29.06.2013 Views

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

che la Newman riscontra qui per l‟aggettivo spectabilis, derivato dal verbo<br />

spectare, è attestato per l‟aggettivo visibilis, da video, che in senso attivo può<br />

essere appunto inteso come “colui che ha facoltà, capacità <strong>di</strong> vedere” 6 . In ogni<br />

caso, in mancanza <strong>di</strong> fonti che documentino un impiego <strong>di</strong> spectabilis in tal senso,<br />

ritengo opportuno lasciare tali considerazioni al campo dell‟ipotesi: traduco <strong>di</strong>fatti<br />

qui “ragguardevoli”, mantenendo anche in italiano il riferimento al verbo<br />

spectare, “guardare”, inteso tuttavia precipuamente in senso passivo.<br />

pertransistis occulta – L‟espressione pertransire occulta risulta <strong>di</strong> per sé<br />

sostanzialmente originale; il verbo pertransire richiama d‟altronde un passo del<br />

libro profetico <strong>di</strong> Ezechiele in cui il profeta stesso racconta <strong>di</strong> una propria visione,<br />

nella quale egli viene condotto sulle rive <strong>di</strong> un torrente, che tuttavia riesce a<br />

guadare fino ad un certo punto, oltre il quale non può passare oltre, appunto,<br />

pertransire 7 : tale immagine è interpretata già in età patristica – ad es. da Girolamo<br />

nei Commentarii in Ezechielem e da Gregorio Magno nei Moralia in Iob – come<br />

descrizione allegorica della capacità visionaria del profeta, il quale può<br />

unicamente intuire i più profon<strong>di</strong> misteri <strong>di</strong>vini, non potendo giungere alla piena<br />

comprensione <strong>di</strong> essi 8 ; l‟utilizzo del verbo pertransire in riferimento alla facoltà<br />

«Neque enim ista latebat spiritum propheticum, cum tota sine dubio propheticae speculationis<br />

intentio maxime spectaret in Christi adventum».<br />

6 Cfr. ad es. Forcellini, IVb, col. 1014b.<br />

7 Cfr. Ez. 47,3-5: «<strong>Cum</strong> egrederetur vir ad orientem qui habebat funiculum in manu sua et mensus<br />

est mille cubitos et transduxit me per aquam usque ad talos rursumque mensus est mille et<br />

transduxit me per aquam usque ad genua et mensus est mille et transduxit me per aquam usque ad<br />

renes et mensus est mille torrentem quem non potui pertransire quoniam intumuerant aquae<br />

profundae torrentis qui non potest trasvadari».<br />

8 Cfr. HIER. in Ezech. 14, 47, ll. 993sqq.: «[…] propheta enim et omnis humana natura post lumbos<br />

torrentem cogitationum et incentiua uitiorum non potest pertransire; uir autem ille: qui indutus erat<br />

"bad<strong>di</strong>", et ductor prophetae, liquido pertransit: qui peccatum non fecit, nec dolus inuentus est in<br />

ore eius. causas que red<strong>di</strong>t cur propheta mille quartos cubitos non potuerit pertransire: quoniam,<br />

inquit, intumuerant aquae profundae torrentis qui non potest transuadari – et quomodo scriptum<br />

est, gloriante propheta: torrentem pertransiit anima nostra? […] uir ille, qui erat ductor<br />

hiezechielis, commonet prophetam ut <strong>di</strong>ligentius intueatur et uideat et occulta mysteria oculis<br />

mentis attendat; uocat autem “filium hominis” uel in figura domini saluatoris – etenim<br />

“hiezechiel” interpretatur “fortitudo” uel “imperium dei” –, uel certe ad commonitionem<br />

fragilitatis humanae – ne obliuiscatur con<strong>di</strong>tionis suae dum ei magna monstrantur –; et<br />

commonitum ducit atque conuertit ad ripam torrentis ut, quoniam me<strong>di</strong>am profun<strong>di</strong>tatem transire<br />

non poterat, saltem ea quae in ripis sunt recognoscat»; GREG. M. moral. 22, 20, ll. 148-62: «Qui<br />

adhuc mensus est mille, torrentem uidelicet quem propheta pertransire non potuit, de quo etiam<br />

<strong>di</strong>cit: quoniam intumuerunt aquae profundae torrentis, qui non potest transuadari. Percepta namque<br />

perfectione operis ad contemplationem uenitur. In qua scilicet contemplatione dum mens in altum<br />

ducitur, subleuata uidet in deo, quia non potest penetrare quod uidet, et quasi tangit aquam<br />

78

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!