mama grigoli xelnaweris aRwerilobas misi garegnuli mxaris ...
mama grigoli xelnaweris aRwerilobas misi garegnuli mxaris ... mama grigoli xelnaweris aRwerilobas misi garegnuli mxaris ...
Ze giorgi~. aqedan, absoluturad naTelia, rom kolofonis damwers saxelad giorgi hqvia. gacilebiT ufro rTuli asaxsneli Cans misi `artanujelad~ da `lomas-Zed~ moxseniebis mizezebi. marTlac, citirebul teqstze dayrdnobiT, Tavisuflad SeiZleba gamoiTqvas ori savaraudo mosazreba: 1. giorgis `artanujeloba~ niSnavs mis wodebasa Tu tituls, xolo `lomas-Zeoba~ _ vinme lomas Svilobas; 2. savedrebelis avtoris `artanujeloba~ migviTiTebs mis sadaurobaze, xolo `lomas-Zeoba~ ki _ missave gvareulobaze. ganvixiloT orive SesaZlo varianti. vinaidan teqstis nebismieri saxiT gaazrebis SemTxvevaSi, kolofonis avtori a priori dakavSirebuli Cans saxelovan cixe-qalaq artanujTan, daviwyebT am ukanasknelis istoriis ZiriTadi etapebis mimoxilviT. cixe-qalaqi artanuji mdebareobs istoriuli samxreT-dasavleT saqarTvelos erT-erTi udidesi provinciis _ klarjeTis teritoriaze, mdinare artanujiswylis marcxena napirze (berZeniSvili 1997a; xoStaria 1996). artanuji V saukunis meore naxevramde soflis tipis dasaxlebas warmoadgenda. daaxlobiT 470-ian wlebSi bizantiis imperiis winaaRmdeg mowyobili laSqrobidan ukan dabrunebulma qarTlis mefe vaxtang gorgasalma (V s-is II nax.) gzad artanujze Camoiara da soflis maxloblad aRmarTuli uzarmazari kldovani koncxis Txemze cixe- simagris ageba brZana. artanujis cixis mSenebloba klarjeTis axladdadgenil erisTavs artavazs daevala. qarTveli mematianis juanSer juanSerianis (VIII s.) cnobiT, artavazma mefis brZaneba warmatebiT Seasrula da cixe-simagris mSenebloba misi erisTavobis periodSive gaasrula (juanSeri 1955: 178-179; musxeliSvili 2003: 139-143, 163, 190). daaxloebiT orsaukunenaxevaris Semdeg, 735 wels arabma sardalma mervin ibn-muhamedma, sxvagvarad _ murvan yrum gamanadgurebeli laSqro- bebi moawyo saqarTvelos sxvadasxva provinciebisa da, maT Soris, klar- jeTis teritoriaze. sumbat daviTis-Zis (XI s.) saistorio Txzulebis `cxorebaÁ da uwyebaÁ bagratonianTa~-s uwyebiT, arabebma ise sastikad aaoxres artanuji, rom aq cxovreba ramdenime aTwleulis manZilze saerTod Sewyda (sumbat daviTis-Ze 1990: 44-45; lorTqifaniZe 1988: 306-307). 118
imave sumbatis Tanaxmad, mogvianebiT, IX saukunis dasawyisSi SavSeT- klarjeTSi damkvidrebulma qarTlis yofilma erismTavarma, bagrationTa feodaluri saxlis cnobilma warmomadgenelma aSot I-ma kurapalatma († 826 w.) axladdaarsebuli qarTvelTa samefos dedaqalaqad swored arabTagan mooxrebuli artanuji SearCia da didi Rvawlic gaswia misi ganaxleba-aRSenebisaTvis (TayaiSvili 1949: 45; musxeliSvili 1980: 174; lorTqifaniZe 1988: 306-308). kidev ufro mogvianebiT, IX saukunis 80-90-ian wlebSi aSot kurapalatis mravalricxovan Camomavlebs Soris daiwyo sisxlismRvreli brZolebi feodaluri samflobeloebis gamijvnisa da gavlenis sferoebis ganawilebisaTvis. Sedegad, erTiani samefos teritoriaze Camoyalibda ori, faqtobrivad damoukidebeli samTavro: taosi _ centriT banaSi (?) da klarjeTisa _ centriT artanujSi (lorTqifaniZe 1973: 453-460). axalma politikurma realiebma mniSvnelovani cvlilebebi Seitana bagrationTa samefo saxlis oficialur titulaturaSi. am mxriv, gansakuTrebiT sainteresoa klarji xelmwifeebis ojaxi, romlis pirvelma (?) pirebma, gamomdinare iqidan, rom maT mTavar rezidencias cixe-qalaqi artanuji warmoadgenda, anTipatos-patrikiosis, mamfalis, erisTavTerisTavisa da sxvaTa garda, artanujelis sapatio wodebac daimkvidres (lorTqifaniZe 1973: 453-460; TayaiSvili 1949: 42-50, tab. I-II). artanujelis sapatio wodebis warmoSobasTan dakavSirebul sakiTxs sagangebod exeba XVIII saukunis cnobili qarTveli mecnieri vaxuSti bagrationi (1696-1756 ww.). misi TqmiT, `sumbats, Zesa adarnasesa (igulisxmeba klarji xelmwife sumbat I mamfali († 889 w.) _ T. j.), mosca keisarman anTipatoba da daipyra aman artanuji. amisTÂs ewoda artanujeli~ (batoniSvili vaxuSti 1973: 697). Cveni azriT, swavluli batoniSvilis dakvirveba arsebiTad swori da gasaziarebeli unda iyos. dReisaTvis werilobiT wyaroebSi dadasturebulia artanujelis titulis matarebeli eqvsi (?) klarji xelmwife: 1. sumbat I artanujeli, mamfali da anTipatos-patrikiosi († 889 w) _ SviliSvili aSot I kurapalatisa da vaJi adarnase I-isa (sumbat daviTis-Ze 1990: 47, 49, 51; 136 tab. I-II, 80); 2. bagrat I artanujeli, mamfali da magistrosi († 909 w.) _ vaJi sumbat I artanujelisa (sumbat daviTis-Ze 1990: 49-51; TayaiSvili 1949: 119
- Page 67 and 68: swavlanis~ kolofonic: `movacxovele
- Page 69 and 70: davubrundeT barnaba Tbilels, romelm
- Page 71 and 72: vlase urbnelis mier garejuli krebul
- Page 73 and 74: tiSendorfiseul nusxaSi. am nusxis #
- Page 75 and 76: ogorc aRniSnuli minaweridan irkveva
- Page 77 and 78: Cven zemoT aRvniSneT, rom ioseb xun
- Page 79 and 80: esarion qiotiSvilis biografiis Sesa
- Page 81 and 82: avtori sakmaod sainteresod aRgviwer
- Page 83 and 84: warmoadgina metnaklebad sruli aRwer
- Page 85 and 86: Tavi II. garejuli krebulis (Ven.4)
- Page 87 and 88: giorgi III-is zeobis me-12 indiktio
- Page 89 and 90: Zliv warvides, dakodil-Camogdebuli.
- Page 91 and 92: aq kidev erTxel gavimeorebT, rom am
- Page 93 and 94: sakiTxebi, aq aRarafers vityviT mis
- Page 95 and 96: amrigad, xelT gvaqvs kidev erTi sai
- Page 97 and 98: me-5 weli ukve dawyebuli yofila da
- Page 99 and 100: q. qristes m{i}erno Zmano, dano, y{
- Page 101 and 102: sad da romel savaneSi iyo daculi ga
- Page 103 and 104: omlis moRvaweobac, misive minawereb
- Page 105 and 106: mimarTulebiT muSaoba sakmaod Sedegi
- Page 107 and 108: Cven zemoT aRvniSneT, rom Ven.4-is
- Page 109 and 110: dekanozi, aramed misi vaJi luka: `q
- Page 111 and 112: ulis, ninowmindeli episkopozis gare
- Page 113 and 114: _ `oZÃeli~ da `oZrÃeleli~ aRniSna
- Page 115 and 116: I kolofonis dasawyisSi, trafaretuli
- Page 117: 1363 wliT aris daTariRebuli (jojua
- Page 121 and 122: SoSiaSvili 1997a; baxtaZe 2003: 265
- Page 123 and 124: saaRape Canaweris teqstSi: `[Tuesa
- Page 125 and 126: aze migvaniSneben aRniSnuli faqtebi
- Page 127 and 128: sakmaod saintereso Strixs matebs ci
- Page 129 and 130: $4. afxazeTis kaTolikosis barTlomes
- Page 131 and 132: aRniSnavs da masTan raime mxriv dak
- Page 133 and 134: `awe, qrisTes (sic) mier kurTxeviT
- Page 135 and 136: wmida miwaze umogzauria, erT-erT qa
- Page 137 and 138: debodnen (lominaZe 1980: 317-318.).
- Page 139 and 140: 1982: 301; beraZe 1999a: 148) da ro
- Page 141 and 142: mdgomareoba kidev ufro unda damZime
- Page 143 and 144: samefo-samTavroebad daSla iuridiula
- Page 145 and 146: gamoCndebodnen mdinaris bolo sanaos
- Page 147 and 148: am mxriv, Zalze mravlismTqmelia is
- Page 149 and 150: dros wmida miwaze imogzaura da erT-
- Page 151 and 152: II. Sesrulebulia 265r-s qveda aSiaz
- Page 153 and 154: saukuneebis saqarTveloSi, suzerenis
- Page 155 and 156: TinaTin-yofili ninos cxovreba-moRva
- Page 157 and 158: da saeroni qarTvelni, imerelni da k
- Page 159 and 160: q. ianvars ia (12) alxazas ÃeliT m
- Page 161 and 162: Semonazvnebuli batoniSvilis ZiriTad
- Page 163 and 164: завладеть Одиши, - ч
- Page 165 and 166: Ciqvanma sakuTari vaJi dadianebis Z
- Page 167 and 168: aRniSnul daskvnas arsebiTi mniSvnel
Ze giorgi~. aqedan, absoluturad naTelia, rom kolofonis damwers<br />
saxelad giorgi hqvia.<br />
gacilebiT ufro rTuli asaxsneli Cans <strong>misi</strong> `artanujelad~ da<br />
`lomas-Zed~ moxseniebis mizezebi. marTlac, citirebul teqstze<br />
dayrdnobiT, Tavisuflad SeiZleba gamoiTqvas ori savaraudo mosazreba:<br />
1. giorgis `artanujeloba~ niSnavs mis wodebasa Tu tituls, xolo<br />
`lomas-Zeoba~ _ vinme lomas Svilobas; 2. savedrebelis avtoris<br />
`artanujeloba~ migviTiTebs mis sadaurobaze, xolo `lomas-Zeoba~ ki _<br />
missave gvareulobaze.<br />
ganvixiloT orive SesaZlo varianti. vinaidan teqstis nebismieri<br />
saxiT gaazrebis SemTxvevaSi, kolofonis avtori a priori dakavSirebuli<br />
Cans saxelovan cixe-qalaq artanujTan, daviwyebT am ukanasknelis<br />
istoriis ZiriTadi etapebis mimoxilviT.<br />
cixe-qalaqi artanuji mdebareobs istoriuli samxreT-dasavleT<br />
saqarTvelos erT-erTi udidesi provinciis _ klarjeTis teritoriaze,<br />
mdinare artanujiswylis marcxena napirze (berZeniSvili 1997a; xoStaria<br />
1996). artanuji V saukunis meore naxevramde soflis tipis dasaxlebas<br />
warmoadgenda. daaxlobiT 470-ian wlebSi bizantiis imperiis winaaRmdeg<br />
mowyobili laSqrobidan ukan dabrunebulma qarTlis mefe vaxtang<br />
gorgasalma (V s-is II nax.) gzad artanujze Camoiara da soflis<br />
maxloblad aRmarTuli uzarmazari kldovani koncxis Txemze cixe-<br />
simagris ageba brZana. artanujis cixis mSenebloba klarjeTis<br />
axladdadgenil erisTavs artavazs daevala. qarTveli mematianis juanSer<br />
juanSerianis (VIII s.) cnobiT, artavazma mefis brZaneba warmatebiT<br />
Seasrula da cixe-simagris mSenebloba <strong>misi</strong> erisTavobis periodSive<br />
gaasrula (juanSeri 1955: 178-179; musxeliSvili 2003: 139-143, 163, 190).<br />
daaxloebiT orsaukunenaxevaris Semdeg, 735 wels arabma sardalma<br />
mervin ibn-muhamedma, sxvagvarad _ murvan yrum gamanadgurebeli laSqro-<br />
bebi moawyo saqarTvelos sxvadasxva provinciebisa da, maT Soris, klar-<br />
jeTis teritoriaze. sumbat daviTis-Zis (XI s.) saistorio Txzulebis<br />
`cxorebaÁ da uwyebaÁ bagratonianTa~-s uwyebiT, arabebma ise sastikad<br />
aaoxres artanuji, rom aq cxovreba ramdenime aTwleulis manZilze<br />
saerTod Sewyda (sumbat daviTis-Ze 1990: 44-45; lorTqifaniZe 1988: 306-307).<br />
118