฮอล 70 เปอรเซ็นต<br />
98
3. นําแทงไมมาลางน้ํา<br />
แลวนําไปตมในน้ําเดือดประมาณ<br />
30 นาที เพื่อไลฟองอากาศที่มี<br />
อยูในเนื้อไม<br />
4. นําไปตัดดวยเครื่อง<br />
Sliding microtome ทางดานหนาตัด ดานสัมผัส และดานรัศมี<br />
5. นําเนื้อไมที่ตัดได<br />
ยอมดวยสี Safranin O<br />
5.1 ยอมเนื้อไมดวยสี<br />
Safranin O นานประมาณ 5-10 นาที<br />
5.2 ลางเนื้อไมดวยน้ํากลั่น<br />
2 ครั้ง<br />
เพื่อลางสีสวนเกินออก<br />
5.3 แชเนื้อไมใน<br />
Ethyl alcohol ที่มีระดับความเขมขนตางๆ<br />
จาก 30, 50, 70 และ 95<br />
เปอรเซ็นต และ Absolute ethyl alcohol ตามลําดับ ระดับละประมาณ 5 นาที<br />
5.4 แชเนื้อไมในสวนผสมของ<br />
Absolute ethyl alcohol กับ Xylene ในอัตราสวน 1<br />
ตอ 1 ประมาณ 5 นาที<br />
5.5 แชตัวอยางพืชใน xylene 2 ครั้งๆ<br />
ละประมาณ 6 ชั่วโมง<br />
หลังจากนั้นนํา<br />
ตัวอยางพืชมาปดดวย Cover slip โดยใช Canada balsam หรือ Permount เปน Mounting<br />
medium<br />
5.6 นําตัวอยางพืชที่ปดดวย<br />
Cover slip ไปอบใหแหง หรือเก็บไวในหองที่มีอุณหภูมิ<br />
ปกติจนแหง<br />
การแยกเซลล (Maceration)<br />
1. ตัดและผาเนื้อไมใหเปนชิ้นเล็กๆ<br />
ขนาดประมาณ 1 มิลลิเมตร นําไปใสหลอดทดลอง<br />
2. นําไปตมในสวนผสมของ Glacial acetic acid กับ Hydrogen peroxide ในอัตราสวน<br />
1 ตอ 1 นาน 2-3 ชั่วโมง<br />
หรือจนกวาเนื้อไมจะเปนสีขาว<br />
3. ลางเนื้อไมดวยน้ํากลั่นใหหมดฤทธิ์กรด<br />
แลวเติมน้ํากลั่นลงไปจนทวมตัวอยาง<br />
เขยา<br />
หลอดทดลอง ใหเซลลแยกออกจากกันเปนเซลลเดี่ยวๆ<br />
4. นําไปยอมดวย Safranin O นานประมาณ 5-10 นาที<br />
5. ดึงน้ําออกจากเซลลโดยแชใน<br />
Ethyl alcohol ที่ระดับความเขมขนตางๆ<br />
คือ 30, 50,<br />
70, 95 เปอรเซ็นต และ Absolute ethyl alcohol ตามลําดับ<br />
6. แชในสวนผสมของ Absolute ethyl alcohol กับ Xylene ในอัตราสวน 1 ตอ 1<br />
ประมาณ 5 นาที<br />
7. แชใน Xylene 2 ครั้งๆ<br />
ละประมาณ 6 ชั่วโมง<br />
99
8. หยด Permount เปน Mounting medium ลงไปในหลอดทดลอง ที่มีเซลลเนื้อไมและ<br />
xylene อยูประมาณ<br />
5-10 หยด ตอปริมาตร 5-10 มิลลิลิตร เขยาใหสวนผสมทั้งหมดเขากันไดดี<br />
9. ใชหลอดหยดดูดสวนผสมทั้งหมด<br />
หยดลงบนกระจกสไลด ปดดวย cover slip<br />
ปลายยอด และใบ<br />
1. การเก็บและตัดตัวอยาง<br />
นําสวนตางๆ ที่จะศึกษา<br />
เชน ปลายยอด และใบ ลําดับที่<br />
3 จากปลายยอด ตัดใหเปน<br />
ชิ้นสี่เหลี่ยมผืนผา<br />
ขนาดประมาณ 0.5 x 0.7 เซนติเมตร<br />
2. การฆาและคงสภาพเนื้อเยื่อ<br />
(Killing and Fixing)<br />
นําชิ้นสวนในขอ<br />
1 ที่ตัดหรือแยกแลว<br />
ไปแชในน้ํายาฆาและคงสภาพเนื้อเยื่อ<br />
FAA<br />
(Formalin acetic acid) 50 เปอรเซ็นต<br />
3. การดูดอากาศออกจากเนื้อเยื่อ<br />
นําชิ้นสวนที่แชอยูใน<br />
FAA 50 เปอรเซ็นต ไปเขาเครื่องดูดอากาศ<br />
(Suction pump)<br />
เพื่อดูดอากาศออกจากเนื้อเยื่อ<br />
และชวยใหน้ํายาซึมเขาไปไดทั่วถึง<br />
โดยใชความดันประมาณ 15-25<br />
ปอนดตอตารางนิ้ว<br />
นาน 3-3 ½ ชั่วโมง<br />
แลวแตชนิดของเนื้อเยื่อ<br />
หรือจนกวาฟองอากาศจะหมด<br />
โดยสังเกตไดจากการที่เนื้อเยื่อจมลงกนขวด<br />
และไมมีฟองอากาศลอยขึ้นมา<br />
จากนั้นทิ้งไวอยาง<br />
นอย 72 ชั่วโมง<br />
4. การลางน้ํายาออกจากเนื้อเยื่อ<br />
นําชิ้นสวนพืชไปแชใน<br />
Ethyl alcohol 50, 70 และ 95 เปอรเซ็นต ตามลําดับ นาน<br />
ขั้นละ<br />
3 ชั่วโมง<br />
เพื่อลางน้ํายาฆาและคงสภาพเนื้อเยื่อ<br />
ออกจากเนื้อเยื่อใหหมด<br />
5. การดึงน้ําออกจากเซลล<br />
นําชิ้นสวนพืชไปแชใน<br />
TBA (Tertiary butyl alcohol) ที่มีระดับความเขมขนของ<br />
แอลกอฮอล 5 ระดับคือ 50, 70, 85, 95 และ 100 เปอรเซ็นต ตามลําดับ แตละระดับใชเวลา<br />
ประมาณ 6-12 ชั่วโมง<br />
100
6. การแทนที่แอลกอฮอล<br />
นําชิ้นสวนพืชไปแชใน<br />
pure TBA 3 ครั้ง<br />
ครั้งละไมนอยกวา<br />
6 ชั่วโมง<br />
แลวนําไป<br />
แชในสวนผสมของ pure TBA กับ Paraffin oil ในอัตราสวน 1 ตอ 1 นาน 12 ชั่วโมง<br />
จากนั้นยายชิ้นสวนพืชลงในหลอดแกวที่มีสวนผสมของ<br />
pure TBA กับ Paraffin oil ใน<br />
อัตราสวน 1 ตอ 1 ใสในหลอดแกวที่มี<br />
Paraffin แข็ง แลวนําเขาตูอบที่อุณหภูมิประมาณ<br />
60<br />
องศาเซลเซียส ทิ้งไวประมาณ<br />
12 ชั่วโมง<br />
แลวเปลี่ยนใช<br />
Paraffin บริสุทธิ์<br />
ที่ผานการหลอมตัวที่<br />
อุณหภูมิ 60 องศาเซลเซียส มาแลวไมนอยกวา 12 ชั่วโมง<br />
โดยเปลี่ยนประมาณ<br />
3 ครั้ง<br />
แตละ<br />
ครั้งทิ้งไวในตูอบประมาณ<br />
12 ชั่วโมง<br />
7. การฝงเนื้อเยื่อใน<br />
Paraffin<br />
ใชกระดาษแข็งหนามันพับเปนกระทง ขนาดประมาณ 3 x 5 เซนติเมตร หลังจากนั้น<br />
เท Paraffin สําหรับฝงชิ้นสวนพืช<br />
(Embedding paraffin) ที่หลอมไวแลวที่อุณหภูมิ<br />
60 องศา<br />
เซลเซียส มาแลวไมต่ํากวา<br />
12 ชั่วโมง<br />
ลงไปใหเกือบเต็มกระทง ใชเหล็กปลายแบนลนไฟจน<br />
รอน แลวนําไปไลฟองอากาศที่หลงเหลืออยูใน<br />
Paraffin หลังจากนั้นรอใหสวนลางของ<br />
Paraffin<br />
เย็นตัว แลวนําชิ้นสวนของพืชในตูอบที่ผานกระบวนการแทนที่แอลกอฮอลแลว<br />
เทใสกระทง<br />
พรอมกับใชเข็มปลายแหลมที่ลนไฟจนรอนจัด<br />
จัดเรียงชิ้นสวนของพืชใหอยูในแนวที่ตองการ<br />
และเปนการไลฟองอากาศออกจาก Paraffin ดวย แลวนํากระทงไปลอยในน้ําที่เย็น<br />
เพื่อปองกัน<br />
Paraffin ตกผลึก เมื่อ<br />
Paraffin แข็งตัวดีแลว นําไปเก็บไวที่อุณหภูมิปกติ<br />
8. การตัดเนื้อเยื่อดวย<br />
Rotary microtome<br />
นําชิ้นสวนพืชที่ฝงใน<br />
Paraffin มาตัดแตงเปนแทงสี่เหลี่ยมเล็กๆ<br />
ขนาดประมาณ 1x1<br />
เซนติเมตร แลวนําไปติดบนแทงไม แลวนําไปตัดดวย Rotary microtome ความหนาประมาณ 8-<br />
12 ไมโครเมตร จะไดแถบ Paraffin (ribbon) ที่มีชิ้นสวนของพืชติดอยู<br />
(ในกรณีที่ชิ้นสวนของ<br />
พืชแข็ง เชน สวนปลายยอด และใบ ใหตัดผิวหนาของ Paraffin จนถึงเนื้อเยื่อพืช<br />
แลวนําไปแช<br />
ในน้ํายาที่ทําใหเนื้อเยื่อนิ่ม<br />
(Softening solution) ประมาณ 2-3 วัน เพื่อใหน้ํายาแทรกเขาไปใน<br />
เนื้อเยื่อ<br />
จนเนื้อเยื่อออนตัวลง<br />
กอนนําตัวอยางไปตัด ใหนําตัวอยางที่แชน้ํายาที่ทําใหเนื้อเยื่อนิ่มไป<br />
ลางน้ํากอน)<br />
101
9. การนําแถบ Paraffin ติดบนกระจกสไลด (Affixation)<br />
วางกระจกสไลดบนเครื่องอุนสไลด<br />
(Slide warmer) แลวใชน้ํายา<br />
Haupt’s adhesive<br />
ทาบนกระจกสไลด ถูดวยนิ้วมือจนเกิดความหนืด<br />
หยด Formalin 3 เปอรเซ็นต ลงบน<br />
กระจกสไลด นําแถบ Paraffin มาลอยบน Formalin บนกระจกสไลด ซับ Formalin สวนเกิน<br />
ดวยกระดาษทิชชู ทิ้งใหแหง<br />
แลวนําไปเก็บไวในอุณหภูมิปกติ ประมาณ 3-5 วัน กอนนํามายอมสี<br />
10. ขั้นตอนการยอมสี<br />
(Staining) ดวยสี Safranin O และ Fast green<br />
10.1 นํากระจกสไลดที่มีแถบ<br />
Paraffin ติดอยู<br />
แชใน Xylene 2 ครั้งๆ<br />
ละประมาณ<br />
5 นาที เพื่อละลาย<br />
Paraffin ออก<br />
10.2 แชสไลดในสวนผสมของ Xylene และ Absolute ethyl alcohol อัตราสวน 1<br />
ตอ 1 ประมาณ 5 นาที<br />
10.3 แชสไลดในสวนผสมของ Ether และ Absolute ethyl alcohol อัตราสวน 1<br />
ตอ 1 ประมาณ 5 นาที<br />
10.4 แชสไลดใน Ethyl alcohol ที่มีระดับความเขมขนตางๆ<br />
จาก 95, 70, 50 และ<br />
30 เปอรเซ็นต ตามลําดับ ระดับละประมาณ 5 นาที<br />
10.5 แชสไลดในสี Safranin O นาน 3-5 นาที<br />
10.6 ลางสไลดดวยน้ํากลั่น<br />
2 ครั้ง<br />
เพื่อลางสีสวนเกินออก<br />
10.7 แชสไลดใน Ethyl alcohol ที่มีระดับความเขมขนตางๆ<br />
จาก 30, 50, 70 และ<br />
95 เปอรเซ็นต ตามลําดับ ระดับละประมาณ 5 นาที<br />
10.8 หยดสี Fast green ลงบนเนื้อเยื่อ<br />
2-3 หยด ทิ้งไวประมาณ<br />
3-5 วินาที<br />
10.9 ลางดวย Ethyl alcohol 95 เปอรเซ็นต และ Absolute ethyl alcohol<br />
ตามลําดับ<br />
10.10 แชสไลดในสวนผสมของ Absolute ethyl alcohol กับ Xylene ในอัตราสวน<br />
1 ตอ 1 ประมาณ 5 นาที<br />
10.11 แชสไลดใน Xylene 2 ครั้งๆ<br />
ละประมาณ 6 ชั่วโมง<br />
หลังจากนั้นนําตัวอยาง<br />
พืชมาปดดวย Cover slip โดยใช Canada balsam หรือ Permount เปน Mounting medium<br />
10.12 นําตัวอยางพืชที่ปดดวย<br />
Cover slip ไปอบใหแหง หรือวางไวในหองที่มี<br />
อุณหภูมิปกติจนแหง<br />
102
ขั้นตอนการสกัดน้ํามันหอมระเหย<br />
1. การเก็บและตากตัวอยาง<br />
นําสวนตางๆ ของพืชที่จะศึกษา<br />
เชน เปลือกตน เนื้อไม<br />
และใบ โดยแยกเปลือกตน<br />
ออกจากเนื้อไม<br />
นําตัวอยางทั้งหมดมาตากใหแหงในที่รม<br />
เปนเวลาประมาณ 2 สัปดาห<br />
2. การตัดตัวอยาง<br />
นําตัวอยางที่ตากแหงแลว<br />
มาตัดใหมีขนาดเล็กลง หรือนําไปบดหยาบ หลังจากนั้นนํา<br />
ตัวอยางทั้งหมดไปชั่งน้ําหนักแหง<br />
3. การสกัดน้ํามัน<br />
นําตัวอยางมาสกัดน้ํามันดวยการกลั่นดวยน้ํา<br />
โดยใชเครื่องสกัดน้ํามันหอมระเหย<br />
แต<br />
ละสวนใชเวลาประมาณ 5 ชั่วโมง<br />
4. การบันทึกและประมวลผล<br />
จดบันทึกปริมาณน้ํามันหอมระเหยที่สกัดได<br />
แลวนํามาวิเคราะหหาปริมาณน้ํามันหอม<br />
ระเหยที่ไดตอปริมาณน้ําหนักแหง<br />
103
สูตรน้ํายาตางๆ<br />
1. FAA 50% (Formalin acetic acid)<br />
Ethyl alcohol 50% 90 ซี.ซี.<br />
Glacial acetic acid 5 ซี.ซี.<br />
Formaldehyde 5 ซี.ซี.<br />
2. TBA (Tertiary butyl alcohol) ความเขมขนตางๆ 5 ระดับ<br />
ลําดับขั้น<br />
1 2 3 4 5<br />
ความเขมขนของแอลกอฮอล (%) 50 70 85 95 100<br />
Distilled water 50 30 15 - -<br />
Ethyl alcohol 95% 40 50 50 45 -<br />
Tertiary butyl alcohol 10 20 35 55 75<br />
Absolute ethyl alcohol - - - - 25<br />
3. Haupt’s adhesive<br />
Gelatin 1 กรัม<br />
Phenol crystal 1 กรัม<br />
Glycerine 15 ซี.ซี.<br />
น้ํากลั่น<br />
100 ซี.ซี.<br />
วิธีเตรียม ละลาย Gelatin 1 กรัม ในน้ํากลั่น<br />
100 ซี.ซี. ที่<br />
30 องศาเซลเซียส เมื่อ<br />
gelatin ละลายหมดแลว เติม Phenol และ Glycerine ลงไป คนใหเขากัน กรองสารละลายดวย<br />
กระดาษกรอง เก็บไวในภาชนะที่ทึบแสง<br />
4. สี Safranin O<br />
Safranin O 2 กรัม<br />
Ethyl alcohol 95% 18 ซี.ซี.<br />
น้ํากลั่น<br />
200 ซี.ซี.<br />
104
วิธีเตรียม ละลาย Safranin O ลงใน Ethyl alcohol 95% คนใหสารละลายเขากัน เติม<br />
น้ํากลั่นลงไป<br />
แลวกรองดวยกระดาษกรอง<br />
5. สี Fast green<br />
Fast green 1 กรัม<br />
Absolute ethyl alcohol 100 ซี.ซี.<br />
Clove oil 100 ซี.ซี.<br />
วิธีเตรียม ละลาย fast green ลงใน 95% ethyl alcohol คนสารละลายใหเขากัน กรอง<br />
สารละลายดวยกระดาษกรอง เติม Clove oil คนสารละลายใหเขา<br />
6. Softening solution<br />
Ethyl alcohol 95% 54 ซี.ซี.<br />
Glycerol 10 ซี.ซี.<br />
น้ํากลั่น<br />
36 ซี.ซี.<br />
105
Change language