ESERCIZI PER IL CORSO DI ANALISI MATEMATICA ... - Cdm.unimo.it
ESERCIZI PER IL CORSO DI ANALISI MATEMATICA ... - Cdm.unimo.it
ESERCIZI PER IL CORSO DI ANALISI MATEMATICA ... - Cdm.unimo.it
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>ESERCIZI</strong> <strong>PER</strong> <strong>IL</strong> <strong>CORSO</strong> <strong>DI</strong> <strong>ANALISI</strong> <strong>MATEMATICA</strong> A<br />
Ingegneria Elettronica e delle Telecomunicazioni<br />
anno accademico 2005 – 2006<br />
Gli esercizi indicati con ∗ presentano maggiori difficoltà tecniche.<br />
Binomio di Newton<br />
1. Sviluppare il binomio (1 + x) 7 .<br />
Estremo superiore ed estremo inferiore<br />
Studiare la lim<strong>it</strong>atezza e determinare estremo superiore, estremo inferiore ed eventuali massimo e minimo<br />
per i seguenti insiemi:<br />
1. (−∞, 0] ∪ [1, 2);<br />
<br />
2n + 1<br />
2. : n = 0, 1, 2, 3, . . . ;<br />
n + 1<br />
3. [0, 1] \ {2−n : n = 0, 1, 2, 3, . . . };<br />
<br />
4. (−1) n<br />
√ <br />
n2 − 1<br />
: n = 1, 2, 3, . . . .<br />
n<br />
Funzioni<br />
1. Determinare estremo superiore, estremo inferiore ed eventuali massimo e minimo per le seguenti funzioni<br />
(a) f(x) = x sin x, x ∈ [0, +∞);<br />
<br />
2<br />
4 − x x ∈ [−2, 1]<br />
(b) f(x) =<br />
x − 2 x ∈]1, 2].<br />
2. Studare la monotonia (anche delle restrizioni) delle seguenti funzioni<br />
(a) f(x) =<br />
1<br />
,<br />
1 + x2 x ∈ R;<br />
(b) f(x) = log10(x + 1) − log10(x), x ∈ (0, +∞);<br />
(c) f(x) = [x], x ∈ R (parte intera di x);<br />
(d) f(x) = x − [x], x ∈ R (mantissa di x).<br />
3. Stabilire se le seguenti funzioni sono periodiche e, in caso affermatico, determinare il periodo minimo.<br />
(a) f(x) = x − [x], x ∈ R;<br />
(b) f(x) = x sin x, x ∈ R.<br />
4. Date le funzioni<br />
f(x) =<br />
1 − x<br />
1 + x<br />
e g(x) = x2 − 1<br />
x 2 + 2<br />
stabilire se è possibile considerare f ◦ g e, in caso affermativo, calcolare f(g(x));<br />
1
5. Data f(x) = x + ln(x) studiarne l’invertibil<strong>it</strong>à e calcolare f −1 (1);<br />
6. Data f(x) = x 2 + 6x + 11 studiarne l’invertibil<strong>it</strong>à e determinare l’inversa della restrizione a [−3, +∞).<br />
Topologia<br />
Dati i seguenti insiemi trovare i punti interni, di accumulazione e di frontiera e stabilire se sono aperti o<br />
chiusi.<br />
<br />
n<br />
1. A = [0, 1] ∪ [2, 3] ∪ {4};<br />
n + (−1)<br />
4. D =<br />
: n = 1, 2, 3, . . . ;<br />
<br />
n<br />
3n + 1<br />
2. B = : n = 1, 2, 3, . . . ;<br />
n<br />
3. C = A ∪ B;<br />
Numeri Complessi<br />
5. E = D ∪ 4<br />
3 , 2 .<br />
1. Scrivere in forma algebrica i seguenti numeri complessi:<br />
(a) z = (2 − 3i)(1 + 2i);<br />
3 + 2i<br />
(b) z =<br />
4 − 3i ;<br />
1 + i<br />
(c) z =<br />
1 − i ;<br />
(d) z = (2i − 1) 2<br />
<br />
4 2 − i<br />
+ ;<br />
1 − i 1 + i<br />
(2 + i)(3 − 2i)(1 + 2i)<br />
(e) z =<br />
(1 − i) 2 .<br />
2. Calcolare parte reale, parte immaginaria e modulo di<br />
(a) z = i(2 + 3i) + (3 − i)(1 + i); 7 + 2i<br />
(b) z = − (1 + i).<br />
(3 − 4i)<br />
3. Calcolare<br />
(a) 3z + i|z|2 − (2 − i)z<br />
per z = 2 + i;<br />
2Re (z) − Im (z)<br />
iz − 2z<br />
(b) per z = 3 − i;<br />
1 − z<br />
(c) Re (iz + |z| 2 ) per z = 2 + i.<br />
4. Scrivere in forma trigonometrica i seguenti numeri complessi:<br />
(a) z = 1 − i √ 3;<br />
(b) z = −2 + 2i;<br />
5. Rappresentare nel piano di Gauss i seguenti insiemi:<br />
(a) {z ∈ C : |z + 2| − |z − 2| = 2};<br />
(b) {z ∈ C : |z − 1 + i| = 2};<br />
(c) {z ∈ C : |z + 1 + i| ≤ 2};<br />
(d) {z ∈ C : |z| = 1 e Im (z) ≥ 1<br />
2 };<br />
2<br />
(c) z = 2 + 2 √ 3i;<br />
(d) z = −3i.<br />
(e) {z ∈ C : |z| ≤ 2 e |Im (z)| ≤ 1};<br />
(f) {z ∈ C : |z + 1| = 1 e |z| ≥ √ 2};<br />
(g) {z ∈ C : |z − 1| ≤ 3 e |z − 2i| ≤ 2};<br />
(h) {z ∈ C : |z − 1| ≤ 3 o |z − 2i| ≤ 2};
(i) {z ∈ C : (1 − i)z − (1 + i)z = i};<br />
(j) {z ∈ C : |z − i| = |z + 1|};<br />
(k) {z ∈ C : |z − 1 − i| ≤ |z|};<br />
6. Calcolare<br />
(a) 4<br />
<br />
−(1 + i √ 3);<br />
(b) 3√ −8i;<br />
7. Risolvere le seguenti equazioni<br />
(a) z 4 = 2(−1 + i √ 3);<br />
(b) (z + i) 3 = −1;<br />
(c) (z − 2 + 3i) 3 = i;<br />
8. Risolvere le seguenti equazioni<br />
(a) z 4 = 2z;<br />
(b) z 3 = iz;<br />
(c) z 2 = 2i|z|;<br />
9. Risolvere le seguenti equazioni<br />
(a) z 2 + 2iz + 1 + i = 0;<br />
(b) z 2 + 2z + 1 − i = 0;<br />
(c) 2z 2 − 4iz − 3 − i √ 3 = 0;<br />
10. Risolvere le seguenti equazioni<br />
(a) z + 2i|z| 2 + 2iz + 1 = 0;<br />
(b) z 2 + z − iz = i;<br />
(c) z + z + 1<br />
z = 0;<br />
(d) z − z2 = |z| 2 + 1;<br />
Successioni<br />
1. Posto an =<br />
2n − cos(πn)n2<br />
, calcolare a5, a8 e a2n.<br />
n + 2<br />
(2n)!<br />
2. Posto an =<br />
n! − (n + 1)! , calcolare a4 e an+1<br />
.<br />
3. Studiare la monotonia delle seguenti successioni:<br />
an<br />
3<br />
(l)<br />
(m)<br />
<br />
z ∈ C : z = −i e<br />
<br />
z ∈ C : z = −i e<br />
(c) 3√ 1 + i;<br />
(d) 3√ −1 + i.<br />
(d) (2z + i) 4 = −1;<br />
(e) (z + 1) 5 = ( √ 3 − i) 5 .<br />
(d) z 4 = |z|;<br />
(e) z 2 = 2iz;<br />
(f) ∗ z 4 = z.<br />
(d) 4z 2 + 4z + 3 + 2i √ 3 = 0;<br />
(e) z 2 + z − i = 0.<br />
(e) 3z 2 + 6iz + 4 √ 3|z| = 0;<br />
(f) ∗ z 2 + |z|i + √ 2 = 0;<br />
(g) ∗ z 2 − z + 1 = |z − 2|;<br />
|z − 1|<br />
|z + i|<br />
|z − 1|<br />
|z + i|<br />
(h) ∗ z 5 z − |z| 6 − z 4 + |z| 4 = 0.<br />
<br />
= 2 ;<br />
<br />
≤ 2 .
(a) an = n2 − 1<br />
n2 , n ∈ N;<br />
+ 1<br />
(b) an = sin 1<br />
, n ∈ N;<br />
n<br />
(c) an = cos 1<br />
, n ∈ N;<br />
n<br />
4. Calcolare, se esistono, i seguenti lim<strong>it</strong>i:<br />
<br />
(a) lim 2n2 + n + 1 − n + 1;<br />
n→+∞<br />
<br />
(b) lim n2 + n − n3 + 1;<br />
n→+∞<br />
<br />
(c) lim n3 − n + 1 − n3 + n + 1;<br />
n→+∞<br />
√<br />
4n2 + n − 2n<br />
(d) lim<br />
;<br />
n→+∞ 3n<br />
(e) lim<br />
n→+∞<br />
(f) lim<br />
n→+∞<br />
(g) lim<br />
n→+∞<br />
(h) lim<br />
n→+∞<br />
(i) lim<br />
n→+∞<br />
(j) lim<br />
n→+∞<br />
n 5<br />
2 + n 2 − 1<br />
√ n + sin n − 2n ;<br />
2n+1 + 3n+1 2n + 3n n2 + 5n n7 ;<br />
− 3n n 3 + n 2<br />
e n<br />
2<br />
;<br />
n! + 2 n<br />
(n + 1)! ;<br />
nn−2 + (n − 2) n<br />
4nn ;<br />
− 3n!<br />
(k) lim<br />
n→+∞ [ln(n + 4n ) − n];<br />
(l)<br />
2n + (−1)<br />
lim<br />
n→+∞<br />
nn n + √ n − 1 ;<br />
;<br />
<br />
5. Calcolare lim 1 +<br />
n→+∞<br />
n2 + 1<br />
nx n<br />
al variare di x ∈ R.<br />
Lim<strong>it</strong>i e continu<strong>it</strong>à<br />
1. Calcolare, se esistono, i seguenti lim<strong>it</strong>i:<br />
2x<br />
(a) lim<br />
x→2<br />
2 − 3x − 4<br />
x4 − 5x − 6 ;<br />
(b) lim (ln(3x) − ln(sin 2x));<br />
x→0<br />
(c) lim<br />
x→0 +<br />
1 − cos x<br />
sin 3 x ;<br />
(d) lim (x<br />
x→0 2 + x) 1<br />
ln x ;<br />
(e) lim<br />
x→1<br />
ln( √ x + 1 − x)<br />
x 2 + 2x − 3 ;<br />
4<br />
(d) an = n 2 − 5n + 2, n ∈ N;<br />
(e) an = ln(1 + 2−n ), n ∈ N;<br />
√<br />
4n2 + n − 2n<br />
(f) an =<br />
, n ∈ N.<br />
n<br />
n<br />
(m) lim<br />
n→+∞<br />
2 (log10 n) 2<br />
√ ;<br />
n5 + 1<br />
(n) lim<br />
n→+∞<br />
n ln n + n2 + n3 + (−1) n<br />
√ ;<br />
n arctan n − n3 −2n n − 1<br />
(o) lim<br />
;<br />
n→+∞ n + 4<br />
<br />
n + ln n<br />
(p) lim<br />
n→+∞ n + 1<br />
√ n<br />
;<br />
n 2 − 1<br />
(q) lim<br />
n→+∞ 2n 2<br />
n +1<br />
;<br />
+ 1<br />
4 2 n + n + 1<br />
(r) lim<br />
n→+∞ n4 2 n + 3n + 1<br />
(s) lim<br />
n→+∞ n2 n<br />
;<br />
− 5<br />
√ 3n 2 −1<br />
;<br />
(t) lim<br />
n→+∞ (n2 + 2n − n) n2<br />
;<br />
n<br />
(u) lim<br />
n→+∞<br />
√ 2n + n;<br />
n<br />
(v) lim<br />
n→+∞<br />
n2 + 2 cos n.<br />
e<br />
(f) lim<br />
x→0<br />
sin x − cos x<br />
;<br />
x<br />
tan x − sin x<br />
(g) lim<br />
x→0 x3 ;<br />
3 x<br />
x<br />
(h) lim<br />
x→0<br />
2 + 1<br />
x2 sin<br />
ln(cos x)<br />
(i) lim<br />
x→0 sin x ln(1 − x) ;<br />
1 + 3x 2<br />
<br />
;
(j) lim (cos x − sin x)<br />
x→0 1<br />
x ;<br />
<br />
(k) lim 4x2 + x − 2 x2 + 1 ;<br />
x→+∞<br />
2<br />
(l) lim<br />
x→+∞<br />
√ x + x<br />
x4 − 4x ;<br />
(m) lim (<br />
x→0 √ 1 + x) 1<br />
√<br />
x ;<br />
(n) lim<br />
x→0<br />
(o) lim<br />
x→+∞<br />
x − sin x + 2 ln(1 + x)<br />
3x2 + x(1 − ex ;<br />
)<br />
x √ x 2 x + x − e + sin x<br />
x2x .<br />
+ x ln x<br />
2. Stabilire se esistono c ∈ R che rendano le seguenti funzioni continue su R<br />
<br />
cx + 1<br />
(a) f(x) =<br />
2x<br />
x < 1<br />
2 + x − 1<br />
<br />
| cos x|<br />
(b) f(x) =<br />
x ≥ 1;<br />
1<br />
x2 c<br />
x > 0<br />
x ≤ 0;<br />
⎧ <br />
1 + x2 ⎪⎨<br />
(c) f(x) =<br />
c<br />
√<br />
⎪⎩ 1 + x2 − 1<br />
x<br />
x < 0<br />
x = 0<br />
x > 0.<br />
Calcolo differenziale<br />
1. Determinare i punti di massimo e di minimo locale della funzione f : [−1, 4] → R defin<strong>it</strong>a da<br />
⎧<br />
⎪⎨<br />
− x − 1 ≤ x ≤ 0<br />
√<br />
f(x) = x 0 < x < 1<br />
⎪⎩<br />
(x − 2) 2<br />
1 ≤ x ≤ 4.<br />
2. Determinare i punti di massimo e di minimo locale della funzione f : [−π, π] → R defin<strong>it</strong>a da<br />
⎧<br />
2 cos x − π ≤ x ≤ 0<br />
ln x 0 < x < 1<br />
⎪⎨<br />
2x − 1 1 ≤ x <<br />
f(x) =<br />
⎪⎩<br />
π<br />
2<br />
1 x = π<br />
2<br />
π<br />
2<br />
< x ≤ π.<br />
2<br />
3. Scrivere l’equazione della retta tangente al grafico di f(x) = x 3 − 2x + 1 nel punto di ascissa x = 1.<br />
4. Determinare i punti di derivabil<strong>it</strong>à delle seguenti funzioni:<br />
(a) f(x) = ln(1 + |x 3 |), x ∈ R; (b) f(x) = e |sinx| , x ∈ R.<br />
5. Determinare α, β ∈ R in modo che la funzione f : R → R defin<strong>it</strong>a da<br />
<br />
x<br />
cos(e<br />
f(x) =<br />
√ x) x > 0<br />
αx + β x ≤ 0<br />
sia derivabile su R.<br />
6. Determinare α ∈ R in modo che la funzione f : R → R defin<strong>it</strong>a da<br />
⎧<br />
⎨ cos<br />
f(x) =<br />
⎩<br />
2 x |x| < π<br />
2<br />
x 2 − α |x| ≥ π<br />
2<br />
sia continua su R e studiarne la derivabil<strong>it</strong>à.<br />
7. Calcolare, se esistono, i seguenti lim<strong>it</strong>i:<br />
5
1<br />
(a) lim − cotan x ;<br />
x→0 x<br />
(b) lim<br />
x→0 +<br />
(c) lim x<br />
x→1 1<br />
1−x ;<br />
ln(ex − 1)<br />
;<br />
ln x<br />
8. Disegnare il grafico delle seguenti funzioni:<br />
(a) f(x) = x2 − 5x + 6<br />
x2 ;<br />
− 1<br />
(b) f(x) =<br />
| ln x|<br />
x ;<br />
9. Determinare il numero delle soluzioni dell’equazione<br />
al variare di α ∈ R.<br />
Calcolo integrale<br />
(d) lim<br />
x→0 +<br />
(e) lim<br />
x→+∞<br />
tan x<br />
1<br />
;<br />
x<br />
π<br />
2<br />
sin 1<br />
x<br />
− arctan x;<br />
<br />
x − 1<br />
(c) f(x) = x<br />
x + 1 ;<br />
(d) f(x) =<br />
α<br />
5 x5 − x + 1 = 0<br />
x<br />
|x 2 − 2| − x .<br />
1. Calcolare le seguenti prim<strong>it</strong>ive di funzioni razionali:<br />
<br />
4x − 6<br />
(a)<br />
x2 − 4x + 13 dx;<br />
<br />
2x + 5<br />
(b)<br />
x3 − 1 dx;<br />
<br />
5x − 2<br />
(c)<br />
2x2 − 3x + 1 dx;<br />
<br />
x<br />
(d)<br />
(x3 + 1) dx;<br />
<br />
x − 3<br />
(e)<br />
x3 − x dx;<br />
<br />
2x − 3<br />
(f)<br />
(x2 dx;<br />
+ 4)x2 5 3 2 5x − 14x + 10x − 5x + 3<br />
(g)<br />
x3 dx.<br />
− 3x + 2<br />
2. Calcolare le seguenti prim<strong>it</strong>ive:<br />
<br />
(a) cos 3 x sin 4 x dx;<br />
<br />
(b) (x 3 e 2x + 3x 2 e −x ) dx;<br />
<br />
(c) (x 2 − 2x + 3) cos x dx;<br />
√<br />
x − 2<br />
(d) 3√ dx;<br />
x + 1<br />
<br />
1 + x<br />
(e)<br />
1 − x dx;<br />
√<br />
x2 + 4<br />
(f)<br />
dx;<br />
x<br />
3. Calcolare i seguenti integrali defin<strong>it</strong>i:<br />
6<br />
(g)<br />
(h)<br />
<br />
dx<br />
√ x 2 − 3x + 2 ;<br />
√ x<br />
√ x + 1 + 1 dx;<br />
<br />
dx<br />
(i)<br />
3 − 4 cos x ;<br />
2x 1 + e<br />
(j)<br />
ex dx;<br />
<br />
(k) ln(1 + √ x) dx;<br />
<br />
(l) x(arctan x) 2 dx.
(a)<br />
(b)<br />
2<br />
1<br />
4<br />
1<br />
2<br />
dx<br />
1 − 2x ;<br />
<br />
<br />
<br />
x<br />
<br />
2 <br />
− 1<br />
<br />
x dx;<br />
(c)<br />
1<br />
−1<br />
e x+|x| dx;<br />
4. Calcolare le funzioni integrali delle seguenti funzioni:<br />
⎧<br />
⎪⎨ 2x + 1<br />
(a) f(x) = 0<br />
⎪⎩<br />
− 3<br />
x ∈ [0, 1)<br />
x = 1<br />
x ∈ (1, 3];<br />
<br />
1<br />
(b) f(x) =<br />
e<br />
x ∈ [1, 4]<br />
4x−4<br />
x ∈ (4, 5].<br />
5. Determinare c ∈ R in modo che la funzione integrale di<br />
<br />
2<br />
sin 2x sin x x ∈ [0, π]<br />
f(x) =<br />
c x ∈ (π, 5]<br />
sia derivabile su [0, 5] e calcolarla.<br />
TEST A RISPOSTA MULTIPLA PROPOSTI E RISOLTI IN:<br />
S. Salsa – A. Squellati<br />
Esercizi di Matematica<br />
Calcolo infin<strong>it</strong>esimale e algebra lineare<br />
volume 1<br />
Numeri reali: pag. 17-18, tutti.<br />
Funzioni: pag. 67-69, tutti.<br />
Numeri complessi: pag. 31, tutti.<br />
Successioni: pag. 41-42, tutti tranne l’esercizio 8.<br />
Lim<strong>it</strong>i di funzioni: pag. 83-84, da 1 a 5, 6, da 11 a 13.<br />
Continu<strong>it</strong>à: pag. 94, tutti.<br />
Calcolo differenziale: pag. 103, tutti; pag 119, da 1 a 4; pag 120, tutti.<br />
Prim<strong>it</strong>ive: pag. 149-150, tutti.<br />
Calcolo integrale: pag. 160, da 1 a 4, 6.<br />
7