29.06.2013 Views

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

peccato – o quam speciosa forma, è appellata da Hildegard attraverso una formula<br />

che sembra vicina al o quam gloriosa gau<strong>di</strong>a … del nostro testo 24 – corrisponde<br />

probabilmente a quella del genere umano originario, non ancora inquinato dal<br />

peccato originale, che con<strong>di</strong>videva la medesima natura <strong>degli</strong> angeli fino a poter<br />

essere considerata la decima schiera celeste, prima dell‟inganno <strong>di</strong> Satana 25 .<br />

in uobis-opere – L‟espressione omne opus pravum è <strong>di</strong> ascendenza biblica:<br />

compare <strong>di</strong>fatti in un versetto della lettera cattolica <strong>di</strong> Giacomo riguardante ciò<br />

che nel medesimo passo viene definita sapientia terrena animalis <strong>di</strong>abolica 26 . Gli<br />

angeli sono in effetti costituiti privi dell‟inclinazione al peccato 27 : alla con<strong>di</strong>zione<br />

angelica viene assimilata quella cui viene restituito il genere umano attraverso la<br />

Redenzione operata dal Cristo 28 , e coloro che realizzano pienamente il principio<br />

della castità istituito appunto attraverso l‟Incarnazione e la Redenzione sono<br />

appunto descritti da Hildegard come simili agli angeli 29 .<br />

24 Cfr. ibi, 8, ll. 324-41: «Speciosus forma prae filiis hominum. Hoc tale est. Pulcherrima<br />

pulchritudo fulget in eo clarissimae formae sine ulla macula peccati et absque liquore humani<br />

foetoris, et sine ulla concupiscentia facti operis in desideriis peccatorum, quae exigit caro humanae<br />

infirmitatis. Hoc numquam tetigit hunc hominem. Et eadem forma Filii hominis nata est in<br />

simplicitate prae aliis hominibus, ita quod illaesa Virgo genuit eundem natum suum in ignorantia<br />

peccati, se nesciens in aerumna habere filium. Quomodo? Quoniam non sensit ullum contactum<br />

opus in peccatis, ideo ignorabat se habere dolorem in partu, sed intus in ea corporis sui integritas<br />

gaudebat. O quam speciosa forma! Sed notum sit hominibus quod ibi carnalis pulchritudo maior<br />

non erat nisi ut or<strong>di</strong>natio profundae sapientiae constituit formam hominis; quia Pater et Filius et<br />

Spiritus sanctus unus Deus in tribus personis non delectatur in pulchritu<strong>di</strong>ne carnis, sed in magna<br />

humilitate, ut idem Filius Dei se induit humanitate».<br />

25 Cfr. ibi, 3, 2, 20, ll. 591-5: «Sancta <strong>di</strong>uinitas habuit drachmas decem, id est in electis angelis et<br />

in homine decem or<strong>di</strong>nes supernarum <strong>di</strong>stinctionum; sed drachmam unam per<strong>di</strong><strong>di</strong>t, cum homo<br />

magis <strong>di</strong>abolicam seductionem quam <strong>di</strong>uinum praeceptum secutus in mortem ceci<strong>di</strong>t». Sul<br />

concetto del genere umano originario quale decima schiera angelica, cfr. la citazione da Ildeberto<br />

<strong>di</strong> Lavar<strong>di</strong>n in IVERSEN 2001, 98.<br />

26 Cfr. Iac. 3,15-6: «Non est ista sapientia desursum descendens sed terrena animalis <strong>di</strong>abolica ubi<br />

enim zelus et contentio ibi inconstantia et omne opus pravum».<br />

27 Cfr. ad es. Scivias, 2, 6, 40, ll. 1398-404: «Et hoc modo idem Vnigenitus meus in resurrectione<br />

sua demonstrauit animas iustorum ab inferno se abstrahere et genus humanum in restaurationem<br />

aeternae uitae se reducere, quam reprobi angeli per<strong>di</strong>derunt mortem sine suggestione alterius<br />

appetentes, ita quod a nullo alio insi<strong>di</strong>atore quam a semetipsis seducti sunt, cum nec gustum<br />

peccati in semetipsis haberent uelut homo in fragilitate corporis sui habet».<br />

28 Cfr. ad es. Scivias, 2, 6, 25, ll. 994-1003: «Et hoc modo suauitatem et dulce<strong>di</strong>nem cor<strong>di</strong>s sui<br />

aperiens in lenitate et in ardore caritatis misit eis eundem Filium suum, quatenus per eum a fame<br />

infidelitatis suae reficerentur, ita refectionem caelestium dans eis, cum qua plenum gau<strong>di</strong>um<br />

omnium felicitatum ac beatitu<strong>di</strong>num fideliter satiati a<strong>di</strong>piscerentur. Ergo panem illum cuius<br />

dulce<strong>di</strong>ne superni angeli non possunt satiari, uidelicet Deum inspicientes, ita suscepit homo in<br />

humanitate Filii Dei, cum has refectiones beatitu<strong>di</strong>nis summus Pater misit hominibus in<br />

abundantiam spiritalis gau<strong>di</strong>i».<br />

29 Cfr. Scivias, 1, 2, 24, ll. 626-34: «O dulcissimi flores, angeli mei in uestro certamine admirantur<br />

quod mortem transitis, ita quod in uenenoso luto mun<strong>di</strong> polluti non estis, cum tamen carnale,<br />

54

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!