29.06.2013 Views

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

D‟altronde praecessor, nel latino della Vulgata, traduce almeno in un caso<br />

il greco h(gou&menoj, “capo, superiore”, e secondo l‟uso del latino me<strong>di</strong>oevale<br />

praecessor è anche sinonimo <strong>di</strong> praesul per “vescovo” 152 : la stessa Hildegard<br />

mostra <strong>di</strong> conoscere tale significato del vocabolo 153 ; il dovere <strong>di</strong> praecedere la<br />

comunità dei fedeli fornendo loro un valido esempio <strong>di</strong> comportamento conforme<br />

alla fede e alla rettitu<strong>di</strong>ne, alla stregua della ignea columna che nel libro<br />

veterostestamentario dell‟Esodo guida il popolo ebraico attraverso il deserto 154 , è<br />

inoltre in più <strong>di</strong> un‟occasione attribuito dalla mistica renana in generale a tutto il<br />

clero, all‟insieme dei pastores Ecclesiae 155 . Ancora, in un passo dello Scivias<br />

vengono ad<strong>di</strong>tati come exemplum <strong>di</strong> fede e <strong>di</strong> humilitas rispetto alla comunità dei<br />

ante praecesserat, oportere illum pati, non ut sentiret mortem sed ut uinceret, et cum passus esset,<br />

ad superos denuo regre<strong>di</strong>, ut uim <strong>di</strong>uinae maiestatis ostenderet»; AUG. in evang. ioh. 113, 4, ll. 5-7:<br />

«quid ista responsione uerius, mansuetius, iustius? eius est enim de quo prophetica uox<br />

praecesserat: intende, et prospere procede, et regna; propter ueritatem, et mansuetu<strong>di</strong>nem, et<br />

iustitiam»; BEDA, Expositio in Canticum Abacuc prophetae, l. 224: «Antequam ueniret in carnem<br />

dominus, praecesserunt uerba prophetarum, quae ei uenturo testimonium ferrent». In generale i<br />

patriarchae et prophetae sono inoltre detti praecedere gli apostoli e dei martiri nel testimoniare il<br />

Cristo, in particolare sulla base <strong>di</strong> un‟interpretazione <strong>di</strong> Mt. 21,9 («Turbae autem quae<br />

praecedebant et quae sequebantur clamabant <strong>di</strong>centes osanna Filio David bene<strong>di</strong>ctus qui venturus<br />

est in nomine Domini osanna in altissimis») secondo la quale le turbae quae praecedebant sono<br />

figurazione appunto dei profeti e patriarchi, cfr. ad es. HIER. in Marc. 7, ll. 71-2: «Et qui<br />

praecedebant et qui sequebantur consona uoce clamitant. qui sunt qui praecedunt? patriarchae et<br />

prophetae. qui sequuntur? apostoli et gentilium populus»; EPIPHAN. evang. 30, pag. 54, ll. 12-4:<br />

«Turbae autem, quae praecedebant et quae sequebantur, clamabant <strong>di</strong>centes: Hosanna filio David;<br />

bene<strong>di</strong>ctus, qui venit in nomine domini. Praecedebant enim patriarchae et prophetae, sequebantur<br />

apostoli et martyres».<br />

152 Cfr. i testi cit. in Du Cange VI, col. 452b.<br />

153 Cfr. ad es. Ep. Hild. 37R, ll. 12-23, dove Hildegard saluta il vescovo Enrico quale praecessor<br />

populi, e lo invita, oltre che a mantenere una retta condotta <strong>di</strong> vita, a rivolgere la propria<br />

attenzione, respicere, sicut aquila in solem videt, al proprio ufficio <strong>di</strong> condurre i fedeli alla<br />

salvezza, in modo da potere, dopo la morte, essere assunto nei cieli tra i giusti: «Tu autem, o<br />

Henrice, esto pastor bonus et nobilis in moribus. Et sicut aquila in solem uidet, sic recordare et<br />

respice, ubi possis pigros et peregrinos ad patriam reuocare et aliquod lumen huic monti conferre,<br />

quatenus anima tua uiuat, et ut amantissimam uocem illam au<strong>di</strong>as de summo iu<strong>di</strong>ce: Euge, serue<br />

bone et fidelis, et ut anima tua in hac parte fulminet sicut miles in prelio fulget, cum socii eius ipsi<br />

congaudent, quia uictor exstitit. Vnde tu, o precessor populi, pugna in bona uictoria, et sic errantes<br />

corrige et sic pulchras margaritas de putre<strong>di</strong>ne ablue, preparans illas summo Regi, et sic mens tua<br />

assidue in bono stu<strong>di</strong>o anhelet has margaritas ad montem istum reuocare, sicut eas donum Dei<br />

primitus instituit»; 170R, l. 79: «Nunc uero au<strong>di</strong>te, o imitatores mei: Ab initio seculi populus meus<br />

precessores et magistros habuit».<br />

154 Cfr. Ex. 13.<br />

155 Cfr. in particolare Scivias, 2, 6, 95, ll. 2591-4, dove l‟auspicio che i pastores gui<strong>di</strong>no la<br />

comunità dei fedeli si inserisce in una dura reprimenda pronunciata dalla lux vivens contro i<br />

costumi del clero: «Nam cum vera iustitia et cum <strong>di</strong>vina lege populum meum praecedere deberetis<br />

in bonis operibus ei lucentes, ita ut idem populus meus gra<strong>di</strong>ens post vos pedem suum in nulla<br />

offensione contereret […]»; e Ep. Hild. 15R, ll. 112-4: «Vos enim ignea columna esse deberetis,<br />

illos precedendo et eis clamando, ac bona opera coram ipsis exercendo, ac <strong>di</strong>cendo: Apprehen<strong>di</strong>te<br />

<strong>di</strong>sciplinam, ne quando irascatur Dominus, et pereatis de uia iusta».<br />

284

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!