You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Pro Loco<br />
“PIERI ZORUT”<br />
Agjenzie Regjonâl pe lenghe furlane<br />
Comun <strong>di</strong> Dolegne<br />
Istitût La<strong>di</strong>n Furlan “Pre Checo Placerean”<br />
Pro Loco “Pieri Zorut” <strong>di</strong> Dolegne<br />
Cu la partecipazion <strong>di</strong><br />
Regjon Autonome Friûl Vignesie Julie<br />
Provincie <strong>di</strong> Pordenon, Provincie <strong>di</strong> Gurize<br />
Diocesis <strong>di</strong> Gurize, Cuncuar<strong>di</strong>e-Pordenon e U<strong>di</strong>n<br />
Universitât dal Friûl, C.I.R.F.<br />
Ufici Scolastic Regjonâl - Societât Filologjiche Furlane<br />
Info:<br />
PROVINCIE DI UDIN, Servizi Promozion des Identitâts<br />
Place Patriarcjât, 3 – 33100 U<strong>di</strong>n<br />
Tel. 0432.279730 – fax 0432.279465 LinguaFriulana@provincia.u<strong>di</strong>ne.it<br />
www.provincia.u<strong>di</strong>ne.it<br />
PROVINCIIS DI GURIZE, PORDENON e UDIN<br />
3 <strong>di</strong> AVRÎL<br />
FIESTE dal<br />
FRIÛL<br />
DOLEGNE
Chest librut sempliç al vûl jessi un<br />
contribût pe comprension de Fieste<br />
dal Friûl. Lu vin pensât par judâ a<br />
capî il parcè de sô impuartance e <strong>di</strong><br />
cemût che cheste ricorence e se<strong>di</strong> un<br />
pont centrâl ancjemò valit par rinsaldâ<br />
i leams dai furlans cu la lôr<br />
tiere e la lôr lenghe.<br />
No dome, al serf ancje par dâ informazions<br />
sveltis su la atualitât dai<br />
valôrs identitaris e sui beneficis che a<br />
derivin se<strong>di</strong> <strong>di</strong> un pont <strong>di</strong> viste sociâl<br />
che economic.<br />
Questo veloce libretto vuol essere un contributo<br />
alla comprensione della Festa del Friuli.<br />
L’abbiamo pensato per aiutare a capire il<br />
perché della sua importanza e <strong>di</strong> come questa<br />
ricorrenza sia un punto focale ancora<br />
valido per rinsaldare i legami dei friulani con<br />
la loro terra e la loro lingua.<br />
Non solo, serve anche a dare delle snelle<br />
informazioni sull’attualità dei valori identitari<br />
e sui benefici che ne conseguono sia da un<br />
punto <strong>di</strong> vista sociale che economico.<br />
une Provincie che e fâs storie<br />
una <strong>Provincia</strong> che fa storia<br />
Sintiti acuile<br />
sintiti furlan!<br />
O sin Talians.<br />
Ma o sin stâts Celtics,<br />
Romans, Langobarts, Slâfs,<br />
Todescs, Venezians...<br />
E par tancj secui,<br />
a tacâ dai<br />
3 <strong>di</strong> Avrîl dal 1077,<br />
ancje e nome Furlans.<br />
Ricuardìn dutis<br />
chestis nestris<br />
storiis fasint fieste.<br />
Siamo Italiani. Ma siamo stati Celti, Romani,<br />
Longobar<strong>di</strong>, Slavi, Tedeschi, Veneziani...<br />
E per alcuni secoli, a partire dal 3 aprile 1077,<br />
anche e solo Friulani.<br />
Ricor<strong>di</strong>amo tutte queste nostre storie facendo festa.
Il 3 aprile 1077 il patriarca <strong>di</strong> Aquileia,<br />
Sigeardo <strong>di</strong> Tengling, riceve a Pavia<br />
l’investitura feudale da Enrico IV,<br />
imperatore tedesco, che lo nomina<br />
“Princeps Italiae et Imperii”.<br />
In pratica, quel giorno nasce lo<br />
Stato patriarcale del Friuli.<br />
ANDIAMO CON ORDINE<br />
Come si è arrivati al 3 aprile 1077?<br />
889 - 942: il Friuli è devastato dagli<br />
Ungari. E quando si <strong>di</strong>ce devastato lo si<br />
<strong>di</strong>ce alla grande: la pianura friulana è<br />
ridotta a un cumulo <strong>di</strong> macerie punteggiate<br />
da cumuli <strong>di</strong> ossa; gli abitanti o<br />
sono fuggiti in Carnia e Carinzia o sono<br />
tutti morti tanto che queste terre dovranno<br />
essere ripopolate soprattutto con<br />
genti slave e il Friuli si prende il bel<br />
soprannome <strong>di</strong> Vastata Hungarorum:<br />
terra devastata dagli Ungari e viene<br />
assoggettato alla marca <strong>di</strong> Verona.<br />
AQUILEIA ÜBER ALLES<br />
L’unica istituzione che si dà da fare in<br />
tanta desolazione per ricostruire i villaggi<br />
e i borghi <strong>di</strong>strutti e alla quale viene affidata<br />
la <strong>di</strong>fesa del territorio, è la Chiesa<br />
Aquileiese che, così, comincia a crescere<br />
politicamente. Inoltre, considerando che<br />
molti dei borghi ricostruiti sono rimasti<br />
senza signori, essa ne approfitta per<br />
espandere il suo potere temporale.<br />
Favorita in questo sia da re che da imperatori,<br />
specialmente tedeschi, perché il<br />
Friuli è un importante territorio <strong>di</strong> passaggio<br />
e <strong>di</strong> scambi.<br />
UN PATRIARCA SVEGLIO E GHI-<br />
BELLINO: POPPO<br />
Una crescita decisiva, la Chiesa<br />
Aquileiese comincia ad averla con<br />
Volfango dei conti Ozi <strong>di</strong> Treffen, un<br />
carinziano che nel 1019 sale sulla cattedra<br />
<strong>di</strong> Aquileia e <strong>di</strong>venta patriarca con il<br />
nome <strong>di</strong> Poppo o Poppone. Come nome<br />
non è il massimo, come patriarca sì.<br />
Poppo, un geniaccio politico, capisce<br />
subito l’importanza strategica del Friuli<br />
per la politica tedesca: se l’imperatore<br />
vuole scendere in Italia deve per forza<br />
passare da qui. E ne aprofitta a favore<br />
della comunità friulana, da vero signore.<br />
Gran sostenitore degli imperatori tedeschi<br />
che frequenta e conosce molto bene,<br />
vende loro a caro prezzo la sua fedeltà<br />
ottenendone benefici e favori.<br />
Dinamicissimo, riorganizza il territorio<br />
friulano, riassesta le strade, ridà impulso<br />
al porto <strong>di</strong> Aquileia, sviluppa con decisione<br />
il commercio tanto che l’unico denaro<br />
del suo patriarcato verrà trovato in<br />
Polonia e a lui verranno attribuiti molti<br />
meriti non suoi.<br />
AI TEDESCHI PIACE IL FRIULI<br />
La necessità <strong>di</strong> assicurarsi il passaggio<br />
attraverso le Alpi, interessa molto agli<br />
imperatori tedeschi che, per garantirselo,<br />
si danno da fare per mantenere il<br />
patriarcato in mani a loro fedeli.<br />
Cosa che, come vedremo, favorì non<br />
poco lo sviluppo politico ed economico<br />
del Friuli.<br />
I confins<br />
de metropoli<br />
<strong>di</strong> Aquilee<br />
cu lis se<strong>di</strong>s<br />
episcopâls<br />
sufraganeis<br />
tal secul IX<br />
I confini<br />
della metropoli<br />
<strong>di</strong> Aquileia<br />
con le se<strong>di</strong><br />
episcopali<br />
suffraganee<br />
nel IX° secolo<br />
i ongjars Nus àn<br />
puartât vie dut...<br />
ancje il tocai!!!<br />
La ban<strong>di</strong>ere dal patriarcje<br />
deventade la ban<strong>di</strong>ere<br />
dal Friûl. La ban<strong>di</strong>era<br />
del patriarca <strong>di</strong>ventata<br />
la ban<strong>di</strong>era del Friuli.<br />
Parcè il 3 <strong>di</strong> Avrîl?<br />
Perché il 3 aprile?<br />
Ai 3 <strong>di</strong> avrîl dal 1077 il patriarcje <strong>di</strong><br />
Aquilee, Siart <strong>di</strong> Tengling, al ricêf a Pavie<br />
la investidure feudâl <strong>di</strong> bande <strong>di</strong> Indrì IV,<br />
imperadôr todesc, che lu clame “Princeps<br />
Italiae et Imperii”. In pratiche, in chel dì al<br />
nas il Stât patriarcjâl furlan.<br />
ANÌN PAR ORDIN<br />
Cemût si isal rivâts ai 3 <strong>di</strong> avrîl 1077?<br />
889 - 942: il Friûl al è fiscât dai Ongjars. E<br />
cuant che si dîs fiscât si lu dîs cence esagjerazion:<br />
la plane furlane e pâr un grum <strong>di</strong><br />
ru<strong>di</strong>naçs cun vues par ogni bande; i abitants<br />
a son scjampâts in Cjargne e Carintie<br />
o ben a son ducj muarts tant che chestis tieris<br />
a varan <strong>di</strong> tornâ a jessi popola<strong>di</strong>s soredut<br />
<strong>di</strong> int sclave e il Friûl si cjape il biel<br />
sorenon <strong>di</strong> Vastata Hungarorum: tiere<br />
devastade dai Ongjars e al ven metût sot<br />
de marche <strong>di</strong> Verone.<br />
AQUILEE ÜBER ALLES<br />
La uniche istituzion, che si môf in cussì tante<br />
desolazion par tornâ a fâ sù paîs e borcs<br />
sdrumâts, e che i ven dade la <strong>di</strong>fese dal<br />
teritori, e je la Glesie <strong>di</strong> Aquilee che in<br />
chest mût e tache a cressi politicamentri.<br />
Cun <strong>di</strong> plui, tignint in considerazion il fat<br />
che tancj borcs a jerin restâts cence nobii,<br />
la Glesie e profite de situazion par slargjâ<br />
il so podê temporâl, favoride in chest se<strong>di</strong><br />
<strong>di</strong> rês che <strong>di</strong> imperadôrs, soredut todescs,<br />
parcè che il Friûl al jere un impuartant<br />
teritori <strong>di</strong> passaç e <strong>di</strong> scambi.<br />
UN PATRIARCJE SVELT E GHIBELIN: POPPO<br />
Une incressite decisive la Glesie <strong>di</strong> Aquilee<br />
e tache a vêle cun Volfanc dai conts Ozis <strong>di</strong><br />
Treffen, un carintian che tal 1019 al cjape<br />
podê e al devente patriarcje <strong>di</strong> Aquilee cul<br />
non <strong>di</strong> Poppo o Popon.<br />
Il non nol è autorevul, ma il patriarcje sì.<br />
Poppo, un politic famôs, al capìs subit la<br />
impuartance strategjiche dal Friûl pe politiche<br />
todescje: se l’imperadôr al vûl vignî jù<br />
in Italie al scuen par fuarce passâ <strong>di</strong> chi. E<br />
int profite a pro de comunitât furlane,<br />
come un vêr siôr. Grant prudeladôr dai<br />
imperadôrs todescs che al frecuente e al<br />
cognòs une vore ben, i vent a cjâr presit la<br />
sô fedeltât, rivant a otignî beneficis e plasês.<br />
Cetant <strong>di</strong>namic, al torne a organizâ il<br />
teritori furlan, al met a puest lis stra<strong>di</strong>s, al<br />
torne a dâi snait al puart <strong>di</strong> Aquilee, al svilupe<br />
cun decision il cumierç tant che i unics<br />
bêçs dal so patriarcjât a vignaran cjatâts in<br />
Polonie e a lui i saran dâts cetancj merts<br />
che no son siei.<br />
AI TODESCS I PLÂS IL FRIÛL<br />
La necessitât <strong>di</strong> sigurâsi il passaç traviers lis<br />
Alps e interesse une vore ai imperadôrs<br />
todescs che, par garantîsal, si movin par<br />
mantignî il patriarcjât in man ai lôr fedêi.<br />
Chest, o viodarìn, al à favorît no pôc il svilup<br />
politic e economic dal Friûl.
Il Stât patriarcjâl<br />
furlan tor<br />
dal 1300.<br />
Lo Stato<br />
Patriarcale<br />
Friulano nel<br />
1300 ca.<br />
Il patriarcje Siart<br />
cemût che al è<br />
rapresentât tal<br />
Palaç Arcivescovîl<br />
<strong>di</strong> U<strong>di</strong>n.<br />
Il patriarca<br />
Sigerado com’è<br />
raffigurato nel<br />
Palazzo<br />
Arcivescovile<br />
<strong>di</strong> U<strong>di</strong>ne.<br />
Medais<br />
comemorativis<br />
dal event<br />
Medaglie<br />
commemorative<br />
dell’evento<br />
Indrì IV<br />
Enrico IV<br />
Scometi su chel che<br />
al piert e vinci un Stât<br />
Scommettere sul perdente<br />
e vincere uno Stato<br />
Fra i tancj imperadôrs todescs a’nd è un,<br />
Indrì IV, che al barufe cul pape Gregori VII.<br />
Anzit, al à parfin convocât un sino<strong>di</strong> a<br />
Worms (1076) che i da dal usurpadôr e lu<br />
depon. No sai voaltris, ma il pape si inrabie<br />
une vore e lu scomuniche. Indrì IV al<br />
torne subite indaûr e al domande scuse,<br />
fat che si verifiche intun cjamp neutri a<br />
Canosse, tal cjiscjel <strong>di</strong> Matilde cu la innomenade<br />
sene dal imperadôr che al ven<br />
lassât <strong>di</strong> fûr a spietâ tal frêt.<br />
A chest pont a son i princips todescs che se<br />
cjapin, a deponin Indrì IV e a elezin imperadôr<br />
so cugnât Rodolf. Ancje il deponût<br />
Indrì si inrabie e al marcje cuintri i ribei.<br />
Sorprese: se<strong>di</strong> il marchês <strong>di</strong> Verone che il<br />
cont dal Friûl lu fermin e i impe<strong>di</strong>ssin <strong>di</strong> traviersâ<br />
lis Alps: Indrì si cjate cussì cence pussibilitât<br />
<strong>di</strong> jessude. Ce varessiso fat voaltris<br />
se o fossis stâts il patriarcje <strong>di</strong> Aquilee?<br />
Siart, che al jere un vêr patriarcje, al zue <strong>di</strong><br />
azart: al decît <strong>di</strong> pontâ su Indrì e lu fâs<br />
passâ. Al è inutil dî che Indrì al vinç i ribei<br />
e, tant che segn <strong>di</strong> ricognossince, al concêt<br />
a Siart la investidure feudâl e ai 3 <strong>di</strong> avrîl<br />
dal 1077 il Friûl si stache de marche <strong>di</strong><br />
Verone e al nas, juri<strong>di</strong>camentri,<br />
il STÂT PATRIARCJÂL FURLAN.<br />
LA FUARCE DAL PATRIARCJÂT DI AQUILEE<br />
Fra i patriarcjis ghibelins tant che chei <strong>di</strong><br />
Aquilee e il pape, sostignût dai vuelfs, nol<br />
coreve bon sanc. Tant che un patriarcje<br />
aquileiês, Ulrì I <strong>di</strong> Eppenstein, no si fâs problemis<br />
a tignî in pereson a Rome il pape<br />
Pascuâl II par cont <strong>di</strong> Indrì V. Al sucêt che<br />
Ulrì I al finìs scomunicât par ben dôs voltis,<br />
ma la fuarce de Glesie <strong>di</strong> Aquilee e je tâl<br />
che chest ultin nol samee inacuarzisi.<br />
Tra i tanti imperatori tedeschi ce n’è uno, Enrico IV, che è in<br />
lite con papa Gregorio VII. Anzi, ha ad<strong>di</strong>rittura convocato<br />
un sinodo a Worms (1076) che gli dà dell’usurpatore e lo<br />
depone. Non so voi, ma il papa si arrabbia moltissimo e lo<br />
scomunica.<br />
Enrico IV fa subito marcia in<strong>di</strong>etro e chiede scusa, cosa che<br />
avviene in campo neutro a Canossa, nel castello <strong>di</strong> Matilde<br />
con la celebre scena dell’imperatore che viene fatto aspettare<br />
al freddo.<br />
A questo punto sono i principi tedeschi che se la prendono:<br />
depongono Enrico IV ed eleggono imperatore suo cognato<br />
Rodolfo. Anche il deposto Enrico si arrabbia e marcia contro<br />
i ribelli. Sorpresa: sia il marchese <strong>di</strong> Verona che il conte<br />
del Friuli gli sbarrano il passo e gli impe<strong>di</strong>scono <strong>di</strong> attraversare<br />
le Alpi: Enrico è in un vicolo cieco.<br />
Cosa avreste fatto voi se foste stati il patriarca <strong>di</strong> Aquileia?<br />
Sigerado, lui che patriarca lo era veramente, gioca d’azzardo:<br />
decide <strong>di</strong> puntare su Enrico e lo fa passare.<br />
Inutile <strong>di</strong>re che Enrico sconfigge i ribelli e, come segno <strong>di</strong><br />
riconoscenza, concede a Sigerado l’investitura feudale e il 3<br />
aprile 1077 il Friuli si stacca dalla marca <strong>di</strong> Verona e nasce,<br />
giuri<strong>di</strong>camente, lo STATO PATRIARCALE FRIULANO.<br />
LA FORZA DEL PATRIARCATO DI AQUILEIA<br />
Tra i patriarchi ghibellini e il papa (ovviamente sostenuto<br />
dai guelfi) non doveva scorrere buon sangue. Tant’è che che<br />
un patriarca aquileiese, Ulrico I <strong>di</strong> Eppenstein, non esita a<br />
tenere prigioniero a Roma papa Pasquale II per conto <strong>di</strong><br />
Enrico V. Va da sè che Ulrico I finisce scomunicato per ben<br />
due volte, ma la forza della Chiesa Aquileiese è tale che<br />
questo non ci fece caso.
Publicitât fate<br />
de Provincie<br />
<strong>di</strong> U<strong>di</strong>n<br />
Pubblicità<br />
realizzata<br />
dalla <strong>Provincia</strong><br />
<strong>di</strong> U<strong>di</strong>ne<br />
Perché ci stiamo perdendo, stiamo <strong>di</strong>menticando<br />
chi siamo e annegando in un<br />
mondo <strong>di</strong> informazioni che, dovendo<br />
accontentare tutti, non rispondono alle<br />
richieste <strong>di</strong> nessuno.<br />
Di conseguenza stiamo perdendo l’amore<br />
per la nostra terra, per la bellezza del<br />
nostro territorio, per la nostra lingua originale,<br />
per le tra<strong>di</strong>zioni, la nostra storia,<br />
la nostra musica...<br />
E con ciò tutte le prerogative che ci facevano<br />
unici e che ci facevano riconoscere<br />
nel mondo anche a livello produttivo.<br />
Non solo. Corriamo il rischio che anche la<br />
nostra autonomia veda sminuita la sua<br />
essenza e perda progressivamente <strong>di</strong><br />
forza davanti agli attacchi che perio<strong>di</strong>camente<br />
subisce.<br />
Allora, è bene ritrovarci.<br />
Darci una data importante come tutti i<br />
popoli del mondo fanno e, con essa, un<br />
punto <strong>di</strong> riferimento esemplare.<br />
Gli elementi storici proponibili ci sono<br />
tutti: la nascita <strong>di</strong> una forte volontà politica<br />
che si esprime in un Parlamento avanzato,<br />
la forte europeizzazione della<br />
nostra terra dove personalità <strong>di</strong> più<br />
popoli concorsero ad accrescerla socialmente<br />
ed economicamente (dai patriarchi<br />
tedeschi ai banchieri fiorentini), gli intensi<br />
sviluppi culturali che l’hanno resa sede<br />
delle gran<strong>di</strong> correnti della cultura cortese<br />
me<strong>di</strong>oevale...<br />
Il grande artista catalano Antoni Gaudì<br />
(quello della Sagrada Familia <strong>di</strong><br />
Barcellona) affermava che la modernità è<br />
la capacità <strong>di</strong> ripensare il passato.<br />
Quanta modernità potrà rinascere per il<br />
Friuli se solo i friulani si riscoprissero e<br />
ritrovassero la voglia <strong>di</strong> appropriarsi della<br />
loro storia, della loro lingua!<br />
Non solo per coscienza o amore verso <strong>di</strong><br />
esse ma anche per opportunità: i mercati<br />
internazionali, la stessa nostra autonomia<br />
richiedono sempre più una precisa identità<br />
che aiuti a <strong>di</strong>fferenziare e a qualificare.<br />
Inoltre, il confronto e il <strong>di</strong>alogo con gli<br />
altri non può prescindere dalla coscienza<br />
<strong>di</strong> sé, pena la subor<strong>di</strong>nazione sociale e<br />
intellettuale.<br />
Da ciò l’importanza <strong>di</strong> una Festa del Friuli.<br />
Parcè fa ancjemò fieste?<br />
Perché festeggiare ancora?<br />
Parcè che si stin pier<strong>di</strong>nt, o stin<br />
<strong>di</strong>smenteant cui che o sin, si stin<br />
inneant intun mont fat <strong>di</strong> informazions che, lant<br />
ben par ducj, no rispuin<strong>di</strong>n aes doman<strong>di</strong>s<br />
dai singui. O stin pier<strong>di</strong>nt l’amôr pe nestre<br />
tiere, pe bielece dal nestri teritori, pe nestre<br />
marilenghe, pes tra<strong>di</strong>zions, pe nestre storie, lis<br />
nestris usancis, la nestre musiche…<br />
E cun chest dutis lis prerogativis che nus<br />
fasevin unics e che nus fasevin ricognossi tal<br />
mont ancje a nivel produtîf. No dome, o<br />
riscjìn che ancje la nestre autonomie e<br />
ve<strong>di</strong> simpri mancul valence e che e pier<strong>di</strong><br />
simpri <strong>di</strong> plui la sô fuarce par vie dai atacs<br />
che saldo e subìs.<br />
Alore al è ben tornâ a cjatâsi.<br />
Dâsi une date impuartante come che<br />
ducj i popui dal mont a fasin e, cun chê,<br />
vê un pont <strong>di</strong> riferiment esemplâr.<br />
I elements storics <strong>di</strong> tornâ a proponi a son<br />
ducj: la nassite <strong>di</strong> une grande volontât politiche<br />
che si manifeste intun Parlament avanzât,<br />
la grande europeizazion de nestre<br />
tiere dulà che personalitâts <strong>di</strong> popui<br />
<strong>di</strong>ferents le àn puartade a cressi dal pont<br />
<strong>di</strong> viste sociâl e economic (dai patriarcjis<br />
todescs ai bancjîrs florentins), i <strong>di</strong>svilups culturâi<br />
une vore significatîfs che le àn fate<br />
deventâ sede des gran<strong>di</strong>s corintis de culture<br />
cortese me<strong>di</strong>evâl…<br />
Il grant artist catalan Antoni Gaudì (chel de<br />
Sagrada Familia <strong>di</strong> Barcelone) al <strong>di</strong>seve che<br />
la modernitât e je la capacitât <strong>di</strong> tornâ a<br />
pensâ al passât.<br />
Cetante modernitât e podarès tornâ a nassi<br />
pal Friûl se i furlans a scuvierzessin <strong>di</strong> gnûf<br />
ce che e son tornant a cjatâ la voie <strong>di</strong><br />
cognossi la propie storie e la propie lenghe!<br />
No dome par cussience e par amôr <strong>di</strong> chestis<br />
ultimis, ma ancje par oportunitât: i marcjâts<br />
internazionâi e la stesse nestre autonomie<br />
a doman<strong>di</strong>n simpri <strong>di</strong> plui une identitât<br />
specifiche che e ju<strong>di</strong> a <strong>di</strong>ferenziâ e a cualificâ.<br />
Cun <strong>di</strong> plui, il confront e il <strong>di</strong>alic cun chei<br />
altris no pue<strong>di</strong>n esisti cence une cussience<br />
<strong>di</strong> se, pene la subordenazion<br />
sociâl e inteletuâl.<br />
Par ducj chescj motîfs la impuartance, propit,<br />
<strong>di</strong> une Fieste dal Friûl.<br />
FASÌNSI FIESTE
vê un bon prodot cualchi volte nol baste<br />
avere un buon prodotto alle volte non basta<br />
la lenghe furlane e pues fâlu deventâ straordenari<br />
la lingua friulana può renderlo straor<strong>di</strong>nario<br />
Publicitât fate de CCIAA <strong>di</strong> U<strong>di</strong>n - Pubblicità realizzata dalla CCIAA <strong>di</strong> U<strong>di</strong>ne<br />
Doi ristoradôrs su trê in regjon e àn capide<br />
l’impuartance dal furlan tal ven<strong>di</strong> i prodots<br />
e la cusine furlane.<br />
I politics si stan inacuarzint che e je une des<br />
ancuris plui sal<strong>di</strong>s de nestre autonomie e<br />
che e vul dî plui pussibilitâts finanziariis,<br />
benzine a presit plui bas, agjevolazions <strong>di</strong><br />
tantis sortis...<br />
La scuele, ancje jê, e sta cjapant at de<br />
impuartance <strong>di</strong> savêsi ricognossi ancje tal<br />
fevelâ par costruî culture e par sveâ il çurviel.<br />
Furlan, une lenghe che ti fâs siôr!<br />
Friulano, una lingua che ti arricchisce!<br />
Une fieste par une lenghe<br />
che rint<br />
Una festa per una lingua che vale<br />
Fâs identitât,<br />
fâs autonomie,<br />
fâs marcjât<br />
In Europe, <strong>di</strong> Norimberghe a la Scozie la<br />
lenghe locâl e je <strong>di</strong>ventade une reson <strong>di</strong><br />
fuarce economiche propositive.<br />
Ma alore: parcè no insegnâle ai fîs, parcè<br />
continuâ a tratâle cun suficience?<br />
Miôr: parcè continuino a fâsi dal mâl taponanle<br />
o <strong>di</strong>smenteanle?<br />
FA IDENTITÀ, FA AUTONOMIA, CREA MERCATO<br />
Due ristoratori su tre in regione hanno capito l’importanza<br />
del friulano nella ven<strong>di</strong>ta dei prodotti e della cucina friulani.<br />
I politici stanno capendo che è una delle ancore più solide<br />
per la nostra autonomia e che equivale ad avere più possibilità<br />
finanziarie, benzina a prezzo più basso, tante altre agevolazioni...<br />
Anche la scuola sta prendendo atto dell’importanza<br />
del sapersi riconoscere anche nella lingua per costruire cultura<br />
e svegliare il cervello. In Europa, da Norimberga alla Scozia,<br />
la lingua locale è <strong>di</strong>ventata un motivo per sviluppare azioni<br />
economiche. Ma allora: perché non insegnarla ai figli?<br />
perché continuare a trattarla con sufficienza? Meglio: perché<br />
continuiamo a volerci male nascondendola o <strong>di</strong>menticandola?
Fieste de Patrie<br />
dal Friûl<br />
<strong>Program</strong> des manifestazions ator pal Friûl<br />
SABIDE AI 23 <strong>di</strong> MARÇ<br />
SABATO 23 MARZO<br />
SEDEAN Sale conseâr<br />
Aes 17.30 – Presentazion dal dvd “La fabriche dai<br />
pre<strong>di</strong>s”, <strong>di</strong>ari che al ricostruìs i agns de infanzie e la<br />
esperience dal ‘seminari <strong>di</strong> Pre Toni Beline, cun esperiencis<br />
<strong>di</strong>retis e riflessions. Iniziative inmaneade de<br />
Aministrazion comunâl <strong>di</strong> Sedean cu la redazion dal<br />
mensîl <strong>di</strong> informazion “La Patrie dal Friûl”<br />
SPILIMBERC<br />
Aes 18.00 (Sede dal Comun, Plaçute Tiepolo)<br />
– Cerimonie <strong>di</strong> premiazion de 4e e<strong>di</strong>zion dal Concors<br />
leterari “Zâl par Furlan” (sezion contis e fumuts) organizât<br />
dal Comun in colaborazion cu la Societât<br />
Filologhiche Furlane, l’A.R.Le.F e la Provincie <strong>di</strong><br />
Pordenon. Leture dal test vincidôr par cure dal atôr<br />
Clau<strong>di</strong>o Moretti. Daspò a saran consegnâts i <strong>di</strong>plomis<br />
ai partecipants al cors <strong>di</strong> furlan 2012-2013<br />
Aes 21.00 (Teatri Miotto, Vie Barbecjan, 15) –<br />
“La batarele, scherç in doi cuadris” – Operete in<br />
marilenghe (1932). Organizade dal Istitût A. Fano in<br />
colaborazion cul Comun <strong>di</strong> Spilimberc e cul sostegn<br />
de Provincie <strong>di</strong> Pordenon. Musiche <strong>di</strong> Francesco<br />
Favero, libret <strong>di</strong> Giovanni Lorenzoni, <strong>di</strong>retôr Enrico<br />
Cossio, <strong>di</strong>retôr <strong>di</strong> corâl Alessandro Maurutto,<br />
Filarmoniche Citât <strong>di</strong> Spilimberc, Corâl<br />
Spengemberg, Corâl Ancelle <strong>di</strong> Erato <strong>di</strong> Travês<br />
MIERCUS AI 27 <strong>di</strong> MARÇ<br />
MERCOLEDI’ 27 MARZO<br />
TAPOIAN – Glesie <strong>di</strong> Sant Martin<br />
Aes 20.30 – “La passion <strong>di</strong> Crist contade <strong>di</strong> Zuan” <strong>di</strong><br />
Francesco Corteccia (1502-1571), presentade dal<br />
Grup Polifonic “Clau<strong>di</strong>o Montever<strong>di</strong>” <strong>di</strong> Rude. Vôs<br />
recitante <strong>di</strong> Andrea Zuccolo, <strong>di</strong>retôr Matjaz Scek<br />
LUNIS 1 <strong>di</strong> AVRÎL<br />
LUNEDI’ 1 APRILE<br />
TORLAN<br />
Aes 9.30 (Glesie S. Antoni) – Messe cjantade par<br />
furlan par cure dal Grup vocâl maschîl “S. Elena<br />
Imperatrice” <strong>di</strong> Cjalminis e celebrade <strong>di</strong> pre Rizzieri<br />
De Tina<br />
Aes 10.30 – Scree dal troi panoramic Torlan-<br />
Ramandul (partence de tratorie “Al Friuli” e calade<br />
intai vignâi par rivâ al parc de fieste)<br />
Aes 13.30 – Intratigniment musicâl cun Dario Zampa<br />
e intal dopo<strong>di</strong>misdì amimazion pai fruts<br />
Degustazion <strong>di</strong> Ramandul cun gubane, Ramandulins e Forma<strong>di</strong><br />
Frant, bancarelis gastronomichis e artesanâls locâls<br />
MARTARS AI 2 <strong>di</strong> AVRÎL<br />
MARTEDI’ 2 APRILE<br />
S. ZORÇ DI NOIÂR<br />
Sale cunvignis <strong>di</strong> Vile Dora<br />
Aes 20.30 – Presentazion dal dvd “La fabriche dai<br />
pre<strong>di</strong>s” <strong>di</strong> Pre Toni Beline. Iniziative inmaneade de<br />
Associazion Ad Undecimum in colaborazion cu la<br />
redazion dal mensîl <strong>di</strong> informazion “La Patrie dal<br />
Friûl”. Daspò esibizion cu la clape “Felici ma furlans”<br />
MIERCUS AI 3 <strong>di</strong> AVRÎL<br />
MERCOLEDI’ 3 APRILE<br />
UDIN Centri des cunvignis<br />
“Paolino d’Aquileia”<br />
Aes 16.00 – Cunvigne inmaneade dal Circul culturâl<br />
“Valussi” sul teme “Patrie dal Friûl e cussience <strong>di</strong><br />
un’identitât: <strong>di</strong> Paolo Diacono a Pacifico Valussi”.<br />
Intervent dal prof. Cesare Scalon de Universitât <strong>di</strong><br />
U<strong>di</strong>n<br />
MONFALCON Europalace (Sale des conferencis),<br />
Vie Cosulich, 20<br />
Aes 17.00 – Celebrazion de ricorence dai 3 <strong>di</strong> Avrîl –<br />
Fieste de Patrie dal Friûl cu la partecipazion dai storics<br />
Mario Salvalaggio e Roberto Tirelli. Iniziative<br />
inmaneade dal Fogolâr <strong>di</strong> Monfalcon<br />
TUMIEÇ<br />
Albierc “Roma”, Sale secont plan<br />
Aes 18.00 – “Tumieç inte Patrie dal Friûl” incuintri <strong>di</strong><br />
furlanitât inmaneât de Nuova Pro Loco Tolmezzo cun<br />
presentazion <strong>di</strong> libris publicâts tal 2012 e relazions sul<br />
significât storic de Fieste de Patrie in colaborazion cu<br />
la Universitât de tierce etât de Cjargne, cu la<br />
Redazion “La<strong>di</strong>ns dal Friûl”, cu la Associazion “Union<br />
Scritôrs Furlans”, la Societât Filologjiche Furlane e la<br />
Aministrazion comunâl <strong>di</strong> Tumieç. Al incuintri al sarà<br />
presint ancje il cjantautôr Aldo Rossi<br />
UDIN, Via Grazzano – Museu Etnografic<br />
dal Friûl<br />
Aes 18.00 – La Associazion culturâl Furclap e inmanee<br />
l’incuintri sul teme “Acqua e Patria del Friuli, una<br />
significativa correlazione” cun percors <strong>di</strong> aprofon<strong>di</strong>ment<br />
su lis tra<strong>di</strong>zions popolârs<br />
La jentrade e je libare ma si consee <strong>di</strong> prenotâ telefonant al<br />
numar 0432.233069 o vie mail a cheste <strong>di</strong>rezion: info@musicistieattori.com<br />
COLORÊT DI PRÂT Vie Asilo, 5<br />
Aes 18.00 – La Pro loco <strong>di</strong> Colorêt <strong>di</strong> Prât e il Circul<br />
fotografic “L’Obiettivo” <strong>di</strong> Pasian <strong>di</strong> Prât a presentin<br />
pe prime volte la racuelte fotografiche “Terra <strong>di</strong>pinta<br />
<strong>di</strong> storie” <strong>di</strong> Albano Quaiattini<br />
La mostre e restarà vierte dal 3 al 21 <strong>di</strong> Avrîl in chestis zorna<strong>di</strong>s:<br />
sabide 6 e domenie 7, sabide 13 e domenie 14, sabide 20 e<br />
domenie 21 <strong>di</strong> Avrîl.<br />
Orari: des 10.00 aes 12.30 e des 16.00 aes 18.30<br />
CJARLINS<br />
Aes 18.30 – Sante Messe par furlan inte Glesie parochiâl<br />
celebrade <strong>di</strong> pre Elia Leita e compagnade dal<br />
Grup corâl <strong>di</strong> Cjarlins e dal Coro Jubilate <strong>di</strong> Ziline<br />
Aes 19.30 – formazion dal corteu compagnât de<br />
Gnove Bande <strong>di</strong> Cjarlins e deposizion <strong>di</strong> rosis cui<br />
colôrs dal Friûl ai monuments pai Muarts in vuere e<br />
sul lavôr <strong>di</strong> bande dal Grop Alpins <strong>di</strong> Cjarlins<br />
Aes 20.00 (sale parochiâl) – Consegne dal premi<br />
“Britule <strong>di</strong> Arint” promovût de Clape culturâl <strong>di</strong><br />
Cjarlins e Sarvâs e presentazion dal opuscul bilengâl<br />
talian-furlan “La Clape 2013”<br />
DOLEGNE Tratorie al Collio da Vinicio,<br />
Vie Zorutti, 21<br />
Aes 20.00 – “Lis contis <strong>di</strong> Dolegne e Prepot …” tira<strong>di</strong>s fûr<br />
de golaine “Mîts, Flabis e Lien<strong>di</strong>s dal Friûl storic”, ideade e<br />
promovude dal Istitût “Achille Tellini” <strong>di</strong> Manzan – E<strong>di</strong>tôr<br />
Chiandetti <strong>di</strong> Reane dal Roiâl. Ilustrazion des publicazions<br />
par cure <strong>di</strong> Luigi Geromet in colaborazion cu la<br />
Associazion de “I Viandants” <strong>di</strong> Basilian e l’Istitût pe culture<br />
slovene <strong>di</strong> San Pieri dai Sclavons.<br />
Vol. III “Tiaris <strong>di</strong> Cividât e de Ba<strong>di</strong>e <strong>di</strong> Rosacis”: curadôrs Massimiliano De Pelca e<br />
Maurizio Puntin<br />
Vol. IX “Friûl gurizian-Bisiacaria-Goriška” par cure <strong>di</strong> Adriana Miceu<br />
Vol. XII “Od Idrije do Ne<strong>di</strong>že / Dal Judrio al Natisone” par cure <strong>di</strong> Ada Tomasetig<br />
MERÊT DI TOMBE Sale conseâr<br />
Aes 20.30 – Pai 936 agns de nassite de Patrie dal<br />
Friûl l’Aministrazion comunâl e inmanee une serade<br />
culturâl cun proiezion dai documentaris: “Friûl viaç te<br />
storie: des origjinis ae fin dal stât patriarcjâl” <strong>di</strong><br />
Massimo Garlatti Costa e “Uomini <strong>di</strong> terra – L’antica<br />
civiltà dei castellieri”.<br />
S. DENÊL Biblioteche Guarneriane<br />
Aes 20.30 – Manifestazion culturâl inmaneade de<br />
Aministrazion comunâl dal titul “Il cjant des pergamenis.<br />
La musiche dal Patriarcjât <strong>di</strong> Aquilee te Passio dai<br />
Sants Ermacure e Fortunât, dentri dal Breviarium<br />
Aquileiense de Biblioteche Guarneriane”. Cunvigne e<br />
esecuzion <strong>di</strong> tocs dal vîf<br />
FAEDIS Sale conseâr<br />
Aes 20.30 – Presentazion dal libri “FRIÛL – Storie <strong>di</strong><br />
un popul” dal Mestri Fausto Zof cun aprofon<strong>di</strong>ments<br />
e <strong>di</strong>batit. Iniziative inmaneade de Pro Loco Fae<strong>di</strong>s in<br />
colaborazion cu la Aministrazion comunâl<br />
TREP GRANT Au<strong>di</strong>torium Villa Bellavitis<br />
Aes 20.45 – “Vôs de nestre tiere” serade <strong>di</strong> musiche,<br />
storie e poesiis <strong>di</strong> Lucina Dorigo inmaneade dal Coro<br />
Alpe Adria <strong>di</strong> Trep Grant <strong>di</strong>ret dal Mestri Nicola<br />
Pascoli.<br />
Intervents <strong>di</strong> Ilaria Colussi e Francesco Ursella, coordenament<br />
<strong>di</strong> Carla Corte<br />
CODROIP Biblioteche Civiche Don G.<br />
Pressacco (sale conferencis)<br />
Aes 20.45 – “Il Vanzeli seont Marc” presentazion dal<br />
libri trascrit <strong>di</strong> Roberto Giurano e ilustrât <strong>di</strong> Otto<br />
D’Angelo. Intervents <strong>di</strong>: Bons. Giordano Cracina,<br />
Lorenzo Zanon, president dal A.R.Le.F. e Roberto<br />
Giurano, espert amanuens de Associazion<br />
Scriptorium Foroiuliense. Iniziative inmaneade dal<br />
Assessorât ae Culture dal Comun <strong>di</strong> Codroip<br />
CULUGNE Teatri Bon<br />
Aes 20.45 – Il Centri culturâl Settetorri per il Terzo Millennio<br />
<strong>di</strong> Felet in colaborazion cu la Fondazion Bon <strong>di</strong> Culugne al<br />
organize il spetacul-oratori dal titul “Padre Turoldo: Fede e<br />
Poesia”, dulà che si fevelarà <strong>di</strong> Friûl, lidrîs e povertât.<br />
Alestiment de produzion par cure de Compagnie Baraban
LISTIZE Sale conseâr<br />
Aes 20.45 – Il Comun <strong>di</strong> Listize al organize un incuintri<br />
sul teme “Ce isal sucedût ai 3 <strong>di</strong> Avrîl 1077?”, daspò<br />
presentazion de video interviste “La fabriche dai pre<strong>di</strong>s”<br />
<strong>di</strong> Pre Toni Beline par cure <strong>di</strong> Christian Romanini<br />
e Mauro Della Schiava de redazion dal mensîl “La<br />
Patrie dal Friûl”<br />
FLAIBAN Centri sociâl<br />
Aes 20.45 – La Pro Flaibano cul patrocini dal Comun<br />
<strong>di</strong> Flaiban e inmanee “L’incuintri de vierte: 1077-2013<br />
936 agns de Patrie dal Friûl”. Danilo Toneatto e<br />
Remigio Romano a presentin “Flabes Furlanes” cun<br />
proiezion <strong>di</strong> trê flabis: butio, il brigant de Stradalte,<br />
l’on<strong>di</strong>ne <strong>di</strong> Tarnep<br />
JOIBE AI 4 <strong>di</strong> AVRÎL<br />
GIOVEDI’ 4 APRILE<br />
TALMASSONS Au<strong>di</strong>torium polifunzionâl,<br />
Vie Toma<strong>di</strong>ni<br />
Aes 20.30 – Serade culturâl inmaneade de<br />
Aministrazion comunâl cun proiezion dal documentari<br />
“Friûl viaç, te storie, des origjinis ae fin dal stât<br />
patriarcjâl” <strong>di</strong> Massimo Garlatti Costa realizât de<br />
Provincie <strong>di</strong> U<strong>di</strong>n<br />
VINARS AI 5 <strong>di</strong> AVRÎL<br />
VENERDI’ 5 APRILE<br />
DARTE<br />
Aes 11.00 – Celebrazion dal centenari de muart dal<br />
storic Giovanni Gortani: scree dal monument a lui<br />
de<strong>di</strong>cât colocât in Vie Sottomonte. Daspò intervent <strong>di</strong><br />
Marco Marra, president onorari de sezion cjargnele<br />
<strong>di</strong> Italia Nostra. In chest contest, in ocasion des celebrazions<br />
dal 3 <strong>di</strong> Avrîl, al vignarà dât spazi ae storie<br />
patriarcjâl dal teritori comunâl<br />
DOLEGNE<br />
Palestre de ex scuele elementâr N. Sauro<br />
Aes 20.30 – Spetacul teatrâl in marilenghe cui TRI-<br />
GEMINUS dal titul “Ce vitis” su tematichis lea<strong>di</strong>s ae<br />
poesie e ai scrits dal Strolic <strong>di</strong> Pieri Zorut<br />
CJASTEONS DI STRADE<br />
Sale “San Carlo”<br />
Aes 20.30 – Par celebrâ la nassite dal Stât Patriarcjâl<br />
furlan il Circul Culturâl Jubâl <strong>di</strong> Cjasteons <strong>di</strong> Strade, cu<br />
la colaborazion de redazion dal mensîl <strong>di</strong> informazion<br />
“La Patrie dal Friûl”, al inmanee un incuintri pe cita<strong>di</strong>nance<br />
cu la proiezion dal documentari “Friûl viaç, te<br />
storie, des origjinis ae fin dal stât patriarcjâl” <strong>di</strong><br />
Massimo Garlatti Costa realizât de Provincie <strong>di</strong> U<strong>di</strong>n<br />
BASILIAN Centri civic <strong>di</strong> Vile Zamparo<br />
Aes 20.45 – “Viaç tal Friûl <strong>di</strong> magance” presentazion<br />
dal libri e de mostre cu lis figuris lezendariis <strong>di</strong> Luigino<br />
Peressini. Iniziative inmaneade de Aministrazion<br />
comunâl <strong>di</strong> Basilian<br />
SABIDE AI 6 <strong>di</strong> AVRÎL<br />
SABATO 6 APRILE<br />
SEDEAN Biblioteche comunâl<br />
Aes 10.15 – Inte suaze dal progjet “Nassûts par lei” il<br />
Comun <strong>di</strong> Sedean al organize la “Ore de conte”,<br />
incuintri par fruts (dai 3 ai 7 agns) cun leturis par furlan<br />
TOR DI ZUIN Place dal Popul<br />
L’Aministrazion comunâl <strong>di</strong> Tor <strong>di</strong> Zuin pe ricorence<br />
dai 3 <strong>di</strong> Avrîl e organize une mostre marcjât dai prodots<br />
e<strong>di</strong>toriâi, musicâi e cinematografics in lenghe<br />
furlane cun esposizion e ven<strong>di</strong>te <strong>di</strong> prodots, presentazion<br />
des novitâts e<strong>di</strong>toriâls, leturis, incuintris cui<br />
autôrs, proiezions e ativitâts variis<br />
DARTE Salon dal Albierc Savoia<br />
Aes 14.30 – Cunvigne <strong>di</strong> stu<strong>di</strong> de<strong>di</strong>cade ae figure <strong>di</strong><br />
Giovanni Gortani inmaneade de Aministrazion<br />
comunâl. Intervents <strong>di</strong> Eliano Concina de Direzion<br />
Regjonâl pai Bens Culturâi dal FVG, Flaviana Oriolo<br />
dal Civic Museu Archeologjic <strong>di</strong> Zui, Lorenzo Passera,<br />
Flavia De Vitt e Clau<strong>di</strong>o Lorenzini de Universitât dal<br />
Friûl, e dal scritôr Carlo Tolazzi<br />
BASILIAN Centri civic <strong>di</strong> Vile Zamparo<br />
Aes 18.00 – Premiazion dal Concors <strong>di</strong> poesie in<br />
marilenghe “Emozions <strong>di</strong> ingjustri”. Iniziative inmaneade<br />
de Aministrazion comunâl <strong>di</strong> Basilian<br />
VILDIVAR Sale conseâr<br />
Aes 20.30 – Il Comun <strong>di</strong> Vil<strong>di</strong>var al inmanee une<br />
serade culturâl sui personaçs locâi che a àn dât lustri<br />
a la storie dal Friûl. L’espert <strong>di</strong> sorie locâl, Franco<br />
Gover, al fevelarà <strong>di</strong> don Giovanni Zuttioni, plevan<br />
<strong>di</strong> Vil<strong>di</strong>var e scritôr furlan. E seguitarà une leture<br />
interpretative dal titul “Il zavajon <strong>di</strong> Bertiûl” <strong>di</strong> don<br />
Giovanni Zuttioni lete e interpretade de Pro loco <strong>di</strong><br />
Romans. Tal cors de serade si esibirà il coro “Aghe<br />
Frescje” <strong>di</strong> Romans <strong>di</strong> Vil<strong>di</strong>var. Regjie e organizazion<br />
dal spetacul <strong>di</strong> Paolo Bortolussi<br />
S. ZORÇ DI NOIÂR<br />
Au<strong>di</strong>torium “San Zorz”<br />
Aes 20.30 – Spetacul teatrâl in marilenghe dal titul<br />
“Napoleons tal Cormôr” cu la compagnie teatrâl<br />
Vecjo Friûl <strong>di</strong> Porpêt<br />
S. ZUAN DAL NADISON<br />
Sale polifunzionâl (Viâl des Scuelis)<br />
Aes 20.30 – Il Comun <strong>di</strong> S. Zuan dal Na<strong>di</strong>son, cu la<br />
colaborazion de Pro Loco “Pro San Giovanni” al inmanee<br />
la “Fieste Furlane” une serade culturâl cun esibizions<br />
dal coro dai Alpins <strong>di</strong> Passons, dal complès musicâl<br />
“No si sa” e dal artist Enzo Driussi cun intratigniment<br />
e poesiis. Spazi centrâl de<strong>di</strong>cât ae storie e ae lenghe<br />
furlane cul intervent dal dot. William Cisilino. Vie pe<br />
serade a vignaran premiâts i rapresentants plui anzians<br />
<strong>di</strong> arts e mistîrs zaromai in <strong>di</strong>sûs residents tal comun.<br />
Daspò moment in compagnie cun plats tipics par ducj<br />
REANE DAL ROIÂL<br />
(Remugnan) – Sale conseâr<br />
Aes 20.45 – Conciert corâl <strong>di</strong> tocs tra<strong>di</strong>zionâi furlans cu<br />
la partecipazion <strong>di</strong> associazions corâls locâls. Serade<br />
inmaneade de Aministrazion comunâl in ocasion de<br />
Fieste de Patrie<br />
DOMENIE AI 7 <strong>di</strong> AVRÎL<br />
DOMENICA 7 APRILE<br />
TOR DI ZUIN Place dal Popul<br />
L’Aministrazion comunâl <strong>di</strong> Tor <strong>di</strong> Zuin pe ricorence dai<br />
3 <strong>di</strong> Avrîl e organize une mostre marcjât dai prodots<br />
e<strong>di</strong>toriâi, musicâi e cinematografics in lenghe furlane<br />
cun esposizion e ven<strong>di</strong>te <strong>di</strong> prodots, presentazion des<br />
novitâts e<strong>di</strong>toriâls, leturis, incuintris cui autôrs, proiezions<br />
e ativitâts variis<br />
VINARS AI 12 <strong>di</strong> AVRÎL<br />
VENERDI’ 12 APRILE<br />
CODROIP Biblioteche Civiche Don G.<br />
Pressacco (sale conferencis)<br />
Aes 20.45 – “La fabriche dai pre<strong>di</strong>s” videointerviste <strong>di</strong><br />
Pre Toni Beline. Iniziative inmaneade dal Comun <strong>di</strong><br />
Codroip in colaborazion cu la redazion dal mensîl <strong>di</strong><br />
informazion “La Patrie dal Friûl”. Daspò dai salûts des<br />
autoritâts a intervignaran Dree Valcic e Christian<br />
Romanini<br />
AUSTRALIE<br />
La ricorence dai 3 <strong>di</strong> Avrîl in Australie e je cognossude tant che<br />
“Friuli Day”, come che a esistin un “Australia Day” (26 <strong>di</strong> Zenâr) e un<br />
“Italy Day” (2 <strong>di</strong> Jugn). La fieste si davuelzarà in 6 Fogolârs furlans:<br />
ai 7 <strong>di</strong> Avrîl a Melbourne, Adelaide, Brisbane e Perth, ai 24 <strong>di</strong> Març<br />
a Canberra e invezit a Sydney e vignarà posticipade ai 12 <strong>di</strong> Lui.<br />
A Brisbane al vignarà cjantât l’imni dal Friûl e si brindarà cun vins<br />
furlans e prodots tipics furlans.<br />
A Melbourne, dulà che l’an passât pe prime volte al è stât celebrât<br />
il “Friuli Day”, si tignarà ancje chest an une memoreazion uficiâl<br />
(oratôr il prof. Simone Battiston, letôr <strong>di</strong> talian inte Swinburne<br />
University), une sfilade <strong>di</strong> ban<strong>di</strong>eris al Monument dal Alpin, une<br />
messe par furlan compagnade dal Coro Furlan dal Fogolâr, un<br />
balet folcloristic e gustâ cun plats tipics furlans.<br />
DOMENIE AI 7 <strong>di</strong> AVRÎL<br />
DOMENICA 7 APRILE<br />
DOLEGNE<br />
Cooperative agricule <strong>di</strong> Lonzan,<br />
Vie Pieri Zorut, 28<br />
CELEBRAZION<br />
UFICIÂL<br />
Aes 11.00<br />
Sante Messe par furlan celebrade dai<br />
rapresentants des trê Diocesis dal Friûl<br />
Aes 11.45<br />
Leture de Bole dal Imperadôr Indrì IV<br />
Aes 12.00<br />
Salûts des autoritâts e premiazion de<br />
seconde e<strong>di</strong>zion dal concors pes scuelis<br />
“Emozions furlanis in viaç pal teritori”<br />
Aes 13.00<br />
Gustâ par ducj cun catering par cure<br />
dal ristorant “Al Cjant del Rusignûl” <strong>di</strong><br />
Mernic, servizi par cure dal IAL.FVG<br />
Aes 15.00<br />
Visitis vuida<strong>di</strong>s dai itineraris storics,<br />
turistics e promozionâi dal teritori <strong>di</strong><br />
Dolegne (durade 1 ore):<br />
1) La comunitât des 7 Glesiis: ae scuvierte<br />
des glesiis des frazions <strong>di</strong><br />
Dolegne;<br />
2) La butilie <strong>di</strong> “friulano” da Guinness:<br />
Rutârs, la Tor <strong>di</strong> Marcuart e il mulin <strong>di</strong><br />
Trus