mama grigoli xelnaweris aRwerilobas misi garegnuli mxaris ...
mama grigoli xelnaweris aRwerilobas misi garegnuli mxaris ... mama grigoli xelnaweris aRwerilobas misi garegnuli mxaris ...
statiis dasawyisSi qeTevan asaTiani mokled gvacnobs wm. nisimes warmomavlobasa da moRvaweobasTan dakavSirebul detalebs 34 . amis Semdeg avtori gvauwyebs, rom wm. nisimes `cxovrebis~ X saukuneSi Sesrulebuli qarTuli Targmanis teqsti korneli kekeliZis mier sam _ A, B da C redaqciad aris dayofili 35 . iqve mkvlevari detalurad mimoixilavs `nisimes cxovrebis~ qarTuli Targmanis warmomavlobis Taobaze gamoTqmul sxvadasxva mosazrebebs 36 da Zeglis samecniero kvlevis istoriaze saubarsac amiT amTavrebs (asaTiani 2003: 53-54). 34 mkvlevris TqmiT: `cnoba nisimes Sesaxeb jer kidev IV saukunidan Cndeba. yvelaze Zveli avtori, romelic masze mogviTxrobs, efrem asuria. misi avtorobiT moRweuli Txrobis siuJetis mixedviT, egviptis mefis asuli isidora (igulisxmeba wm. nisime _ T. j.), mSoblebis gardacvalebisTanave tovebs mamiseuli saxl-kars da udabnoSi midis. ormoci wlis asketuri cxovrebis Semdeg, igi udabnodan tabeneses dedaTa monasterSi mkvidrdeba, iq salosis moRvaweobas iwyebs, xolo mas mere, rac pitirionis meSveobiT, misi faruli Rvawli cxaddeba, igi kvlav udabnos ubrundeba da amis Semdeg aRaravin icis misi asaval-dasavali. amave Txrobas imeorebs odnav mogvianebiT paladi helinopoleli `lavsaikonSi~. am adreuli Txrobebisagan gansxvavebiT, ufro didi moculobisa da SedarebiT farTo Sinaarsisaa misi `cxovreba~, romlis mixedviTac tabaneses monastridan udabnoSi wasuli nisima (isidora) oTxasi meudabnoe mamis winamZRvari xdeba~ (asaTiani 2003: 53). 35 korneli kekeliZis Tanaxmad, `nisimes cxovrebis~ A redaqcias miekuTvneba erTaderTi, X-XI saukuneebis krebulSi (A-249) daculi nusxa (bregaZe ... 1980: 87; kekeliZe 1918: XXXIV, XLVI, 202-214; kekeliZe 1960: 92-101). B redaqciaSi gaerTianebulia sami sxva nusxa, romlebic, Tavis mxriv, warmodgenilia Semdeg xelnawerebSi: XIVBsaukunis krebulSi (A-146) (bregaZe ... 1976: 200; kekeliZe 1960: 92-101), 1738 wlis `wmidaTa cxovrebasa~ (A-161) (bregaZe ... 1976: 230; kekeliZe 1960: 92-101) da XVIII saukunis krebulSi (A-126) (bregaZe ... 1976: 1976 w. 121; kekeliZe 1960: 92-101). sul bolo, C redaqciaSi Tavmoyrilia kidev sami xelnaweriT moRweuli nusxebi. es xelnawerebia: XV saukunis krebuli (A-382) (bregaZe ... 1985: 123; kekeliZe 1918: XXXV, XLVI, 202-214; kekeliZe 1960: 92- 101), 1708 wlis krebuli (A-518) (bregaZe ... 2004: 518; kekeliZe 1960: 92-101) da XIX saukunis A-653 (kekeliZe 1960: 92-101). mogvianebiT, 1983 wels filologosma nani waqaZem mTeli monografia miuZRvna CvenTvis saintereso teqsts: `nisimes cxovrebis~ siriuli, arabuli da qarTuli versiebi (gamokvleva, teqstebi, Targmanebi)~. naSromSi avtorma korneli kekeliZis mier Seswavlil Svid nusxas kidev Tormeti sxva nusxa daumata. aqedan, aTi nusxa aRmoCnda saqarTveloSi, xelnawerTa institutis fondebSi, xolo ori nusxa, did britaneTSi, bodleis biblioTekis uordropiseul xelnawerTa fondSi (waqaZe 1983: 29-31). nani waqaZis mier gamovlenili nusxebidan rva nusxa miekuTvneba `nisimes cxovrebis~ B redaqcias. esenia: Wardr.e-1 (1784 w.), H-2281 (1793 w.), S-134 (XVIII s.), Wardr.e-2 (XVIII s.), A-1050 (1801 w.), H-286 (1853 w.), S-139 (XVIII-XIX ss.) da S-3640 (XIX s.) (waqaZe 1983: 30-32). kidev sami nusxa miekuTvneba C redaqcias: H-947 (1864 w.), A-851 (XIX s.) da H-1762 (XIX s.) (waqaZe 1983: 30-32). sul bolo, 1765-1779 wlebis krebuli (S-300) ki, mkvlevarma sulac meoTxe, D literiT gamoyo (waqaZe 1983: 7; gabiZaSvili 2009b: 32). 36 qeTevan asaTianis TqmiT: `specialur gamokvlevaSi k. kekeliZe varaudobs, rom `nisimes cxovreba~, romelic qarTulad naTargmni hagiografiis erT-erTi uZveles nimuSs warmoadgens, kopturidan unda iyos naTargmni. p. peetersi ki mas ufro siriulidan momdinared miiCnevs. k. kekeliZis da p. peetersisagan gansxvavebuli azri aqvs n. waqaZes. is aRniSnavs, rom qarTuli versia imdenad zedmiwevniT emTxveva Sin.342-is arabul teqsts, rom maT Soris variantuli sxvaobebic ki misTvis sagangebo kvlevis sagani gamxdara. sxvaobaTa Seswavlis Semdeg mkvlevari askvnis, rom rig SemTxvevaSi variantebi arabuli sityvebis polisemiurobiT aixsneba, zogjer ki isini mTargmnelis 32
publikaciis momdevno nawilSi qeTevan asaTiani mkiTxvels ganumartavs Tu ratom dainteresda igi maincdamainc am teqstiT: `sanam `nisimes cxovrebis~ qarTul Targmans SevexebodeT, aRvniSnavT, Tu ram gamoiwvia Cveni daintereseba am sakiTxiT. saqme isaa, rom 1949 wels g. fe- raZem venaSi oTxi umniSvnelovanesi qarTuli xelnaweri aRmoaCina. erT- erT maTganSi, romelic meoTxe nomrad aris gatarebuli da hagiografi- ul da homiletikur krebuls warmoadgens, aRmoCnda `nisimes cxovrebis~ kidev erTi, manamde ucnobi nusxa. es xelnaweri jer ar gamxdara mecni- erTa Seswavlis sagani 37 . mis Sesaxeb arc zogadi cnobebi mogvepoveba spe- cialur literaturaSi, vinaidan samecniero literaturaSi cnobili iyo, rom nisimes `cxovrebis~ qarTuli teqsti mxolod xelnawerTa saqarTve- loSi dacul koleqciebSi dasturdeboda, aseve uordropebis qarTul nusxaTa Soris. `nisimes cxovrebis~ teqstebis rogorc teqstologiur- enobrivi, aseve ideuri TvalsazrisiT didi mniSvnelobis gamo aucileb- lad CavTvaleT am Seuswavlili nusxis gadasinjva~ (asaTiani 2003: 54). amas mosdevs garejuli krebulis qeTevan asaTianiseuli mokle aRweriloba: `xelnawers aqvs saocrad natifi xeliT Sesrulebuli sazedao asoebi. pagincia axali gakeTebulia da furclebi restravrirebuli. zogan teqsti aRdgenilia. `cxovreba~ lamazi xeliTaa naweri da SesaniSnavad ikiTxeba. adgil-adgil teqsti Camatebulia (sxva xeliT), Sesworeba Setanili, amoSlilia aSkarad zedmeti asoebi. aqvs minawerebi rogorc xucurad (238v), ise mxedrulad (229r, 248v, 429v). xelnaweri gadawerilia 1160 wels daviT garejis monasterSi, rac TavisTavad mniSvnelovani faqtia~ (asaTiani 2003: 54). statiis ZiriTadi nawili Ven.4-Si daculi `nisimes cxovrebis~ teqstologiur, enobriv da orTografiul analizs eTmoba. am nakveTis dasawyisSi qeTevan asaTiani xazgasmiT aRniSnavs Semdegs: `verc imas mier arabuli gramatikuli formebis aRreviTaa gamowveuli. n. waqaZe samive redaqciisaTvis erTi arqetipis arsebobas uSvebs, romlisaganac samive damoukideblad ganviTarda. misive azriT, sinuri versia unda momdinareobdes siriulidan: siriulidan jer arabulad iTargmna, arabulidan _ qarTulad, xolo Semdeg Seivso efrem asuris Txzulebis im monakveTis TargmaniT, romelic Seicavs Txrobebs `nisimes cxovrebis~ Sesaxeb~ (asaTiani 2003: 53-54). 37 mkvlevari iqve, sqolioSi Catanili SeniSvnebiT azustebs am bolo frazas: `erTi teqsti am xelnaweridan `qebaTa qeba~ Seuswavlia z. sarjvelaZes~ (asaTiani 2003: 54). 33
- Page 1 and 2: ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilis
- Page 3 and 4: sakvlevi problemis aqtualoba. S e s
- Page 5 and 6: #2 xelnaweri, igive Ven.2. warmoadg
- Page 7 and 8: 1. akademiuri saxiT davadginoT, saT
- Page 9 and 10: cnobebi da miRebuli daskvnebis safu
- Page 11 and 12: maTSina vnaxeT Rirssaxsovari, gamov
- Page 13 and 14: minaweria gamoyofili; imavdroulad,
- Page 15 and 16: uwodeben. CemTvis mxolod Svidi aseT
- Page 17 and 18: [da Sav nikrasa) SromisaTÂs kurTxe
- Page 19 and 20: xelnaweris `zanduks~ axasiaTebs: `p
- Page 21 and 22: 11. 292v-303r. `cxorebaÁ wmidisa d
- Page 23 and 24: orive minaweri cxadyofs, rom XVIII
- Page 25 and 26: krebul `mravalTavis~ X tomSi gamoqv
- Page 27 and 28: 3. `minaweri (igulisxmeba 266r-ze n
- Page 29 and 30: maTSi saerTo wyarodan momdinare nak
- Page 31: mciretaniani wigni `sinas mTidan gr
- Page 35 and 36: amrigad, qeTevan asaTianma sagrZnob
- Page 37 and 38: qarTul xelnawerebsa Tu ZvelnabeWd w
- Page 39 and 40: dainteresda aq daculi egzetikuri Tx
- Page 41 and 42: wevrebs. mkvlevris TqmiT, sinas mTi
- Page 43 and 44: SeCuenebaÁ~)~ (jojua 2003b) da 3.
- Page 45 and 46: $2. garejuli krebulis (Ven.4) aRwer
- Page 47 and 48: (1rv) msgavsad (ix.: zemoT), agreTv
- Page 49 and 50: `zandukSi~ CamoTvlili Txzulebebi ga
- Page 51 and 52: erTgvarad gansxvavebuli xasiaTis te
- Page 53 and 54: ac Seexeba Ven.4-Si Setanil danarCe
- Page 55 and 56: qarTuli mwerlobidan kargad cnobil i
- Page 57 and 58: savaneSi (`kedelsa (?)~), romlsac s
- Page 59 and 60: Tu katalogebs da metad saintereso S
- Page 61 and 62: sityva gadaxlarTuli sazedao asoebiT
- Page 63 and 64: xmarebisaTvis gamousadegari yofila.
- Page 65 and 66: 1955: 79-81), `Tvenis~ erT-erTi nus
- Page 67 and 68: swavlanis~ kolofonic: `movacxovele
- Page 69 and 70: davubrundeT barnaba Tbilels, romelm
- Page 71 and 72: vlase urbnelis mier garejuli krebul
- Page 73 and 74: tiSendorfiseul nusxaSi. am nusxis #
- Page 75 and 76: ogorc aRniSnuli minaweridan irkveva
- Page 77 and 78: Cven zemoT aRvniSneT, rom ioseb xun
- Page 79 and 80: esarion qiotiSvilis biografiis Sesa
- Page 81 and 82: avtori sakmaod sainteresod aRgviwer
statiis dasawyisSi qeTevan asaTiani mokled gvacnobs wm. nisimes<br />
warmomavlobasa da moRvaweobasTan dakavSirebul detalebs 34 . amis Semdeg<br />
avtori gvauwyebs, rom wm. nisimes `cxovrebis~ X saukuneSi Sesrulebuli<br />
qarTuli Targmanis teqsti korneli kekeliZis mier sam _ A, B da C<br />
redaqciad aris dayofili 35 . iqve mkvlevari detalurad mimoixilavs<br />
`nisimes cxovrebis~ qarTuli Targmanis warmomavlobis Taobaze<br />
gamoTqmul sxvadasxva mosazrebebs 36 da Zeglis samecniero kvlevis<br />
istoriaze saubarsac amiT amTavrebs (asaTiani 2003: 53-54).<br />
34 mkvlevris TqmiT: `cnoba nisimes Sesaxeb jer kidev IV saukunidan Cndeba. yvelaze<br />
Zveli avtori, romelic masze mogviTxrobs, efrem asuria. <strong>misi</strong> avtorobiT moRweuli<br />
Txrobis siuJetis mixedviT, egviptis mefis asuli isidora (igulisxmeba wm. nisime _ T.<br />
j.), mSoblebis gardacvalebisTanave tovebs mamiseuli saxl-kars da udabnoSi midis.<br />
ormoci wlis asketuri cxovrebis Semdeg, igi udabnodan tabeneses dedaTa monasterSi<br />
mkvidrdeba, iq salosis moRvaweobas iwyebs, xolo mas mere, rac pitirionis meSveobiT,<br />
<strong>misi</strong> faruli Rvawli cxaddeba, igi kvlav udabnos ubrundeba da amis Semdeg aRaravin<br />
icis <strong>misi</strong> asaval-dasavali. amave Txrobas imeorebs odnav mogvianebiT paladi<br />
helinopoleli `lavsaikonSi~. am adreuli Txrobebisagan gansxvavebiT, ufro didi<br />
moculobisa da SedarebiT farTo Sinaarsisaa <strong>misi</strong> `cxovreba~, romlis mixedviTac<br />
tabaneses monastridan udabnoSi wasuli nisima (isidora) oTxasi meudabnoe mamis<br />
winamZRvari xdeba~ (asaTiani 2003: 53).<br />
35 korneli kekeliZis Tanaxmad, `nisimes cxovrebis~ A redaqcias miekuTvneba erTaderTi,<br />
X-XI saukuneebis krebulSi (A-249) daculi nusxa (bregaZe ... 1980: 87; kekeliZe 1918:<br />
XXXIV, XLVI, 202-214; kekeliZe 1960: 92-101). B redaqciaSi gaerTianebulia sami sxva<br />
nusxa, romlebic, Tavis mxriv, warmodgenilia Semdeg xelnawerebSi: XIVBsaukunis<br />
krebulSi (A-146) (bregaZe ... 1976: 200; kekeliZe 1960: 92-101), 1738 wlis `wmidaTa<br />
cxovrebasa~ (A-161) (bregaZe ... 1976: 230; kekeliZe 1960: 92-101) da XVIII saukunis krebulSi<br />
(A-126) (bregaZe ... 1976: 1976 w. 121; kekeliZe 1960: 92-101). sul bolo, C redaqciaSi<br />
Tavmoyrilia kidev sami xelnaweriT moRweuli nusxebi. es xelnawerebia: XV saukunis<br />
krebuli (A-382) (bregaZe ... 1985: 123; kekeliZe 1918: XXXV, XLVI, 202-214; kekeliZe 1960: 92-<br />
101), 1708 wlis krebuli (A-518) (bregaZe ... 2004: 518; kekeliZe 1960: 92-101) da XIX saukunis<br />
A-653 (kekeliZe 1960: 92-101). mogvianebiT, 1983 wels filologosma nani waqaZem mTeli<br />
monografia miuZRvna CvenTvis saintereso teqsts: `nisimes cxovrebis~ siriuli,<br />
arabuli da qarTuli versiebi (gamokvleva, teqstebi, Targmanebi)~. naSromSi avtorma<br />
korneli kekeliZis mier Seswavlil Svid nusxas kidev Tormeti sxva nusxa daumata.<br />
aqedan, aTi nusxa aRmoCnda saqarTveloSi, xelnawerTa institutis fondebSi, xolo<br />
ori nusxa, did britaneTSi, bodleis biblioTekis uordropiseul xelnawerTa fondSi<br />
(waqaZe 1983: 29-31). nani waqaZis mier gamovlenili nusxebidan rva nusxa miekuTvneba<br />
`nisimes cxovrebis~ B redaqcias. esenia: Wardr.e-1 (1784 w.), H-2281 (1793 w.), S-134 (XVIII s.),<br />
Wardr.e-2 (XVIII s.), A-1050 (1801 w.), H-286 (1853 w.), S-139 (XVIII-XIX ss.) da S-3640 (XIX s.)<br />
(waqaZe 1983: 30-32). kidev sami nusxa miekuTvneba C redaqcias: H-947 (1864 w.), A-851 (XIX s.)<br />
da H-1762 (XIX s.) (waqaZe 1983: 30-32). sul bolo, 1765-1779 wlebis krebuli (S-300) ki,<br />
mkvlevarma sulac meoTxe, D literiT gamoyo (waqaZe 1983: 7; gabiZaSvili 2009b: 32).<br />
36 qeTevan asaTianis TqmiT: `specialur gamokvlevaSi k. kekeliZe varaudobs, rom `nisimes<br />
cxovreba~, romelic qarTulad naTargmni hagiografiis erT-erTi uZveles nimuSs<br />
warmoadgens, kopturidan unda iyos naTargmni. p. peetersi ki mas ufro siriulidan<br />
momdinared miiCnevs. k. kekeliZis da p. peetersisagan gansxvavebuli azri aqvs n. waqaZes.<br />
is aRniSnavs, rom qarTuli versia imdenad zedmiwevniT emTxveva Sin.342-is arabul<br />
teqsts, rom maT Soris variantuli sxvaobebic ki misTvis sagangebo kvlevis sagani<br />
gamxdara. sxvaobaTa Seswavlis Semdeg mkvlevari askvnis, rom rig SemTxvevaSi<br />
variantebi arabuli sityvebis polisemiurobiT aixsneba, zogjer ki isini mTargmnelis<br />
32