mama grigoli xelnaweris aRwerilobas misi garegnuli mxaris ...

mama grigoli xelnaweris aRwerilobas misi garegnuli mxaris ... mama grigoli xelnaweris aRwerilobas misi garegnuli mxaris ...

26.07.2013 Views

w(mid)isa mamisa daviTissa. garesjas, kedvisa, r(ome)lsa ewodebis soflad, berTaÁ~ (qaragmis gaxsna Cvenia _ T. j.) (feraZe 1940: 226). rogorc vxdavT, gansaxilavi adgilis grigol feraZiseuli da Cveneuli wakiTxvebi sakmaod gansxavdeba erTmaneTisagan, risi ZiriTadi mizezic, cxadia, teqstis dazianebaa. grigol feraZiseuli publikaciidan Cven principulad ver gaviziarebT im debulebas, rom sityva `berTaÁs~ win ikiTxeba sityva `soflad~. marTlac, anderZis teqstze dakvirveba aCvenebs, rom aq, marTalia, Znelad, magram mainc garCeviT ikiTxeba sityva `saxelad~. rac Seexeba grigol feraZis mier gansxvavebuli saxiT wakiTxul meore sityvas _ `kedvisa~, aq verc uarvyofT da verc daveTanxmebiT mkvlevris mier SemoTavazebul wakiTxvas, vinaidan anderZis dazianebuli adgili ar iZleva raime kategoriuli daskvnis gamotanis uflebas 59 . amrigad, jerjerobiT Riad vtovebT sakiTxs, Tu konkretulad ra tipis samoRvaweo adgilsa Tu savanes ixseniebda nikoloz nikrai `berTas~ saxeliT da Sesabamisad, gansaxilavi sityvis Cveneul wakiTxvasac kiTxvis niSniT warmovadgenT winamdebare naSromSi. rodis iyo gadawerili garejuli krebuli? dasmul kiTxavze pasuxs kvlav Ven.4-is anderZi gvaZlevs: `daiwera... qronikonsa tp (1160 w.), mefo- basa Zisa demetres giorgisaze, welsa mefobisa misisasa g (3)~. kolofo- nis teqstSi moxseniebuli mefe giorgi demetres-Zis zeobis sakiTxs vrclad qvemoT SevexebiT, aq ki yuradRebas mxolod meore qronologiur monacemze gavamaxvilebT da masze dayrdnobiT, aRvniSnavT, rom garejuli krebuli gadawerili iyo tp (380) qronikons anu qristeSobidan 1160 wels (780+380=1160 w.). garejuli krebulis gadamweris vinaobis, gadaweris adgilisa da drois dadgenis Semdeg Cven sagangebod gavecaniT saqarTvelosa da ucxoeTSi dacul qarTul xelnawer wignTa sxvadasxva `aRwerilobebsa~ 59 samagierod, aRniSnuli sityvis grigol feraZiseuli wakiTxvis marTebulobasTan dakavSirebiT, savsebiT safuZvlian eWvs badebs is garemoeba, rom saxelwodeba `kedvis~ mqone arc savane da arc raime sxva toponimi dReisaTvis dadasturebuli ar aris garejis mravalmTis arc erT raionSi (Todria ... 1988: 117-119). miuxedavad amisa, grigol feraZis mosazrebas, rogorc Cans, srulad iziarebs filologosi vaxtang imnaiSvili, vinac Tavis 2008 wlis statiaSi aRniSnavs, rom Ven.4 gadawerilia `kedvaSi, daviT garejis maxloblad~ (imnaiSvili 2008: 11-12, 19). 58

Tu katalogebs da metad saintereso Sedegamde mivediT. aRmoCnda, rom nikoloz nikrais Ven.4-is garda, kidev erTi xelnaweri wigni hqonda gadawerili. mxedvelobaSi gvaqvs TbilisSi, xelnawerTa erovnuli centris qarTuli xelnaweri wignebis H koleqciaSi 1669-e nomriT daculi wm. ioane sinelis `klemaqsis~ erT-erTi nusxa, igive H-1669. aRniSnuli xelnaweri H koleqciis xelnawerTa akademiuri `aRwerilobis~ IV tomSi paleografiuli niSnebis mixedviT, XII-XIII saukuneebiT aris daTariRebu- li. amave `aRwerilobis~ mixedviT, H-1669-is gadaweris adgili ucnobia. samagierod, `aRwerilobaSi~ motanilia xelnawerisaTvis darTuli erT- erTi mcire anderZis teqsti da masze dayrdnobiT, aRniSnulia, rom H-1669 gadamweri vinme nikraia: `sulsa nikraÁsasa Seundven o(Âfal)o R(merT)o, a(mi)n, romelman iSroma ese wigni~ (metreveli 1950: 96-97). miuxedavad imisa, rom H-1669-s gadamweris vrceli anderZi ar axlavs (wigns aklia Tavdapirveli Sedgenilobis pirveli TxuTmeti da bolo ramdenime furceli), danamdvilebiT SeiZleba iTqvas, rom igi, ise rogorc Ven.4, nikoloz nikrais mieraa gadawerili. am mxriv, yovelgvari eWvi gamoricxavs Ven.4-isa da H-1669-is ZiriTadi teqstebis erTimeoresTan Sedareba. xelnawerebi absoluturad identuri xeliT aris naweri. amrigad, irkveva, rom nikoloz nikrai daxelovnebuli kaligrafi yofila da XII saukunis II naxevarSi _ 1160 welsa da mis axlo xanebSi, garejis mravalmTaSi ori xelnaweri wigni gadauweria: 1. krebuli `sanatreli~, igive Ven.4; da 2. wm. ioane sinelis `klemaqsi~, igive H-1669 60 . nikoloz nikrais mier gadawerili wm. ioane sinelis `klemaqsi~, garejuli krebulisagan gansxvavebiT, SedarebiT ufro ukeT aris Sewavlili filologosebisa da xelovnebaTmcodneebis mier. maTgan, gansakuTrebuli aRniSvnis Rirsia xelovnebaTmcodne vaxtang beriZe, romelmac Zalian maRali Sefaseba misca nikoloz nikrais mxatvrul- 60 amrigad, sabolood dgindeba H-1669-is warmomavlobasTan dakavSirebuli ramdenime ZiriTadi detali. kerZod ki, irkveva, rom wm. ioane sinelis `klemaqsis~ es nusxa gadawerili iyo mxatvar-kaligraf nikoloz nikrais mier, garejis mravalmTaSi, wm. daviT garejelis lavris midamoebSi, 1160 wlis axloxanebSi (Sdr.: metreveli 1950: 96-97). 59

w(mid)isa mamisa daviTissa. garesjas, kedvisa, r(ome)lsa ewodebis<br />

soflad, berTaÁ~ (qaragmis gaxsna Cvenia _ T. j.) (feraZe 1940: 226).<br />

rogorc vxdavT, gansaxilavi adgilis grigol feraZiseuli da<br />

Cveneuli wakiTxvebi sakmaod gansxavdeba erTmaneTisagan, risi ZiriTadi<br />

mizezic, cxadia, teqstis dazianebaa. grigol feraZiseuli publikaciidan<br />

Cven principulad ver gaviziarebT im debulebas, rom sityva `berTaÁs~<br />

win ikiTxeba sityva `soflad~. marTlac, anderZis teqstze dakvirveba<br />

aCvenebs, rom aq, marTalia, Znelad, magram mainc garCeviT ikiTxeba sityva<br />

`saxelad~. rac Seexeba grigol feraZis mier gansxvavebuli saxiT<br />

wakiTxul meore sityvas _ `kedvisa~, aq verc uarvyofT da verc<br />

daveTanxmebiT mkvlevris mier SemoTavazebul wakiTxvas, vinaidan<br />

anderZis dazianebuli adgili ar iZleva raime kategoriuli daskvnis<br />

gamotanis uflebas 59 .<br />

amrigad, jerjerobiT Riad vtovebT sakiTxs, Tu konkretulad ra<br />

tipis samoRvaweo adgilsa Tu savanes ixseniebda nikoloz nikrai<br />

`berTas~ saxeliT da Sesabamisad, gansaxilavi sityvis Cveneul<br />

wakiTxvasac kiTxvis niSniT warmovadgenT winamdebare naSromSi.<br />

rodis iyo gadawerili garejuli krebuli? dasmul kiTxavze pasuxs<br />

kvlav Ven.4-is anderZi gvaZlevs: `daiwera... qronikonsa tp (1160 w.), mefo-<br />

basa Zisa demetres giorgisaze, welsa mefobisa <strong>misi</strong>sasa g (3)~. kolofo-<br />

nis teqstSi moxseniebuli mefe giorgi demetres-Zis zeobis sakiTxs<br />

vrclad qvemoT SevexebiT, aq ki yuradRebas mxolod meore qronologiur<br />

monacemze gavamaxvilebT da masze dayrdnobiT, aRvniSnavT, rom garejuli<br />

krebuli gadawerili iyo tp (380) qronikons anu qristeSobidan 1160 wels<br />

(780+380=1160 w.).<br />

garejuli krebulis gadamweris vinaobis, gadaweris adgilisa da<br />

drois dadgenis Semdeg Cven sagangebod gavecaniT saqarTvelosa da<br />

ucxoeTSi dacul qarTul xelnawer wignTa sxvadasxva `aRwerilobebsa~<br />

59 samagierod, aRniSnuli sityvis grigol feraZiseuli wakiTxvis marTebulobasTan<br />

dakavSirebiT, savsebiT safuZvlian eWvs badebs is garemoeba, rom saxelwodeba `kedvis~<br />

mqone arc savane da arc raime sxva toponimi dReisaTvis dadasturebuli ar aris<br />

garejis mravalmTis arc erT raionSi (Todria ... 1988: 117-119). miuxedavad amisa, grigol<br />

feraZis mosazrebas, rogorc Cans, srulad iziarebs filologosi vaxtang imnaiSvili,<br />

vinac Tavis 2008 wlis statiaSi aRniSnavs, rom Ven.4 gadawerilia `kedvaSi, daviT<br />

garejis maxloblad~ (imnaiSvili 2008: 11-12, 19).<br />

58

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!