mama grigoli xelnaweris aRwerilobas misi garegnuli mxaris ...
mama grigoli xelnaweris aRwerilobas misi garegnuli mxaris ... mama grigoli xelnaweris aRwerilobas misi garegnuli mxaris ...
w(mid)isa mamisa daviTissa. garesjas, kedvisa, r(ome)lsa ewodebis soflad, berTaÁ~ (qaragmis gaxsna Cvenia _ T. j.) (feraZe 1940: 226). rogorc vxdavT, gansaxilavi adgilis grigol feraZiseuli da Cveneuli wakiTxvebi sakmaod gansxavdeba erTmaneTisagan, risi ZiriTadi mizezic, cxadia, teqstis dazianebaa. grigol feraZiseuli publikaciidan Cven principulad ver gaviziarebT im debulebas, rom sityva `berTaÁs~ win ikiTxeba sityva `soflad~. marTlac, anderZis teqstze dakvirveba aCvenebs, rom aq, marTalia, Znelad, magram mainc garCeviT ikiTxeba sityva `saxelad~. rac Seexeba grigol feraZis mier gansxvavebuli saxiT wakiTxul meore sityvas _ `kedvisa~, aq verc uarvyofT da verc daveTanxmebiT mkvlevris mier SemoTavazebul wakiTxvas, vinaidan anderZis dazianebuli adgili ar iZleva raime kategoriuli daskvnis gamotanis uflebas 59 . amrigad, jerjerobiT Riad vtovebT sakiTxs, Tu konkretulad ra tipis samoRvaweo adgilsa Tu savanes ixseniebda nikoloz nikrai `berTas~ saxeliT da Sesabamisad, gansaxilavi sityvis Cveneul wakiTxvasac kiTxvis niSniT warmovadgenT winamdebare naSromSi. rodis iyo gadawerili garejuli krebuli? dasmul kiTxavze pasuxs kvlav Ven.4-is anderZi gvaZlevs: `daiwera... qronikonsa tp (1160 w.), mefo- basa Zisa demetres giorgisaze, welsa mefobisa misisasa g (3)~. kolofo- nis teqstSi moxseniebuli mefe giorgi demetres-Zis zeobis sakiTxs vrclad qvemoT SevexebiT, aq ki yuradRebas mxolod meore qronologiur monacemze gavamaxvilebT da masze dayrdnobiT, aRvniSnavT, rom garejuli krebuli gadawerili iyo tp (380) qronikons anu qristeSobidan 1160 wels (780+380=1160 w.). garejuli krebulis gadamweris vinaobis, gadaweris adgilisa da drois dadgenis Semdeg Cven sagangebod gavecaniT saqarTvelosa da ucxoeTSi dacul qarTul xelnawer wignTa sxvadasxva `aRwerilobebsa~ 59 samagierod, aRniSnuli sityvis grigol feraZiseuli wakiTxvis marTebulobasTan dakavSirebiT, savsebiT safuZvlian eWvs badebs is garemoeba, rom saxelwodeba `kedvis~ mqone arc savane da arc raime sxva toponimi dReisaTvis dadasturebuli ar aris garejis mravalmTis arc erT raionSi (Todria ... 1988: 117-119). miuxedavad amisa, grigol feraZis mosazrebas, rogorc Cans, srulad iziarebs filologosi vaxtang imnaiSvili, vinac Tavis 2008 wlis statiaSi aRniSnavs, rom Ven.4 gadawerilia `kedvaSi, daviT garejis maxloblad~ (imnaiSvili 2008: 11-12, 19). 58
Tu katalogebs da metad saintereso Sedegamde mivediT. aRmoCnda, rom nikoloz nikrais Ven.4-is garda, kidev erTi xelnaweri wigni hqonda gadawerili. mxedvelobaSi gvaqvs TbilisSi, xelnawerTa erovnuli centris qarTuli xelnaweri wignebis H koleqciaSi 1669-e nomriT daculi wm. ioane sinelis `klemaqsis~ erT-erTi nusxa, igive H-1669. aRniSnuli xelnaweri H koleqciis xelnawerTa akademiuri `aRwerilobis~ IV tomSi paleografiuli niSnebis mixedviT, XII-XIII saukuneebiT aris daTariRebu- li. amave `aRwerilobis~ mixedviT, H-1669-is gadaweris adgili ucnobia. samagierod, `aRwerilobaSi~ motanilia xelnawerisaTvis darTuli erT- erTi mcire anderZis teqsti da masze dayrdnobiT, aRniSnulia, rom H-1669 gadamweri vinme nikraia: `sulsa nikraÁsasa Seundven o(Âfal)o R(merT)o, a(mi)n, romelman iSroma ese wigni~ (metreveli 1950: 96-97). miuxedavad imisa, rom H-1669-s gadamweris vrceli anderZi ar axlavs (wigns aklia Tavdapirveli Sedgenilobis pirveli TxuTmeti da bolo ramdenime furceli), danamdvilebiT SeiZleba iTqvas, rom igi, ise rogorc Ven.4, nikoloz nikrais mieraa gadawerili. am mxriv, yovelgvari eWvi gamoricxavs Ven.4-isa da H-1669-is ZiriTadi teqstebis erTimeoresTan Sedareba. xelnawerebi absoluturad identuri xeliT aris naweri. amrigad, irkveva, rom nikoloz nikrai daxelovnebuli kaligrafi yofila da XII saukunis II naxevarSi _ 1160 welsa da mis axlo xanebSi, garejis mravalmTaSi ori xelnaweri wigni gadauweria: 1. krebuli `sanatreli~, igive Ven.4; da 2. wm. ioane sinelis `klemaqsi~, igive H-1669 60 . nikoloz nikrais mier gadawerili wm. ioane sinelis `klemaqsi~, garejuli krebulisagan gansxvavebiT, SedarebiT ufro ukeT aris Sewavlili filologosebisa da xelovnebaTmcodneebis mier. maTgan, gansakuTrebuli aRniSvnis Rirsia xelovnebaTmcodne vaxtang beriZe, romelmac Zalian maRali Sefaseba misca nikoloz nikrais mxatvrul- 60 amrigad, sabolood dgindeba H-1669-is warmomavlobasTan dakavSirebuli ramdenime ZiriTadi detali. kerZod ki, irkveva, rom wm. ioane sinelis `klemaqsis~ es nusxa gadawerili iyo mxatvar-kaligraf nikoloz nikrais mier, garejis mravalmTaSi, wm. daviT garejelis lavris midamoebSi, 1160 wlis axloxanebSi (Sdr.: metreveli 1950: 96-97). 59
- Page 7 and 8: 1. akademiuri saxiT davadginoT, saT
- Page 9 and 10: cnobebi da miRebuli daskvnebis safu
- Page 11 and 12: maTSina vnaxeT Rirssaxsovari, gamov
- Page 13 and 14: minaweria gamoyofili; imavdroulad,
- Page 15 and 16: uwodeben. CemTvis mxolod Svidi aseT
- Page 17 and 18: [da Sav nikrasa) SromisaTÂs kurTxe
- Page 19 and 20: xelnaweris `zanduks~ axasiaTebs: `p
- Page 21 and 22: 11. 292v-303r. `cxorebaÁ wmidisa d
- Page 23 and 24: orive minaweri cxadyofs, rom XVIII
- Page 25 and 26: krebul `mravalTavis~ X tomSi gamoqv
- Page 27 and 28: 3. `minaweri (igulisxmeba 266r-ze n
- Page 29 and 30: maTSi saerTo wyarodan momdinare nak
- Page 31 and 32: mciretaniani wigni `sinas mTidan gr
- Page 33 and 34: publikaciis momdevno nawilSi qeTeva
- Page 35 and 36: amrigad, qeTevan asaTianma sagrZnob
- Page 37 and 38: qarTul xelnawerebsa Tu ZvelnabeWd w
- Page 39 and 40: dainteresda aq daculi egzetikuri Tx
- Page 41 and 42: wevrebs. mkvlevris TqmiT, sinas mTi
- Page 43 and 44: SeCuenebaÁ~)~ (jojua 2003b) da 3.
- Page 45 and 46: $2. garejuli krebulis (Ven.4) aRwer
- Page 47 and 48: (1rv) msgavsad (ix.: zemoT), agreTv
- Page 49 and 50: `zandukSi~ CamoTvlili Txzulebebi ga
- Page 51 and 52: erTgvarad gansxvavebuli xasiaTis te
- Page 53 and 54: ac Seexeba Ven.4-Si Setanil danarCe
- Page 55 and 56: qarTuli mwerlobidan kargad cnobil i
- Page 57: savaneSi (`kedelsa (?)~), romlsac s
- Page 61 and 62: sityva gadaxlarTuli sazedao asoebiT
- Page 63 and 64: xmarebisaTvis gamousadegari yofila.
- Page 65 and 66: 1955: 79-81), `Tvenis~ erT-erTi nus
- Page 67 and 68: swavlanis~ kolofonic: `movacxovele
- Page 69 and 70: davubrundeT barnaba Tbilels, romelm
- Page 71 and 72: vlase urbnelis mier garejuli krebul
- Page 73 and 74: tiSendorfiseul nusxaSi. am nusxis #
- Page 75 and 76: ogorc aRniSnuli minaweridan irkveva
- Page 77 and 78: Cven zemoT aRvniSneT, rom ioseb xun
- Page 79 and 80: esarion qiotiSvilis biografiis Sesa
- Page 81 and 82: avtori sakmaod sainteresod aRgviwer
- Page 83 and 84: warmoadgina metnaklebad sruli aRwer
- Page 85 and 86: Tavi II. garejuli krebulis (Ven.4)
- Page 87 and 88: giorgi III-is zeobis me-12 indiktio
- Page 89 and 90: Zliv warvides, dakodil-Camogdebuli.
- Page 91 and 92: aq kidev erTxel gavimeorebT, rom am
- Page 93 and 94: sakiTxebi, aq aRarafers vityviT mis
- Page 95 and 96: amrigad, xelT gvaqvs kidev erTi sai
- Page 97 and 98: me-5 weli ukve dawyebuli yofila da
- Page 99 and 100: q. qristes m{i}erno Zmano, dano, y{
- Page 101 and 102: sad da romel savaneSi iyo daculi ga
- Page 103 and 104: omlis moRvaweobac, misive minawereb
- Page 105 and 106: mimarTulebiT muSaoba sakmaod Sedegi
- Page 107 and 108: Cven zemoT aRvniSneT, rom Ven.4-is
w(mid)isa mamisa daviTissa. garesjas, kedvisa, r(ome)lsa ewodebis<br />
soflad, berTaÁ~ (qaragmis gaxsna Cvenia _ T. j.) (feraZe 1940: 226).<br />
rogorc vxdavT, gansaxilavi adgilis grigol feraZiseuli da<br />
Cveneuli wakiTxvebi sakmaod gansxavdeba erTmaneTisagan, risi ZiriTadi<br />
mizezic, cxadia, teqstis dazianebaa. grigol feraZiseuli publikaciidan<br />
Cven principulad ver gaviziarebT im debulebas, rom sityva `berTaÁs~<br />
win ikiTxeba sityva `soflad~. marTlac, anderZis teqstze dakvirveba<br />
aCvenebs, rom aq, marTalia, Znelad, magram mainc garCeviT ikiTxeba sityva<br />
`saxelad~. rac Seexeba grigol feraZis mier gansxvavebuli saxiT<br />
wakiTxul meore sityvas _ `kedvisa~, aq verc uarvyofT da verc<br />
daveTanxmebiT mkvlevris mier SemoTavazebul wakiTxvas, vinaidan<br />
anderZis dazianebuli adgili ar iZleva raime kategoriuli daskvnis<br />
gamotanis uflebas 59 .<br />
amrigad, jerjerobiT Riad vtovebT sakiTxs, Tu konkretulad ra<br />
tipis samoRvaweo adgilsa Tu savanes ixseniebda nikoloz nikrai<br />
`berTas~ saxeliT da Sesabamisad, gansaxilavi sityvis Cveneul<br />
wakiTxvasac kiTxvis niSniT warmovadgenT winamdebare naSromSi.<br />
rodis iyo gadawerili garejuli krebuli? dasmul kiTxavze pasuxs<br />
kvlav Ven.4-is anderZi gvaZlevs: `daiwera... qronikonsa tp (1160 w.), mefo-<br />
basa Zisa demetres giorgisaze, welsa mefobisa <strong>misi</strong>sasa g (3)~. kolofo-<br />
nis teqstSi moxseniebuli mefe giorgi demetres-Zis zeobis sakiTxs<br />
vrclad qvemoT SevexebiT, aq ki yuradRebas mxolod meore qronologiur<br />
monacemze gavamaxvilebT da masze dayrdnobiT, aRvniSnavT, rom garejuli<br />
krebuli gadawerili iyo tp (380) qronikons anu qristeSobidan 1160 wels<br />
(780+380=1160 w.).<br />
garejuli krebulis gadamweris vinaobis, gadaweris adgilisa da<br />
drois dadgenis Semdeg Cven sagangebod gavecaniT saqarTvelosa da<br />
ucxoeTSi dacul qarTul xelnawer wignTa sxvadasxva `aRwerilobebsa~<br />
59 samagierod, aRniSnuli sityvis grigol feraZiseuli wakiTxvis marTebulobasTan<br />
dakavSirebiT, savsebiT safuZvlian eWvs badebs is garemoeba, rom saxelwodeba `kedvis~<br />
mqone arc savane da arc raime sxva toponimi dReisaTvis dadasturebuli ar aris<br />
garejis mravalmTis arc erT raionSi (Todria ... 1988: 117-119). miuxedavad amisa, grigol<br />
feraZis mosazrebas, rogorc Cans, srulad iziarebs filologosi vaxtang imnaiSvili,<br />
vinac Tavis 2008 wlis statiaSi aRniSnavs, rom Ven.4 gadawerilia `kedvaSi, daviT<br />
garejis maxloblad~ (imnaiSvili 2008: 11-12, 19).<br />
58