29.06.2013 Views

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Passione subita dal Cristo 74 , possono essere accostate, secondo Hildegard, le<br />

sofferenze sostenute da chi combatte contro il peccato al fine <strong>di</strong> preservarsi nella<br />

purezza e nella continenza 75 .<br />

[in vulneribus] vestri sanguinis undatis – L‟immagine dell‟unda sanguinis, già<br />

frequentata dalla poesia latina in età classica 76 , ricorre <strong>di</strong> frequente sia nei versi<br />

de<strong>di</strong>cati ai martiri 77 , sia in quelli riferentisi alla Passione del Cristo Redentore 78 .<br />

Entrambe le immagini, sia dei vulnera, sia del sanguis, in prima istanza riferite al<br />

sacrificio dei martyres, alludono dunque alla Passione del Cristo, <strong>di</strong> cui, come più<br />

volte detto, il martirio è imitatio: l‟ipallage dei vv. 13-4, in vulneribus vestri<br />

sanguinis in luogo <strong>di</strong> un più logico in sanguine vestrorum vulnerum, in<strong>di</strong>vidua a<br />

mio parere in particolare nel sanguis il punto <strong>di</strong> contatto tra il sacrificio del Cristo<br />

e la <strong>di</strong> lui imitatio perseguita dai martiri, e rende più esplicita l‟allusione al sangue<br />

del Cristo cui viene attribuito l‟aggettivo vester, identificandolo in tal modo come<br />

il mezzo attraverso cui viene perseguita la Redenzione dell‟intero genere umano<br />

(vester sanguis).<br />

L‟utilizzo, in tale contesto, del verbo undare è totalmente originale, e lo<br />

stesso ricorrere del suddetto verbo in associazione all‟immagine del sanguis è<br />

piuttosto raro in poesia 79 .<br />

74 Cfr. infra.<br />

75 Cfr. Ep. Hild. 110, ll. 32-3: «Multi tamen contra hoc pugnant, <strong>di</strong>centes: Creator meus me non<br />

perdet, nisi pro peccatis meis peream. Pugna hec tortoribus martyrum et dolori uulnerum Christi<br />

assimilatur».<br />

76 Cfr. ad es. STAT. Theb. 9, vv. 747-8: «[…] stat faucibus unda | sanguinis […]»; VAL. FL. Argon.<br />

6, vv. 573-4: «[…] ingentem subiti cum sanguinis undam | ui<strong>di</strong>t».<br />

77 Cfr. ad es. PRUD. perist. 10, v. 1028: «Eructat amplum uulnus undam sanguinis»; ALCUIN. carm.<br />

86, vv. 1-3: «Hic pater egregius meritis Bonifatius almis | <strong>Cum</strong> sotiis pariter fundebat sanguinis<br />

undam, | Inclyta martirii sumentes stemmata sacri».<br />

78 Cfr. ad es. TERT. adv. Marc. 4, v. 75: «Infundens sulcis animae sui sanguinis undam»; ALC.<br />

AVIT. carm. 1, vv. 165-7: «Protenus exiliens manauit uulnere lympha, | Qua uiuum populis iam<br />

tum spondente lauacrum | Fluxit martyrium signans et sanguinis unda»; VEN. FORT. carm. 2, 2, v.<br />

20: «Mite corpus perforatur, sanguis, unda profluit».<br />

79 Tra i pochi esempi a tale proposito cfr. ad es. SEN. Oed. vv. 484-5: «Sacer Cithaereon sanguine<br />

undauit | Ophionaque caede»; WALTHARIUS, vv. 1405-6: «Consedere duo, nam tertius ille iacebat,<br />

| Sanguinis undantem tergentes floribus amnem».<br />

340

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!