qarTuli da osuri enebis magaliTze
qarTuli da osuri enebis magaliTze qarTuli da osuri enebis magaliTze
- Page 3 and 4: S i n a a r s i naira bepievi, Seda
- Page 5 and 6: ilingvuri ganaTleba, #7, 3 analizi.
- Page 7 and 8: ilingvuri ganaTleba, #7, 5 me saxli
- Page 9 and 10: ilingvuri ganaTleba, #7, 7 raodenob
- Page 11 and 12: ilingvuri ganaTleba, #7, 9 Naira be
- Page 13 and 14: ilingvuri ganaTleba, #7, 11 aqtualu
- Page 15 and 16: ilingvuri ganaTleba, #7, 13 profesi
- Page 17 and 18: ilingvuri ganaTleba, #7, 15 dokumen
- Page 19: ilingvuri ganaTleba, #7, 17 SeZlos
- Page 22 and 23: 20 Tamar Gogoldze Marika Sherezadas
- Page 24 and 25: 22 safuZvelic. statiis mizani am- j
- Page 26 and 27: 24 dawerilobis enaa, aq imdeni asoa
- Page 28 and 29: 26 gamoyenebuli literatura gogebaSv
- Page 30 and 31: 28 bilingvuri ganaTleba, #7, Georgi
- Page 32 and 33: 30 neba, romlebic mimarTuli iqneba
- Page 34 and 35: 32 saSualebebis adekvaturi aRqma da
- Page 36 and 37: 34 - studentebi ganmeorebiT ismenen
- Page 38 and 39: 36 WeraSi. man Tavisi muSaoba unda
- Page 40 and 41: 38 lali dalaqiSvili bolnisis enis s
- Page 42 and 43: 40 wels sajaro skolebSi marneulis k
- Page 44 and 45: 42 azerbaijanul soflebSi, magram am
- Page 46 and 47: 44 Lali Dalakishvili Teacher of Bol
- Page 48 and 49: 46 proeqtisaTvis momzadebuli men- t
- Page 50: 48 Natela Meliqidze The teacher of
S i n a a r s i<br />
naira bepievi, Se<strong>da</strong>rebiTi gramatika bilingvuri swavlebis<br />
diskursSi (<strong>qarTuli</strong> <strong>da</strong> <strong>osuri</strong> <strong>enebis</strong> <strong>magaliTze</strong>) . . . . . gv. 2<br />
Naira bepievi, Comparative Grammar of discourse in bilingvismus (In the ex-<br />
ample of Georgian and Ossetian languages) . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
Tamar gogolaZe, marika SerazadiSvili, <strong>qarTuli</strong>s, rogorc<br />
meore enis swavlebis praqtikuli gamocdilebi<strong>da</strong>n . . . .<br />
Tamar Gogoladze, Marika Sheraza<strong>da</strong>shvili, From the practical experience of<br />
teaching Georgian, as a secon<strong>da</strong>ry language . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
naTela maRlakeliZe, multilingvuri ganaTleba <strong>da</strong><br />
mSobliuri enis swavlebis meTodika. . . . . . . . . . . . . . . .<br />
Natela Maghlakelidze, Multilingual School and Native Language Teaching Ap-<br />
proach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
gv. 9<br />
gv. 10<br />
gv. 20<br />
gv. 22<br />
gv. 28<br />
Tamar TvalaZe, presis masalebze muSaobis rekomen<strong>da</strong>ciebi. . . gv. 30<br />
Tamar Tvaladze, Some recommen<strong>da</strong>tions while working on<br />
newspaper materials. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
lali <strong>da</strong>laqiSvili, saxelmwifo enis swavlebis mdgomareoba<br />
bolnisis azerbaijanul mosaxleobaSi. . . . . . . . . . . . . .<br />
Lali Dalakishvili, State language learning situation of Azerbaijani population<br />
in Bolnisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
naTela meliqiZe bilingvuri ganaTlebis mxar<strong>da</strong>Wera<br />
javaxeTSi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
Natela Meliqidze, Supporting of the bilingual education in Javakheti region. . .<br />
.<br />
gv. 38<br />
gv. 39<br />
gv. 445<br />
gv. 46<br />
gv. 48
2<br />
naira bepievi<br />
ivane javaxiSvilis saxelobis<br />
Tbilisis saxelmwifo universiteti<br />
Se<strong>da</strong>rebiTi gramatika bilingvuri swavlebis diskursSi<br />
(<strong>qarTuli</strong> <strong>da</strong> <strong>osuri</strong> <strong>enebis</strong> <strong>magaliTze</strong>)<br />
abstraqti<br />
<strong>osuri</strong> ena indoevropul enaTa ojaxs ganekuTvneba kerZod, iranul<br />
jgufs, <strong>qarTuli</strong> ena ki _ kavkasiurs. bilingvuri swavlebis dros<br />
aucileblad gasaTvaliswinebelia am ori enis struqturuli <strong>da</strong><br />
enobrivi Taviseburebebi. aucilebelia fonetikuri, morfologiuri<br />
<strong>da</strong> sintaqsuri niuansebis warmoCena, maTi gaTvaliswineba, Se<strong>da</strong>rebiTi<br />
analizi.<br />
cnobilia, rom <strong>qarTuli</strong> zmnas mravalferovani gamomsaxvelobiTi<br />
saSualeba aqvs, wina<strong>da</strong>debaSi makoordinirebeli rolic swored mas<br />
ekisreba. sxva enebSi zmnas uWirs yvela im niuansis gadmocema, rac<br />
qarTul zmnas aqvs, (piris ragvarobis warmoCena, kontaqti <strong>da</strong> sxv.).<br />
bilingvuri swavlebis dros, pirvel rigSi, gasaTvaliswinebelia<br />
zmnis Taviseburebebis saTanadod gadmocema. aseve,<br />
gasaTvaliswinebelia saxelebisa Tu sxva metyvelebis nawilTa<br />
Taviseburebebi.<br />
mniSvneloba eniWeba (Sesaswavli <strong>enebis</strong>) Se<strong>da</strong>rebiTi gramatikis<br />
aucileblad gasaTvaliswinebeli kursis gacnoba-Seswavla, rac maT<br />
di<strong>da</strong>d <strong>da</strong>exmareba <strong>enebis</strong> warmatebulad <strong>da</strong>uflebaSi.<br />
<strong>osuri</strong> ena indoevropul<br />
enaTa ojaxs ganekuTvneba,<br />
kerZod ki - iranul jgufs,<br />
<strong>qarTuli</strong> ena ki - kavkasiurs.<br />
bilingvuri swavlebis dros<br />
aucileblad gasaTvaliswinebe-<br />
bilingvuri ganaTleba, #7,<br />
lia am ori enis struq-<br />
turuli, enobrivi Tavisebu-<br />
rebebi. aucilebelia foneti-<br />
kuri, morfologiuri <strong>da</strong><br />
sintaqsuri niuansebis warmoCena,<br />
maTi gaTvaliswineba, Se<strong>da</strong>rebiTi
ilingvuri ganaTleba, #7, 3<br />
analizi. cnobilia, rom qarTul<br />
zmnas sakmaod mravalferovani<br />
gamomsaxvelobiTi saSualeba<br />
aqvs, wina<strong>da</strong>debaSi makoordini-<br />
rebeli rolic swored mas<br />
ekisreba. zogierT sxva enaSi<br />
zmnas uWirs yvela im niuansis<br />
gadmocema, rac qarTul zmnas<br />
aqvs, (piris ragvarobis<br />
warmoCena; subieqtur <strong>da</strong><br />
obieqtur pirTa urTierTmi-<br />
marTebis sakiTxi; kontaqti;<br />
qcevis kategoria <strong>da</strong> sxv.).<br />
bilingvuri swavlebis dros,<br />
pirvel rigSi, gasaTva-<br />
liswinebelia zmnis Tavisebu-<br />
rebebis gadmocema saTanadod.<br />
kerZod, gar<strong>da</strong>mavali zmnis<br />
Sesatyvisi subieqtis brunvis<br />
sakiTxi. gar<strong>da</strong>mavali zmnis<br />
subieqti I, II <strong>da</strong> III seriis<br />
zmnasTan qarTul enaSi sam<br />
brunvaSi gvxvdeba; I seriis<br />
zmnasTan is saxelobiT brunvaSi<br />
dgas, meore seriis zmnasTan<br />
moTxrobiT brunvaSia, xolo<br />
mesame seriis zmnasTan -<br />
micemiTSi. gansxvavebiT qarTu-<br />
li enisagan, osur enaSi<br />
moTxrobiTi brunva ara gvaqvs<br />
<strong>da</strong> subieqti mxolod saxelobiT<br />
brunvaSi dgas (iSviaTad<br />
naTesaobiTSi). moqmedi I seriis<br />
zmnasTanac saxelobiT brunvaSi<br />
dgas <strong>da</strong> II <strong>da</strong> III seriis<br />
zmnebTanac. osurSi bunebrivia:<br />
лёг худы kaci icinis, лёг бахудти<br />
kaci gaicina (nacvlad - kacma<br />
gaicina). <strong>osuri</strong> enis<br />
konstruqcii<strong>da</strong>n gamomdinare,<br />
bunebrivia aseTi warmoTqma:<br />
mamali yivis, mamali iyivla,<br />
mamali uyivlia.<br />
qarTul enaSiKkontaqti<br />
zmnis is formaa, romelic<br />
gviCvenebs, rom subieqturi piri<br />
moqmedebs pir<strong>da</strong>pir obieqtze<br />
uSualod an sxva piris<br />
SualobiT. amis mixedviT gvaqvs<br />
SualobiTi <strong>da</strong> uSualo<br />
kontaqti.<br />
SualobiT kontaqts aqvs<br />
Tavisi mawarmoeblebi: -in, -ev,<br />
-evin, -vin, -ebin.<br />
osur enaSi SualobiTi<br />
kontaqtis gamosaxatavad zmnis<br />
sawyisi formaa gamoyenebuli,<br />
romelsac <strong>da</strong>erTvis <strong>da</strong>mxmare<br />
zmna кёны - аразын ёй ын кёны -<br />
akeTebinebs, амёлын ёй ын кёны -<br />
akvlevinebs.<br />
im SemTxvevaSi, roca zmna<br />
ise<strong>da</strong>c meSvelzmniania, uSualo<br />
kontaqtis gamosaxatavad zog<br />
SemTxvevaSi kidev erTxel<br />
<strong>da</strong>erTvis sawyiss meSveli zmna.<br />
хёрын кёны - aWmevs, ныв ын<br />
кёны - uxatavs.<br />
хёрын ын кёнын кёны -<br />
aWmevinebs; ныв ын кёнын кёны -<br />
axatvinebs.
4<br />
aseT SemTxvevaSi gar<strong>da</strong>ma-<br />
vali zmnis subieqti (is)<br />
realurad moqmed pirs (mas),<br />
irib obieqts asrulebinebs<br />
moqmedebas.<br />
qarTul enaSi zmna gamo-<br />
xatavskuTvnileba-<strong>da</strong>niSnule- basac. Oobieqti aravisi kuTv-<br />
nileba ar aris <strong>da</strong> arc<br />
visTvismea gankuTvnili; obieqti<br />
moqmed pirs, subieqts ekuTvnis;<br />
erTi obieqti ekuTvnis meores an<br />
misTvis aris gankuTvnili. Aamis<br />
mixedviT gvaqvs sami qceva:<br />
saarviso (vaSeneb), saTaviso<br />
(viSeneb) <strong>da</strong> sasxviso (vuSeneb),<br />
anu, rac igivea, sami versia:<br />
neitraluri, sasubieqto <strong>da</strong><br />
saobieqto (a. SaniZe).Qqcevis<br />
sxva<strong>da</strong>sxva forma qarTulSi<br />
zogjer prefiqsebiT aris<br />
gadmocemuli (a-keTebs, i-Senebs,<br />
u-wers), zogjer mxolod<br />
formiT (wers).<br />
rogor gadmoicema qcevis<br />
sxva<strong>da</strong>sxva forma osur enaSi?O<br />
Oosur enaSi qcevas zmnis<br />
forma ver gadmoscems. prefiqs-<br />
sufiqsebis <strong>da</strong>rTviT, zmnis ro-<br />
melime formiT misi gadmocema<br />
SeuZlebelia. Eqcevis nebismieri<br />
formis gadmosacemad aucile-<br />
belia zmnas <strong>da</strong>vurToT Sesabami-<br />
si saxelebi an nacvalsaxelebi.<br />
man saxli aaSena - Уый хёдзар<br />
самадта (saarviso qceva - никайон<br />
архайд), man TavisTvis saxli ai-<br />
Sena Уый хёдзар самадта йёхицён<br />
(saTaviso qceva - хион архайд),<br />
man mas saxli auSena Уый<br />
кёмёндёр хёдзар самадта (sasxviso<br />
qceva - искайон архайд). erT<br />
SemTxvevaSic, meore SemTxvevaS-<br />
ic <strong>da</strong> mesame SemTxvevaSic aaSena<br />
(самадта), erTi <strong>da</strong> imave formiT<br />
aris gadmocemuli. FkuTvnile-<br />
biT-<strong>da</strong>niSnulebiTi urTierTobis<br />
gadmosacemad osur enaSi zmna<br />
ar icvlis formas, formas ic-<br />
vlis saxeli an Sesabamisad nax-<br />
mari nacvalsaxeli.<br />
bilingvuri ganaTleba, #7,<br />
QsaTaviso qcevis gadmosace-<br />
mad osurSi aucilebelia kuTv-<br />
nilebiTi nacvalsaxelebis<br />
CarTva. Aaq ramdenime SemTxvevaa<br />
cal-calke gansaxilveli:<br />
1. roca zmnis moqmedeba I<br />
pirisTvisaa gankuTvnili I piris<br />
kuTvnilebiTi nacvalsaxelia<br />
naxmari (pirveli piris piris<br />
nacvalsaxelTan erTad):<br />
ёз мёхи дасын me viparsav.<br />
saTaviso qcevis gamoxatvis<br />
dros aucilebelia zmnasTan<br />
erTad vixmaroT pirisa <strong>da</strong> kuTv-<br />
nilebiTi nacvalsaxelebi erTad.<br />
aviSene forma gadmoicema I pi-<br />
ris piris nacvalsaxeli + I pi-<br />
ris kuTvnilebiTi nacvalsaxeli<br />
+ zmna (saarviso qcevaSi):
ilingvuri ganaTleba, #7, 5<br />
me saxli avaSene CemTvis<br />
(saxli aviSene) ёз мёхицан хадзёр<br />
самёдтон.<br />
aseTive mimarTebaa sxva<br />
SemTxvevebSic.<br />
rac Seexeba sasxviso qcevas,<br />
aq Semdegnairi konstruqcia<br />
gvaqvs:<br />
1. I piris piris nacvalsax-<br />
eli + mesame piris kuTvnilebiTi<br />
nacvalsaxeli + zmna (uRlebadi<br />
forma, saarviso qceva);<br />
me misTvis saxli avaSene<br />
(saxli avuSene) ёз уыман хадзёр<br />
самадтон<br />
2. II piris piris nacvalsax-<br />
eli + mesame piris kuTvnilebiTi<br />
nacvalsaxeli + zmna;<br />
Sen misTvis saxli aaSene<br />
(saxli auSene) ды уыман хадзёр<br />
самадтай.<br />
3. III piris piris nacvalsax-<br />
eli + mesame piris kuTvnilebiTi<br />
nacvalsaxeli + zmna;<br />
man misTvis saxli aaSena<br />
(saxli auSena) уый уыман хадзёр<br />
самадтё.<br />
уый манён хадзёр самёдтё man<br />
CemTvis saxli aaSena (amiSena).<br />
уый дауён хадзёр самёдтё man<br />
SenTvis saxli aaSena (agiSena).<br />
уый уымён хадзёр самёдтё man<br />
misTvis saxli aaSena (auSena).<br />
uaryofiTi nawilakebi ar <strong>da</strong><br />
ver qarTulSi moqmedebis niua-<br />
nsobriv sxva<strong>da</strong>sxvaobas gamox-<br />
ataven. maTi <strong>da</strong>rTva zmniT aR-<br />
niSnul moqmedebas uaryofiT<br />
konteqsts aniWebs, magram erTma-<br />
neTisagan gansxvavebuls. kerZod<br />
ar nawilaki zmnasTan erTad aR-<br />
niSnavs iseT moqmedebas, rode-<br />
sac subieqts ar surs moqmedebis<br />
Sesruleba, moqmedeba misi nebe-<br />
lobis Sesabamisia: ar <strong>da</strong>vwer! ar<br />
<strong>da</strong>vxatav! ar SevWam! aseT naTq-<br />
vams kategoriulobis niuanss ar<br />
nawilaki sZens. xolo ver nawi-<br />
laki, romelic aseve uaryofiTi<br />
Sinaarsis gamomxatvelia, aseTi<br />
kategoriulobisagan <strong>da</strong>clilia,<br />
is aRniSnavs moqmedebas, romel-<br />
ic subieqtis nebelobis miuxe<strong>da</strong>-<br />
vad, SesaZlebeli araa: ver <strong>da</strong>vw-<br />
er, ver <strong>da</strong>vxatav, ver SevWam.<br />
osur enaSi uaryofiTi nawilaki<br />
нё gamoxatavs orive niuanss _<br />
kategoriulsac <strong>da</strong> SesaZleblo-<br />
bi<strong>da</strong>n gamomdinaresac.<br />
нё ныфыстон ar <strong>da</strong>vwere<br />
_kateg. niuansi;<br />
нё ныфыстон ar <strong>da</strong>miweria _<br />
neitr, niuansi;<br />
нё ныфыстон ver <strong>da</strong>vwere _<br />
SesaZlebloba. aseT SemTxve-<br />
vaSi osur enaSi mTqmeli amatebs<br />
sityvebs (ar SemeZlo), riTic is<br />
ganmartavs, rom ar SeeZlo
6<br />
<strong>da</strong>wera (sxva<strong>da</strong>sxva mizezTa<br />
gamo).<br />
osurSi <strong>da</strong>sturdeba rogorc<br />
windebuli (Разёвёрдтё, Раздзырдтё)<br />
ise ukudebulebi anu<br />
Tandebulebi (Фёсёвёрдтё, Фёсдзы-<br />
рдтё). rogorc windebuli, ise<br />
ukudebuli Tandebuls<br />
warmoadgens, romelic „<strong>da</strong>erT-<br />
vis saxelis ama Tu im brunvis<br />
formas, rom aRniSnos<br />
mdgomareoba, mimarTuleba,<br />
<strong>da</strong>niSnuleba an sxva raime<br />
<strong>da</strong>mokidebuleba <strong>da</strong>saxelebul<br />
saganTan“ (SaniZe, 1969).<br />
ukudebulebTan Se<strong>da</strong>rebiT<br />
windebulebi osurSi mxolod<br />
ramdenimea, kerZod;<br />
ёд - Tan, - ian-ad ukudebu-<br />
lebi (Tanamedrove qarTulSi<br />
Tandebuli prefiqsad iSviaTia.<br />
specialur literaturaSi<br />
ukudebuls, Cveulebriv, Tande-<br />
buls uwodeben). M<br />
ёд-гёрзтё - iaraRianad; ёд-<br />
дзаума - nivTebianad<br />
windebuli ёд mxolod<br />
arsebiT saxelebs <strong>da</strong>erTvis <strong>da</strong><br />
isic mxolod saxelobiT<br />
brunvaSi. <strong>da</strong>uSvebelia masa <strong>da</strong><br />
saxels Soris sxva sityvis<br />
CarTva (axvlediani, 1968, 296).<br />
windebuli ёд osurSi<br />
cnobilia, rogorc araproduq-<br />
tiuli windebuli, xolo ёнё -<br />
rogorc produqtiuli (5. 48).<br />
aqve un<strong>da</strong> SevniSnoT, rom<br />
sufiqsebs -ian, -osan, -ovan, -ier,<br />
romlebic qonebis saxelebis<br />
mawarmoebeli sufiqsebia qar-<br />
TulSi, osurSi Seesatyviseba<br />
sufiqsi -джын; Sdr.: дур-джын -<br />
qviani; фыд-джын - xorciani.<br />
ёнё - u - o; u; ёнё-зёнёг - u-<br />
Svil-o; ёнё-мат - u-<strong>da</strong>rd-o<br />
(u<strong>da</strong>rdeli).<br />
windebuli ёнё saxelebTan<br />
saxelobiT brunvaSi dgas (es<br />
windebuli mniSvnelobiT axlos<br />
aris qarTul calke mdgom<br />
TandebulTan - gareSe):<br />
gansxvavebiT ёд windebu-<br />
lisagan, ёнё windebulsa <strong>da</strong><br />
masTan Tanmxleb sityvas Soris<br />
zogjer SeiZleba idges<br />
msazRvreli, maT Soris<br />
nacvalsaxelic. (abaevi, 1970, 296).<br />
aqve un<strong>da</strong> SevniSnoT, rom<br />
osurSi ёнё windebuls zogjer<br />
enacvleba misi Semoklebuli<br />
varianti ё, rac imave mniSvne-<br />
lobiT ixmareba (aRniSnavs<br />
uyoloba-uqonlobas) (abaevi,<br />
1970, 678). ё-дзар - u-saxlkar-o; ё-<br />
дых - u-Ron-o.<br />
bilingvuri ganaTleba, #7,<br />
gar<strong>da</strong> amisa, <strong>osuri</strong> enis<br />
zogi mkvlevari gamoyofs mesame<br />
windebulsac фёйнё, romelic
ilingvuri ganaTleba, #7, 7<br />
raodenobis semantikas<br />
gamoxatavs (medoiTi, 2003, 235).<br />
windebuli фёйнё (mniSvnelobiT<br />
uaxlovdeba - TiTo an erTi....<br />
(erTi xuTi, erTi oci, erTi sami<br />
vaSli momca) umetesad<br />
saxelobiT brunvaSi dgas, Tumca<br />
sxva brunvebSic gvxvdeba.<br />
erTmarcvliani Tandebulebi<br />
_ viT, _ Tan, _ ze _Si, - Tvis _<br />
gan (<strong>da</strong>n) qarTulSi saxelTan<br />
aris Serwymuli. aseTi saxis<br />
Tandebulebi osur enas ara aqvs.<br />
am TandebulTa funqcias osurSi<br />
garkveuli brunvis niSnebi<br />
asruleben (<strong>da</strong> ara Tandebulebi).<br />
Sdr.: хадзёрау - saxliviT;<br />
хадзёрёй -saxli<strong>da</strong>n.<br />
- Ggan Tandebuliani (naT.<br />
amxanagisa - gan) <strong>da</strong> -<strong>da</strong>n/i<strong>da</strong>n<br />
Tandebulian (moqm. wyaro<strong>da</strong>n;<br />
sofli-<strong>da</strong>n) saxelebs qarTulSi<br />
erTmaneTisagan gansxvavebuli<br />
kiTxvebi <strong>da</strong>esmiT: visgan? sai<strong>da</strong>n?<br />
orive es saxeoba osurSi<br />
naTesaobiTi brunvis erTi<br />
formiT aris gadmocemuli.<br />
Aaris piriqiTac, roca<br />
<strong>qarTuli</strong>s erT Tandebuls<br />
osurSi ori Sesatyvisi aqvs.<br />
mag.: sofelSi wavedi -<br />
хъаутам ацыдтан, sxva formaa _<br />
sofelSi var - хъёуты дён<br />
sofelSi var), -Si Tandebulia<br />
gamoyenebuli qarTulSi sta-<br />
tikis drosac <strong>da</strong> dinamikis<br />
drosac. osurSi es formebi<br />
aSkarad gansxvavebuli brunvis<br />
formebiT gadmoicema. хъаутам -<br />
sofelSi mivdivar; хъёуты -<br />
sofelSi var<br />
rusuli: В школе (находится)<br />
В школу (ходит)<br />
safiqrebelia, rom osurSi,<br />
misi ganviTarebis adreul sa-<br />
fexurze dRevandelTan Se<strong>da</strong>re-<br />
biT ufro meti Tandebuli un<strong>da</strong><br />
yofiliyo. Aam varauds a<strong>da</strong>stu-<br />
rebs <strong>osuri</strong> enis digorul di-<br />
aleqtSi SemorCenili zogierTi<br />
forma, romelTa nawili sali-<br />
teraturo enaSic aris <strong>da</strong>mkvi-<br />
drebuli. aseTad gvesaxeba, ma-<br />
galiTad:<br />
Раз-дарён (winsafari); дёл-<br />
базыр (frTebs qveS); дёл-барад<br />
(<strong>da</strong>mokidebuleba); уёл-арв (zeca).<br />
rogorc vnaxeT, <strong>qarTuli</strong><br />
zogierTi Tandebulis funqcias<br />
osurSi windebuli <strong>da</strong> Tandebu-<br />
li asrulebs. zog SemTxvevaSi<br />
<strong>qarTuli</strong> Tandebuliani forma<br />
osurSi brunvis niSniT aris<br />
gadmocemuli. aseve gasaTvalis-<br />
winebelia, rom osur enaSi zmna<br />
ver gamoxatavs kuTvnilebiT-<br />
<strong>da</strong>niSnulebiT urTierTobas sxva<br />
metyvelebis nawilebis <strong>da</strong>uxma-<br />
reblad. Ees gansakuTrebiT<br />
TvalSisacemia qarTulTan mi
8<br />
marTebaSi, sa<strong>da</strong>c zmna am for-<br />
mebs umetes SemTxvevaSi saTana-<br />
do niSnebiT gadmoscems. Oosu-<br />
ri<strong>da</strong>n qarTul enaze Targmnis<br />
dros saWiroa aseTi formebi<br />
gadmoices Sesabamisi qcevis<br />
formiT (saxli aviSene <strong>da</strong> ara<br />
saxli aviSene CemTvis).<br />
amrigad, bilingvuri swavle-<br />
bis dros aucilebelia (Sesas-<br />
wavli <strong>enebis</strong>) Se<strong>da</strong>rebiTi grama-<br />
tikis aucileblad gasaTvalis-<br />
winebeli kursis Seswavla, Se-<br />
saswavl enaTa fonetikuri, mor-<br />
fologiuri, sintaqsuri Tu sxva<br />
saxis Taviseburebebis gacnoba,<br />
rac msmenelebs, am enaTa Ses-<br />
wavlis msurvelebs di<strong>da</strong>d <strong>da</strong>ex-<br />
mareba <strong>enebis</strong> warmatebulad<br />
<strong>da</strong>uflebaSi.<br />
gamoyenebuli literatura:<br />
SaniZe, 1969 - a. SaniZe, <strong>qarTuli</strong> enis gramatika, t. I. Tb., 1969.<br />
axvlediani, 1968 - Грамматика осетинского языка, т. I, под редакцией проф. Г.С.<br />
Ахвледиани, Орджоникидзе, 1968.<br />
abaevi, 1970 - В. Абаев, Краткий грамматический очерк осетинского языка в книге<br />
Осетинско-русский словарь, Орджоникидзе, 1970.<br />
mSobliuri literatura, 1974 - Мадёлон литературё, Цхинвал, 1974.<br />
gabaraevi, 1987 - Габараев Н. Я. Ирон ёвзаг, ахуыргёнён чиныг 5-6 кълёстён,<br />
Цхинвал, 1987.<br />
TaxazTi, 1991 - Тахъазты Т., Ирон Ёвзаг, Дзёуджыхъёу, 1991.<br />
bilingvuri ganaTleba, #7,<br />
medoiTi, 2003 - Медойты Б. Г., Нырыккон ирон ёвзаг морфологи, Цхинвал, 2003.
ilingvuri ganaTleba, #7, 9<br />
Naira bepievi<br />
Tbilisi State University<br />
Comparative Grammar in discourse of bilingual learning<br />
(on the example of Georgian and Ossetian languages)<br />
ABSTRACT<br />
Ossetian language belongs to Indo-European languages, more specifically to the Iranian<br />
group of languages. Georgian language is a part of the Caucasian language group. There is<br />
absolutely necessary to take into account the patterns of structural and linguistic character of<br />
each language as well as phonetic, morphological and syntax particularities while doing comparative<br />
analysis.<br />
Worth mentioning is that the Georgia verb has a variety forms and possibilities of expression.<br />
It is known that the Georgian verb is characterized with multi-expressional expression<br />
and at the same time plays a coordinating role in the sentence. This is not true to other<br />
languages where verb can’t express all the patterns that Georgian verb does. (Person ascertaining,<br />
contact, ect.)<br />
The essential in bilingual learning is to consider an importance of teaching of verb particularities.<br />
Moreover, is necessary to accept an importance of the noun and other grammar<br />
parts. Accordingly, there is very important to incorporate learning of comparative grammar<br />
into the language course that makes the language acquiring process successful.
10<br />
Tamar gogolaZe<br />
marika SerazadiSvili<br />
goris saswavlo universiteti<br />
<strong>qarTuli</strong>s, rogorc meore enis swavlebis<br />
praqtikuli gamocdilebi<strong>da</strong>n<br />
abstraqti<br />
saxelmwifo enis swavlebis sakiTxebi erTgvarovani eTnosiT<br />
<strong>da</strong>saxlebuli saxelmwifoebisaTvis friad gansxvavdeba iseTi<br />
qveynebis saganmanaTleblo politikisagan, sa<strong>da</strong>c ZiriTadi<br />
mosaxleobis gverdiT gvxvdeba sxva<strong>da</strong>sxva eTnikuri jgufebi,<br />
romelTac gaaCniaT sakuTari ena, kultura, tradicia. sabWoTa<br />
kavSiris SemadgenlobaSi Sesuli saqarTvelosaTvis am problemam<br />
gansakuTrebuli simwvaviT iCina Tavi, ramac ganapiroba kidec<br />
rogorc qarTvelisaTvis, ise Cvens qveyanaSi mcxovrebi sxva<strong>da</strong>sxva<br />
eTnikuri umciresobisaTvis rusuli asimilatoruli<br />
saganmanaTleblo politikis gatarebac.<br />
1990-1991 wlebi<strong>da</strong>n Tavisufali saqarTvelos saxelmwifo politikis<br />
wyalobiT Camoyalib<strong>da</strong> <strong>qarTuli</strong> enis wre goris samusiko<br />
saswavlebelTan araqarTulenovani mosaxleobisaTvis, romelmac erT<br />
wels iarseba <strong>da</strong> saintereso Sedegebi Tu praqtikuli gamocdileba<br />
mogvca.<br />
2010-2011 saswavlo wli<strong>da</strong>n CaverTeT <strong>qarTuli</strong>s, rogorc meore enis<br />
swavlebis procesSi, ris praqtikuli momentebis warmodgenac vcadeT<br />
winamdebare naSromSi.<br />
saxelmwifo enis swavlebis<br />
sakiTxebi erTgvarovani eTnosiT<br />
<strong>da</strong>saxlebuli saxelmwifoebi-<br />
saTvis friad gansxvavdeba iseTi<br />
qveynebis saganmanaTleblo po-<br />
litikisagan, sa<strong>da</strong>c ZiriTadi<br />
bilingvuri ganaTleba, #7,<br />
mosaxleobis gverdiT gvxvdeba<br />
sxva<strong>da</strong>sxva eTnikuri jgufebi,<br />
romelTac gaaCniaT sakuTari<br />
ena, kultura, tradicia. es<br />
problema saqarTvelosaTvis<br />
saukuneTa ganmavlobaSi iyo
ilingvuri ganaTleba, #7, 11<br />
aqtualuri. igi xSirad iyo<br />
<strong>da</strong>mokidebuli mezobeli qvey-<br />
nebis gavlena-batonobasa Tu<br />
mikerZoebulobaze <strong>da</strong> loia-<br />
lobas iCen<strong>da</strong> mis teritoriaze<br />
mcxovrebi eTnikuri jgufebis,<br />
calkeuli ojaxebisa Tu<br />
pirovnebebis mimarT. magaliTad,<br />
sparseli an Turqi mkvid-<br />
rdebo<strong>da</strong> saqarTvelos terito-<br />
riaze <strong>da</strong> ,,iolad gadio<strong>da</strong>”<br />
(xSirad mTeli cxovrebis<br />
manZilze) ramdenime sityvis an<br />
komunikaciisaTvis aucilebeli<br />
profesiuli Tu sxva leqsikis,<br />
<strong>da</strong>maxinjebuli frazebis, gamo-<br />
Tqmebis wyalobiT. dominanti<br />
<strong>qarTuli</strong>s, rogorc saxelmwifo<br />
enisa, <strong>da</strong>kavSirebuli iyo mis<br />
sarwmunoebriobasTan, ramdena-<br />
<strong>da</strong>c qarTul eklesiaSi wirva-<br />
locva qarTul enaze srul-<br />
debo<strong>da</strong>: ,,qarTlad friadi<br />
queyanaჲ aRiracxebis, romelsaca<br />
Sina <strong>qarTuli</strong>Ta eniTa Jami<br />
Seiwirvis <strong>da</strong> locvaჲ yoveli<br />
aResrulebis, xolo „kჳrie-<br />
lჱsoni“ berZnulad iTqumis“<br />
(merCule, 1999, 162). amavdroulad<br />
TviT qarTveli, ZiriTa<strong>da</strong>d,<br />
ramdenime enas flob<strong>da</strong> <strong>qarTuli</strong><br />
enis gar<strong>da</strong>, vidre XIX<br />
saukunemde (magaliTisaTvis:<br />
poeti, generali aleqsandre<br />
WavWavaZe flob<strong>da</strong> Turqul,<br />
sparsul, rusul, frangul<br />
enebs). ase rom, saxelmwifo enad<br />
<strong>qarTuli</strong> enis gamoyeneba ar<br />
qmni<strong>da</strong> problemas Cvens qveyanaSi,<br />
vidre XIX saukunemde, anu<br />
<strong>da</strong>moukideblobis <strong>da</strong>kargvamde,<br />
roca imperiis asimilatoruli<br />
,,enobrivi politikis wyalobiT“<br />
qveyana Tavisi eTnikuri<br />
umciresobis warmomadgenlebTan<br />
erTad iZulebuli gax<strong>da</strong> ecno<br />
mesame enis (rusuli enis)<br />
dominanti jer instituciona-<br />
lur, Semdgom ki saganmanaT-<br />
leblo donezec.<br />
es procesi ufro gar-<br />
Tul<strong>da</strong> e.w. ,,sabWour epoqaSi“,<br />
rodesac yvela eTnikuri jgufis<br />
an erovnebis nebismieri<br />
moqalaqisaTvis <strong>qarTuli</strong> enis<br />
Seswavla samenovnebas gulis-<br />
xmob<strong>da</strong> (mSobliurisa <strong>da</strong><br />
rusulis gar<strong>da</strong>). aqac wlobiT<br />
grZeldebo<strong>da</strong> <strong>da</strong>Svebuli Secdo-<br />
mebis gameoreba-ganmtkiceba: ara-<br />
qarTulenovani pirebi saxl-<br />
debodnen, iwyebdnen muSaobas,<br />
qmnidnen ojaxebs, mravl-<br />
debodnen <strong>da</strong> swored ,,enis<br />
barieris“ wyalobiT uaxlov-<br />
debodnen qarTul samyaros,<br />
qarTul yofasa <strong>da</strong> kulturas.<br />
araiSviaTad es procesi iReb<strong>da</strong><br />
agresiul xasiaTsac. araqarTu-<br />
lenovani mosaxleoba brazs,<br />
guliswyromas, sixaruls gamo
12<br />
xatav<strong>da</strong> ZiriTa<strong>da</strong>d rusul enaze,<br />
rac, misi azriT, gasagebi iyo am<br />
enis mcodne qarTvelisTvisac. es<br />
procesi ki, TavisTavad, qarTul<br />
samyarosTan gaucxoebis para-<br />
lelurad, iwvev<strong>da</strong> gaucxoebas<br />
sakuTar mSobliur enasa <strong>da</strong><br />
kulturasTan, nebismieri martivi<br />
teqsti (afiSa, gancxadeba)<br />
qarTul enaze maTTvis iyo ucxo<br />
<strong>da</strong> gaugebari.<br />
,,sabWour epoqaSi“ <strong>qarTuli</strong><br />
enisa <strong>da</strong> literaturis swavleba<br />
rusulenovan skolaSi mimdi-<br />
nareob<strong>da</strong> calmxrivad, stiqi-<br />
urad, ZiriTa<strong>da</strong>d enasTan<br />
<strong>da</strong>qvemdebarebaSi, enis swavle-<br />
bis Se<strong>da</strong>rebiT Tanmimdevru-<br />
lobis paralelurad; teqste-<br />
bisa <strong>da</strong>, kerZod, mxatvruli<br />
teqstebis SerCeva xdebo<strong>da</strong><br />
naklebad mizanmimarTulad,<br />
xSirad usistemod, qarTul<br />
zogadsaganmanaTleblo sko-<br />
lebSi mSobliuri literaturis<br />
programebis xelovnuri parale-<br />
lizaciiT. <strong>qarTuli</strong> teqstis<br />
Seswavlis miRma rCebo<strong>da</strong> misi<br />
mxatvruli Tu ideuri Rire-<br />
buleba (an piriqiT, ikveTebo<strong>da</strong><br />
mxolod ideuri), enis, eris<br />
tradicia.<br />
aRniSnuli procesi Se<strong>da</strong>-<br />
rebiT sistemur iers iRebs<br />
<strong>da</strong>moukidebeli saqarTvelos<br />
araqarTulenovan sajaro<br />
bilingvuri ganaTleba, #7,<br />
skolebSi, gansakuTrebiT am<br />
bolo wlebSi, saskolo<br />
reformis periodSi. magram aqac<br />
igi kvlav ufro xSirad rusuli<br />
enisa <strong>da</strong> literaturis<br />
,,meSveobiT“ midis sxva<strong>da</strong>sxva<br />
erovnebis a<strong>da</strong>mianebamde, saqar-<br />
Tvelos, iq mcxovrebi<br />
araqarTulenovani erovnebebis<br />
tradiciis, eTnikuri realobis<br />
Semecnebis gareSe, rac<br />
gansakuTrebiT rTulia saSua-<br />
loganaTlebamiRebulisxva- <strong>da</strong>sxva eris a<strong>da</strong>mianTa nor-<br />
maluri cxovrebis, <strong>da</strong>saqmebis<br />
Tu ubralod, integraciisaTvis.<br />
swored XX saukunis 90-ian<br />
wlebSi (1990-1991 w.w.) goris<br />
imdroindeli gamgeblis, omar<br />
CubiniZis iniciativiT, goris<br />
samusiko saswavleblis direq-<br />
torTan, sando kaWaravasTan<br />
SeTanxmebiT, ga<strong>da</strong>wy<strong>da</strong> Camogve-<br />
yalibebina <strong>qarTuli</strong> enis<br />
Semswavleli wre. aq ukve<br />
saxelmwifoebrivi politiki<strong>da</strong>n<br />
gamomdinare, cxadi <strong>da</strong> auci-<br />
lebeli gax<strong>da</strong> qarTul enaze<br />
wera-kiTxvis codnis miReba<br />
saqarTveloSi mcxovreb <strong>da</strong><br />
sxva<strong>da</strong>sxva <strong>da</strong>wesebulebebSi<br />
rusul enaze momuSave<br />
pirebisaTvis. amitom gakeT<strong>da</strong><br />
gancxadeba, romlis Tanaxma<strong>da</strong>c<br />
viwvevdiT samecadinod kviraSi<br />
orjer yvela asakisa <strong>da</strong>
ilingvuri ganaTleba, #7, 13<br />
profesiis <strong>qarTuli</strong> enis<br />
SeswavliT <strong>da</strong>interesebul<br />
pirebs. Seikriba 20-mde<br />
sxva<strong>da</strong>sxva asakis, profesiis<br />
a<strong>da</strong>miani, maT Soris, erTi<br />
ojaxis ramdenime wevri (de<strong>da</strong>,<br />
Svili, SviliSvili), romlebic<br />
didi <strong>da</strong>interesebiT moekidnen<br />
swavlis process. wera-kiTxvis<br />
swavlebis paralelurad mimdi-<br />
nareob<strong>da</strong> saubrebi qarTul<br />
kulturaze, saqarTvelos isto-<br />
riis mniSvnelovan epizodebze,<br />
qarTul literaturaze. wera-<br />
kiTxvis Seswavlis Semdeg<br />
<strong>da</strong>viwyeT aRweriT <strong>da</strong> TxrobiT<br />
teqstebze muSaoba. gansakuT-<br />
rebiT Sedegiani iyo aRweriTi<br />
tipis teqstebi <strong>da</strong> an<strong>da</strong>za-<br />
aforizmebi. aq pirvelad<br />
<strong>da</strong>inaxes msmenelebma wlobiT<br />
maTTvis sruliad ucnobi eris<br />
sibrZne, silamazisa <strong>da</strong><br />
Sromisadmi <strong>da</strong>mokidebuleba.<br />
msgavsi kursebi gaixsna <strong>da</strong> ori<br />
wlis ganmavlobaSi funqcioni-<br />
reb<strong>da</strong> im droisaTvis gorSi<br />
mravalerovani koleqtiviT<br />
cnobil bambeulis sawarmoo<br />
gaerTianebaSi. ori wlis Semdeg<br />
kursebis muSaoba Sewy<strong>da</strong><br />
qveyanaSi mimdinare politikuri<br />
movl<strong>enebis</strong> gamo.<br />
wlebis ganmavlobaSi aR-<br />
niSnul problemebze, kerZod,<br />
bilingvizmis <strong>da</strong>, saerTod,<br />
saganmanaTleblo politikis<br />
sakiTxebze fiqrs, msjelobas,<br />
ucxouri gamocdilebis gacnoba-<br />
gaziarebas mohyva kidec 2008<br />
wlis dekemberSi ,,samoqalaqo<br />
integraciisa <strong>da</strong> erovnebaT-<br />
Sorisi urTierTobis centrisa“<br />
<strong>da</strong> Tsu humanitarul mecnie-<br />
rebaTa fakultetis mier<br />
organizebuli pirveli samec-<br />
niero konferencia, romlis<br />
masalebSic mkafiod ganisazR-<br />
vra saxelmwifo enis swavlebis<br />
sakiTxebi saqarTvelos<br />
saganmanaTleblo sivrceSi.<br />
,,enobrivi politika qveynis<br />
politikis umniSvnelovanesi<br />
sakiTxia. xSir SemTxvevaSi<br />
qveynis enobrivi politika<br />
pir<strong>da</strong>piraa mibmuli qveynis<br />
ekonomikur politikasTan <strong>da</strong><br />
ekonomikuri politikis konteq-<br />
sti<strong>da</strong>n gamomdinareobs. saqarT-<br />
velos realobaSic enobrivi<br />
politika erT-erTi umniSvne-<br />
lovanesia qveynis strategiuli<br />
ganviTarebisaTvis <strong>da</strong>, Sesabami-<br />
sad, kompleqsur <strong>da</strong> erTian<br />
midgomas moiTxovs“, _ naTqvamia<br />
erT-erTi moxs<strong>enebis</strong> SesavalSi<br />
(gabunia, 2008, gv. 3). am masalebSi<br />
mkveTrad warmoCn<strong>da</strong> multilin-<br />
gvuri ganaTlebis (romelic<br />
saqarTvelos ganaTlebis<br />
reformis Semadgenel nawilad<br />
iqca) <strong>da</strong>sawyebad aucilebeli
14<br />
samnawiliani konteqsti: 1.<br />
politikuri, 2. sakanonmdeblo, 3.<br />
Teoriuli. ganisazRvra<br />
multilingvuri ganaTlebis<br />
politikis ZiriTadi maxasi-<br />
aTeblebic (gansaxleba <strong>da</strong><br />
demografiuli mdgomareoba,<br />
sabWoTa memkvidreoba <strong>da</strong><br />
sabWoTa kavSiris ngreva,<br />
saganmanaTleblo reforma). aqve<br />
xazgasmiT aRiniSna, rom,<br />
rogorc Cans, <strong>qarTuli</strong>s,<br />
rogorc meore enis problemis<br />
mosagvareblad ,,ufro strate-<br />
giuli RonisZiebebia gasata-<br />
rebeli, raTa eTnikuri umci-<br />
resobebis moswavleebs mieceT<br />
ganaTlebis Tanabari SesaZleb-<br />
loba umravlesobasTan mimar-<br />
TebiT“ (gabunia, 2008, gv. 5). am<br />
SemTxvevaSi ZiriTad sakiTxad<br />
iqca is, rom multilingvuri<br />
ganaTleba, an zogierTi sagnis<br />
<strong>qarTuli</strong> enis saSualebiT<br />
swavleba iqces am situaciaSi<br />
problemis ga<strong>da</strong>wyvetis op-<br />
timalur gzad.<br />
sakanonmdeblo konteqsti-<br />
<strong>da</strong>n gamomdinare, ,,saqarTvelos<br />
kanonmdebloba calsaxad usvams<br />
xazs saxelmwifo enis<br />
mniSvnelobas saxelmwifo<br />
administrirebis sferoebSi <strong>da</strong>,<br />
amasTanave, qmnis garantiebs<br />
eTnikuri umciresobebis ufle-<br />
bebis <strong>da</strong>sacavad, maT Soris<br />
mSobliur enaze ganaTlebis<br />
miRebis ufleba (gabunia, 2008, gv.<br />
6).<br />
aRniSnul konferenciaze<br />
gamoikveTa eTnikuri umcire-<br />
sobebis umaRles saswavlebelSi<br />
Caricxvis SesaZleblobebis<br />
gaumjobesebis gzebi<strong>da</strong>n mniSv-<br />
nelovanic: ,,<strong>qarTuli</strong>sa <strong>da</strong> ucxo<br />
enis testis <strong>da</strong>msaxurebaze (Marit)<br />
<strong>da</strong>fuZnebuli sistemis Sesaqm-<br />
nelad upriani iqneba abi-<br />
turientebis Caricxva umaRles<br />
saswavlebelSi mxolod unarebis<br />
testze <strong>da</strong>yrdnobiT moxdes“<br />
(tabataZe, 2008, gv. 19), xolo<br />
Semdgom ki saxelmwifo enis,<br />
rogorc meore enis swavlebis<br />
ganxorcielebac.<br />
bilingvuri ganaTleba, #7,<br />
bunebrivia, aq didi<br />
mniSvneloba eniWeba evropis<br />
sabWoSi SemuSavebuli stan<strong>da</strong>r-<br />
tebisa Tu rekomen<strong>da</strong>ciebis<br />
gamoyenebasac, romlis ZiriTadi<br />
proeqtia ,,evropuli enobrivi<br />
portfolio. am proeqtis<br />
koordinatoris, marika oZelis<br />
gancxadebiT, 2001 wli<strong>da</strong>n iwyeba<br />
evrosabWos mier aRniSnuli<br />
proeqtis meore etapi<br />
postsabWour sivrceSi. enobrivi<br />
pasportiT gansazRvrulia<br />
kriteriumebi: audireba, wakiTxva,<br />
dialogi, monologi, wera <strong>da</strong><br />
doneebi. momzad<strong>da</strong> <strong>da</strong> gamoica<br />
evrosabWos aTi mniSvnelovani
ilingvuri ganaTleba, #7, 15<br />
dokumentic. konferenciis<br />
masalebSi ganisazRvra meore<br />
enis swavlebis Teoriuli<br />
aspeqtebi. amas mohyva 2010<br />
wli<strong>da</strong>n proeqtis - ,,<strong>qarTuli</strong>s,<br />
rogorc meore enis swavlebis“<br />
treningebi <strong>da</strong> sakiTxavebis<br />
(Readers) gamocema.<br />
Cven vacnobierebT, rom<br />
meore ena un<strong>da</strong> gaxdes<br />
instrumenti, romelic students<br />
saSualebas miscems eziaros sxva<br />
kulturas, gansazRvros misTvis<br />
<strong>da</strong>maxasiaTebeli niSnebi <strong>da</strong><br />
SeiTvisos qcevis tipi,<br />
<strong>da</strong>maxasiaTebeli am kulturis<br />
warmomadgenelTaTvis. mxolod<br />
ase Tu SeiZleba gaxdes<br />
studenti kulturaTSorisi<br />
dialogis srulfasovani wevri.<br />
cnobilia, rom enas zogi iolad<br />
swavlobs, zogi - Znelad.<br />
swavlebis procesSi pe<strong>da</strong>gogi<br />
eZebs iseT gzebs, romelTa<br />
meSveobiTac enis swavleba iqneba<br />
efeqturi <strong>da</strong> sasargeblo.<br />
,,enisadmi siyvaruls ver<br />
aswavli, siyvaruli SeiZleba<br />
mxolod aRZra, magram amisaTvis<br />
saWiroa enisadmi siyvarulis<br />
aRZvris meTodebis codna“<br />
(SCukini, 1990, gv. 7).<br />
enis swavlebis ZiriTadi<br />
meTodebi pirobiTad or did<br />
jgufad erTiandeba - esaa<br />
komunikaciis procesSi intui-<br />
ciuri aTviseba (sakomunikacio<br />
meTodebi), an enaSi arsebuli<br />
wesebis, leqsikuri <strong>da</strong><br />
gramatikuli wyobis Segnebuli<br />
aTviseba (tradiciuli meTodi).<br />
arsebobs ki universaluri<br />
meTodi? universaluri meTodi<br />
ar arsebobs. isic un<strong>da</strong><br />
gaviTvaliswinoT, rom arc erTi<br />
meTodi ar iZleva pir<strong>da</strong>pir<br />
Sedegs. nebismieri meTodis<br />
gamoyeneba jer garkveuli<br />
saswavlo qmedebis stimulirebas<br />
iwvevs, mxolod amis Semdeg<br />
rogorc Sedegs, viRebT<br />
Sesabamis codnas.<br />
<strong>qarTuli</strong>s, rogorc meore<br />
enis swavlebisas amosavalia<br />
studenti, rogorc saswavlo<br />
procesis (qmedebis) subieqti <strong>da</strong><br />
rogorc kulturaTSorisi<br />
dialogis subieqti, Tavisi<br />
individualuri xedviT, motive-<br />
biT, emociebiT, interesebiT <strong>da</strong><br />
moTxovnilebebiT.<br />
2010-2011 saswavlo wli<strong>da</strong>n<br />
miviReT pirveli somxurenovani<br />
studenti. vinai<strong>da</strong>n muSaoba<br />
gvixdebo<strong>da</strong> erT studentTan,<br />
praqtikulad Tavi<strong>da</strong>nve<br />
gamoiricxa jgufuri muSaobis<br />
<strong>da</strong> roluri TamaSebis meTodebi.<br />
amitom Cven vcadeT gamog-<br />
veyenebina tradiciuli meTo-<br />
dologiis elementebis (marti-<br />
vi<strong>da</strong>n rTulisaken, advilad
16<br />
gasagebi<strong>da</strong>n - Zneladgasagebi-<br />
saken) paralelurad inter-<br />
aqtiur-komunikaciurimeTodo- logia, romelic warmogvidgeba<br />
formaluri akademiuri swavlis<br />
saxiT. swavlebis pirvel<br />
etapze, bunebrivia, xdebo<strong>da</strong><br />
sabazo komunikaciuri unarebis<br />
ganviTareba, isic aratradi-<br />
ciuli instruqtaJiT. es metad<br />
Zneli aRmoCn<strong>da</strong>, ramdena<strong>da</strong>c<br />
studenti ar flob<strong>da</strong> TiTqmis<br />
arc erT enas (mcire<br />
sakomunikacio leqsikis gar<strong>da</strong>),<br />
gar<strong>da</strong> mSobliurisa, Tumca<br />
ico<strong>da</strong> anbani. aq gansa-<br />
kuTrebuli <strong>da</strong>xmareba gagviwia<br />
Cveni universitetis socialur<br />
mecnierebaTa, biznesisa <strong>da</strong><br />
samarTalmcodneobis fakul-<br />
tetis studentma, romelic ori<br />
wlis win Cairicxa goris<br />
universitetSi <strong>da</strong> <strong>da</strong>mouki-<br />
deblad SeZlo <strong>qarTuli</strong> enis<br />
Seswavla <strong>da</strong> romelTan erTa<strong>da</strong>c<br />
cxovrobs Cveni axladCaricxuli<br />
studeti. axladCaricxul<br />
somxurenovan students, piro-<br />
biTad, vuwodebT X, xolo<br />
<strong>da</strong>moukideblad Semswavlel<br />
students - Y. es ori studenti<br />
sxva<strong>da</strong>sxva raioni<strong>da</strong>n iyo - erTi<br />
ninowmindi<strong>da</strong>n, meore -<br />
axalqalaqi<strong>da</strong>n. miuxe<strong>da</strong>vad<br />
amisa, maTTan muSaoba guli-<br />
sxmob<strong>da</strong> umciresi sakomunikacio<br />
bilingvuri ganaTleba, #7,<br />
bazisis mqone<strong>da</strong>n (savaraudod<br />
A1) sakmao donis (savaraudod<br />
B2) studentTan muSaobas, rac,<br />
erTi mxriv, emsaxurebo<strong>da</strong><br />
<strong>da</strong>xmarebas X-isaTvis, meore<br />
mxriv, Y-isaTvis axali<br />
leqsikuri maragis, frazeolo-<br />
gizmebis <strong>da</strong> sakomunikacio<br />
unarebis ganviTarebas. leqciis<br />
gareSe saubrebSi gamoikveTa Y-<br />
is ZiriTadi miznebi <strong>da</strong><br />
amocanebi <strong>qarTuli</strong>s, rogorc<br />
meore enis SeswavlasTan<br />
<strong>da</strong>kavSirebiT. man Caricxvis<br />
Semdegve gaiara mosamzadebeli<br />
kursi Tsu-Si, Semdgom moxv<strong>da</strong><br />
sruliad ucxoenovan garemoSi<br />
<strong>da</strong>, sakuTari SesaZleblobebi<strong>da</strong>n<br />
gamomdinare, <strong>da</strong>iwyo enis gageba -<br />
Seswavla. misTvis cxadi iyo,<br />
rom Tu ar Seiswavli<strong>da</strong><br />
saxelmwifo enas, misi<br />
megobrebis <strong>da</strong> mezoblebis<br />
msgavsad, mouxdebo<strong>da</strong> somxeTis<br />
respublikaSi gamgzavreba umaR-<br />
lesi ganaTlebis misaRebad,<br />
iqi<strong>da</strong>n <strong>da</strong>brunebuls ki gauWir-<br />
debo<strong>da</strong> integracia <strong>da</strong> sam-<br />
saxuris moZieba <strong>qarTuli</strong><br />
saxelmwifoebriobis farglebSi.<br />
amavdroulad, is ver SeZleb<strong>da</strong>,<br />
ojaxis finansuri SesaZleb-<br />
lobi<strong>da</strong>n gamomdinare, sxva<br />
saxelmwifoSi swavlas. swored<br />
aman ganapiroba misi swrafva _<br />
Seiswavlos <strong>qarTuli</strong> ena, rom
ilingvuri ganaTleba, #7, 17<br />
SeZlos aramarto profesiis<br />
<strong>da</strong>ufleba, aramed swori<br />
integracia sakuTar sacxov-<br />
rebel adgilas an, saWiroebis<br />
SemTxvevaSi, saqarTvelos nebis-<br />
mier kuTxeSi.<br />
X-isaTvis igive problemebi<br />
idga, mxolod naklebi sibejiTe<br />
<strong>da</strong> enobrivi defeqtebi<br />
(sovmatizmi) xels uSli<strong>da</strong> enis<br />
<strong>da</strong>uflebaSi. muSaoba masTan iyo<br />
rTuli, radganac Cven,<br />
pe<strong>da</strong>gogebi, ar vflobdiT mis<br />
mSobliur enas <strong>da</strong>, bunebrivia,<br />
sawyis etapze gviWir<strong>da</strong> misTvis<br />
axsna Tun<strong>da</strong>c martivi<br />
komunikaciis an sakiTxavis<br />
doneze. mosmenis swavlebis<br />
procesSi Cvenma studentma<br />
SeiTvisa leqsika <strong>da</strong> SeZlo<br />
martivi komunikaciebis ganxor-<br />
cieleba ucxo garemoSi.<br />
swavlebisas gamoyenebuli iqna<br />
,,skafoldingis“ elementebi <strong>da</strong><br />
iseTi strategiebi, rogoric iyo<br />
kiTxvis <strong>da</strong>sma, Sexseneba,<br />
ilustrireba <strong>da</strong> iseTi vizu-<br />
aluri resursebi, rogoricaa<br />
TvalsaCinoeba, Jestikulacia,<br />
kontroli azris gagebaze,<br />
perifrazireba. aman uzrunvelyo<br />
studentis uwyveti <strong>da</strong> aqtiuri<br />
CarTva saswavlo procesebSi.<br />
aseve gamoyenebuli iqna sruli<br />
fizikuri reaqciis meTodi<br />
(ZiriTa<strong>da</strong>d ,,Senatani“, dumilis<br />
periodi“, gramatikaze koncen-<br />
trirebis nacvlad relevantur<br />
Sinaarsze <strong>da</strong>yrdnoba <strong>da</strong> sxv.).<br />
aRniSnuli muSaobis Sedegad X-s<br />
ganuviTar<strong>da</strong> mosmenisa <strong>da</strong><br />
metyvelebis unarebi, kiTxva-<br />
weris unari. am mxriv mas mieca<br />
arasomxurenovan sivrceSi in-<br />
tegraciis saSualeba. saboloo<br />
gamocdebis Sedegebis mixedviT,<br />
students gaaCnia, savaraudod, A2<br />
donis codna qarTulSi, rogorc<br />
meore enaSi. magram Semdgomi<br />
swavlebis gasaumjobeseblad<br />
problemebma mainc iCina Tavi. es<br />
problemebi ZiriTa<strong>da</strong>d exeba<br />
martivi sintaqsuri konstruq-<br />
ciebi<strong>da</strong>n rTul frazeologiz-<br />
mebiT <strong>da</strong>tvirTul teqstebze<br />
ga<strong>da</strong>svlas, rac moiTxovs<br />
saTanado meTodologiis Semu-<br />
Savebas.<br />
rac Seexeba silabussa <strong>da</strong><br />
saxelmZRvaneloebs, un<strong>da</strong> aRi-<br />
niSnos, rom 2010 wlis baTumis<br />
Sexvedris masalebi<strong>da</strong>n<br />
gamomdinare, saxelmZRvanelod<br />
miRebul iqna kaxa gabunias,<br />
giuli SabaSvilis, nino<br />
SaraSeniZis, nana SavTvalaZis <strong>da</strong><br />
sxvaTa sanimuSo masalebi <strong>da</strong><br />
sakiTxavebi. yuradRebas Seva-<br />
CerebT ramdenime sagnis<br />
silabussa <strong>da</strong> sakiTxavze.<br />
swavlebis pirveli semestri<br />
metad sapasuxismgebloa rogorc
ilingvuri ganaTleba, #7, 19<br />
Txavis Semdgomi teqstebi<br />
rTuldebo<strong>da</strong>, aq saWiro<br />
frazeologizmebi Se<strong>da</strong>rebiT<br />
Znelad jdebo<strong>da</strong> studentis<br />
,,sabaziso maragSi“, magram,<br />
vfiqrobT, is met-naklebad,<br />
TavisTavad Seuwyobs xels<br />
martivi<strong>da</strong>n rTulze ga<strong>da</strong>svlas,<br />
advilad gasagebi<strong>da</strong>n rTulis<br />
aRqmasac <strong>da</strong> azris gamotanas<br />
mosmenilis irgvliv. vfiqrobT,<br />
aRniSnulma sakiTxavma saganSi<br />
,,mosmena“ gaamarTla Tavisi<br />
<strong>da</strong>niSnuleba.<br />
gamoyenebuli literatura:<br />
gabunia, 2008 - k. gabunia, enobrivi politika <strong>da</strong> saqarTvelos<br />
ganaTlebis sistema, krebuli<strong>da</strong>n: I samecniero konferenciis<br />
masalebi (saxelmwifo enis swavlebis sakiTxebi<br />
saganmanaTleblo sivrceSi), 2008, gamomcemloba saimedo.<br />
merCule, 1999 - grigol merCule, cxovreba grigol xanZTelisa,<br />
krebuli<strong>da</strong>n: Zveli <strong>qarTuli</strong> literaturis qrestomaTia, 1999,<br />
Tb., mecniereba.<br />
tabataZe, 2008 - S. tabataZe, umaRles saswavlebelSi misaRebi erTiani<br />
erovnuli gamocdebis sistema, krebuli<strong>da</strong>n: I samecniero<br />
konferenciis masalebi (saxelmwifo enis swavlebis sakiTxebi<br />
saganmanaTleblo sivrceSi), 2008, gamomcemloba saimedo.<br />
SCukini, 1990 - Щукин А, Методика преподавания русского языка как<br />
иностранного,1990, Москва.
20<br />
Tamar Gogoldze<br />
Marika Shereza<strong>da</strong>shvili<br />
GGori State University<br />
From the practical experience of teaching Georgian<br />
as a second language<br />
ABSTRACT<br />
bilingvuri ganaTleba, #7,<br />
Issues and approaches that are related to learning of state language is very different<br />
for the states that have a ethnically homogeny population from those characterized<br />
with the diverse ethnic composition where every ethnic group has its own language, culture<br />
and traditions. These issues are specifically challengeable for Georgian, former republic<br />
of Soviet Union since the historical heritage determine influence of Russian assimilatory<br />
educational policy as towards the ethnically Georgian population so towards the<br />
other ethnic groups living in Georgia.<br />
As a result of indepen<strong>da</strong>nce of Georgian Republic, in 1990-1991 the section of<br />
Georgia language for non-Georgian local population were established by the Gori Music<br />
School which existed one year long and provided us with interesting results and invaluable<br />
practical experience.<br />
Since 2010-2011 we have been actively involving in teaching process of Georgia<br />
as a second language. This article represents practical examples of our efforts.
ilingvuri ganaTleba, #7, 21<br />
naTela maRlakeliZe<br />
ilias saxelmwifo universiteti<br />
multilingvuri ganaTleba <strong>da</strong> mSobliuri enis<br />
swavlebis meTodika<br />
abstraqti<br />
statiaSi ganxilulia enis swavlebis meTodTa unifikaciis is<br />
SemTxvevebi, romlebsac adgili aqvs multilingvur skolaSi. misi<br />
mizania, gaaSuqos, Tu ra gavlenas axdens ucxo <strong>enebis</strong> meTodika<br />
mSobliuri enis meTodikaze, ramdenad misaRebia mSobliuri enis<br />
swavlebisaTvis is axali strategiebi, romlebic ucxo <strong>enebis</strong> swav-<br />
lebaSi gamoiyeneba DdRes.<br />
ucxo <strong>enebis</strong> meTodologiis gavlena yvelaze sagrZnobia wera-kiTxvis<br />
swavlebis meTodebis SerCevisas. `amerikul~ (igive “sityvaTxedvis”,<br />
anu “mTlian sityvaTa”) meTods analizur meTodTa rigs miakuTvneben.<br />
<strong>qarTuli</strong> ZiriTa<strong>da</strong>d fonetikuri <strong>da</strong>werilobis enaa, aq imdeni asoa,<br />
ramdenic bgera <strong>da</strong> imdeni bgera, ramdenic - aso. sityva iseve iwereba<br />
(umniSvnelo gamonaklisebis gar<strong>da</strong>) rogorc warmoiTqmis. swored<br />
amitomac i. gogebaSvilma Tavis “de<strong>da</strong> enaSi” wera-kiTxvis swavlebi-<br />
sas bgeriT analizur-sinTezur meTods misca upiratesoba, radganac<br />
igi srulad Seesabameba <strong>qarTuli</strong>s, rogorc fonetikuri <strong>da</strong>werilobis<br />
enis, Taviseburebasa <strong>da</strong> specifikas.<br />
dRes kvlav gaCn<strong>da</strong> cdebi qarTul sinamdvileSi „amerikuli“ meTodis<br />
brmad gadmotanisa, Tumca igi ar Seefereba <strong>qarTuli</strong> enis, rogorc<br />
fonetikuri <strong>da</strong>werilobis enis, specifikas; ufro metic _ ewinaaRmde-<br />
geba mas.<br />
multilingvuri skola<br />
mSobliuri enis swavlebasac<br />
gulisxmobs; ufro metic _<br />
mSobliuri ena aris is ena, ro-<br />
melsac efuZneba momavali Tao-<br />
bis ganaTleba <strong>da</strong> sulieri for-<br />
mireba.<br />
<strong>qarTuli</strong> ena qarTul sko-<br />
laSi ara erT-erTi sagania,<br />
aramed sxva saganTa swavlebis
22<br />
safuZvelic. statiis mizani am-<br />
jerad srulia<strong>da</strong>c ar gaxlavT<br />
imaze saubari, Tu ra mdgomareo-<br />
baa am mxriv dRes skolaSi, an<br />
ra funqcia ekisreba mSobliur<br />
enas pirovnebis aRzrdisa <strong>da</strong> ga-<br />
naTlebis saqmeSi (es calke sta-<br />
tiebis Temaa); Cven dRes gvin<strong>da</strong><br />
visaubroT erT konkretul sa-<br />
kiTxze - ra gavlenas axdens ene-<br />
bis swavlebis meTodTa unifi-<br />
cireba mSobliuri enis meTodi-<br />
kaze; ramdenad misaRebia mSob-<br />
liuri enis swavlebisaTvis is<br />
axali strategiebi, romlebic<br />
xSir SemTxvevaSi ukritikod<br />
gadmogvaqvs sazRvargareTis<br />
qveynebi<strong>da</strong>n ise, rom ar viTva-<br />
liswinebT or ZiriTad faqtors:<br />
a) mSobliuri enis raobasa <strong>da</strong><br />
mniSvnelobas pirovnebis formi-<br />
rebisas <strong>da</strong> b) mSobliuri enis<br />
(<strong>qarTuli</strong>s) specifikasa <strong>da</strong><br />
lingvistur Taviseburebebs.<br />
<strong>qarTuli</strong> skola Tavisi ar-<br />
siT yovelTvis multilingvuri<br />
iyo. sakmarisia, gavixsenoT<br />
iyalTosa <strong>da</strong> gelaTis akademie-<br />
bi, sa<strong>da</strong>c mSobliur enasTan er-<br />
Tad didi yuradReba eTmobo<strong>da</strong><br />
ucxo <strong>enebis</strong> swavlebasac _ berZ-<br />
nulsa <strong>da</strong> laTinurs. Cveni dide-<br />
buli eriskacebis cxovrebis aR-<br />
werisas ki biografebi yovelT-<br />
vis xazs usvamdnen maT mier uc-<br />
xo <strong>enebis</strong> maRal doneze flobas.<br />
Uucxo <strong>enebis</strong> swavlebas ganu-<br />
zomlad didi mniSvneloba eni-<br />
Weba dRes <strong>da</strong> amaze aravin <strong>da</strong>-<br />
vobs. magram ismis sakiTxi:<br />
SeiZleba, es meTodebi, romlebic<br />
gamarTlebulia <strong>da</strong> misaRebi uc-<br />
xo <strong>enebis</strong> swavlebisas, brmad<br />
movargoT mSobliur enasac?!<br />
ratomRac xSirad gvaviwy-<br />
deba, rom mSobliuri ena pirvel<br />
rigSi azrovnebis enaa <strong>da</strong> ara<br />
mxolod ZiriTadi sametyvelo<br />
kompetenciebi _ kiTxva, wera,<br />
mosmena <strong>da</strong> laparaki. Aara<strong>da</strong>,<br />
dRes aqcenti mSobliuri enis<br />
swavlebisasac am oTx ZiriTad<br />
komponentze gaxlavT ga<strong>da</strong>tani-<br />
li. Aar aris gaTvaliswinebuli<br />
is faqti, rom ucxo enisagan<br />
gansxvavebiT mSobliur enas ar<br />
sWirdeba sagangebo Seswavla,<br />
mas buneba mzamzareulad axve-<br />
drebs bavSvs. rogorc d. uznaZe<br />
aRniSnavs, “4-5 Tu ara, 7-8 wlis<br />
bavSvi mainc principulad<br />
<strong>da</strong>uflebulia samSoblo enas...<br />
amieri<strong>da</strong>n misi enis ganviTareba<br />
mxolod raodenobriv zr<strong>da</strong>s ga-<br />
nicdis...” (uznaZe, 2003, gv. 592).<br />
“skolaSi misulma 6 wlis<br />
bavSvma es ena xSirad imaze kar-<br />
gad icis, vidre TviT lingvis-<br />
tikaSi gawaful maswavlebels<br />
SeeZleba mas auxsnas” (ramiSvi-<br />
li, 2000, gv. 28).<br />
bilingvuri ganaTleba, #7,
ilingvuri ganaTleba, #7, 23<br />
vfiqrobT, mSobliuri enis<br />
sistemuri gramatikis swavle-<br />
baze uaris Tqma <strong>da</strong> misi oden<br />
funqcionalur gramatikamde<br />
<strong>da</strong>yvana im motiviT, rom misi<br />
codna bavSvs mSobliur enaze<br />
laparakisas ar sWirdeba <strong>da</strong> igi<br />
mxolod ucxo enis Seswavlisas<br />
aris aucilebeli _ ar aris mi-<br />
zanSewonili. gavixsenoT d. uz-<br />
naZis sityvebi: “man (saubaria 7<br />
wlis bavSvze) laparaki icis <strong>da</strong><br />
laparakSi Tavisi enis morfo-<br />
logiasac flobs, sintaqssac <strong>da</strong><br />
semantologiasac... magram amis<br />
Sesaxeb TviTon bavSvma araferi<br />
icis, saWiroa maTi obieqtivacia<br />
<strong>da</strong> gacnobiereba... <strong>da</strong> ai aq sko-<br />
la <strong>da</strong>xmarebas uwevs: igi grama-<br />
tikas aswavlis mas <strong>da</strong> amiT igi<br />
enobrivi ganviTarebis axal sa-<br />
fexurze ahyavs... metyvelebis<br />
forma cnobieri xdeba (uznaZe,<br />
gv. 593). maSasa<strong>da</strong>me, rodesac Cven<br />
mSobliuri enis gramatikis<br />
swavlebaze vambobT uars, amiT<br />
xels vuSliT metyvelebis for-<br />
mis gacnobierebasa <strong>da</strong> enobrivi<br />
ganviTarebis axal safexurze<br />
bavSvis asvlas.<br />
Uucxo <strong>enebis</strong> meTodologiis<br />
gavlena kidev ufro sagrZnobia<br />
wera-kiTxvis swavlebis meTode-<br />
bis SerCevisas. wera-kiTxvis<br />
swavlebis istoriaSi gamoyene-<br />
bul yvela meTods pirobiTad<br />
sam jgufSi aerTianeben: a) ana-<br />
lizur, b) sinTezur <strong>da</strong> g) ana-<br />
lizur-sinTezurSi. “amerikul”<br />
(igive “sityvaTxedvis”, anu<br />
“mTlian sityvaTa”) meTods ana-<br />
lizur meTodTa rigs miakuTvne-<br />
ben (ramiSvili, 1967, gv. 68).<br />
es meTodi safrangeTSi war-<br />
moiSva. am meTodiT wera-kiTxvis<br />
Seswavlisas ZiriTadi saanali-<br />
zo erTeuli aris ara aso (an<br />
marcvali), aramed sityva mTlia-<br />
nad. amitom mas iyeneben im eneb-<br />
Si, sa<strong>da</strong>c warmoTqma <strong>da</strong> wera,<br />
aso <strong>da</strong> bgera erTmaneTs ar<br />
emTxveva. imisaTvis, rom mos-<br />
wavlem am enebze sityvis<br />
marTlwarmoTqma <strong>da</strong> marTlwera<br />
iswavlos, saWiroa mTliani si-<br />
tyvis grafikuli saxis <strong>da</strong>maxso-<br />
vreba, <strong>da</strong>zepireba rogorc mxed-<br />
velobiT, ise warmoTqmiT, mosme-<br />
niTa <strong>da</strong> weriT. <strong>da</strong>zepirebis ga-<br />
reSe am enebze metyveli bavSvi<br />
sworad ver wers im asoTa kom-<br />
binacias, romelsac sul sxva<br />
verbaluri saxe aqvs. swored<br />
amitomac aris es meTodi gavr-<br />
celebuli evropasa <strong>da</strong> amerika-<br />
Si, amitomac aris agebuli am<br />
principiT inglisuri, franguli,<br />
germanuli, berZnuli, Turquli,<br />
espanuri... anbanis saxelmZRvane-<br />
loebi.<br />
<strong>qarTuli</strong> ki, rogorc cno-<br />
bilia, ZiriTa<strong>da</strong>d fonetikuri
24<br />
<strong>da</strong>werilobis enaa, aq imdeni<br />
asoa, ramdenic bgera <strong>da</strong> imdeni<br />
bgera, ramdenic _ aso. sityva<br />
iseve iwereba (umniSvnelo gamo-<br />
naklisebis gar<strong>da</strong>) rogorc war-<br />
moiTqmis. swored amitomac i.<br />
gogebaSvilma Tavis “de<strong>da</strong> enaSi”<br />
wera-kiTxvis swavlebisas bgeriT<br />
analizur-sinTezur meTods mis-<br />
ca upiratesoba, radganac igi<br />
srulad Seesabameba <strong>qarTuli</strong>s,<br />
rogorc fonetikuri <strong>da</strong>werilo-<br />
bis enis, Taviseburebasa <strong>da</strong> spe-<br />
cifikas.<br />
un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom am me-<br />
TodiT qarTveli bavSvebi sru-<br />
liad umtkivneulod, sakmaod<br />
mokle droSi swavloben wera-<br />
kiTxvas, amas a<strong>da</strong>sturebs Cveni<br />
skolis mravalwliani gamocdi-<br />
leba (SegaxsenebT, rom am meTo-<br />
diT Sedgenili i. gogebaSvilis<br />
“de<strong>da</strong> ena” 1876 wels <strong>da</strong>ibeW<strong>da</strong><br />
<strong>da</strong> amis Semdeg mas alternativa<br />
faqtiurad ar hqonia). amitom<br />
TiTqos ar un<strong>da</strong> iyos misi sxva<br />
meTodiT, gansakuTrebiT ki “ame-<br />
rikuli” meTodiT Canacvlebis<br />
saWiroeba; miuxe<strong>da</strong>vad amisa,<br />
dRes mainc gvixdeba amaze sau-<br />
bari, radganac momravl<strong>da</strong> uc-<br />
xouri <strong>enebis</strong> mibaZviT Sedgenili<br />
anbanis saxelmZRvaneloebi.<br />
gasuli saukunis 20-30-ian<br />
wlebSi gauqm<strong>da</strong> qarTveli ganma-<br />
naTleblebis mier didi rudune-<br />
bilingvuri ganaTleba, #7,<br />
biTa <strong>da</strong> ZalisxmeviT Seqmnili<br />
erovnuli <strong>da</strong>wyebiTi skola, xo-<br />
lo axali _ sabWouri _ jer ki-<br />
dev ar iyo Camoyalibebuli. is-<br />
ic un<strong>da</strong> iTqvas, rom am periodis<br />
(1920-1930-iani wlebis) anbanis<br />
saxelmZRvaneloebze bevri ara-<br />
feria cnobili. viciT mxolod<br />
is, rom i. gogebaSvilis “de<strong>da</strong><br />
enas” mainc<strong>da</strong>mainc aRar swya-<br />
lobdnen _ is mxolod 1925<br />
wlamde gamoicemo<strong>da</strong>. am droi<strong>da</strong>n<br />
ki, ucxouris mibaZviT, skolaSi<br />
mondomebiT amkvidrebdnen qar-<br />
Tuli enisaTvis Seusabamo <strong>da</strong><br />
usargeblo meTodebs, maT Soris<br />
“amerikulsac”, mxolod im mize-<br />
ziT, rom igi ucxouri (amdenad,<br />
axali <strong>da</strong> progresuli) iyo.<br />
swored amis gamo (<strong>da</strong> ufro<br />
metad ki imitom, rom am meTods<br />
im droisaTvis metad maprovoci-<br />
rebeli saxeli _ “amerikulic” _<br />
erqva), <strong>da</strong>iwyo am meTodis <strong>da</strong>mk-<br />
vidreba <strong>qarTuli</strong> wera-kiTxvis<br />
swavlebaSi. igi mecnieruli Ses-<br />
wavlisa <strong>da</strong> <strong>da</strong>sabuTebis gareSe<br />
<strong>da</strong>nerges qarTul skolaSi. Cven<br />
ver mivakvlieT specialur sam-<br />
Tavrobo <strong>da</strong>dgenilebebs am me-<br />
Todis gamoy<strong>enebis</strong> Sesaxeb, Tum-<br />
ca igi, albaT, aucileblad ar-<br />
sebob<strong>da</strong>, ramdena<strong>da</strong>c am meTods<br />
popularizacias uwevdnen <strong>da</strong><br />
iyenebdnen ara mxolod saqarT-<br />
veloSi, aramed yvela sabWoTa
ilingvuri ganaTleba, #7, 25<br />
respublikaSi. erTi sityviT, es<br />
iyo sabWoeTSi am meTodis “ayva-<br />
vebis” wlebi.<br />
20-ian wlebSi anbanis ram-<br />
denime saxelmZRvanelo Seiqmna<br />
am meTodze <strong>da</strong>yrdnobiT. esenia:<br />
1. 1926 wels _ v. ZiZigurisa <strong>da</strong> a.<br />
gvaxarias “pirveli wigni”; 2. 1927<br />
wels _ n. bocvaZisa <strong>da</strong> e. bur-<br />
janaZis “axali wigni” ; 3. 1928<br />
wels _ t. zaaliSvilis<br />
“viswavloT”; 4. 1933 wels _ p.<br />
WaniSvilis “Sroma <strong>da</strong> codna”...<br />
saxelmZRvaneloebis ana-<br />
lizi<strong>da</strong>n Cans, rom verc erTi<br />
avtori ver axerxeb<strong>da</strong> am<br />
meTodis “sufTa” saxiT<br />
gamoyenebas. iZulebulni iyvnen<br />
angariSi gaewiaT <strong>qarTuli</strong> enis<br />
bunebisaTvis, aseve _ ukve<br />
<strong>da</strong>mkvidrebuli tradiciisaTvis.<br />
mogvianebiT ki TiTqmis yvela es<br />
avtori miubrun<strong>da</strong> swavlebis<br />
tradiciul gzas.<br />
aRsaniSnavia, rom arc erT<br />
am saxelmZRvanelos ar ewodeba<br />
“de<strong>da</strong>ena”, ramdena<strong>da</strong>c avtorebs<br />
Segnebuli hqon<strong>da</strong>T, rom maT<br />
saxelmZRvaneloebs i.<br />
gogebaSvilis am wignTan<br />
araferi akavSireb<strong>da</strong>, gar<strong>da</strong><br />
tradiciuli “ai ia”-si. dRes es<br />
saxelmZRvaneloebi aravis<br />
axsovs, radgan maT ver<br />
Seasrules TavianTi mTavari<br />
funqcia - wera-kiTxva eswavle-<br />
binaT qarTveli bavSvisTvis.<br />
swored amitom iyo, rom 40-iani<br />
wlebi<strong>da</strong>n skola masobrivad<br />
<strong>da</strong>ubrun<strong>da</strong> jer i. gogebaSvilis<br />
“de<strong>da</strong> enas”, Semdeg ki am wignis<br />
mixedviT Sedgenil n. bocvaZisa<br />
<strong>da</strong> ek. burjanaZis “de<strong>da</strong>enas”<br />
(1944 w).<br />
Cven warsulis moxmoba<br />
mxolod imitom <strong>da</strong>gvWir<strong>da</strong>, rom<br />
gveCvenebina _ zogierTi is<br />
“siaxle”, rasac dRes ucxo<br />
<strong>enebis</strong> mimbaZvelobiT xelaRebiT<br />
vnergavT mSobliuri enis<br />
swavlebisas, CvenTvis kargad<br />
<strong>da</strong>viwyebuli Zvelia, romelsac<br />
istoriam ukve miuCina Tavisi<br />
adgili <strong>da</strong> misi xelaxla<br />
gamoc<strong>da</strong> moswavleebze<br />
namdvilad ar aris saWiro.<br />
Cemi werili ki min<strong>da</strong><br />
<strong>da</strong>vasrulo Cveni sayvareli<br />
klasikosis i. gogebaSvilis<br />
sityvebiT: ”mxolod mters<br />
SeuZlia urCios qarTvelebs:<br />
SeaqcieT zurgi ucxo enebs <strong>da</strong><br />
<strong>da</strong>rCiT marto de<strong>da</strong>enis amarao...<br />
iswavleT rac SeiZleba Rrmad<br />
<strong>da</strong> zedmiwevniT evropuli enebi,<br />
magram arasdros ar <strong>da</strong>iviwyoT,<br />
rom yoveli evropeli jer<br />
safuZvlianad iTvisebs Tavis<br />
mSobliur enas <strong>da</strong> Semdeg<br />
Seudgeba ucxo <strong>enebis</strong><br />
Seswavlas”. (gogebaSvili, 1973,<br />
gv. 187).
26<br />
gamoyenebuli literatura<br />
gogebaSvili, 1973 - i. gogebaSvili, burji erovnebisa, rCeuli<br />
pe<strong>da</strong>gogiuri Txzulebani, Tb., 1973.<br />
ramiSvili, 2000 - g. ramiSvili, de<strong>da</strong>enis Teoria, Tb., 2000.<br />
ramiSvili, 2003 - v. ramiSvili, <strong>qarTuli</strong> enis swavlebis meTodika, Tb.<br />
1967.<br />
uznaZe, 2003 - d. uznaZe, bavSvis fsiqologia, Tb. 2003.<br />
bilingvuri ganaTleba, #7,
ilingvuri ganaTleba, #7, 27<br />
Natela Maghlakelidze<br />
Ilia Chavchavadze State University, Faculty of Science and Art<br />
Multilingual School and Native Language Teaching Approach<br />
ABSTRACT<br />
The 20s of the previous century for Georgian school were the era of great novelty. This was<br />
the period when Soviet school hadn't been formated yet, but it was vividly seen the experiment<br />
to create the first system of multilingual education. This is the period of fascination and<br />
overstated with foreign methods. This was the only reason why in the process of language<br />
teaching wasn't taken into consideration the specificity of these languages and the difference<br />
of the English language itself and was being established the American method in teaching<br />
writing and reading. We were failed to find out the specific state resolution about the usage of<br />
this method, though it was probably existed, as far as it was clear that this method was being<br />
adored and popularized and was used not only in Georgia, but in all the post soviet republics.<br />
In a word it was in the soviet epoch, the flourishing of this method.<br />
This method was used not only teaching the foreign languages (English, German,<br />
French…..), but in the teaching process of native languages as well (Russian, Georgian, Armenian,<br />
Kyrgystanyan…..).<br />
How much was consented and justified the unification of American method in the teaching<br />
process of all languages? All the methods in the history of teaching writing and reading are<br />
united in three groups. They are the following: a)analytical, b) synthetical, c) analyticasynthetical.<br />
“American” method is being belonged to the analytical methods. This method<br />
despite to its title was originated in France. According to this method in the process of teaching<br />
writing and reading the main analytical unit isn't the letter but the whole word itself.<br />
That's why this method is used in the teaching of those languages where the pronunciation and<br />
writing don't coincide. In order to study the writing in these languages a school student has to<br />
learn the whole graphical unit (a word), a student has to study using visual aids and other<br />
skills and abilities: listening, pronunciation and writing. Without studying by heart a child<br />
can't write the combination of letters which has got the quite difficult verbal sight. This was<br />
the reason why this method was so widely spread in Europe and America. This is the principle<br />
why English, French, German, Greek, Turkish, Spanish…. textbooks are constructed.
28<br />
bilingvuri ganaTleba, #7,<br />
Georgian language as it is known is mainly a phonetically alphabetical language. Here we<br />
have got the same number of sounds and letters. We've got the coincidence in writing and the<br />
oral , the word is written as it is pronounced. That's why while writing his “De<strong>da</strong> Ena”<br />
(“Mother Tongue”) Iakob Gogebasvili used analytica-synthetical method while teaching writing<br />
and reading as this method totally corresponds to the specificity of Georgian language as<br />
phonetically written language. That's the reason why this method was inculcated in the teaching<br />
process of Georgian writing and reading (In those <strong>da</strong>ys this method had the provocative<br />
name “American”) and was established in Georgian schools under the scientifically discussed<br />
and researched.<br />
Several textbooks were created based on this methods in the 20s. They are the following:<br />
1.1926, V. Dzidziguri and A.Gvakharia-“The First Book”; 2.1927, N.Botsvadze and<br />
E.Burjanadze-“The new book”; 3.1928 T.Zaalishvili “Let's study”; 4. 1933 P.Chanishvili<br />
“Work and knowledge”…<br />
To<strong>da</strong>y nobody recalls these books. As they didn't fulfill their major aim-teaching writing<br />
and reading to Georgian children. This was the reason why from the 40s all schools in Georgia<br />
returned to I.Gogebashvili “De<strong>da</strong> Ena” (“Mother Tongue”) and then to the books (by<br />
N.Botsvadze and Ek.Burjanadze “De<strong>da</strong>Ena”) constructed and based on this input.
ilingvuri ganaTleba, #7, 29<br />
Tamar TvalaZe<br />
akaki wereTlis saxelmwifo universiteti<br />
presis masalebze muSaobis rekomen<strong>da</strong>ciebi<br />
abstraqti<br />
presis masalebis didi roli ucxouri enis momavali specialistis<br />
momzadebaSi, erTis mxriv <strong>da</strong> am masalebis swavlebis meTodebis sa-<br />
fuZvliani gamokvlevebis nakleboba ganapirobebs naSromis aqtualo-<br />
bas, romlis mizania presis masalebze muSaobis iseTi rekomen<strong>da</strong>cie-<br />
bis SemoTavazeba, romelic uzrunvelyofs, erTi mxriv, presis masa-<br />
lebis Rrma gagebas, meore mxriv ki, am masalebis gamoyenebiT, samety-<br />
velo unar-Cvevebis maRal, ucxouri enis profesionalis Sesatyvis<br />
doneze ganviTarebas. Ppresis masalebTan muSaobis organizacia maR-<br />
al moTxovnebs uyenebs umaRlesi saswavleblis ucxouri enis mas-<br />
wavlebels fsiqologiuri gamWriaxobisa <strong>da</strong> profesiuli ostatobis<br />
kuTxiT. SemuSavebuli rekomen<strong>da</strong>ciebi <strong>da</strong>exmareba umaRlesi saswav-<br />
leblis ucxouri <strong>enebis</strong> maswavleblebs muSaobis 4racionalizaciaSi,<br />
swavlebis efeqturobis gazr<strong>da</strong>Si.<br />
inglisuri enis swavlebis<br />
dros presis masalebis gamoyene-<br />
bis aqtualuroba mdgomareobs<br />
mis funqcionalurobaSi, anu ma-<br />
Ti realuri gamoy<strong>enebis</strong> orien-<br />
taciaSi, ramdena<strong>da</strong>c isini qmnian<br />
bunebriv enobriv garemosTan<br />
Tanaziarobis iluzias, rac spe-<br />
cialistTa azriT meTodikis<br />
sferoSi warmoadgens ZiriTad<br />
faqtors ucxouri enis warmate-<br />
biT <strong>da</strong>uflebisaTvis. bolo pe-<br />
riodSi Se<strong>da</strong>rebiT gavrcelebu-<br />
lia orientacia iseTi tipis<br />
swavlebaze, romelic stimuls<br />
aZlevs studentTa inteleqtu-<br />
alur <strong>da</strong> zneobriv ganviTarebas<br />
<strong>da</strong> aaqtiurebs maT potenciur<br />
SesaZleblobebs. v. riCardsoni<br />
konstruqciul pe<strong>da</strong>gogikas gan-<br />
sazRvravs, rogorc “Seiqmnas<br />
jgufSi moRvaweobis organiza-<br />
ciisa <strong>da</strong> meTodebis gamoy<strong>enebis</strong><br />
pirobebi, romlebic <strong>da</strong>fuZnebu-<br />
lia swavlebis konstruqciul<br />
meTodze, agreTve miznebis <strong>da</strong>ye
30<br />
neba, romlebic mimarTuli iqneba<br />
studentTa ganviTarebaze, sagnis<br />
Rrma gagebaze, aseve azrovnebis<br />
ganviTarebaze, rac aucilebelia<br />
momavali swavlebisaTvis (ri-<br />
Cardsoni, 2003). komunikaciuri<br />
unarebis maqsimaluri ganviTare-<br />
ba - ai ZiriTadi, perspeqtiuli,<br />
magram arc ise advili amocana,<br />
romelic dgas ucxouri enis<br />
maswavleblebis winaSe, ris ga-<br />
<strong>da</strong>WrisaTvis aucilebelia yvela<br />
saxis sametyvelo moRvaweobis<br />
ganviTarebis lingvisturi, so-<br />
ciolingvisturi <strong>da</strong> pragmatuli<br />
kompetenciis formirebaze mi-<br />
marTuli swavlebis axali me-<br />
Todebis aTviseba. Tanamedrove<br />
garemoSi inglisuri enis swav-<br />
leba avTentikuri masalis ga-<br />
moyenebiT safuZvlianad mkvidr-<br />
deba ucxouri enis swavlebis<br />
meTodikaSi <strong>da</strong> Sesabamisad in-<br />
glisurenovani masmediac sas-<br />
wavlo mimarTulebas iZens. sas-<br />
wavlo <strong>da</strong>niSnulebiT presis ga-<br />
moyeneba moiazrebs enobrivi <strong>da</strong><br />
informaciuli donis amaRlebas.<br />
ar arsebobs meTodi, romelic<br />
warmoadgens srulyofils <strong>da</strong><br />
miesa<strong>da</strong>geba yvela saswavlo<br />
procesis situacias. ufro Sede-<br />
giania swavlebis procesis mim-<br />
dinareobisas Sesabamisi meTode-<br />
bis <strong>da</strong> variantebis SerCeva. Yyo-<br />
veli saswavlo situaciisaTvis<br />
un<strong>da</strong> SeirCes optimaluri meTo-<br />
di. maswavlebels mudmivad un<strong>da</strong><br />
axsovdes, rom swavleba/swavla<br />
(learning) - es ZiriTadi procesia,<br />
xolo studenti/moswavle - es<br />
centraluri figuraa ganaTle-<br />
baSi. maswavleblis ZiriTadi<br />
funqcia mdgomareobs ara cod-<br />
nis ga<strong>da</strong>cemaSi, aramed misi<br />
formirebis pirobebis SeqmnaSi.<br />
aRsaniSnavia, rom ucxouri enis<br />
<strong>da</strong>ufleba, ganisazRvreba sas-<br />
wavlo sagnisadmi studentis <strong>da</strong>-<br />
mokidebulebiT, midrekilebiT,<br />
amorCeviTi interesebiT, swavli-<br />
Ti qmedebis organizaciis Sefa-<br />
sebiT <strong>da</strong> sxva. j. bigs <strong>da</strong> q.<br />
tangss (bigsi, tangi, 2007) miaC-<br />
niaT, rom ganaTlebis sferoSi<br />
un<strong>da</strong> ganxorcieldes cvlilebe-<br />
bi, romlebic <strong>da</strong>ayeneben stu-<br />
dents am sferos centrSi. pre-<br />
saze muSaobis mTavari amocane-<br />
bia;: informaciis aRqma-gagebis,<br />
ga<strong>da</strong>muSavebis, Sefasebis, ga<strong>da</strong>-<br />
cemisa <strong>da</strong> mis Sesaxeb sakuTari<br />
azris gamoxatvis unar-Cvevebis<br />
Camoyalibeba. presaze muSaobisas<br />
studentebs uviTardebaT anali-<br />
zisa <strong>da</strong> sinTezis unari, <strong>da</strong>kvir-<br />
vebuloba, mixvedris strategie-<br />
bi, ganzogadebisa <strong>da</strong> <strong>da</strong>skvnebis<br />
gamotanis unari. yovelive amis<br />
misaRwevad saWiroa enis struq-<br />
turisa <strong>da</strong> leqsikuri maragis<br />
SeTviseba.<br />
bilingvuri ganaTleba, #7,
ilingvuri ganaTleba, #7, 31<br />
ucxouri enis swavlebisadmi<br />
droiT ganpirobebuli axleburi<br />
midgoma swavlebis axali meTo-<br />
dikis SemuSavebas gulisxmobs.<br />
Uucxouri enis swavlebis meTo-<br />
dikaSi sagazeTo teqstis Semo-<br />
tanam Tanamedroveoba Semoitana<br />
auditoriaSi. presis masalebze<br />
muSaobis unar-Cvevebis formire-<br />
ba uzrunvelyofs, rogorc eno-<br />
brivi unar-Cvevebis srulyofas,<br />
aseve cxovrebis sxva<strong>da</strong>sxva sfe-<br />
ro<strong>da</strong>n axali informaciis, ga-<br />
mocdilebisa <strong>da</strong> STabeWdilebe-<br />
bis miRebas. ucxouri enis maR-<br />
al doneze swavlebisas presis<br />
masalebis didi rolis miuxe<strong>da</strong>-<br />
vad, am masalebze swavlebis me-<br />
Todika mainc <strong>da</strong> mainc ar gamok-<br />
vleula. maSasa<strong>da</strong>me, presis ma-<br />
salebis<br />
didi roli ucxouri enis mo-<br />
mavali specialistis momzadeba-<br />
Si, erTis mxriv <strong>da</strong> am masalebis<br />
swavlebis meTodebis safuZvlia-<br />
ni gamokvlevebis nakleboba ga-<br />
napirobebs naSromis aqtualo-<br />
bas, romlis mizania presis ma-<br />
salebze muSaobis iseTi reko-<br />
men<strong>da</strong>ciebis SemoTavazeba, ro-<br />
melic uzrunvelyofs erTis<br />
mxriv presis masalebis Rrma ga-<br />
gebas, meore mxriv ki, am masalis<br />
gamoyenebiT, sametyvelo unar-<br />
Cvevebis maRal, ucxouri enis<br />
profesionalis Sesatyvis do-<br />
neze ganviTarebas.<br />
gazeTi mozrdili a<strong>da</strong>mianis<br />
cxovrebis mniSvnelovani nawi-<br />
lia, amitom sagazeTo teqstze<br />
muSaoba gansakuTrebiT mniSvne-<br />
lovania umaRles saswavlebleb-<br />
Si. sagazeTo statiebis leqsi-<br />
kuri <strong>da</strong> lingvisturi mraval-<br />
ferovneba aZlierebs motivacias<br />
studentebSi, romlebic gamudme-<br />
biT eZeben ganaxlebul saswavlo<br />
strategiebs. realur faqtebze<br />
<strong>da</strong>fuZnebuli sagazeTo teqste-<br />
bis mokle <strong>da</strong> konteqsturi Si-<br />
naarsi xels uwyobs aTvisebuli<br />
leqsikuri maragis realizebas.<br />
Jurnal-gazeTebis enis Tana-<br />
medroveoba erT-erTi mniSvnelo-<br />
vani motivi un<strong>da</strong> gaxdes stu-<br />
dentebis profesionalebad Ca-<br />
moyalibebisaTvis. "presaze" mu-<br />
Saobam un<strong>da</strong> uzrunvelyos ara<br />
mxolod Seswavlili masalis<br />
SeTviseba, aramed, aseve gamoumu-<br />
Saos studentebs ucnob sagaze-<br />
To publikaciebze <strong>da</strong>moukide-<br />
beli muSaobis unar-Cvevebi. au-<br />
cilebelia strategiuli unar-<br />
Cvevebis Camoyalibebaze muSaoba:<br />
leqsikonTan muSaobis unar-<br />
Cvevebis srulyofa, akronimebis,<br />
abreviaturebisa <strong>da</strong> Semoklebu-<br />
li sityvebis dekodirebis un-<br />
aris ganviTareba, stilisturi
32<br />
saSualebebis adekvaturi aRqma<br />
<strong>da</strong> a. S.<br />
SemoTavazebuli rekomen<strong>da</strong>-<br />
ciebi ucxouri enis swavlebisas,<br />
warmoadgenen studentebis Semoq-<br />
medebiT, produqciuli azrovne-<br />
bis ganviTarebis saSualebebs.<br />
presis masalebze muSaobis<br />
<strong>da</strong>wyebamde, saWiroa CavataroT<br />
mosamzadebeli samuSaoebi eno-<br />
brivi mixvedrilobis swavlebis<br />
mizniT. savarjiSoebis Sesasru-<br />
leblad studentebs un<strong>da</strong> mieces<br />
orientirebuli safuZveli wesi-<br />
instruqciis saxiT. qvemoT moy-<br />
vanili rekomen<strong>da</strong>ciebi miekuTv-<br />
nebian rogorc gakveTilis Sesa-<br />
bamisi etapis struqturas, aseve<br />
etapebze swavlebis teqnologias.<br />
es rekomen<strong>da</strong>ciebia:<br />
- maswavlebeli Tavazobs<br />
studentebs axal mecnierul-<br />
popularul teqsts, iTxovs wai-<br />
kiTxon teqstis saTauri <strong>da</strong> am<br />
saTauris mixedviT gamoTqvan wi-<br />
na<strong>da</strong>deba mocemuli teqstis sa-<br />
varaudo Sinaarsze (azrobriv<br />
doneze mixvedrilobis ganviTa-<br />
reba). pasuxebi SesaZlebelia<br />
rogorc mSobliur, aseve in-<br />
glisur enaze (<strong>da</strong>mokidebulia<br />
studentTa codnis doneze);<br />
- maswavlebeli Tavazobs<br />
studentebs ga<strong>da</strong>aTvalieron<br />
teqsti ramdenime wuTis (wuTebis<br />
raodenobas gansazRvravs mas-<br />
wavlebeli teqstis moculobisa<br />
<strong>da</strong> saxeobis mixedviT) ganmav-<br />
lobaSi <strong>da</strong> gamoTqvan (mSobliur,<br />
an inglisur enaze) Tu razea<br />
saubari teqstSi (<strong>da</strong>Tvalierebi-<br />
Ti kiTxvis unaris ganviTareba);<br />
- maswavlebeli moiTxovs:<br />
studentebma waikiTxon (maswav-<br />
leblis mier gansazRvrul dro-<br />
Si) mTeli teqsti <strong>da</strong> gaigon<br />
misi saerTo Sinaarsi (gacnobiTi<br />
kiTxvis unaris ganviTareba). mo-<br />
cemuli <strong>da</strong>valebis Sesrulebis<br />
xarisxs maswavlebeli akontro-<br />
lebs kiTxvebiT;<br />
- Semdegi <strong>da</strong>valebaa: stu-<br />
dentebma un<strong>da</strong> <strong>da</strong>yon teqsti<br />
azrobriv nawilebad <strong>da</strong> <strong>da</strong>asa-<br />
Tauron isini (informaciis gaa-<br />
zrebis unaris ganviTareba <strong>da</strong><br />
orTografiuli Cvevis ganviTa-<br />
reba); <br />
bilingvuri ganaTleba, #7,<br />
- maswavlebeli moiTxovs:<br />
studentebma <strong>da</strong>weron teqstis<br />
yoveli nawilis gegma. Ees gegme-<br />
bi ganxiluli un<strong>da</strong> iqnas <strong>da</strong> ko-<br />
reqciis Semdeg <strong>da</strong>iweros <strong>da</strong>faze<br />
(weriTi metyvelebis <strong>da</strong> orTo-<br />
grafiuli Cvevis ganviTareba);<br />
- maswavlebeli studentebs<br />
Tavazobs yuradRebiT waikiTxon<br />
teqsti <strong>da</strong> Seecadon zustad <strong>da</strong><br />
srulad (100 %-iT) gaigon misi<br />
yoveli fraza, amasTan neba<strong>da</strong>r-<br />
Tulia isargeblon leqsikoniT<br />
(teqstis Seswavlis unaris gan
ilingvuri ganaTleba, #7, 33<br />
viTareba). gagebinebis kontroli<br />
xorcieldeba frazebis mSob-<br />
liur enaze Targmanis meSveobiT;<br />
- studentebi akeTeben teqs-<br />
tis miniSnebuli fragmentis we-<br />
riT Targmans, Semdeg ki erTob-<br />
livad SeaqvT Sesworebebi Targ-<br />
manSi (Targmanis unaris Cvevis<br />
ganviTareba);<br />
- maswavlebeli Tavazobs<br />
studentebs ganixilon informa-<br />
cia wakiTxuli teqstis Sinaar-<br />
sis Sesaxeb, Seafason misi<br />
siaxle, samecniero <strong>da</strong> praqti-<br />
kuli mniSvneloba, am informa-<br />
ciiT gamowveuli <strong>da</strong>interesebis<br />
xarisxi (dialoguri <strong>da</strong> mono-<br />
loguri formis moumzadebeli<br />
saubris unari);<br />
- studentebi iReben saSinao<br />
<strong>da</strong>valebas - <strong>da</strong>weron <strong>da</strong>muSave-<br />
buli teqstis anotacia/reziume.<br />
Semdeg gakveTilze<br />
tardeba Semdegi samuSaoebi:<br />
- studentebi warmoadgenen<br />
maT mier Sedgenil anota-<br />
cia/reziumeebs, maswavleblis<br />
meSveobiT ukeTeben koreqcias <strong>da</strong><br />
abareben Sesamowmeblad (weriTi<br />
metyvelebisa <strong>da</strong> orTografiuli<br />
Cvevis unaris ganviTareba);<br />
- Semdeg maswavlebeli Ta-<br />
vazobs studentebs moisminon<br />
wina teqstis Tematikisa <strong>da</strong> eno-<br />
brivi masalis analogiuri sxva<br />
samecniero-popularuli teqsti,<br />
magram sxva Sinaarsisa <strong>da</strong> nak-<br />
lebi moculobis mqone (Tematu-<br />
rad <strong>da</strong> enobrivad gaformebuli<br />
audirebis unaris ganviTareba);<br />
- Tavi<strong>da</strong>n studentebi isme-<br />
nen am audioteqstis <strong>da</strong>saTaure-<br />
bas <strong>da</strong> gamoTqvamen wina<strong>da</strong>debebs<br />
SesaZlebeli Sinaarsis Sesaxeb<br />
(azrobrivi mixvedrilobis un-<br />
aris ganviTareba);<br />
- Semdeg studentebi ismenen<br />
mTel teqsts saerTo Sinaarsis<br />
gasagebad (informaciuli au-<br />
dioteqstis globaluri gagebis<br />
unaris ganviTareba) <strong>da</strong> gad-<br />
moscemen Sinaarss Tanajgufele-<br />
bis gamonaTqvamebis SejerebiT<br />
(monologur formaSi momzade-<br />
buli saubris unaris ganviTare-<br />
ba).<br />
Mmaswavlebeli adgens au-<br />
dioteqstis saerTo Sinaarsis<br />
gagebis xarisxs Semdegi SesaZ-<br />
lebeli <strong>da</strong>valebebis <strong>da</strong>xmarebiT:<br />
- kiTxva-pasuxis frontalu-<br />
ri muSaobiT;<br />
- studentebis mier warmod-<br />
genili audioteqstis gegmis ko-<br />
reqciiT (gegmis Sesworeba Tan-<br />
mimdevrobis <strong>da</strong>cvis kuTxiT <strong>da</strong>/an<br />
audioteqstis Sesabamisi Sinaar-<br />
sis mixedviT);<br />
- teqstis Sesruleba war-<br />
modgenili pasuxebi<strong>da</strong>n swori<br />
pasuxis SerCeviT;
34<br />
- studentebi ganmeorebiT<br />
ismenen audioteqsts winaswar<br />
Sedgenili <strong>da</strong> koreqtirebuli<br />
gegmis safuZvelze reziumes Se-<br />
sadgenad (reziumes Sedgenis un-<br />
aris ganviTareba);<br />
- teqstis xelaxali gacno-<br />
bis Semdeg un<strong>da</strong> moxdes teqstSi<br />
aRniSnuli sakiTxebis gansja,<br />
traqtireba, komentireba <strong>da</strong><br />
calkeuli faqtebis / movl<strong>enebis</strong><br />
Sefaseba (monologuri <strong>da</strong> di-<br />
aloguri formis moulodneli<br />
saubris unaris ganviTareba).<br />
uSualo gagebis misaRwevad<br />
mTavar etaps warmoadgens teqs-<br />
tis Sinaarsis Se<strong>da</strong>rebiT sruli<br />
gaazrebisken mimarTuli savar-<br />
jiSoebi. sagazeTo leqsikis<br />
swavlebis dros aucilebelia<br />
SesityvebebTan muSaoba <strong>da</strong> ara<br />
izolirebul sityvebTan. mas-<br />
wavlebeli saxelmZRvaneloebSi<br />
advilad moipovebs mraval sa-<br />
gazeTo sityvaTSexamebebsa <strong>da</strong><br />
Stampebs. Tu maswavlebeli sis-<br />
tematurad warmarTavs muSaobas<br />
sagazeTo tipobrivi frazebiT,<br />
studentebi Tavisuflad aRiqva-<br />
men maT gazeTis kiTxvis proces-<br />
Si.<br />
gasaTvaliswinebelia, rom<br />
mxolod es erTi rekomen<strong>da</strong>cia<br />
ar aris sakmarisi Targmanis ga-<br />
reSe gagebis misaRwevad. sity-<br />
vaTSexamebebi SesaZlebelia ga-<br />
sagebi iyos teqstSi, magram<br />
saerTo azri <strong>da</strong>rCes gaugebari,<br />
risTvisac sasargebloa teqste-<br />
bis varireba. maswavlebels<br />
SeuZlia TviTon Seadginos<br />
teqstebi sagazeTo statiis ba-<br />
zaze. teqstma un<strong>da</strong> SeinarCunos<br />
statiis ZiriTadi azri. Ppirve-<br />
li teqstis gacnobis Semdeg,<br />
studentebi meore varirebul<br />
teqsts miiReben azrobriv do-<br />
neze, mSobliur enaze niSnebis<br />
ga<strong>da</strong>kodirebis gareSe. ufro ad-<br />
vilad aRiqvamen mesame, meoTxe<br />
<strong>da</strong> a.S. teqstebs. teqstis Ti-<br />
Toeuli variantis gagebis kon-<br />
troli SesaZlebelia kiTxvebis<br />
<strong>da</strong>smiT.<br />
ucxoenovani leqsikis aTvise-<br />
ba, studentis potenciuri leq-<br />
sikonis formireba <strong>da</strong> gafar-<br />
Toeba Se<strong>da</strong>rebiT warmatebiT<br />
mimdinareobs im SemTxvevaSi,<br />
rodesac mas gamoumuSavdeba<br />
sityvis azrobrivi struqturis<br />
orientirebis ganzogadebuli<br />
meTodebi.<br />
ucxo qveynis gazeTisadmi<br />
studentTa interesi advilad<br />
cxreba pirvelive Zneli SromiT<br />
ga<strong>da</strong>Targmnili <strong>da</strong> naxevrad ga-<br />
gebuli SeniSvnebiT. gazeTTan<br />
muSaobis araswori organiza-<br />
ciiT es mecadineoba SeiZleba<br />
gaxdes maTTvis mosawyeni <strong>da</strong><br />
uimedo.<br />
bilingvuri ganaTleba, #7,
ilingvuri ganaTleba, #7, 35<br />
meTodur literaturaSi <strong>da</strong>mu-<br />
Savebulia ucxoenovan gazeTze<br />
muSaobis organizaciis princi-<br />
pebi. un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom stu-<br />
dentebisaTvis aq mniSvnelovania<br />
pirvel rigSi <strong>da</strong>TvalierebiTi<br />
kiTxvis miznis gageba (rac ar<br />
iTxovs mTeli gadmocemuli in-<br />
formaciis srulad gagebas) <strong>da</strong><br />
meores mxriv, gazeTis struqtu-<br />
ris saerTo orientirebis, misi<br />
rubrikaciebis, masalebis ganla-<br />
gebis, mudmivi ganyofilebebis<br />
unaris <strong>da</strong>ufleba. gazeTTan mu-<br />
Saobisas SemuSavebuli meTode-<br />
biT: saTaurebis gagebis varjiSi,<br />
naxatebis qveS warwerebi, anota-<br />
ciebis Sedgena, kiTxvebze pasux-<br />
ebis moZebna teqstSi <strong>da</strong> a.S. mas-<br />
wavleblis mxri<strong>da</strong>n kiTxvis taq-<br />
tikuri kontroliT, sruliad<br />
SesaZlebelia uzrunvelyofili<br />
iqnas moTxovnili unarebis for-<br />
mireba, romlebic Seicaven uc-<br />
xouri enis Seswavlis motiva-<br />
ciis zrdis seriozul rezer-<br />
vebs.<br />
presis masalebis Sinaarso-<br />
brivi interpretaciis organiza-<br />
cia, romelic Seicavs gansxvave-<br />
buli poziciebis, azrebis,<br />
Tvalsazrisebis Sepirispirebas,<br />
principSi SesaZlebelia nebis-<br />
mier TematikasTan muSaobisas.<br />
vvaraudobT, rom ucxouri enis<br />
gakveTilze diskusias yovelTvis<br />
taqtikurad warmarTavs maswav-<br />
lebeli. gansazRvruli regla-<br />
mentis farglebSi mimdinare<br />
swavlebiTi kamaTis didi<br />
aRmzrdelobiTi mniSvneloba<br />
mdgomareobs masSi, rom aq iqm-<br />
neba winapirobebi diskusiis<br />
kulturis formirebisaTvis,<br />
iseTi saerTo komunikaciuri un-<br />
arebis gamomuSaveba, rogoricaa<br />
pativiscema sxvisi azrisadmi,<br />
oponentis poziciis gagebis un-<br />
ari <strong>da</strong> sakuTari Sexedulebis<br />
<strong>da</strong>sacavad Se<strong>da</strong>rebiT <strong>da</strong>majere-<br />
beli argumentebis moZieba. aseT<br />
pirobebSi xdeba pirovnuli<br />
TviTgamoxatva <strong>da</strong> warmoiqmneba<br />
realuri sametyvelo amocana,<br />
agreTve komunikaciuri motiva-<br />
cia, romelic uzrunvelyofs<br />
studentis iniciativur monawi-<br />
leobas urTierTobaSi.<br />
presis masalebTan muSaobis<br />
organizacia maRal moTxovnebs<br />
uyenebs umaRlesi saswavleblis<br />
ucxouri enis maswavlebels<br />
fsiqologiuri gamWriaxobisa <strong>da</strong><br />
profesiuli ostatobis kuTxiT.<br />
maswavlebeli pasuxismgebelia<br />
masze, rom <strong>da</strong>iyvanos codna<br />
studentamde. misi amocanaa moi-<br />
povos swavlebis ufro efeqturi<br />
saSualebani <strong>da</strong> meTodebi. mas-<br />
wavleblis mTavari amocana<br />
mdgomareobs swavlebis/swavlis<br />
uzrunvelyofasa <strong>da</strong> mxaris <strong>da</strong>
36<br />
WeraSi. man Tavisi muSaoba un<strong>da</strong><br />
warmarTos studentebis mier sa-<br />
Wiro Sedegebis misaRwevad. igi<br />
un<strong>da</strong> <strong>da</strong>interesdes, gebuloben<br />
Tu ara studentebi masalas <strong>da</strong><br />
moZebnos meTodebi, romlebic<br />
xels Seuwyobs gagebis donis<br />
amaRlebas, sxva sityvebiT swav-<br />
lebam stimuli un<strong>da</strong> misces<br />
swavlas.<br />
zemoT aRniSnuli nebas<br />
gvrTavs SevafasoT im amocanebis<br />
sirTule, romlebic dgas uc-<br />
xouri enis maswavleblis winaSe<br />
umaRles sawavlebelSi. maTi ga-<br />
<strong>da</strong>Wra moiTxovs misgan ara mar-<br />
to profesiuli donis mudmiv<br />
amaRlebas, aramed seriozul<br />
Zalisxmevas Tavisi moRvaweobis<br />
fsiqologiuri kulturis sru-<br />
lyofisaTvis.<br />
SemuSavebuli rekomen<strong>da</strong>ciebi<br />
<strong>da</strong>exmareba umaRlesi saswav-<br />
leblis ucxouri <strong>enebis</strong> maswav-<br />
leblebs muSaobis racionali-<br />
zaciaSi, swavlebis efeqturobis<br />
gazr<strong>da</strong>Si.<br />
gamoyenebuli literatura<br />
focxveraSvili n. Learning to read newspaper and Journals. Tbilisi, 2004<br />
bigsi, tangi, 2007 - Biggs J., Tang C., Teaching for quality learning at university. Open<br />
University Press, 2007<br />
fedeni, prestoni, fogeli, roberti, 2003 - Feden, Preston D., and Vogel, Robert<br />
M. Methods of teaching: applying cognitive science to promote student learning.<br />
Boston: McGraw-Hill, 2003<br />
ramdseni, 2003 - Ramsden P. , Learning to teach in Higher Education. Rautledge Falmer,<br />
2003<br />
riCardsoni, 2003 - Richardson V. , Constructivist Pe<strong>da</strong>gogy in Teachers College Record,<br />
2003<br />
bilingvuri ganaTleba, #7,
ilingvuri ganaTleba, #7, 37<br />
Tamar Tvaladze<br />
Akaki Tsereteli State University<br />
Some recommen<strong>da</strong>tions while working on newspaper materials<br />
ABSTRACT<br />
While starting to work on the newspapers materials it is necessary to conduct information<br />
on peculiarities of newspaper style, difficulties of comprehension and ways to overcome these<br />
difficulties. Later on it is essential to define the role of press for the preparation of the future<br />
specialists. The aim of the article is offering such recommen<strong>da</strong>tions which will provide for<br />
one hand, the deep understanding of the press materials and for the other hand the formation<br />
of different kinds of skills.<br />
In the article it is also viewed how to deal with subtitles (guidelines), abbreviations, illustrations<br />
accompanying the articles, stylistic devices and lexical peculiarities of newspaper style.<br />
The article emphasizes that the main methods of teaching press are: the analysis of discussing<br />
materials: information receiving and understanding, retelling and expressing own ideas on<br />
suitable points, the analysis of students' individual work and teachers' role analysis. We must<br />
admit that choosing appropriate (interesting, active, full of new words and phrases) newspaper<br />
article depends on the teachers and plays an important role in the mastering of different skills.<br />
The article emphasizes that while working on newspaper materials it is important to apply<br />
to all types of reading: analytical and synthetic, translating, scanning and skimming, which<br />
help us a great deal of a deep and adequate understanding of newspaper materials.<br />
The recommen<strong>da</strong>tions discussed in this article will help foreign language teachers to increase<br />
teaching effectiveness.
38<br />
lali <strong>da</strong>laqiSvili<br />
bolnisis enis saxlis maswavlebeli<br />
saxelmwifo enis swavlebis mdgomareoba<br />
bolnisis azerbaijanul mosaxleobaSi<br />
abstraqti<br />
saqarTveloSi eTnikur umciresobebis Temaze Catarebul kvlevebSi<br />
aRniSulia, rom umciresobebi, sazogadod, gaucxoebulad aRiqvamen<br />
Tavs. integraciis xelisSemSleli umTavresi faqtori saxelmwifo<br />
enis arcodnaa.<br />
saxelmwifo enis swavlebis kuTxiT gasul wlebSi bolnisis<br />
raionSi sakmaod didi samuSao Catar<strong>da</strong>. statiaSi warmodgenilia<br />
<strong>qarTuli</strong>s, rogorc meore enis swavlebisa <strong>da</strong> biligvuri ganaTlebis<br />
pilotirebis procesSi warmoCenili problemebi <strong>da</strong> am problemaTa<br />
ga<strong>da</strong>Wris mimarTulebiT konkretuli rekomen<strong>da</strong>ciebi.<br />
saqarTvelo mravalenovani<br />
<strong>da</strong> polieTnikuri qveyanaa. misi<br />
mosaxleobis 13%-s swored<br />
eTnikuri umciresobebi warmo-<br />
adgenen. 2002 wlis aRweris<br />
Sedegebis mixedviT, yvelaze<br />
mravalricxovani eTnikuri<br />
umciresoba azerbaijanelebi<br />
arian.<br />
saqarTveloSi eTnikur<br />
umciresobebis Temaze Cata-<br />
rebul rig kvlevebSi aRniSulia,<br />
rom umciresobebi, zoga<strong>da</strong>d,<br />
meore klasis moqalaqeebad<br />
aRiqvamen Tavs. (gaucxoebulni<br />
arian) maTi azriT, maSin, roca<br />
<strong>da</strong>narCeni qveyana viTardeba, im<br />
regionebSi, romelic<br />
umciresobebiTaa <strong>da</strong>saxlebuli,<br />
cxovrebis pirobebi ar<br />
umjobesdeba. Tumca, realurad<br />
saqarTvelos sxva regionebSic,<br />
sa<strong>da</strong>c mcxovrebTa umravlesoba<br />
qarTvelia, mdgomareoba,<br />
gansakuTrebiT ki ekonomikisa <strong>da</strong><br />
infrastruqturis ganviTarebis<br />
TvalsazrisiT, gansxvavebuli ar<br />
aris.<br />
umciresobebis gaucxoeba<br />
ramdenime mizeziT aris<br />
gamowveuli:<br />
bilingvuri ganaTleba, #7,<br />
• kulturul-eTnikuri<br />
kavSirebis ararseboba;
ilingvuri ganaTleba, #7, 39<br />
• gzebisa <strong>da</strong> komunikaciebis<br />
gaumarTaoba;<br />
• informaciuli vakuumi;<br />
• ekonomikuri siduxWiris<br />
gamo umciresobebis<br />
mWidro ekonomikuri<br />
kavSiri ufro metad<br />
mezobel saxelmwifo-<br />
ebTan, vidre<br />
saqarTvelosTan;<br />
• saxelmwifo enis arcodna;<br />
Cveni azriT komunikaciisa<br />
<strong>da</strong> integraciisaTvis yvelaze<br />
didi xelisSemSleli faqtori<br />
saerTo enis ararsebobaa.<br />
am mimarTulebiT gasul<br />
wlebSi raionSi sakmaod didi<br />
samuSao Catar<strong>da</strong>.<br />
jer kidev SevardnaZis<br />
mmarTvelobis periodSi saqarT-<br />
velos enis saxelmwifo palatis<br />
iniciativiTa <strong>da</strong> sigaretis mwar-<br />
moebeli firma `filip morisis~<br />
finansuri mxar<strong>da</strong>WeriT bolni-<br />
sis raionis xuT sofelSi: jav-<br />
SanianSi, qvemo bolnisSi, nax-<br />
idurSi, curtavsa <strong>da</strong> Zvel qveS-<br />
Si Seiqmna <strong>qarTuli</strong> enis kurse-<br />
bi sajaro moxeleebisaTvis,<br />
eTnikuri umciresobebis<br />
problemebi gansakuTrebiT aqtu-<br />
aluri gax<strong>da</strong> 2003 wli<strong>da</strong>n, amave<br />
droi<strong>da</strong>n ganaTlebisa <strong>da</strong> mecnie-<br />
rebis saministrom, `samoqalaqo<br />
integraciisa <strong>da</strong> erovnebaTSori-<br />
si urTierTobis centrTan~ er-<br />
Tad, saqarTveloSi moqmedi eu-<br />
Tos erovnul umciresobaTa<br />
umaRlesi komisris ofisis fi-<br />
nansuri <strong>da</strong>xmarebiT ganaxor-<br />
ciela proeqti `<strong>qarTuli</strong>s, ro-<br />
gorc meore enis xelSewyoba<br />
qvemo qarTlis araqarTulenovan<br />
skolebSi~.<br />
mogvianebiT raionSi gaaq-<br />
tiur<strong>da</strong> enis Semswavleli kur-<br />
sebis saqmianoba. 2006 wlis seq-<br />
tembri<strong>da</strong>n `samoqalaqo integra-<br />
ciisa <strong>da</strong> erovnebaTSorisi ur-<br />
TierTobis centrisa~ <strong>da</strong> euTos<br />
erToblivi proeqtis `enis kur-<br />
sebi sajaro moxeleebisaTvis~<br />
farglebSi Seiqmna sami wre<br />
skolis direqtorebisa <strong>da</strong> saja-<br />
ro moxeleebisaTvis.<br />
2007 wli<strong>da</strong>n enis Seswavlis<br />
saqmeSi CaerTvnen adgilobrivi<br />
arasamTavrobo organizaciebi. am<br />
mxriv gansakuTrebiT mdi<strong>da</strong>ri<br />
gamocdileba gaaCnia `saqarTve-<br />
los axalgazrduli centrebis<br />
kavSiri abnm bolnisis fi-<br />
lials~. misi mxar<strong>da</strong>mWeri iyo<br />
euTo. aq 2007-2009 wlebSi sxva-<br />
<strong>da</strong>sxva proeqtebis farglebSi<br />
231 moswavles hqon<strong>da</strong> Sansi, ae-<br />
maRlebina saxelmwifo enis<br />
flobis done.<br />
2007 welsve abiturientebis<br />
mosamzadeblad ganaTlebisa <strong>da</strong><br />
mecnierebis saministrom<br />
<strong>da</strong>afinansa ori jgufi. 2009
40<br />
wels sajaro skolebSi<br />
marneulis kulturis centris<br />
iniciativiTa <strong>da</strong> azerbaijanis<br />
respublikis <strong>da</strong>finansebiT cxra<br />
skolaSi gaixsna <strong>qarTuli</strong> enis<br />
kursebi, TiToeul jgufSi<br />
gaerTianebulia 20 moswavle.<br />
pe<strong>da</strong>gogebi SeirCa skolis<br />
direqtorebis mier, mimdinare<br />
wels ki jgufebis raodenoba<br />
Tormetamde gaizar<strong>da</strong>.<br />
am proeqtebis ganxorcie-<br />
lebam metad aamaRla<br />
araqarTvelTa motivacia, ele-<br />
mentarul doneze <strong>da</strong>euflnen<br />
saxelmwifo enas, Tumca,<br />
problema problemad <strong>da</strong>rCa,<br />
radgan dRevandeli situacia<br />
mainc araa <strong>da</strong>makmayofilebeli:<br />
eTnikuri umciresobebis<br />
warmomadgenlebis (azerbaija-<br />
nelebis)Pdidi nawili ver<br />
flobs saxelmwifo enas,<br />
saWiroa bolnisis azer-<br />
baijanul mosaxleobaSi<br />
<strong>qarTuli</strong> enis codnis xarisxis<br />
amaRleba, rac un<strong>da</strong> ganxor-<br />
cieldes aseve saxelmwifo enis<br />
Seswavlis mimarT maTi<br />
<strong>da</strong>interesebis zrdis pirobebSi,<br />
radgan sxva SemTxvevaSi verc<br />
erTi, rac ar un<strong>da</strong> maRali<br />
efeqturobis mqone proeqti iyos,<br />
ver uzrunvelyofs sasurveli<br />
Sedegebis miRwevas. gasaTva-<br />
liswinebelia aseve, rom<br />
aRniSuli analizi aseTive<br />
warmatebiT SesaZlebelia<br />
gamoyenebul iqnes sxva<br />
umciresobebTan mimarTebaSic.<br />
Seqmnili situaciis<br />
Seswavlisa <strong>da</strong> gamocdilebis<br />
gaziarebis gaTvaliswinebiT<br />
ganvixilavT ramdenime alter-<br />
nativas:<br />
1. bilinguri swavlebis<br />
modelis <strong>da</strong>nergva;<br />
2. <strong>qarTuli</strong> enis maswav-<br />
leblebis<br />
bilingvuri ganaTleba, #7,<br />
maRalkvalificiuri<br />
kadrebiT Canacvleba;<br />
3. eTnikuri umciresobebi-<br />
saTvis erovnul<br />
gamocdebze SeRavaTiani<br />
pirobebis SeTavazeba.<br />
am alternativebs gaaCnia<br />
rogorc <strong>da</strong>debiTi, ise<br />
uaryofiTi maxasiaTeblebi.<br />
<strong>qarTuli</strong> enis maRal-<br />
kvalificiuri kadrebiT Cana-<br />
cvlebis mcdeloba ukve iyo<br />
araerTgzis ganxorcielebuli<br />
Cvens qveyanaSi. am alternativis<br />
<strong>da</strong>debiTi mxare is aris, rom<br />
kvalificiur kadrs SeuZlia<br />
aamaRlos swavlebis xarisxi,<br />
gazardos moswavleTa<br />
<strong>da</strong>intereseba, magram isic<br />
gasaTvaliswinebelia, rom<br />
aRniSnuli alternativa ar<br />
xasiaTdeba kompleqsurobiT <strong>da</strong><br />
ver uzrunvelyofs problemis
ilingvuri ganaTleba, #7, 41<br />
sistemur ga<strong>da</strong>wyvetas. alter-<br />
nativis Sedegebis progno-<br />
zirebisas, mniSvnelovania<br />
gaviTvaliswinoT misi naklovani<br />
mxareebic. kerZod, didi<br />
<strong>da</strong>naxarjebi, pe<strong>da</strong>gogTa anaz-<br />
Raurebisa <strong>da</strong> maTTvis<br />
gamoyofili <strong>da</strong>matebiTi<br />
finansebis saxiT; erTjeradi <strong>da</strong><br />
ara sistematizirebuli xasiaTi;<br />
saWiro kadrebis simcire <strong>da</strong><br />
moqmedebis SezRuduli areali;<br />
kadrebis <strong>da</strong>bali<br />
pasuxismgeblobis done,<br />
romelic SeuZlebelia <strong>da</strong>Zleul<br />
iqnas Tun<strong>da</strong>c maRali<br />
anazRaurebis sanacvlod;<br />
<strong>da</strong>mokidebuleba, romlis Tana-<br />
xmad, mxolod kadrebi ver<br />
wyveten problemas;<br />
eTnikuri umciresobebisaT-<br />
vis erovnul gamocdebze<br />
SeRavaTiani pirobebis SeTa-<br />
vazeba _ mimdinare wels<br />
eTnikuri umciresobebisaTvis<br />
wesdeba SeRavaTiani pirobebi<br />
erovnul gamocdebSi monawi-<br />
leobis misaRebad. amgvarma<br />
ga<strong>da</strong>wyvetilebam SesaZlebelia<br />
gazardos maTi <strong>da</strong>intereseba<br />
erTian erovnul gamocdebSi<br />
monawileobis TvalsazrisiT <strong>da</strong><br />
mets gauCinos gamocdebSi<br />
monawileobis survili, Tumca,<br />
alternativis uaryofiTi mxare<br />
is aris, rom is ver <strong>da</strong>exmareba<br />
eTnikur umciresobebs Seis-<br />
wavlon saxelmwifo ena saWiro<br />
doneze. sabolood imis gamo,<br />
rom saTanadod ar ecodinebaT<br />
saxelmwifo ena, profesio-<br />
nalizmis doniTac ver gauweven<br />
konkurencias dominant mosax-<br />
leobas.<br />
bilingvuri ganaTlebis<br />
modelis <strong>da</strong>nergva saSualebas<br />
miscems eTnikur azerbai-<br />
janelebs <strong>da</strong>wyebiTi klasebi-<br />
<strong>da</strong>nve mSobliur enasTan erTad<br />
<strong>da</strong>euflos saxelmwifo enas,<br />
SeinarCunos Tavisi <strong>da</strong> gaecnos<br />
dominanti eris kulturasac.<br />
am modelis Zlieri mxare is<br />
aris, rom misi ganxorcielebis<br />
SemTxvevaSi eTnikuri umcire-<br />
sobebi saskolo codnis para-<br />
lelurad, SeZleben saxelmwifo<br />
enis Seswavlas iseT doneze, rom<br />
maTTvis erovnuli gamocdebis<br />
Cabareba problemad aRar iqceva,<br />
enis codna maT xels Seuwyobs<br />
Caeban saxelmwifos<br />
mSeneblobaSi <strong>da</strong> moexsnaT<br />
gaucxoebis grZnoba. Sedegad<br />
miviRebT adgilobriv kadrebs,<br />
romlebic Tavis TemSi<br />
uzrunvelyofen saxelmwifo enis<br />
<strong>da</strong>uflebas, (vgulisxmobT<br />
enobrivi garemos Seqmnas).<br />
<strong>da</strong>izogeba Tanxebi, romelic<br />
gamoiyofa im pe<strong>da</strong>gogebisaTvis,<br />
vinc moxalised midian
42<br />
azerbaijanul soflebSi, magram<br />
am modelis ganxorcieleba<br />
droSia gawelili. aseve<br />
gasaTvaliswinebelia, arasaTa-<br />
nadod momzadebulma maswav-<br />
leblis mxri<strong>da</strong>n mosalodneli<br />
programuli Cavardnebic. aRniS-<br />
nuli alternativis ganxor-<br />
cieleba gamoiwvevs <strong>da</strong>naxar-<br />
jebis zr<strong>da</strong>sac, radgan Tu<br />
aqamde <strong>da</strong>wyebiT klasebSi erTi<br />
maswavlebeli muSaob<strong>da</strong>, dRis<br />
wesrigSi <strong>da</strong>dgeba erTdroulad<br />
ori maswavleblis muSaoba,<br />
SesaZlebelia mozards<br />
gauWirdes ori enis erTdrouli<br />
Seswavlac (saukeTeso SemTxve-<br />
vaSi aseve SesaZlebelia erTma<br />
maswavlebelma itvirTos orive<br />
enaze sagnis gaZRola, Tumca<br />
amis albaToba eTnikuri<br />
umciresobebiT mWidrod <strong>da</strong>sax-<br />
lebul regionebSi naklebia).<br />
aRniSnuli modelis <strong>da</strong>debiT<br />
mxared un<strong>da</strong> CaiTvalos<br />
saerTaSoriso gamocdilebis<br />
arseboba, pirveli nabijebi, rac<br />
ga<strong>da</strong>dgmulia Cvens qveyanaSi<br />
multilingvuri ganaTlebis<br />
<strong>da</strong>samkvidreblad.<br />
Cven mier warmodgenili<br />
problemis gawyvetis Taobaze<br />
arsebul alternativebs Soris<br />
gra<strong>da</strong>ciis <strong>da</strong>sadgenad Cvens mier<br />
gamoyenebuli iqna sxva<strong>da</strong>sxva<br />
kriteriumebi, romlebmac mogvca<br />
SesaZlebloba mizanTan yvelaze<br />
miaxloebuli alternativis<br />
asarCevad warmodgenili prob-<br />
lemis ga<strong>da</strong>wyvetisaTvis. am<br />
kriteriumebiT movaxdineT war-<br />
modgenili politikis Se<strong>da</strong>reba<br />
<strong>da</strong> analizi.<br />
am kvlevisaTvis Cvens mier<br />
gamoyenebuli iqna Semdegi<br />
kriteriumebi.<br />
bilingvuri ganaTleba, #7,<br />
• eTnikuri umciresobebi-<br />
sTvis saxelmwifo enis<br />
swavlebis motivaciis<br />
amaRlebis xarisxi;<br />
• alternativis gansaxor-<br />
cieleblad saWiro dro<br />
• alternativis Rirebuleba;<br />
• sazogadoebrivi azri;<br />
• eTnikuri umciresobebisT-<br />
vis <strong>da</strong>saqmebis maCveneblis<br />
zrdis SesaZlebloba;<br />
• alternativis farglebSi<br />
gaTvaliswinebul Ronis-<br />
ZiebaTa moqmedebis areali;<br />
• adgilobrivi Temis <strong>da</strong>k-<br />
mayofilebis xarisxi;<br />
• politikuri kulturis<br />
zrdis maCvenebeli<br />
Cvens mier alternativebs<br />
Soris arCevanis gakeTebisas<br />
ganvsazRvreT TiToeuli alter-<br />
nativis Zlieri <strong>da</strong> susti mxaree-<br />
bi, movaxdineT am alternative-<br />
bis ganviTarebis saukeTeso <strong>da</strong><br />
uaresi situaciebis ganxilva <strong>da</strong>
ilingvuri ganaTleba, #7, 43<br />
Sesabamisi argumentaciis safuZ-<br />
velze movaxdineT arCevani.<br />
misi ganxorcieleba, Cveni<br />
azriT, Semdegi TanmimdevrobiT<br />
un<strong>da</strong> ganxorcieldes:<br />
1. programis mosamzadebeli<br />
etapi - maswavleblebi,<br />
skola, administracia <strong>da</strong><br />
mSoblebi uzrunvelyofili<br />
un<strong>da</strong> iyvnen saTanado in-<br />
formaciiT programisa <strong>da</strong><br />
mosalodneli Sedegebis Se-<br />
saxeb, raTa moxdes adekva-<br />
turi <strong>da</strong>mokidebulebis<br />
uzrunvelyofa <strong>da</strong> uaryo-<br />
fiTi ganwyobebis minimizi-<br />
reba;<br />
2. maswavleblebis ga<strong>da</strong>mzadeba<br />
bilingvuri swavlebisTvis,<br />
<strong>da</strong> axali kadrebis mozidva<br />
3. <strong>da</strong>wyebiTi klasebis maswav-<br />
leblis serTificirebis<br />
gansxvavebuli sistemis Se-<br />
muSaveba, raTa SesaZlebeli<br />
Seiqmnas reformis warmate-<br />
buli <strong>da</strong>nergva<br />
4. pe<strong>da</strong>gogTa<br />
ga<strong>da</strong>mzadebisaTvis<br />
<strong>da</strong>matebiTi vauCerebis<br />
moZieba <strong>da</strong> <strong>da</strong>finanseba<br />
5. bilingvuri swavlebis<br />
<strong>da</strong>nergva <strong>da</strong>wyebiTi<br />
klasebi<strong>da</strong>n <strong>da</strong> saswavlo-<br />
meTodologiuri<br />
saxelmZRvanelos saxiT<br />
`TavTavis~ gamoyeneba.<br />
bilingvuri swavlebis<br />
modelis <strong>da</strong>sanergad aseve<br />
sasurveli iqneba:<br />
• Seiqmnas sakonsultacio<br />
organo;<br />
• procesSi aqtiurad Caer-<br />
Ton mSoblebi,<br />
• gaizardos pe<strong>da</strong>gogTa<br />
<strong>da</strong>interesebis xarisxi<br />
• eTnikuri azerbaijane-<br />
lebiT <strong>da</strong>saxlebul<br />
soflebSi Seiqmnas sazaf-<br />
xul0 skolebi enis<br />
araformaluri Seswavli-<br />
saTvis.<br />
SemoTavazebuli modelis<br />
ganxorcielebis SemTxvevaSi<br />
mosalodneli iqneba Sedegis<br />
saxiT vixiloT skola<strong>da</strong>mTav-<br />
rebuli axalgazr<strong>da</strong>, romelsac<br />
eqneba maRali motivacia,<br />
Caabaros erovnul umaRles<br />
saswavleblebSi <strong>da</strong> monawileoba<br />
miiRos erTian erovnul<br />
gamocdebSi; igi Tavs grZnobs<br />
multikulturuli sazogadoebis<br />
wevrad, aRar eqneba gaucxoebis<br />
ganc<strong>da</strong>, ganaTlebis mTavari<br />
<strong>da</strong>niSnulebac xom esaa: xeli<br />
Seuwyos yvela moswavlis<br />
inteleqtualur, socialur <strong>da</strong><br />
pirovnul ganviTarebasa <strong>da</strong><br />
srulyofil sazogadoebriv<br />
integracias.
44<br />
Lali Dalakishvili<br />
Teacher of Bolnisi Language House<br />
State language learning situation of Azerbaijani<br />
population in Bolnisi<br />
ABSTRACT<br />
bilingvuri ganaTleba, #7,<br />
The researches conducted on ethnic minority issues in Georgia is mentioned that they still perceive<br />
themselves to be alienated. The main obstacles to integration is the lack of the knowledge of<br />
state language. In terms of language learning comparison with previous years there were carried<br />
out a lot of works in Bolnisi region. The article presents the problems of Georgian, as a second<br />
language learning through bilingual education, outlets and recommen<strong>da</strong>tions.
ilingvuri ganaTleba, #7, 45<br />
naTela meliqiZe<br />
axalqalaqis enis saxlis maswavlebeli<br />
bilingvuri ganaTlebis mxar<strong>da</strong>Wera javaxeTSi<br />
abstraqti<br />
saqarTvelos ganaTlebisa <strong>da</strong> mecnierebis saministro bilingvuri<br />
ganaTlebis mimarTulebiT uaRresad mniSvnelovan RonisZiebebs<br />
axorcielebs. bilingvuri ganaTlebis mxar<strong>da</strong>Weris mizniT, 2010<br />
wlis noember-dekemberSi evrokavSiris <strong>da</strong>finansebiT, `samoqalaqo<br />
integraciisa <strong>da</strong> erovnebaTSorisi urTierTobebis centrTan~ erTad<br />
ganaxorciela treningebi javaxeTis skolebis direqtorebisaTvis,<br />
romelTac uZRvebodnen sagangebod am proeqtisaTvis momzadebuli<br />
mentorebi <strong>da</strong> konsultantebi.<br />
statiaSi warmodgenilia am treningebis angariSi.<br />
bilingvuri ganaTleba Tana-<br />
medrove sazogadoebis moTxov-<br />
naa. saqarTvelos ganaTlebisa <strong>da</strong><br />
mecnierebis saministro multi-<br />
lingvuri ganaTlebis kuTxiT<br />
mniSvnelovan RonisZiebebs axor-<br />
cielebs <strong>da</strong> mowodebulia,<br />
ganaTlebis sistema gaxados<br />
erovnul umciresobaTa sazo-<br />
gadoebaSi integraciis umTav-<br />
resi instrumenti; xeli Seuwyos<br />
moswavleebSi bilingvizmis, anu<br />
ori enis (rogorc saxelmwifo,<br />
ise mSobliuri enis) flobis<br />
unaris ganviTarebas, keTil-<br />
ganwyobili <strong>da</strong>mokidebulebis<br />
Camoyalibebas gansxvavebuli<br />
lingvisturi <strong>da</strong> kulturuli<br />
jgufebis mimarT. bilingvuri<br />
ganaTlebis mxar<strong>da</strong>Weris mizniT<br />
2010 wlis noember-dekemberSi<br />
evrokavSiris <strong>da</strong>finansebiT<br />
saqarTvelos ganaTlebisa <strong>da</strong><br />
mecnierebis saministrom `samo-<br />
qalaqo integraciisa <strong>da</strong> erovne-<br />
baTSorisi urTierTobebis cen-<br />
trTan~ erTad ganaxorciela<br />
treningebi javaxeTis skolebis<br />
direqtorebisaTvis, romelTac<br />
uZRvebodnen sagangebod am
46<br />
proeqtisaTvis momzadebuli men-<br />
torebi <strong>da</strong> konsultantebi.<br />
treningi iTvaliswineb<strong>da</strong><br />
bilingvuri ganaTlebis arsSi<br />
garkvevas, bilingvuri ganaT-<br />
lebis programis modelebis<br />
gacnobas, programis <strong>da</strong>gegmvisas<br />
sxva<strong>da</strong>sxva faqtorebis (mos-<br />
wavleebis, ojaxis, skolis,<br />
sazogadoebis....) gaTvaliswine-<br />
bas, saaplikacio formebis<br />
Sevsebas, enisa <strong>da</strong> bilingvuri<br />
gakveTilebis Se<strong>da</strong>rebas. inter-<br />
kulturuli ganaTlebis sakiT-<br />
xebs.<br />
treningis monawileebma isa-<br />
ubres TavianTi enobrivi<br />
biografiis Sesaxeb (rodis<br />
romeli ena iswavles <strong>da</strong><br />
rogor?), imsjeles _ ra<br />
viTarebaSi ufro advilia enis<br />
Seswavla <strong>da</strong> ratom? Seavses<br />
testi: ~rogor axerxebT enis<br />
aTvisebas?~ es yvelaferi<br />
<strong>da</strong>exmaraT, eTqvaT, rom bunebriv<br />
garemoSi, Zal<strong>da</strong>utaneblad ufro<br />
advilia <strong>da</strong>euflo enas, rom<br />
saxelmwifo enis arcodna<br />
<strong>da</strong>mabrkolebelia integraciisa<br />
<strong>da</strong> pirovnuli realiza-<br />
ciisaTvis, rom saxelmwifo enis<br />
floba gansazRvravs sazoga-<br />
doebis polarizacias.<br />
bilingvur ganaTlebasTan<br />
<strong>da</strong>kavSirebuli miTebis gac-<br />
nobisas (bilingvuri ganaTleba,<br />
samagido wigni maswavlebelTa-<br />
Tvis. 2001) SeTanxmdnen, rom<br />
bilingvizmis ganxilva pozitiur<br />
konteqstSi gulisxmobs bilin-<br />
gvalebis enobrivi <strong>da</strong><br />
kognitiuri unarebis upira-<br />
tesobas monolingvurTan Se<strong>da</strong>-<br />
rebiT.<br />
bilingvuri ganaTleba, #7,<br />
treningma msmenelebs aCvena,<br />
rom mSobliuri enisagan<br />
gansxvavebiT <strong>qarTuli</strong> rogorc<br />
meore ena <strong>da</strong> <strong>qarTuli</strong> rogorc<br />
ucxo ena, viTardeba saswavlo<br />
garemoSi <strong>da</strong> arabunebriv<br />
garemoSi, amitom `<strong>qarTuli</strong><br />
garemos~ Seqmnis gzebad<br />
<strong>da</strong>saxel<strong>da</strong>: skolis <strong>qarTuli</strong>sa<br />
<strong>da</strong> qarTulenovani maswav-<br />
leblebis saubari mxolod<br />
qarTul enaze. TvalsaCinoe-<br />
bebisa <strong>da</strong> gamof<strong>enebis</strong> <strong>qarTuli</strong><br />
warwerebi, partniorobis prog-<br />
ramebi, sazafxulo banakebi,<br />
RonisZiebebi, radioga<strong>da</strong>cemebisa<br />
<strong>da</strong> telega<strong>da</strong>cemebis imitacia.<br />
gansakuTrebiT gamaxvil<strong>da</strong><br />
yuradReba imaze, rom bilin-<br />
gvuri swavlebisas efeqturia<br />
TanamSromlobiTi swavlis<br />
forma, radgan esaa xelSemwyobi<br />
zepiri komunikaciuri unaris
ilingvuri ganaTleba, #7, 47<br />
ganviTarebisa. am dros mona-<br />
wileebs aqvT TviTrealizaciis<br />
meti SesaZlebloba, maRalia<br />
pasuxismgebloba gundis winaSe,<br />
uviTardebaT socialuri unar-<br />
Cvevebi, eZlevaT azrisa <strong>da</strong><br />
codnis gaziarebis SesaZleb-<br />
loba.<br />
<strong>da</strong>sasrul, trenerebma <strong>da</strong><br />
treningis monawileebma aR-<br />
niSnes, rom bilingvuri swavleba<br />
ver ganxorcieldeba swavlebis<br />
aqtiuri meTodebis gareSe<br />
(rekomendebulia TamaSebis gamo-<br />
yeneba), pirovnebaze orien-<br />
tirebuli swavlebis gareSe.
48<br />
Natela Meliqidze<br />
The teacher of Akhalkalaki language house<br />
Supporting of the bilingual education in Javakheti region<br />
ABSTRACT<br />
bilingvuri ganaTleba, #7,<br />
Ministry of Education and Science of Georgia is implementing the most significant activities<br />
on minority education issues. In order to support of bilingual education were conducted<br />
workshops for Javakheti school principles in November and December, 2010 by Center<br />
for Civil Integration and Inter-ethnic Relation financial support of EU. The workshops<br />
were carried out by specially trained trainers and consultants. The Article presents the report<br />
of this trainings.