29.06.2013 Views

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

La “fioritura che non essicca né decade” in Giovanni è dunque ciò che nel<br />

suo ritratto presente nel Liber <strong>di</strong>vinorum operum è definito viri<strong>di</strong>tas<br />

perseverantiae castitatis, cioè, appunto, la costanza nella virtù che deriva<br />

all‟evangelista dal fiorire in sé del germen immarcescibile della viri<strong>di</strong>tas <strong>di</strong>vina.<br />

Castitas che pure è viatico, come detto, per il raggiungimento del Regno dei Cieli<br />

e della vita eterna, vita eternamente pura ed immutabile, ed a ciò anche potrebbe<br />

riferirsi Hildegard quando parla <strong>di</strong> una flori<strong>di</strong>tas che “mai inari<strong>di</strong>sce né decade”<br />

(numquam arescens ceci<strong>di</strong>sti), poiché è prelu<strong>di</strong>o alla imputribilis flori<strong>di</strong>tas che nel<br />

passo del Liber vitae meritorum appena citato è in<strong>di</strong>cata come ornamento del<br />

Regno dei Cieli.<br />

plantator – L‟utilizzo del termine plantator non sembra essere attestato nel latino<br />

<strong>di</strong> età classica: le prime occorrenze <strong>di</strong> tale vocabolo – connesso all‟immagine,<br />

piuttosto frequente nelle Scritture, della plantatio vineae 126 , o all‟immagine della<br />

plantatio presente in altri luoghi biblici, ad es. nella prima lettera paolina ai<br />

Corinzi 127 e nel Vangelo <strong>di</strong> Matteo 128 . L‟immagine del plantator è presso i Padri<br />

riferita <strong>di</strong> volta in volta agli apostoli, ai pastori o ai dottori della Chiesa, oppure a<br />

Dio nella persona del Padre o del Figlio 129 . In particolare Agostino rappresenta<br />

<strong>di</strong>vina sono descritti appunto come caduchi e arescentes, poiché legati al deteriorarsi della materia<br />

e non anelanti alla vita eterna in Dio: « Omne germen scientiae cor<strong>di</strong>s et mentis ac morum surgens<br />

in uiri<strong>di</strong>tate illa qua homo uiuit, cum homo illud ita in semetipso seminat, quod postea in calore<br />

feruens ita ei copuletur secundum quod hoc perficere uult, illud uidelicet transpositum aut in<br />

exaltatione mentis aut in petulantia carnis aut in superflua pollutione aut in occasione excusationis<br />

aut in uicissitu<strong>di</strong>ne operationis, sursum aut deorsum imprudenter uadens, nec quale fundamentum<br />

sit <strong>di</strong>scernens, scilicet an utile an inutile sit scire contemnens, uere hoc iusto iu<strong>di</strong>cio destruetur,<br />

quoniam plantationem istam in tali opere non plantauit Pater ille qui caelorum et omnis iustitiae<br />

habitator est; et ideo eiecta arescet, quia de rore caeli non ascen<strong>di</strong>t, sed de suco carnis uenit»; 3,<br />

10, 4, ll. 157-60: «Homini illi qui bono corde semen uerbi mei uoluntarie suscipit, magna dona<br />

Spiritus sancti ut bono agro superabundanter tribuo»; oltre che Ordo virtutum 260-1, dove pure si<br />

fa riferimento ad un “fiorire” nell‟uomo (corpus … plenum gemmarum): «Nunc memor esto, quod<br />

plenitudo que in primo facta est arescere non debuit, et tunc in te habuisti quod oculus tuus<br />

numquam cederet usque dum corpus meum uideres plenum gemmarum».<br />

126 Per tale immagine nelle Scritture cfr. ad es. Gen. 9,20; Deut. 6,11; 20,6; 28,30.39; Ios. 24,13;<br />

4Reg. 19,29; 1Mach. 3,56; Ps. 79,9; 106,37; Prov. 31,16; Eccl. 2,4; Is. 37,30; 65,21; Ier. 2,21;<br />

31,15; 35,7; Ez. 17,7-8; 19,10; 28,26; Am. 5,11; 9,14; Mich. 1,6; Soph. 1,13; Mt. 21,33; Lc. 13,6;<br />

20,9; 1Cor. 8,7.<br />

127 Cfr. 1Cor. 3,6-8: «Ego plantavi apollo rigavit sed Deus incrementum de<strong>di</strong>t itaque neque qui<br />

plantat est aliquid neque qui rigat sed qui incrementum dat Deus qui plantat autem et qui rigat<br />

unum sunt unusquisque autem propriem mercedem accipiet secundum suum laborem».<br />

128 Cfr. Mt. 15,13: «Omnis plantatio quam non plantavit Pater meus caelestis era<strong>di</strong>cabitur».<br />

129 Cfr. ad es. AMBR. epist. 7, 38, vol. 82,2, pag. 24, ll. 21-5; PAUL. NOL. epist. 43, 5, pag. 367, ll.<br />

23-6, che identifica il plantator con Dio, in particolare con il Cristo; HIER. in Is. 18, 65, 21, l. 46;<br />

209

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!