29.06.2013 Views

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

delle virgines 55 ; e in un passo dello Scivias, le vergini e i martiri, insieme con i<br />

confessori e i penitenti, sono descritti come ornamenta tra i credenti in Cristo,<br />

poiché le virtù che Dio ha donato loro brillano <strong>di</strong> luce <strong>di</strong>vina 56 .<br />

La lode dei martiri viene qui dunque nuovamente tessuta richiamandosi ad<br />

un‟immagine – quella dell‟ornare, <strong>degli</strong> ornamenta – canonica per i martyres; ma<br />

nel contempo, richiamando alla mente l‟ornatus virtutum manifestantesi con<br />

particolare splendore nelle vergini, esprime parallelamente una lode rivolta invece<br />

alla virginitas delle consorelle <strong>di</strong> Hildegard.<br />

vv. 13-5: in qua-here<strong>di</strong>tatis<br />

Il verbo introducere riprende qui essenzialmente l‟immagine del Cristo sacerdos<br />

che entra nel sancta sanctorum del tempio versando il suo stesso sangue, evocata<br />

già nei primi versi del carme 57 , laddove il simbolismo della restauratio here<strong>di</strong>tatis<br />

è frutto della commistione <strong>di</strong> due <strong>di</strong>stinte tra<strong>di</strong>zioni allegoriche concernenti la<br />

Redenzione. La chiusa del carme porta dunque a compimento la traslazione <strong>di</strong><br />

senso, iniziata con i vv. 9-12, dapprima dal piano letterale del martirio al piano<br />

ubique perfu<strong>di</strong>t»; 3, 10, 31, ll. 893sqq.: «Quomodo? Quia claritas Dei in bonis operibus iustorum<br />

hominum fulget, ita quod ipse tanto ardentius in terra cognoscitur, adoratur et colitur, per quas<br />

uirtutes eadem sancta ciuitas in ornamentis suis decoratur: quia homo a<strong>di</strong>utorio Dei bona opera<br />

faciens eum in innumerabilibus mirabilibus suis ueneratur».<br />

55 Cfr. ad es. Scivias, 2, 3, 23, ll. 485sqq.: «Quae dum desiderat Filium meum in amore eius<br />

cupiens obseruare uirginitatem suam, ualde ornatur in thalamo ipsius, quoniam contemnit ardorem<br />

quem pro caritate illius sustinet, nolens <strong>di</strong>ssolui de incen<strong>di</strong>o ardentis libi<strong>di</strong>nis, perseuerans in<br />

pu<strong>di</strong>citia; quia carnalem uirum in spiritali desponsatione despicit, toto desiderio anhelans post<br />

Filium meum, uidelicet recordationem uiri carnalis abiciens. O carissima germina et o dulciores et<br />

suauiores flores super omnia aromata, ubi mollis et fragilis natura quasi aurora ad desponsationem<br />

Filii mei consurgit, casta <strong>di</strong>lectione ualde amans eum, ipsa scilicet ei sponsa et ipse illi sponsus,<br />

cum hoc genus uirginum ualde <strong>di</strong>ligit eum in superno regno insignibus ornamentis uidelicet<br />

adornandum! Sed quid nunc?»; l‟antifona de<strong>di</strong>cata alle vergini O pulchre facies, vv. 6-9,<br />

HILDEGARDIS BINGENSIS, Symphonia, 450: «In quibus rex se considerauit | cum in uobis | omnia<br />

celestia ornamenta praesignauit». Cfr. inoltre l‟attribuzione <strong>di</strong> tali ornamenta alla personificazione<br />

della Chiesa quale una vergine adorna delle proprie virtù in O luci<strong>di</strong>ssima, cfr. il comm. ai vv. 12-<br />

3 <strong>di</strong> tale componimento.<br />

56 Cfr. Scivias, 3, 1, 4, ll. 193sqq.: «Hi sunt circumdati cum pluribus ornamentis illorum qui inter<br />

eos surgunt ut lapides pretiosi in magnis personis, qui sunt martyres ac uirgines sanctitatis, et ut<br />

margaritae, quae sunt innocentes et paenitentes filii redemptionis, cum quibus idem limus ualde<br />

ornatus est, dum in humano corpore fulgent tantae uirtutes quae in Deo sunt fulgentes in omni<br />

claritate». Il medesimo concetto è ripreso in un capitolo successivo della medesima visio, cfr. ibi,<br />

8, ll. 366sqq.: «In eisdem autem hominibus sunt multi circumdati cum ornamentis qui decorati<br />

sunt pretioso ornatu uirtutum, qui sunt martyres, uirgines, innocentes et paenitentes ac subiecti<br />

magistris suis, ut prae<strong>di</strong>ctum est, et qui sibi ipsis conscii sunt in criminibus suis, in his se<br />

cruciantes cum inexpugnabili certamine, dum negant in semetipsis quod sunt»<br />

57 Cfr. comm. vv. 1-4.<br />

313

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!