29.06.2013 Views

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

fedeli coloro che, incamminatisi sulla via della rettitu<strong>di</strong>ne, non si insuperbiscono<br />

per la loro virtù, ma si profondano in sforzi per <strong>di</strong>fendere dal peccato e per<br />

guidare sulla medesima via coloro che ancora rimangono legati alle cure terrene:<br />

tale continenza e tale humilitas vengono appunto dette praecedere in hominibus,<br />

poiché costituiscono il fondamento stesso della Chiesa quale corpo mistico del<br />

Cristo 156 .<br />

vv. 13-4: qui miserunt-pigmentariorum<br />

Da un lato, da un raffronto in particolare con alcuni passi dello Scivias emerge<br />

come Hildegard intenda, per pigmentarii, i religiosi, posti dagli apostoli, loro<br />

predecessori, a guida della Chiesa: se si intende pluvia come figurazione della<br />

dottrina 157 , l‟insieme dell‟immagine rappresentata nei vv. 11-4 andrà intesa come<br />

riferita alla dottrina pre<strong>di</strong>cata da Giovanni insieme con gli altri apostoli,<br />

pre<strong>di</strong>cazione ripresa dal clero, eletto, come accennato, alla propria successione<br />

dagli stessi evangelisti, affinché fiorisca l‟hortus della comunità ecclesiale,<br />

pervaso dal principio della viri<strong>di</strong>tas che deriva all‟umanità redenta dal<br />

compimento del piano <strong>di</strong> salvezza attraverso l‟Incarnazione del Cristo. Dall‟altro<br />

lato, tuttavia, i versi in questione adombrano a mio parere un ulteriore significato,<br />

sul piano microcosmico e in senso tropologico: l‟espressione mittere pluviam – a<br />

volerla intendere in un senso analogo a quello che la stessa locuzione presenta in<br />

un passo del Liber <strong>di</strong>vinorum operum riferito all‟elargizione dei doni della grazia<br />

156 Cfr. Scivias, 2, 6, 23, ll. 921-41: «O Deus cuius magnificentia super omnes est, de fide illa qua<br />

tu in ueritate cognosceris, ita quod ipsa fructus uirtutum in sapientia tua est, satiabitur homo,<br />

uidelicet qui fidei adhaerens esuriem infidelitatis in uia iustitiae abicit, cum prius ueritatem<br />

ignorans ieiunus rectitu<strong>di</strong>ne defecerat; sed nunc in saturitate bonorum operum producens<br />

contritionem animi sui, illis qui in simplicitate sunt fragilitatem suam considerans exemplum<br />

humilitatis fideliter praebet, ubi etiam cum germine uirtutum surgens in abundantia eiusdem<br />

saturitatis uiri<strong>di</strong>tatem uerae rectitu<strong>di</strong>nis seruituti illorum qui terrenis inhiant exhibet, quoniam ad<br />

utilitatem ipsorum his actibus insudat, qui obsequio munitionis et defensionis suae fideles animas<br />

ad superna gau<strong>di</strong>a perducunt, ut et illi qui militia fortitu<strong>di</strong>nis et protectionis suae hos quos tueri<br />

debent fortissime defendunt. Et haec in hominibus per uoluntatem tuam, o Deus, idcirco<br />

praecedunt, quatenus illis uirtutibus istis adornatis mirabiliter ipsis educas corpus Filii tui de fructu<br />

illo quem terra in puritate uiri<strong>di</strong>tatis profert, sicut etiam idem Vnigenitus tuus ex utero uirginalis<br />

pu<strong>di</strong>citiae corporaliter ueniens panem uitae credentibus in semetipso misericor<strong>di</strong>ter de<strong>di</strong>t».<br />

157 Cfr. supra, comm. vv. 11-2.<br />

285

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!