29.06.2013 Views

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

scrisse, negli ultimi anni della sua vita, ai prelati <strong>di</strong> Mainz perché rimuovessero<br />

l‟interdetto imposto al proprio monastero. 115 Ancora, nello Scivias, dunque in<br />

un‟opera precedente i passi appena citati, come flori<strong>di</strong>tas in superna Sion è<br />

definita la personficazione della virginitas che appare nell‟ambito della visione<br />

della Chiesa 116 . L‟identificazione della flori<strong>di</strong>tas con la virginitas appare in realtà<br />

coerente con quanto detto supra, poiché da un lato la verginità è la caratteristica<br />

precipua della generazione del Cristo Redentore, e dall‟altro tale concepimento<br />

virginale è alla base della purezza della Chiesa 117 ; la flori<strong>di</strong>tas è cioè lo spuntare<br />

del Cristo/flos dalla virgo/virga, cioè della Vergine 118 , il quale instilla nella natura<br />

umana il principio virginale che conduce i redenti alla purezza e al recupero della<br />

propria originaria con<strong>di</strong>zione celestiale, antecedente alla caduta. La comunità<br />

ecclesiale fondata nel Cristo flos e le cui virtù germogliano dal <strong>di</strong>vino germen è<br />

infatti destinata a ricongiungersi con il Creatore, e in tal senso tale fiorire è<br />

prelu<strong>di</strong>o alla suprema flori<strong>di</strong>tas nella vita eterna nel Regno dei Cieli 119 .<br />

115<br />

Cfr. Ep. Hild. 47, PLD 197, 241d-2a.243a, dove la prima sembra essere posta il relazione<br />

causale con la seconda: «In flori<strong>di</strong>tate namque sua [scil. Jesu] novus mundus processit in<br />

similitu<strong>di</strong>ne […]. Sed quia germen illud periit per deceptionem antiqui serpentis, ita quod in primo<br />

ortu non processit, postea Filius Dei mortem primi hominis suffocavit, et magnos botros in nova<br />

vinea plantavit, qui optimum vinum dederunt, ex quo omnes cum magno gau<strong>di</strong>o inebriati sunt.<br />

Vinea vero ista fidem, quae ex verbo, scilicet Filio Dei, emanavit, designat, cujus processionem<br />

totus mundus enarrare non posset. [(…) 243a] Nobilissimus flos virgae Aaron, per ignem florem,<br />

et in aqua mortem suffocavit, de quo flori<strong>di</strong>tas sanctitatis et coelestium virtutum exorta est,<br />

quoniam ipse nobile germen ab alto monte descen<strong>di</strong>t, unde etiam novum genus plantavit». Per le<br />

vicende <strong>degli</strong> ultimi, travagliati anni della vita <strong>di</strong> Hildegard, cfr. l‟introduzione.<br />

116<br />

Cfr. Scivias, 2, 5, ll. 115-23, dove tale figura è detta generare una nominatissima proles: «Et ubi<br />

ipse uelut aurora rutilabat, claritatem suam sursum ad secreta caeli exten<strong>di</strong>t; in qua pulcherrima et<br />

puellaris imago nudo capite et subnigris capillis et rubra tunica quae circa pedes eius <strong>di</strong>ffluebat<br />

induta apparuit. Et au<strong>di</strong>ui uocem de caelo <strong>di</strong>centem: “Haec est flori<strong>di</strong>tas in superna Sion, mater et<br />

flos rosarum et lilium conuallium. O flori<strong>di</strong>tas, filio potentissimi regis desponsaberis, cui et<br />

nominatissimam prolem gignes, cum in tempore tuo confortaberis”»; cfr. inoltre l‟interpretazione<br />

<strong>di</strong> tale immagine ibi, 6, ll. 302-7: «[…] quod est serenissima et ab omni foe<strong>di</strong>tate humanae<br />

concupiscentiae innocens uirginitas, nudam mentem ab omni uinculo corruptionis habens, sed<br />

tamen nondum perfecte fatigationem tenebrescentium cogitationum in filiis suis quam<strong>di</strong>u in<br />

mundo sunt deserere ualens, cui tamen ut resistat fortiter se opponit».<br />

117<br />

Cfr. comm. a O luci<strong>di</strong>ssima.<br />

118<br />

Per l‟immagine della virga Iesse come figura dell‟Incarnazione, cfr. comm. a O spectabiles uiri,<br />

vv. 6-9.<br />

119<br />

Cfr. ad es. LVM, 6, 25, ll. 282-91, dove è descritta la visione delle anime che giungono alla<br />

beatitu<strong>di</strong>ne: « ET VIDI magnam et immensam claritatem, cuius splendor tantus erat, quod nec in<br />

ipsam, nec ea que in ipsa fuerunt, nisi uelut per speculum intueri ualebam; in qua omne genus<br />

amenitatis totius flori<strong>di</strong>tatis ac suauissimum odorem <strong>di</strong>uersorum aromatum cum plurimis deliciis<br />

esse sciebam; in qua etiam animas quorundam beatorum, qui dum in caduco seculo uiuerent,<br />

Deum iustis gemitibus tetigerant et qui eum iustis operibus coluerant, in omnibus his suauissima<br />

gau<strong>di</strong>a habentes esse sentiebam»; tale suprema flori<strong>di</strong>tas è appunto eterna e immarcescibile, cfr.<br />

ibi, 33, ll. 743-7: «Sed gloria para<strong>di</strong>si, de qua primus homo eiectus est, tanta claritate, ut uides,<br />

circumdata est, quod nec ipsam nec ea que in ipsa sunt nisi uelut per speculum intueri uales,<br />

207

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!