29.06.2013 Views

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

particolare sulla scorta dell‟epistola paolina ai Corinzi 11 , è anche, in senso lato,<br />

“e<strong>di</strong>ficazione” morale della comunità ecclesiale 12 .<br />

Analogamente, il senso del participio salutantes può essere duplice:<br />

salutare è <strong>di</strong>fatti, da un lato, effettivamente “salutare”, salutem <strong>di</strong>cere; d‟altro<br />

canto, il medesimo verbo può essere inteso come analogo a salvare, e dunque<br />

interpretato nel senso <strong>di</strong> salutem dare, “salvare, proteggere” 13 .<br />

Ai vv. 3-4 possono essere dunque attribuite <strong>di</strong>verse sfumature <strong>di</strong><br />

significato: i martiri sono qui in senso letterale descritti “salutare la costituzione,<br />

la fondazione della Chiesa”, nella misura in cui la loro testimonianza risale agli<br />

albori della storia cristiana 14 . Ma i martyres, attraverso la loro testimonianza,<br />

evocano, come accennato supra, il sacrificio del Cristo Redentore ad opera del<br />

quale la stessa Ecclesia, ae<strong>di</strong>ficatio in tal caso intesa quale ae<strong>di</strong>ficium, è salvata e<br />

dell‟ae<strong>di</strong>ficatio Ecclesiae è usata prevalentemente in tal senso, cfr. ad es. Scivias, 2, 5, 17, ll. 635-<br />

7: «[…] qui inter huiusmo<strong>di</strong> homines ra<strong>di</strong>cem odoris cum utilitate habet sit nuntius et sacerdos, sit<br />

propheta et consiliator ecclesiasticae ae<strong>di</strong>ficationis […]; ibi, 2, 6, 61, ll. 1879-81: «[…] ne si<br />

rectitu<strong>di</strong>nem illam sibi fallaciter usurpaverint, tunc informes et impoliti inventi, de constructione<br />

ecclesiasticae ae<strong>di</strong>ficationis iusto iu<strong>di</strong>cio eiciantur»; ibi, 3, 6, 31, ll. 815-6: «[…] ipsa [veritas]<br />

amorem habente ae<strong>di</strong>ficationis ecclesiae […]»; ibi, 3, 8, 9, ll. 518-20: «[…] fortissima sanctitatis<br />

columna [Salvator] exsistens, omnem videlicet ecclesiasticam ae<strong>di</strong>ficationem sustentans».<br />

11 Cfr. 1Cor. 13,4: «Qui loquitur lingua semet ipsum ae<strong>di</strong>ficat qui autem prophetat ecclesiam<br />

ae<strong>di</strong>ficat»; 13,5: «Volo autem omnes vos loqui linguis magis autem prophetare nam maior est qui<br />

prophetat quam qui loquitur linguis nisi si forte ut interpretetur ut ecclesia ae<strong>di</strong>ficationem<br />

accipiat»; 13,12: «Sic et vos quoniam aemulatores estis spirituum ad ae<strong>di</strong>ficationem ecclesiae<br />

quaerite ut abundetis».<br />

12 Cfr. ad es. AMBR. hex. 1, 6, 20, pag. 17, l. 11: «Quae pluribus colligere possemus, si quid ad<br />

ae<strong>di</strong>ficationem ecclesiae ista proficere uideremus»; GREG. M. moral. 19, 21, ll. 47-8: «De qua re<br />

non inor<strong>di</strong>nate agimus, si ex libris, licet non canonicis, sed tamen ad ae<strong>di</strong>ficationem ecclesiae<br />

e<strong>di</strong>tis, testimonium proferamus»; RUPERTUS TUITIENSIS, De sancta trinitate et operibus eius, 19,<br />

In Deuteronomium II, pag. 1063, ll. 38-44: «Ad hunc igitur locum ad hunc sacerdotem magnum<br />

pergamus portantes primitias frugum nostrarum id est ad sanctae ecclesiae ae<strong>di</strong>ficationem ad<br />

christi domini nostri deferamus honorem optima quaeque laborum uel stu<strong>di</strong>orum nostrorum<br />

<strong>di</strong>centes omnes <strong>di</strong>centes singuli ad eum: profiteor ho<strong>di</strong>e coram domino deo tuo quod ingressus<br />

sum in terram pro qua iurauit patribus nostris ut daret eam nobis».<br />

13 Salutare è tuttavia inoltre utilizzato in modo analogo a salvare, nel senso <strong>di</strong> “salvare,<br />

proteggere”, in almeno un passo della Vulgata <strong>di</strong> Girolamo, e precisamente in Eccli. 22,31, dove il<br />

greco skepa&zein della versione dei LXX viene tradotto appunto con salutare: «Amicum salutare<br />

non confundaris et a facie illius non me abscondam et si mala mihi evenerint per illum sustineo».<br />

14 A tale proposito cfr. ad es. GREG. M. in Ezech. 2, 3, ll. 310-4, dove si fa riferimento al periodo<br />

delle persecuzioni come all‟exor<strong>di</strong>um nascentis ecclesiae: «Et quia maxima multitudo fidelium in<br />

exor<strong>di</strong>o nascentis ecclesiae per martyrii sanguinem peruenit ad regnum, rex noster ascensum<br />

purpureum fecit in ferculo, quia ad clarum quod intus aspicitur per tribulationem sanguinis<br />

peruenitur»; GODEFRIDUS (sive IRIMBERTUS?) ADMONTENSIS, Homiliae dominicales, 25, col. 169,<br />

ll. 10-4: «Possumus etiam per tres tentationes tres accipere persecutiones. Per primam,<br />

persecutionem illam, quam pati <strong>di</strong>gnatus est in seipso Filius Dei. Per secundam, illam quae coepit<br />

in primitiva Ecclesia, scilicet apostolis et martyribus. Per tertiam, quae omni mundo futura est sub<br />

Antichristo»; PASCHASIUS RADBERTUS, De bene<strong>di</strong>ctionibus patriarcharum Iacob et Moysi, 1, ll.<br />

239-41: «Et ideo sancti martyres in ecclesia primi ad orientem sua fixerunt tentoria ut reliquus<br />

exercitus securior pugnaret».<br />

296

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!