29.06.2013 Views

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

conoscenza dei <strong>di</strong>vini arcana veritatis 82 . E il continuatore del commento<br />

bernar<strong>di</strong>no al Cantico, Gilbert <strong>di</strong> Hoyland 83 , rappresenta come intrare in<br />

cubiculum il raggiungimento da parte dell‟anima dell‟excessus mentis, che dona la<br />

conoscenza dei thesauri sapientiae et scientiae Dei quali furono appannaggio<br />

proprio dell‟apostolo Giovanni, che, recumbens in pectore Jesu, conobbe e potè<br />

descrivere il Cristo come il Verbo incarnato 84 . Inoltre, nella Brevis commentatio<br />

82<br />

Cfr. ad es. BERNARDUS CLARAEVALLENSIS, Liber de gra<strong>di</strong>bus humilitatis et superbiae, 21, 3,<br />

pag. 32, l. 13 - pag. 33, l. 7: «Utramque vero partem, rationem scilicet ac voluntatem, alteram<br />

verbo veritatis instructam, alteram spiritu veritatis afflatam, illam hyssopo humilitatis aspersam,<br />

hanc igne caritatis succensam, tandem iam perfectam animam, propter humilitatem sine macula,<br />

propter caritatem sine ruga, cum nec voluntas rationi repugnat, nec ratio veritatem <strong>di</strong>ssimulat,<br />

gloriosam sibi sponsam Pater conglutinat, ita ut nec ratio de se, nec voluntas de proximo cogitare<br />

sinatur, sed hoc solum beata illa anima <strong>di</strong>cere delectetur: introduxit me rex in cubiculum<br />

suum. Digna certe, quae de schola humilitatis, in qua primum sub magistro Filio ad seipsam intrare<br />

<strong>di</strong><strong>di</strong>cit, iuxta comminationem ad se factam: si ignoras te, egredere et pasce haedos tuos, <strong>di</strong>gna ergo<br />

quae de schola illa humilitatis, duce Spiritu Sancto, in cellaria caritatis – quae nimirum<br />

proximorum pectora intelligenda sunt – per affectionem introduceretur, unde suffulta floribus ac<br />

stipata malis, bonorum scilicet moribus et virtutibus sanctis, ad Regis demum cubiculum, cuius<br />

amore languet, admitteretur. Ibi mo<strong>di</strong>cum, hora videlicet quasi <strong>di</strong>mi<strong>di</strong>a, silentio facto in caelo,<br />

inter desideratos amplexus suaviter quiescens ipsa quidem dormit, sed cor eius vigilat, quo utique<br />

interim veritatis arcana rimatur, quorum postmodum memoria statim ad se re<strong>di</strong>tura pascatur. Ibi<br />

videt invisibilia, au<strong>di</strong>t ineffabilia, quae non licet homini loqui. Excedunt quippe omnem illam,<br />

quam nox nocti in<strong>di</strong>cat, scientiam; <strong>di</strong>es tamen <strong>di</strong>ei eructat verbum, et inter sapientes sapientiam<br />

loqui, et spiritualibus spiritualia licet conferri»; ID. Sermones super Cantica Canticorum, 23, 16,<br />

vol. 1, pag. 149, ll. 20sqq., dove tale ingresso nel cubiculum regis viene connesso al <strong>di</strong>stacco dalle<br />

cure e dai sentimenti terreni: «Tranquillus Deus tranquillat omnia, et quietum aspicere, quiescere<br />

est; cernere est Regem post <strong>di</strong>urnas forensium quasi lites causarum, <strong>di</strong>missis a se turbis, curarum<br />

molestias declinantem, petentem de nocte <strong>di</strong>versorium, cubiculum introeuntem cum paucis, quos<br />

hoc secreto et hac familiaritate <strong>di</strong>gnatur, eo certe securius quo secretius quiescentem, eo serenius<br />

se habentem quo placi<strong>di</strong>us solos intuentem quos <strong>di</strong>ligit. In hoc arcanum et in hoc sanctuarium Dei,<br />

si quem vestrum aliqua hora sic rapi et sic abscon<strong>di</strong> contigerit, ut minime avocet aut perturbet vel<br />

sensus egens, vel cura pungens, vel culpa mordens, vel certe ea, quae <strong>di</strong>fficilius amoventur,<br />

irruentia imaginum corporearum phantasmata, poterit quidem hic, cum ad nos re<strong>di</strong>erit, gloriari et<br />

<strong>di</strong>cere: introduxit me rex in cubiculum suum».<br />

83<br />

Sulla continuazione dei Sermones in Canticum bernar<strong>di</strong>ni da parte <strong>di</strong> Gilbert <strong>di</strong> Hoyland, cfr. O<br />

speculum columbe, comm. vv. 8-9.<br />

84<br />

Cfr. ad es. GILBERTUS DE HOILANDIA, Sermones in Canticum Salomonis, 12, 3, col. 62, l. 40 -<br />

col. 63, l. 28: «Et tu ergo si sponsum apprehen<strong>di</strong>sti, tene nec <strong>di</strong>mittas, donec introducas in domum<br />

et in cubiculum matris tuae. Quid ego nunc tibi persuadeo, ad quod te ipsa experientia perceptae<br />

dulce<strong>di</strong>nis multo magis invitat et allicit? Si quis enim feriato animo furtim et quasi in raptu<br />

praelibare potuit liberae me<strong>di</strong>tationis festiva gau<strong>di</strong>a, nescio si quid unquam libentius agat, quam ut<br />

huic totum et ex integro se stu<strong>di</strong>o tradat et expe<strong>di</strong>at. Denique trahebant sponsam prima pulchrae<br />

contemplationis blan<strong>di</strong>menta, et ad quietis provocabant cubiculum, quo <strong>di</strong>lectum introducturam se<br />

laeta gratulatur. Non <strong>di</strong>mittam illum donec introducam. An non tibi videtur quasi <strong>di</strong>cere his verbis<br />

illud de Psalmo: Si dedero somnum oculis meis, et palpebris meis dormitationem, donec inveniam<br />

locum Domino? Omnia <strong>di</strong>mitto, ne <strong>di</strong>mittam illum. Omnia detrimentum facio, ut Christum<br />

lucrifaciam, propter supereminentem laetitiam praesentiae ejus. Si dormierint duo, fovebuntur<br />

mutuo: unus quomodo calefiet? Ecclesiastes hoc <strong>di</strong>cit. Bonum est foveri et inflammari in amplexu<br />

Verbi (ignitum enim eloquium Domini vehementer), et spiritualibus aestuare desideriis; ideo non<br />

dabo somnum oculis meis, et palpebris meis dormitationem, donec introducam illum in cubiculum<br />

matris meae. Tunc quiescam, et suavis erit somnus meus. Quasi dormivit Joannes recumbens in<br />

pectore Jesu, ubi recon<strong>di</strong>ti sunt omnes thesauri sapientiae et scientiae Dei. Ibi verae quietis locus,<br />

262

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!