29.06.2013 Views

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

creaturae, poiché la luce <strong>di</strong> cui sono parte contiene in sé il riflesso <strong>di</strong> quelle verità<br />

<strong>di</strong>vine alla cui comprensione la facoltà razionale dell‟uomo – per creatura si<br />

intende qui probabilmente, per sineddoche, l‟essere umano – non può tuttavia<br />

giungere, se non almeno in parte attraverso segni e allegorie. Non solo:<br />

l‟espressione cum <strong>mystica</strong> <strong>obscuritate</strong> omnis creaturae potrebbe anche alludere al<br />

fatto che gli angeli sono loro stessi figura, immagine allegorica, mystice, del<br />

genere umano, in due sensi: in senso tropologico, poiché la <strong>di</strong>sposizione delle<br />

nove schiere angeliche rappresenta a livello microcosmico l‟ascesa del corpo e<br />

dell‟anima dell‟uomo, i quali <strong>di</strong>rigono, attraverso i cinque sensi, il proprio operare<br />

verso la rettitu<strong>di</strong>ne prescritta da Dio 13 ; in senso anagogico, poiché rappresentano<br />

la con<strong>di</strong>zione cui l‟uomo giungerà nel Regno dei cieli alla fine dei tempi grazie a<br />

tale retto operare 14 .<br />

in ardentibus desideriis – Gli ipotesti principali per l‟immagine <strong>degli</strong> angeli che<br />

guardano il volto <strong>di</strong> Dio, colti da ardenti desideri, sono probabilmente un celebre<br />

passo del Vangelo <strong>di</strong> Matteo, dove le creature angeliche sono descritte in<br />

contemplazione del volto <strong>di</strong>vino 15 , e un passo della prima lettera cattolica <strong>di</strong><br />

Pietro, in cui si afferma che le verità rivelate dapprima dai profeti, e poi con la<br />

pre<strong>di</strong>cazione del Vangelo, sono oggetto, nei cieli, del desiderio <strong>degli</strong> angeli, che in<br />

esse vogliono fissare lo sguardo 16 : in particolare la locuzione desiderant<br />

prospicere mi sembra possa aver ispirato l‟aspicitis in ardentibus desideriis qui ai<br />

vv. 5-6.<br />

13 Cfr. Scivias, 1, 6, 3, ll. 105-10: «Quod autem hae acies alias quinque acies secundum modum<br />

coronae cingunt: hoc est quod corpus et anima hominis quinque sensus hominis uirtute fortitu<strong>di</strong>nis<br />

suae comprehendentes per quinque uulnera Filii mei emundatos ad rectitu<strong>di</strong>nem interiorum<br />

mandatorum <strong>di</strong>rigere debent».<br />

14 Cfr. ibi, 1, ll. 71-8: «Quapropter uides in altitu<strong>di</strong>ne caelestium secretorum duas acies<br />

supernorum spirituum multa claritate fulgentes: quia, ut tibi demonstratur, in altitu<strong>di</strong>ne illorum<br />

occultorum quae carnalis obtutus non penetrat, sed quae uisus interioris hominis atten<strong>di</strong>t, haec duo<br />

agmina corpus et animam hominis Deo famulari debere designant, ubi ipsa cum supernis ciuibus<br />

claritatem aeternae beatitu<strong>di</strong>nis habent».<br />

15 Cfr. Mt. 18,10, «Quia angeli eorum in caelis semper vident faciem Patris mei qui in caelis est».<br />

16 Cfr. 1Pt. 1,12: «Ea quae nuntiata sunt vobis per eos qui evangelizaverunt vos Spiritu Sancto<br />

misso de caelo in quae desiderant angeli prospicere». Per l‟interpretazione <strong>di</strong> tale passo, secondo<br />

cui la contemplazione <strong>di</strong> tali verità viene identificata con la visione del volto del Cristo, cfr. ad es.<br />

PETRUS DAMIANI, Sermones, 24, ll. 159-65; ANSELMUS CANTUARIENSIS, Me<strong>di</strong>tationes et<br />

orationes, 9, PLD 158, col. 754a; ibidem, 17, PLD 158, col. 797d; GERHOHUS<br />

REICHERSPERGENSIS, Expositio in Psalmos, 7, 137, PLD 194, col. 911d; RICHARDUS S. VICTORIS,<br />

Explicatio in Cantica canticorum, 40, PLD 196, col. 520b.<br />

51

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!