mama grigoli xelnaweris aRwerilobas misi garegnuli mxaris ...
mama grigoli xelnaweris aRwerilobas misi garegnuli mxaris ... mama grigoli xelnaweris aRwerilobas misi garegnuli mxaris ...
Seodos: R˜Taman `oZÃis{a} dek{a}noz{i}s{a} Svilsa lu[kasa] | Se{un}dos R(mer)Tman~ (xelnawerTa erovnuli centri, A-65, 214v). rac Seexeba vanis qvabebis mcire gumbaTovani eklesiis savedrebel warweras, mas 1933 wlis zafxulSi miakvlia niko berZeniSvilma. mkvlevarma srulad amoikiTxa savedrebeli da misi teqsti 1974 wels gamoaqveyna Tavisi `saqarTvelos istoriis sakiTxebis~ I wignSi. amave wignSi warmod- genili iyo vanis qvabebis mcire gumbaTovani eklesiis ramdenime warwerisa da maT Soris, CvenTvis saintereso savedrebelis grafikuli monaxazi (berZeniSvili 1964: 116, 118-119, 121). dasaxelebul publikaciaSi niko berZeniSvili mogviTxrobs: `dilaadrian (igulisxmeba 1933 wlis 19 agvisto _ T. j.) gogaSnel ymawvil mirian naTenaZesTan erTad... vanis-qvabis Zirs mivadeqiT... kldeSi asi metris simaRleze (meoTxe sarTulze) moCans patara TeTri eklesia (mcire gumbaTovani eklesia _ T. j.). gvarwmuneben, rom iq raRac warwerebia... avediT `TeTr eklesiaSi~. es aris patara eklesia SigniT da garedan TeTrad galesili. kedlebi mravalgan minawerebiTaa aWrelebuli. magram es araa Cveni drois mjRabnelebis saqmianoba. es warwerebi umTavresad XV- XVI saukunes ar unda scildeboden. warwerebi sul mÃedrulia. raRac Savi saRebaviT naweri. aqa-iq gadasulia, magram umravlesoba jer kidev Senaxulia... warwerebi aTeulobiT iTvleba. ikiTxeba friad Znelad. saWi- roa ori kacis xangrZlivi guldasmiTi muSaoba... me ki rasac movaswreb or-sam saaTSi, is aris... (mkvlevari Tanmimdevrulad warmogvidgens pirvel xuT warweras da mxolod amis Semdeg gadadis CvenTvis saintereso savedrebelze _ T. j.): q. friada: codvilsa: oZrÃelelsa: dekanozisa Svilsa lukas: Sn: | RTmn da: vinc: brZanT Tqvenca. Segivnes: RTman amin iyavn. e. i. q. friad codvilsa oZrÃelelsa dekanozisSvilsa lukas Seundven RmerTman da vinc brZanoT, Tquenca Segindevnes RmerTman. amin iyavn~ (berZeniSvili 1964: 116, 118-119, 121). vidre A-65-is minawerebsa da vanis qvabebis warweraSi daculi cnobebis analizze gadavidodeT, aucileblad unda SevexoT am uTariRo teqstebis qronologiis sakiTxs. 106
Cven zemoT aRvniSneT, rom Ven.4-is xuTi minaweri, A-65-is ori kolofoni da vanis qvabebis savedrebeli warwera absoluturad identuri xeliT anu luka moqvelis mieraa Sesrulebuli. xolo vinaidan CvenTvis ukve cnobilia garejuli krebulis minawerebis TariRi _ 1363 weli, SesaZlebloba gvaqvs, ganvsazRvroT danarCeni sami teqstis qronologiac. kerZod, A-65-is I minawerSi luka moxseniebulia `moqulad~ anu moqvis episkoposad, rac imas niSnavs, rom `astrologiuri traqtatis~ minawerebi da Ven.4-is kolofonebi Sesrulebulia daaxloebiT erTsa da imave periodSi, lukas moqvelobis Jams anu 1360-ian wlebSi. erTi SexedviT, amave 1360-ian wlebSi unda iyos Sesrulebuli vanis qvabebis warwerac. Tumca, aq gasaTvaliswinebelia is garemoeba, rom am savedrebelSi luka jer kidev ar aris moxseniebuli moqvel episkoposad da amitom vanis qvabebis warwera SedarebiT ufro adreuli periodiT anu daaxloebiT XIV saukunis SuaxanebiT unda daTariRdes 89 . mas Semdeg, rac A-65-is minawerebisa da vanis qvabebis savedrebelis saxiT, damatebiTi masala gagviCnda luka moqvelis biografiuli detale- bis dasazusteblad, kidev erTxel vubrundebiT garejuli krebulis kolofonebs da yuradRebas sagangebod vamaxvilebT II da IV minawerebis im fragmentebze, sadac kolofonebis avtori moqvis mRvdelmTavrobis paralelurad, `oZÃelad~ da `oZrÃelelad~ aris moxseniebuli: II. `cod- vili moquli oZÃeli luka gevedrebiT~; da IV. `moqulsa oZrÃelelsa lukas RmerTman Seundvnes~. ras gulisxmobs luka moqvelis `oZÃelad~ da `oZrÃelelad~ moxseniebis faqti? rogorc gansaxilav leqsikur erTeulebze dakvirveba aCvenebs, orive es forma organulad aris dakavSirebuli toponim `oZrÃesTan~, romelic, Tavis mxriv, samcxeSi, Tanamedrove abasTumnis midamoebSia dadas- 89 aqve, xazgasmiT SevniSnavT im faqts, rom niko berZeniSvils vanis qvabebis mcire gumbaTovani eklesiis mTeli epigrafikuli fondi da maT Soris, CvenTvis saintereso savedrebeli, zogadad, XV-XVI saukuneebiT hqonda daTariRebuli (berZeniSvili 1964: 116, 118-119, 121). winamdebare naSroms, garkveuli koreqtivi Seaqvs am daTariRebaSi da aCvenebs, rom vanis qvabebis mcire gumbaTovani eklesiis warwerebis qveda qronologiuri zRvari unda ganisazRvros ara XV saukuniT, aramed gacilebiT ufro adreuli periodiT, kerZod ki, XIV saukunis SuaxanebiT. 107
- Page 55 and 56: qarTuli mwerlobidan kargad cnobil i
- Page 57 and 58: savaneSi (`kedelsa (?)~), romlsac s
- Page 59 and 60: Tu katalogebs da metad saintereso S
- Page 61 and 62: sityva gadaxlarTuli sazedao asoebiT
- Page 63 and 64: xmarebisaTvis gamousadegari yofila.
- Page 65 and 66: 1955: 79-81), `Tvenis~ erT-erTi nus
- Page 67 and 68: swavlanis~ kolofonic: `movacxovele
- Page 69 and 70: davubrundeT barnaba Tbilels, romelm
- Page 71 and 72: vlase urbnelis mier garejuli krebul
- Page 73 and 74: tiSendorfiseul nusxaSi. am nusxis #
- Page 75 and 76: ogorc aRniSnuli minaweridan irkveva
- Page 77 and 78: Cven zemoT aRvniSneT, rom ioseb xun
- Page 79 and 80: esarion qiotiSvilis biografiis Sesa
- Page 81 and 82: avtori sakmaod sainteresod aRgviwer
- Page 83 and 84: warmoadgina metnaklebad sruli aRwer
- Page 85 and 86: Tavi II. garejuli krebulis (Ven.4)
- Page 87 and 88: giorgi III-is zeobis me-12 indiktio
- Page 89 and 90: Zliv warvides, dakodil-Camogdebuli.
- Page 91 and 92: aq kidev erTxel gavimeorebT, rom am
- Page 93 and 94: sakiTxebi, aq aRarafers vityviT mis
- Page 95 and 96: amrigad, xelT gvaqvs kidev erTi sai
- Page 97 and 98: me-5 weli ukve dawyebuli yofila da
- Page 99 and 100: q. qristes m{i}erno Zmano, dano, y{
- Page 101 and 102: sad da romel savaneSi iyo daculi ga
- Page 103 and 104: omlis moRvaweobac, misive minawereb
- Page 105: mimarTulebiT muSaoba sakmaod Sedegi
- Page 109 and 110: dekanozi, aramed misi vaJi luka: `q
- Page 111 and 112: ulis, ninowmindeli episkopozis gare
- Page 113 and 114: _ `oZÃeli~ da `oZrÃeleli~ aRniSna
- Page 115 and 116: I kolofonis dasawyisSi, trafaretuli
- Page 117 and 118: 1363 wliT aris daTariRebuli (jojua
- Page 119 and 120: imave sumbatis Tanaxmad, mogvianebi
- Page 121 and 122: SoSiaSvili 1997a; baxtaZe 2003: 265
- Page 123 and 124: saaRape Canaweris teqstSi: `[Tuesa
- Page 125 and 126: aze migvaniSneben aRniSnuli faqtebi
- Page 127 and 128: sakmaod saintereso Strixs matebs ci
- Page 129 and 130: $4. afxazeTis kaTolikosis barTlomes
- Page 131 and 132: aRniSnavs da masTan raime mxriv dak
- Page 133 and 134: `awe, qrisTes (sic) mier kurTxeviT
- Page 135 and 136: wmida miwaze umogzauria, erT-erT qa
- Page 137 and 138: debodnen (lominaZe 1980: 317-318.).
- Page 139 and 140: 1982: 301; beraZe 1999a: 148) da ro
- Page 141 and 142: mdgomareoba kidev ufro unda damZime
- Page 143 and 144: samefo-samTavroebad daSla iuridiula
- Page 145 and 146: gamoCndebodnen mdinaris bolo sanaos
- Page 147 and 148: am mxriv, Zalze mravlismTqmelia is
- Page 149 and 150: dros wmida miwaze imogzaura da erT-
- Page 151 and 152: II. Sesrulebulia 265r-s qveda aSiaz
- Page 153 and 154: saukuneebis saqarTveloSi, suzerenis
- Page 155 and 156: TinaTin-yofili ninos cxovreba-moRva
Cven zemoT aRvniSneT, rom Ven.4-is xuTi minaweri, A-65-is ori<br />
kolofoni da vanis qvabebis savedrebeli warwera absoluturad<br />
identuri xeliT anu luka moqvelis mieraa Sesrulebuli. xolo vinaidan<br />
CvenTvis ukve cnobilia garejuli krebulis minawerebis TariRi _ 1363<br />
weli, SesaZlebloba gvaqvs, ganvsazRvroT danarCeni sami teqstis<br />
qronologiac.<br />
kerZod, A-65-is I minawerSi luka moxseniebulia `moqulad~ anu moqvis<br />
episkoposad, rac imas niSnavs, rom `astrologiuri traqtatis~ minawerebi<br />
da Ven.4-is kolofonebi Sesrulebulia daaxloebiT erTsa da imave<br />
periodSi, lukas moqvelobis Jams anu 1360-ian wlebSi.<br />
erTi SexedviT, amave 1360-ian wlebSi unda iyos Sesrulebuli vanis<br />
qvabebis warwerac. Tumca, aq gasaTvaliswinebelia is garemoeba, rom am<br />
savedrebelSi luka jer kidev ar aris moxseniebuli moqvel episkoposad<br />
da amitom vanis qvabebis warwera SedarebiT ufro adreuli periodiT anu<br />
daaxloebiT XIV saukunis SuaxanebiT unda daTariRdes 89 .<br />
mas Semdeg, rac A-65-is minawerebisa da vanis qvabebis savedrebelis<br />
saxiT, damatebiTi masala gagviCnda luka moqvelis biografiuli detale-<br />
bis dasazusteblad, kidev erTxel vubrundebiT garejuli krebulis<br />
kolofonebs da yuradRebas sagangebod vamaxvilebT II da IV minawerebis<br />
im fragmentebze, sadac kolofonebis avtori moqvis mRvdelmTavrobis<br />
paralelurad, `oZÃelad~ da `oZrÃelelad~ aris moxseniebuli: II. `cod-<br />
vili moquli oZÃeli luka gevedrebiT~; da IV. `moqulsa oZrÃelelsa<br />
lukas RmerTman Seundvnes~.<br />
ras gulisxmobs luka moqvelis `oZÃelad~ da `oZrÃelelad~<br />
moxseniebis faqti?<br />
rogorc gansaxilav leqsikur erTeulebze dakvirveba aCvenebs, orive<br />
es forma organulad aris dakavSirebuli toponim `oZrÃesTan~, romelic,<br />
Tavis mxriv, samcxeSi, Tanamedrove abasTumnis midamoebSia dadas-<br />
89 aqve, xazgasmiT SevniSnavT im faqts, rom niko berZeniSvils vanis qvabebis mcire<br />
gumbaTovani eklesiis mTeli epigrafikuli fondi da maT Soris, CvenTvis saintereso<br />
savedrebeli, zogadad, XV-XVI saukuneebiT hqonda daTariRebuli (berZeniSvili 1964:<br />
116, 118-119, 121). winamdebare naSroms, garkveuli koreqtivi Seaqvs am daTariRebaSi da<br />
aCvenebs, rom vanis qvabebis mcire gumbaTovani eklesiis warwerebis qveda qronologiuri<br />
zRvari unda ganisazRvros ara XV saukuniT, aramed gacilebiT ufro adreuli<br />
periodiT, kerZod ki, XIV saukunis SuaxanebiT.<br />
107