29.06.2013 Views

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

andrebbe accostata all‟in maximis gau<strong>di</strong>is al v. 4, analogamente riferito alla<br />

suddetta beatitudo 60 .<br />

Ma quale strada precipua per giungere a tale consortium <strong>degli</strong> angeli è<br />

in<strong>di</strong>cata, nello stesso Scivias, la conformità al principio della virginitas, instaurato<br />

sulla terra attraverso la Redenzione, poiché coloro che preservano la propria<br />

verginità e la propria castità ardono d‟amore per il Cristo e solo per Lui, essendo<br />

<strong>di</strong>mentichi <strong>di</strong> ogni altra passione e concupiscenza terrena 61 . Anche in questo caso,<br />

dunque, un‟immagine riferibile in prima istanza ai martiri rivela, alla luce <strong>di</strong> un<br />

richiamo interno all‟opera hildegar<strong>di</strong>ana, un‟allusione alla con<strong>di</strong>zione <strong>di</strong> virtù e <strong>di</strong><br />

beatitu<strong>di</strong>ne accordata alla schiera dei/lle virgines.<br />

instrumentum ecclesie – L‟espressione, sostanzialmente originale, può in prima<br />

istanza certamente essere intepretata intendendo instrumentum come<br />

“ornamento”, leggendo nel v. 12 una descrizione dei martiri quali, appunto,<br />

ornamento e lustro della Chiesa. Tuttavia instrumentum va qui a mio parere<br />

piuttosto inteso, in un senso che sembra essere peculiare ad Hildegard 62 , non come<br />

“strumento” 63 , bensì come “costruzione, e<strong>di</strong>ficazione”: allo stesso modo tale<br />

vocabolo è da intendersi nell‟ambito delle espressioni instrumentum mun<strong>di</strong> e<br />

instrumentum quadratum, presenti nello Scivias e del Liber <strong>di</strong>vinorum operum, e<br />

architectum et sapientem au<strong>di</strong>torem, iste, qui ignobilis erat, adeptus omnia fidei titulo, tropaeo<br />

martyrum, angelorum gloriatur consortio»; AUG. gen. ad litt. 11, 18, pag. 350, ll. 24sqq.: «Sed<br />

tamen hominis adhuc in corpore animali constituti, cui oboe<strong>di</strong>enter uiuenti dandum adhuc esset<br />

angelorum consortium et mutatio corporis ex animali in spiritale, possumus intellegere beatam<br />

uitam secundum quendam modum, etiamsi non erat praescius futuri sui peccati».<br />

60 Cfr. supra, comm. vv. 4-5.<br />

61 Cfr. Scivias, 3, 8, 15, ll. 781-4: «Ipse enim Filius solus natus ex Virgine transfu<strong>di</strong>t inter populos<br />

germen caelestis uirtutis, ut sequantur consortium angelorum, quod pu<strong>di</strong>citia castitatis est»; ibi, 16,<br />

ll. 860-71: «Vnde o uirginitas quae de ignea accensione consistis robustissimum germen, quod de<br />

stella maris emicans omnem spurcitiam turpitu<strong>di</strong>nis contra saeuissima iacula <strong>di</strong>aboli semper<br />

<strong>di</strong>micans conculcat, gaude in caelesti harmonia in spe consortii angelorum. Quomodo? Spiritus<br />

sanctus symphonizat in tabernaculo uirginitatis: quoniam ipsa Verbum Dei semper ruminat,<br />

quomodo possit Christum amplexari cum omni deuotione ardens in eius amore, hoc habens in<br />

obliuione quod in concupiscentia carnis in ardore incen<strong>di</strong>i fragile in homine est, uni uiro, quem<br />

numquam peccatum tetigit adhaerens, cui et sine omni concupiscentia carnis coniuncta est, semper<br />

cum illo florens in gau<strong>di</strong>o regalium nuptiarum».<br />

62 A tale proposito cfr. Dronke in HILDEGARDIS BINGENSIS, Liber <strong>di</strong>vinorum operum, Introduction<br />

xxxii; Marta Cristiani e Michela Pereira in ILDEGARDA DI BINGEN, Il libro delle opere <strong>di</strong>vine, 1262<br />

note al testo.<br />

63 Cfr. le traduzioni della Führkötter, della Newman e <strong>di</strong> Berschin rispettivamente in HILDEGARD<br />

VON BINGEN, Lieder, 251, Werkzeug; HILDEGARD OF BINGEN, Symphonia, 173, instrument;<br />

HILDEGARD VON BINGEN, Symphonia, 85, Werkzeug.<br />

337

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!