Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

confortantur; hoc ideo est, quoniam idem tenuis aer niuem ex se emittit, quę quasi uolando in
terram sternitur, cum per descensum solis in terra frigus est, quia guttę aque de superiore frigore in
niuem conuertuntur. In ardore autem ascensus solis idem aer rorem super terram cadentem in
similitudine faui mellis exsudat, qui de suauitate orientalis uenti in suauem pluuiam interdum
liquescit. Et aer iste superiora pericula comprimit atque uelut scutum ad defensionem terrę est
(quemadmodum scutum de plurimis ictibus uirum defendit), atque de suauissimo et temperato
calore solis rorem benedictionis, quem Iacob filio suo dedit, super terram emittit. Interdum que aer
iste de ascensione aquę et de humiditate roris fumat, quod tamen nociuum non est, sed
unamquamque fructuositatem terrę lambit, ipsam a squalido fetore mundans, a quo per aliquam
tempestatem tacta est. Ipse quoque predictas nubes, quę interdum lucidę et interdum umbrosę sunt,
super se portat et sustentat, quę uelut singulares mammas habent, per quas pluuiam in terram
mittunt, quemadmodum de mammis lac extrahitur; istę que aliquando ad superiora se extendunt et
de singulis uim accipiunt. Per ignem enim confortantur, ethere alleuiantur, aquis perfunduntur ac
frigore coagulantur, ne sparsio pluuię per singulas mammas supra modum grossa super terram
diffundatur. Sed et eedem nubes speculositas illa sunt, quam homines celum nominant, quoniam
localia instituta solis, lunę et stellarum per eas quasi formę aliquę per speculum uidentur, ita ut
homines constitutionem illorum se uidere existiment; quod tamen ita non est, quia ipsę nubes
officia tantum earundem constellationum uelut in umbraculo speculi ostendunt atque
quemadmodum aqua fluunt, in qua omnia opposita conspiciuntur; designantes quia de recto
desiderio fidelis hominis cogitatio ad fructiferam utilitatem bona opera proferentem exiens,
uiriditatem illius tangit, quatinus multiplices fructus sanctitatis producat et mentes hominum ad
celestia eleuet, ita ut ad illa anhelent et ab ipsis roborentur; quia, dum homo recto desiderio ad
fructum bonorum operum tendit, terrena despicit se que illis quę sursum in celestibus sunt ita
infigit, ut se uelut homo non sit totum inmutatum ostendat»; ibi, 22, l. 28sqq. - 23, l. 9, dove
Hildegard pone in correlazione il principio vitale costituito dallo Spirito che insuffla l‟anima nel
corpo umano, con l‟azione, sul piano macrocosmico, del sole, portatore di vita e fecondatore della
terra attraverso la rugiada e le piogge: «Hęc autem designant quoniam anima in humano corpore
ab inceptione operum suorum usque ad finitionem eorum septem dona Sancti Spiritus equali
studio uenerari debet, ita ut in initio operationis suę sapientiam adeat et in fine eius timorem habeat
et ut in medio illius fortitudinem ponat, intellectu et consilio in celestibus se muniens, scientia
quoque et pietate in terrenis se circumdans, quę pari deuotione illi in auxilium sui amplectenda
sunt. Proinde curandum illi, id est animę, ut primitus sapienter se dilatet, in ultimo autem timide
cum uerecundia se constringat, et inter hęc fortitudine se cum decore intellectus et consilii exornet
atque etiam scientia et pietate, ut supra dictum est, se communiat. Et unumquodque istorum alii se
coniungit, quodlibet opus bonum in honestate perficiendo. Spiritus enim sapientię spiritus que
fortitudinis ac spiritus timoris Domini animam hominis hoc modo imbuunt, ut in uera fortitudine
sapienter incedat et in illa timorem habeat et etiam in aliis eiusmodi quinque donis equo animo ad
supernum creatorem se contineat. Motus enim racionalis animę et opus corporis cum quinque
sensibus eius, quod totus homo est, parem modum habent, quoniam anima corpus non plus mouet
quam illud operari potest, nec corpus plus operatur quam per animam mouetur; nec discreti sensus
hominis ab inuicem se separant, sed in alta fortitudine ad inuicem se continent et totum hominem
tam in superioribus quam in inferioribus ad quęlibet bona elucidant. Cerebrum quoque hominis in
tribus cellulis constans nec plures habens, humiditati etiam subiacens omni que corpori
sensibilitatem uiriditatem que prebens, uires solis demonstrat, qui orientalem et australem
occidentalem que plagam perlustrat. Septentrionalem autem deuitat; atque terrę uiriditatem per
bonam suauitatem roris et pluuiarum multociens inmittit et creaturas totius orbis uirtute sua
temperando confortat; quia etiam cerebrum in fortitudine caluarię continetur, ut etiam uires solis
ardore superioris lucidi ignis roborantur»; ibi, 32, ll. 1-29: «Et cum homo aut leticia aut tristicia in
corde suo conmouetur, uenulę cerebri eius pectoris que et pulmonis ipsius etiam concutiuntur;
unde et uenulę pectoris et pulmonis humores sursum ad uenulas cerebri mittunt, illę que eos
suscipientes oculis infundunt. Sic que hominem ad lacrimas perducunt, quemadmodum, cum aut in
inicio augmenti seu detrimenti lunę firmamentum per uentos conmotum strepitu suo mare alias que
terrarum aquas concutit, illę fumum et humorem de se producunt. Sed nubes ipsos, fumum scilicet
et humorem, excipientes ad lunam extendunt, quos illa uelut sitiat ebibens iterum ad nubes remittit
pluuiam que congruentem illos producere facit; quoniam hoc modo de subterioribus aquis, quas
nubes sursum trahunt iterum que remittunt, pluuia super terram descendit. Sic etiam cum anima in
homine aliquando uel ex securitate saluationis suę gaudet, uel quasi de pressura peccatorum
282