29.06.2013 Views

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

de introitu ra<strong>di</strong>cantis luminis – L‟immagine del “mettere ra<strong>di</strong>ci”, ra<strong>di</strong>cari – o,<br />

secondo l‟uso del sermo christianus, anche ra<strong>di</strong>care 39 – è ispirata qui<br />

probabilmente da un versetto dell‟Ecclesiastico o Siracide, dove tale verbo è<br />

riferito alla Sapienza che “mise ra<strong>di</strong>ci nel popolo glorioso” 40 .<br />

Qui è certamente rappresentata, <strong>di</strong> nuovo, l‟Incarnazione, intesa come il<br />

ra<strong>di</strong>carsi della Sapienza, della seconda persona trinitaria, nella natura umana 41 ; ma<br />

per il lumen ra<strong>di</strong>cans in questo caso va inteso, in particolare, lo Spirito, il soffio<br />

<strong>di</strong>vino attraverso il quale si compie la concezione virginale del Cristo 42 : la terza<br />

persona trinitaria è “la luce che mette ra<strong>di</strong>ci”, poiché attraverso il soffio <strong>di</strong>vino<br />

dello Spirito viene piantato nell‟uomo il principio, la ra<strong>di</strong>ce della vita e della<br />

salvezza, che si identifica con il principio da cui scaturisce ogni virtù <strong>di</strong>vinamente<br />

ispirata 43 .<br />

in Speculum uirginum, 1, ll. 748sqq.: «Licet sensus iste gentilitati possit asscribi, quę ante<br />

aduentum ueri agricolę nostri nullo euangelici dogmatis uomere culta est nec fidei fructum obtulit,<br />

quippe quę sementem nullam recepit, tamen et hic sensus uirginitati iure ualet aptari, quę ab omni<br />

coniugali societate deserta, causa etiam castimonię conseruandę a turbis remota lętabitur more lilii<br />

florendo sancta conscientia, quem florem sola plantat in uirgine <strong>di</strong>uina sapientia».<br />

39<br />

Cfr. Forcellini, IVa, 4c, ra<strong>di</strong>co.<br />

40<br />

Cfr. Eccli. 24,15: «Et ra<strong>di</strong>cavi in populo honorificato»; la traduzione virgolettata è <strong>di</strong> G.<br />

Bonaccorsi, Sir 24,16.<br />

41<br />

Cfr. il comm. a O cohors milicie floris, vv. 9-11.<br />

42<br />

Cfr. Mt. 1,18-20: «Christi autem generatio sic erat cum esset desponsata mater eius Maria<br />

Ioseph antequam convenirent inventa est in utero habens de Spiritu Sancto Ioseph autem vir eius<br />

cum esset iustus et nollet eam traducere voluit occulte <strong>di</strong>mittere eam haec autem eo cogitante ecce<br />

angelus Domini in somnis apparuit ei <strong>di</strong>cens Ioseph fili David noli timere accipere Mariam<br />

coniugem tuam quod enim in ea natum est de Spiritu Sancto est»; Lc. 1,35: «Spiritus Sanctus<br />

superveniet in te».<br />

43<br />

Cfr. ad es. Scivias, 2, 3, 25, ll. 528-33: «Quid est hoc? O tu, qui es superna pax et purissimus sol,<br />

per te ebulliet uiuens ra<strong>di</strong>x, quae est regeneratio Spiritus et aquae, cum illi sollerter uenient ad<br />

agnitionem tuam qui in spurcitia nefan<strong>di</strong>ssimae immun<strong>di</strong>tiae sub grauissima male<strong>di</strong>ctione prostrati<br />

erant; quoniam ipsi hoc modo quasi curui uix tandem ad ueritatem et ad iustitiam surgent»; 3, 5,<br />

32-3, ll. 740-58: «Rationale uero animal quod homo est habet intellectum et sapientiam,<br />

<strong>di</strong>scretionem et uerecun<strong>di</strong>am in operibus suis, quae rationabiliter operatur, quod est prima ra<strong>di</strong>x<br />

quam gratia Dei fixit in omnem hominem cum anima ad uiuendum excitatum. Haec ergo prae<strong>di</strong>cta<br />

uigent in rationalitate, quia in his omnibus homines Deum scientes sunt, ut ea quae iusta sunt<br />

uelint. Vnde ebulliens et perfectum opus atque prosperum in bona uoluntate hominis, quod ipse<br />

homo amplectitur in saluatore suo, in Filio uidelicet Dei, per quem Pater omnia opera sua in<br />

Spiritu sancto operatur, hoc denuo incen<strong>di</strong>t et admonet ignea gratia data in Christo Iesu. […] Ideo<br />

que in gau<strong>di</strong>o Spiritus sancti faciat homo opera iustitiae, non dubitans in peruersa mussitatione, id<br />

est ne <strong>di</strong>cat quod aliquid sibi desit in omnibus his, aut in prima scilicet ra<strong>di</strong>ce per donum Dei<br />

homini primitus imposita, aut in ignea gratia Spiritus sancti eandem ra<strong>di</strong>cem iterum in<br />

admonitione tangentis […]»; LVM, 2, ll. 37-8: «Ra<strong>di</strong>cem quoque illam, qua et limo Deus hominem<br />

surgere fecit, Spiritus eiusdem Dei uiuificando inspirauit». Lo Spirito è ra<strong>di</strong>ce anche delle virtù<br />

virginali della stessa Vergine Maria, cfr. Scivias, 3, 8, 15, ll. 681-4: «Vnde et de ra<strong>di</strong>ce eiusdem<br />

85

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!