11.08.2013 Views

ESERCIZI PER IL CORSO DI ANALISI MATEMATICA ... - Cdm.unimo.it

ESERCIZI PER IL CORSO DI ANALISI MATEMATICA ... - Cdm.unimo.it

ESERCIZI PER IL CORSO DI ANALISI MATEMATICA ... - Cdm.unimo.it

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<strong>ESERCIZI</strong> <strong>PER</strong> <strong>IL</strong> <strong>CORSO</strong> <strong>DI</strong> <strong>ANALISI</strong> <strong>MATEMATICA</strong> A<br />

Ingegneria Elettronica e delle Telecomunicazioni<br />

anno accademico 2005 – 2006<br />

Gli esercizi indicati con ∗ presentano maggiori difficoltà tecniche.<br />

Binomio di Newton<br />

1. Sviluppare il binomio (1 + x) 7 .<br />

Estremo superiore ed estremo inferiore<br />

Studiare la lim<strong>it</strong>atezza e determinare estremo superiore, estremo inferiore ed eventuali massimo e minimo<br />

per i seguenti insiemi:<br />

1. (−∞, 0] ∪ [1, 2);<br />

<br />

2n + 1<br />

2. : n = 0, 1, 2, 3, . . . ;<br />

n + 1<br />

3. [0, 1] \ {2−n : n = 0, 1, 2, 3, . . . };<br />

<br />

4. (−1) n<br />

√ <br />

n2 − 1<br />

: n = 1, 2, 3, . . . .<br />

n<br />

Funzioni<br />

1. Determinare estremo superiore, estremo inferiore ed eventuali massimo e minimo per le seguenti funzioni<br />

(a) f(x) = x sin x, x ∈ [0, +∞);<br />

<br />

2<br />

4 − x x ∈ [−2, 1]<br />

(b) f(x) =<br />

x − 2 x ∈]1, 2].<br />

2. Studare la monotonia (anche delle restrizioni) delle seguenti funzioni<br />

(a) f(x) =<br />

1<br />

,<br />

1 + x2 x ∈ R;<br />

(b) f(x) = log10(x + 1) − log10(x), x ∈ (0, +∞);<br />

(c) f(x) = [x], x ∈ R (parte intera di x);<br />

(d) f(x) = x − [x], x ∈ R (mantissa di x).<br />

3. Stabilire se le seguenti funzioni sono periodiche e, in caso affermatico, determinare il periodo minimo.<br />

(a) f(x) = x − [x], x ∈ R;<br />

(b) f(x) = x sin x, x ∈ R.<br />

4. Date le funzioni<br />

f(x) =<br />

1 − x<br />

1 + x<br />

e g(x) = x2 − 1<br />

x 2 + 2<br />

stabilire se è possibile considerare f ◦ g e, in caso affermativo, calcolare f(g(x));<br />

1


5. Data f(x) = x + ln(x) studiarne l’invertibil<strong>it</strong>à e calcolare f −1 (1);<br />

6. Data f(x) = x 2 + 6x + 11 studiarne l’invertibil<strong>it</strong>à e determinare l’inversa della restrizione a [−3, +∞).<br />

Topologia<br />

Dati i seguenti insiemi trovare i punti interni, di accumulazione e di frontiera e stabilire se sono aperti o<br />

chiusi.<br />

<br />

n<br />

1. A = [0, 1] ∪ [2, 3] ∪ {4};<br />

n + (−1)<br />

4. D =<br />

: n = 1, 2, 3, . . . ;<br />

<br />

n<br />

3n + 1<br />

2. B = : n = 1, 2, 3, . . . ;<br />

n<br />

3. C = A ∪ B;<br />

Numeri Complessi<br />

5. E = D ∪ 4<br />

3 , 2 .<br />

1. Scrivere in forma algebrica i seguenti numeri complessi:<br />

(a) z = (2 − 3i)(1 + 2i);<br />

3 + 2i<br />

(b) z =<br />

4 − 3i ;<br />

1 + i<br />

(c) z =<br />

1 − i ;<br />

(d) z = (2i − 1) 2<br />

<br />

4 2 − i<br />

+ ;<br />

1 − i 1 + i<br />

(2 + i)(3 − 2i)(1 + 2i)<br />

(e) z =<br />

(1 − i) 2 .<br />

2. Calcolare parte reale, parte immaginaria e modulo di<br />

(a) z = i(2 + 3i) + (3 − i)(1 + i); 7 + 2i<br />

(b) z = − (1 + i).<br />

(3 − 4i)<br />

3. Calcolare<br />

(a) 3z + i|z|2 − (2 − i)z<br />

per z = 2 + i;<br />

2Re (z) − Im (z)<br />

iz − 2z<br />

(b) per z = 3 − i;<br />

1 − z<br />

(c) Re (iz + |z| 2 ) per z = 2 + i.<br />

4. Scrivere in forma trigonometrica i seguenti numeri complessi:<br />

(a) z = 1 − i √ 3;<br />

(b) z = −2 + 2i;<br />

5. Rappresentare nel piano di Gauss i seguenti insiemi:<br />

(a) {z ∈ C : |z + 2| − |z − 2| = 2};<br />

(b) {z ∈ C : |z − 1 + i| = 2};<br />

(c) {z ∈ C : |z + 1 + i| ≤ 2};<br />

(d) {z ∈ C : |z| = 1 e Im (z) ≥ 1<br />

2 };<br />

2<br />

(c) z = 2 + 2 √ 3i;<br />

(d) z = −3i.<br />

(e) {z ∈ C : |z| ≤ 2 e |Im (z)| ≤ 1};<br />

(f) {z ∈ C : |z + 1| = 1 e |z| ≥ √ 2};<br />

(g) {z ∈ C : |z − 1| ≤ 3 e |z − 2i| ≤ 2};<br />

(h) {z ∈ C : |z − 1| ≤ 3 o |z − 2i| ≤ 2};


(i) {z ∈ C : (1 − i)z − (1 + i)z = i};<br />

(j) {z ∈ C : |z − i| = |z + 1|};<br />

(k) {z ∈ C : |z − 1 − i| ≤ |z|};<br />

6. Calcolare<br />

(a) 4<br />

<br />

−(1 + i √ 3);<br />

(b) 3√ −8i;<br />

7. Risolvere le seguenti equazioni<br />

(a) z 4 = 2(−1 + i √ 3);<br />

(b) (z + i) 3 = −1;<br />

(c) (z − 2 + 3i) 3 = i;<br />

8. Risolvere le seguenti equazioni<br />

(a) z 4 = 2z;<br />

(b) z 3 = iz;<br />

(c) z 2 = 2i|z|;<br />

9. Risolvere le seguenti equazioni<br />

(a) z 2 + 2iz + 1 + i = 0;<br />

(b) z 2 + 2z + 1 − i = 0;<br />

(c) 2z 2 − 4iz − 3 − i √ 3 = 0;<br />

10. Risolvere le seguenti equazioni<br />

(a) z + 2i|z| 2 + 2iz + 1 = 0;<br />

(b) z 2 + z − iz = i;<br />

(c) z + z + 1<br />

z = 0;<br />

(d) z − z2 = |z| 2 + 1;<br />

Successioni<br />

1. Posto an =<br />

2n − cos(πn)n2<br />

, calcolare a5, a8 e a2n.<br />

n + 2<br />

(2n)!<br />

2. Posto an =<br />

n! − (n + 1)! , calcolare a4 e an+1<br />

.<br />

3. Studiare la monotonia delle seguenti successioni:<br />

an<br />

3<br />

(l)<br />

(m)<br />

<br />

z ∈ C : z = −i e<br />

<br />

z ∈ C : z = −i e<br />

(c) 3√ 1 + i;<br />

(d) 3√ −1 + i.<br />

(d) (2z + i) 4 = −1;<br />

(e) (z + 1) 5 = ( √ 3 − i) 5 .<br />

(d) z 4 = |z|;<br />

(e) z 2 = 2iz;<br />

(f) ∗ z 4 = z.<br />

(d) 4z 2 + 4z + 3 + 2i √ 3 = 0;<br />

(e) z 2 + z − i = 0.<br />

(e) 3z 2 + 6iz + 4 √ 3|z| = 0;<br />

(f) ∗ z 2 + |z|i + √ 2 = 0;<br />

(g) ∗ z 2 − z + 1 = |z − 2|;<br />

|z − 1|<br />

|z + i|<br />

|z − 1|<br />

|z + i|<br />

(h) ∗ z 5 z − |z| 6 − z 4 + |z| 4 = 0.<br />

<br />

= 2 ;<br />

<br />

≤ 2 .


(a) an = n2 − 1<br />

n2 , n ∈ N;<br />

+ 1<br />

(b) an = sin 1<br />

, n ∈ N;<br />

n<br />

(c) an = cos 1<br />

, n ∈ N;<br />

n<br />

4. Calcolare, se esistono, i seguenti lim<strong>it</strong>i:<br />

<br />

(a) lim 2n2 + n + 1 − n + 1;<br />

n→+∞<br />

<br />

(b) lim n2 + n − n3 + 1;<br />

n→+∞<br />

<br />

(c) lim n3 − n + 1 − n3 + n + 1;<br />

n→+∞<br />

√<br />

4n2 + n − 2n<br />

(d) lim<br />

;<br />

n→+∞ 3n<br />

(e) lim<br />

n→+∞<br />

(f) lim<br />

n→+∞<br />

(g) lim<br />

n→+∞<br />

(h) lim<br />

n→+∞<br />

(i) lim<br />

n→+∞<br />

(j) lim<br />

n→+∞<br />

n 5<br />

2 + n 2 − 1<br />

√ n + sin n − 2n ;<br />

2n+1 + 3n+1 2n + 3n n2 + 5n n7 ;<br />

− 3n n 3 + n 2<br />

e n<br />

2<br />

;<br />

n! + 2 n<br />

(n + 1)! ;<br />

nn−2 + (n − 2) n<br />

4nn ;<br />

− 3n!<br />

(k) lim<br />

n→+∞ [ln(n + 4n ) − n];<br />

(l)<br />

2n + (−1)<br />

lim<br />

n→+∞<br />

nn n + √ n − 1 ;<br />

;<br />

<br />

5. Calcolare lim 1 +<br />

n→+∞<br />

n2 + 1<br />

nx n<br />

al variare di x ∈ R.<br />

Lim<strong>it</strong>i e continu<strong>it</strong>à<br />

1. Calcolare, se esistono, i seguenti lim<strong>it</strong>i:<br />

2x<br />

(a) lim<br />

x→2<br />

2 − 3x − 4<br />

x4 − 5x − 6 ;<br />

(b) lim (ln(3x) − ln(sin 2x));<br />

x→0<br />

(c) lim<br />

x→0 +<br />

1 − cos x<br />

sin 3 x ;<br />

(d) lim (x<br />

x→0 2 + x) 1<br />

ln x ;<br />

(e) lim<br />

x→1<br />

ln( √ x + 1 − x)<br />

x 2 + 2x − 3 ;<br />

4<br />

(d) an = n 2 − 5n + 2, n ∈ N;<br />

(e) an = ln(1 + 2−n ), n ∈ N;<br />

√<br />

4n2 + n − 2n<br />

(f) an =<br />

, n ∈ N.<br />

n<br />

n<br />

(m) lim<br />

n→+∞<br />

2 (log10 n) 2<br />

√ ;<br />

n5 + 1<br />

(n) lim<br />

n→+∞<br />

n ln n + n2 + n3 + (−1) n<br />

√ ;<br />

n arctan n − n3 −2n n − 1<br />

(o) lim<br />

;<br />

n→+∞ n + 4<br />

<br />

n + ln n<br />

(p) lim<br />

n→+∞ n + 1<br />

√ n<br />

;<br />

n 2 − 1<br />

(q) lim<br />

n→+∞ 2n 2<br />

n +1<br />

;<br />

+ 1<br />

4 2 n + n + 1<br />

(r) lim<br />

n→+∞ n4 2 n + 3n + 1<br />

(s) lim<br />

n→+∞ n2 n<br />

;<br />

− 5<br />

√ 3n 2 −1<br />

;<br />

(t) lim<br />

n→+∞ (n2 + 2n − n) n2<br />

;<br />

n<br />

(u) lim<br />

n→+∞<br />

√ 2n + n;<br />

n<br />

(v) lim<br />

n→+∞<br />

n2 + 2 cos n.<br />

e<br />

(f) lim<br />

x→0<br />

sin x − cos x<br />

;<br />

x<br />

tan x − sin x<br />

(g) lim<br />

x→0 x3 ;<br />

3 x<br />

x<br />

(h) lim<br />

x→0<br />

2 + 1<br />

x2 sin<br />

ln(cos x)<br />

(i) lim<br />

x→0 sin x ln(1 − x) ;<br />

1 + 3x 2<br />

<br />

;


(j) lim (cos x − sin x)<br />

x→0 1<br />

x ;<br />

<br />

(k) lim 4x2 + x − 2 x2 + 1 ;<br />

x→+∞<br />

2<br />

(l) lim<br />

x→+∞<br />

√ x + x<br />

x4 − 4x ;<br />

(m) lim (<br />

x→0 √ 1 + x) 1<br />

√<br />

x ;<br />

(n) lim<br />

x→0<br />

(o) lim<br />

x→+∞<br />

x − sin x + 2 ln(1 + x)<br />

3x2 + x(1 − ex ;<br />

)<br />

x √ x 2 x + x − e + sin x<br />

x2x .<br />

+ x ln x<br />

2. Stabilire se esistono c ∈ R che rendano le seguenti funzioni continue su R<br />

<br />

cx + 1<br />

(a) f(x) =<br />

2x<br />

x < 1<br />

2 + x − 1<br />

<br />

| cos x|<br />

(b) f(x) =<br />

x ≥ 1;<br />

1<br />

x2 c<br />

x > 0<br />

x ≤ 0;<br />

⎧ <br />

1 + x2 ⎪⎨<br />

(c) f(x) =<br />

c<br />

√<br />

⎪⎩ 1 + x2 − 1<br />

x<br />

x < 0<br />

x = 0<br />

x > 0.<br />

Calcolo differenziale<br />

1. Determinare i punti di massimo e di minimo locale della funzione f : [−1, 4] → R defin<strong>it</strong>a da<br />

⎧<br />

⎪⎨<br />

− x − 1 ≤ x ≤ 0<br />

√<br />

f(x) = x 0 < x < 1<br />

⎪⎩<br />

(x − 2) 2<br />

1 ≤ x ≤ 4.<br />

2. Determinare i punti di massimo e di minimo locale della funzione f : [−π, π] → R defin<strong>it</strong>a da<br />

⎧<br />

2 cos x − π ≤ x ≤ 0<br />

ln x 0 < x < 1<br />

⎪⎨<br />

2x − 1 1 ≤ x <<br />

f(x) =<br />

⎪⎩<br />

π<br />

2<br />

1 x = π<br />

2<br />

π<br />

2<br />

< x ≤ π.<br />

2<br />

3. Scrivere l’equazione della retta tangente al grafico di f(x) = x 3 − 2x + 1 nel punto di ascissa x = 1.<br />

4. Determinare i punti di derivabil<strong>it</strong>à delle seguenti funzioni:<br />

(a) f(x) = ln(1 + |x 3 |), x ∈ R; (b) f(x) = e |sinx| , x ∈ R.<br />

5. Determinare α, β ∈ R in modo che la funzione f : R → R defin<strong>it</strong>a da<br />

<br />

x<br />

cos(e<br />

f(x) =<br />

√ x) x > 0<br />

αx + β x ≤ 0<br />

sia derivabile su R.<br />

6. Determinare α ∈ R in modo che la funzione f : R → R defin<strong>it</strong>a da<br />

⎧<br />

⎨ cos<br />

f(x) =<br />

⎩<br />

2 x |x| < π<br />

2<br />

x 2 − α |x| ≥ π<br />

2<br />

sia continua su R e studiarne la derivabil<strong>it</strong>à.<br />

7. Calcolare, se esistono, i seguenti lim<strong>it</strong>i:<br />

5


1<br />

(a) lim − cotan x ;<br />

x→0 x<br />

(b) lim<br />

x→0 +<br />

(c) lim x<br />

x→1 1<br />

1−x ;<br />

ln(ex − 1)<br />

;<br />

ln x<br />

8. Disegnare il grafico delle seguenti funzioni:<br />

(a) f(x) = x2 − 5x + 6<br />

x2 ;<br />

− 1<br />

(b) f(x) =<br />

| ln x|<br />

x ;<br />

9. Determinare il numero delle soluzioni dell’equazione<br />

al variare di α ∈ R.<br />

Calcolo integrale<br />

(d) lim<br />

x→0 +<br />

(e) lim<br />

x→+∞<br />

tan x<br />

1<br />

;<br />

x<br />

π<br />

2<br />

sin 1<br />

x<br />

− arctan x;<br />

<br />

x − 1<br />

(c) f(x) = x<br />

x + 1 ;<br />

(d) f(x) =<br />

α<br />

5 x5 − x + 1 = 0<br />

x<br />

|x 2 − 2| − x .<br />

1. Calcolare le seguenti prim<strong>it</strong>ive di funzioni razionali:<br />

<br />

4x − 6<br />

(a)<br />

x2 − 4x + 13 dx;<br />

<br />

2x + 5<br />

(b)<br />

x3 − 1 dx;<br />

<br />

5x − 2<br />

(c)<br />

2x2 − 3x + 1 dx;<br />

<br />

x<br />

(d)<br />

(x3 + 1) dx;<br />

<br />

x − 3<br />

(e)<br />

x3 − x dx;<br />

<br />

2x − 3<br />

(f)<br />

(x2 dx;<br />

+ 4)x2 5 3 2 5x − 14x + 10x − 5x + 3<br />

(g)<br />

x3 dx.<br />

− 3x + 2<br />

2. Calcolare le seguenti prim<strong>it</strong>ive:<br />

<br />

(a) cos 3 x sin 4 x dx;<br />

<br />

(b) (x 3 e 2x + 3x 2 e −x ) dx;<br />

<br />

(c) (x 2 − 2x + 3) cos x dx;<br />

√<br />

x − 2<br />

(d) 3√ dx;<br />

x + 1<br />

<br />

1 + x<br />

(e)<br />

1 − x dx;<br />

√<br />

x2 + 4<br />

(f)<br />

dx;<br />

x<br />

3. Calcolare i seguenti integrali defin<strong>it</strong>i:<br />

6<br />

(g)<br />

(h)<br />

<br />

dx<br />

√ x 2 − 3x + 2 ;<br />

√ x<br />

√ x + 1 + 1 dx;<br />

<br />

dx<br />

(i)<br />

3 − 4 cos x ;<br />

2x 1 + e<br />

(j)<br />

ex dx;<br />

<br />

(k) ln(1 + √ x) dx;<br />

<br />

(l) x(arctan x) 2 dx.


(a)<br />

(b)<br />

2<br />

1<br />

4<br />

1<br />

2<br />

dx<br />

1 − 2x ;<br />

<br />

<br />

<br />

x<br />

<br />

2 <br />

− 1<br />

<br />

x dx;<br />

(c)<br />

1<br />

−1<br />

e x+|x| dx;<br />

4. Calcolare le funzioni integrali delle seguenti funzioni:<br />

⎧<br />

⎪⎨ 2x + 1<br />

(a) f(x) = 0<br />

⎪⎩<br />

− 3<br />

x ∈ [0, 1)<br />

x = 1<br />

x ∈ (1, 3];<br />

<br />

1<br />

(b) f(x) =<br />

e<br />

x ∈ [1, 4]<br />

4x−4<br />

x ∈ (4, 5].<br />

5. Determinare c ∈ R in modo che la funzione integrale di<br />

<br />

2<br />

sin 2x sin x x ∈ [0, π]<br />

f(x) =<br />

c x ∈ (π, 5]<br />

sia derivabile su [0, 5] e calcolarla.<br />

TEST A RISPOSTA MULTIPLA PROPOSTI E RISOLTI IN:<br />

S. Salsa – A. Squellati<br />

Esercizi di Matematica<br />

Calcolo infin<strong>it</strong>esimale e algebra lineare<br />

volume 1<br />

Numeri reali: pag. 17-18, tutti.<br />

Funzioni: pag. 67-69, tutti.<br />

Numeri complessi: pag. 31, tutti.<br />

Successioni: pag. 41-42, tutti tranne l’esercizio 8.<br />

Lim<strong>it</strong>i di funzioni: pag. 83-84, da 1 a 5, 6, da 11 a 13.<br />

Continu<strong>it</strong>à: pag. 94, tutti.<br />

Calcolo differenziale: pag. 103, tutti; pag 119, da 1 a 4; pag 120, tutti.<br />

Prim<strong>it</strong>ive: pag. 149-150, tutti.<br />

Calcolo integrale: pag. 160, da 1 a 4, 6.<br />

7

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!