29.06.2013 Views

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Bernardo Silvestre raffiguri il Noys <strong>di</strong>vino come un fons luminis nel quale si<br />

riflette la sapienza e il volere <strong>di</strong> Dio 86 . Il Noys <strong>di</strong>vino è inoltre rappresentato<br />

specificamente come fons purissimus da Pietro Abelardo 87 .<br />

qui inspexisti misticam largitatem in purissimo fonte – L‟espressione<br />

inspicere/aspicere/respicere in fonte è presente in <strong>di</strong>versi luoghi dell‟opera<br />

hildegar<strong>di</strong>ana 88 . Per comprendere tuttavia cosa in particolare si intenda qui per<br />

inspicere in purissimo fonte, si dovrà fare riferimento ad un lungo passo del Liber<br />

<strong>di</strong>vinorum operum, dove Hildegard riporta le parole <strong>di</strong> caritas, una figura che<br />

poco prima aveva descritto come immersa – insieme con un‟altra immagine<br />

femminile che è la personificazione dell‟humilitas 89 – appunto, in quodam<br />

purissimo fonte 90 ; l‟amore si presenta qui quale vivus fons, così come fons è la<br />

sapientia <strong>di</strong> Bernardo Silvestre e Pietro Abelardo 91 , con la quale la caritas <strong>di</strong><br />

questo passo dell‟opera profetica hildegar<strong>di</strong>ana sembra identificarsi: in essa, allo<br />

stesso modo in cui le immagini si riflettono in uno specchio d‟acqua, possono<br />

scorgersi tutte le cose prima che siano create, poiché attraverso la caritas la<br />

sapienza <strong>di</strong>vina opera la creazione, e insieme con l‟humilitas la porta a<br />

compimento, nella Redenzione del genere umano operata dal Figlio incarnato.<br />

D‟altronde, anche lo Spirito santo è in certo senso fons, poiché è attraverso<br />

l‟infusione della grazia spirituale che il principio <strong>di</strong>vino della rationalitas, del<br />

<strong>di</strong>scernimento – che proviene appunto da tale fons sapientiae – viene instillato<br />

uirgo fontana, unde Martianus praemissam asserit manare ueritatem. Nihil enim ueraciter<br />

innotescit, nisi de scaturigine fontis huius».<br />

86 BERNARDUS SILVESTRIS, Cosmographia, 2, 13: «Erat fons luminis, seminarium vite, bonum<br />

bonitatis, <strong>di</strong>vine plenitudo scientie que mens altissimi nominatur. Ea igitur Noys summi et<br />

exsuperantissimi est dei intellectus, et ex eius <strong>di</strong>vinitate nata est Natura, in qua vite viventis<br />

ymagines, notiones eterne, mundus intelligibilis, rerum cognitio prefinita».<br />

87 Cfr. PETRUS ABAELARDUS, Theologia christiana, 1, 113, ll. 1498-9: «Fontem sapientiae<br />

purissimam ipsam noun appellat, hoc est sapientiam Patris, quam nihil quantumcumque obscurum<br />

latere potest».<br />

88 Cfr. ad es. Ep. Hild. 39R, ll. 14-6; 185R, ll. 12-4; 199, ll. 4-6; Scivias, 3, 10, 11, ll. 464-8;<br />

nonché in un componimento della stessa Symphonia qui analizzato, cfr. O vos angeli, comm. vv.<br />

17-9 e 24-6.<br />

89 Cfr. infra.<br />

90 Cfr. LDO, 3, 3, 1, ll. 2-6: «Vi<strong>di</strong> etiam quasi in me<strong>di</strong>o prefatę australis plagę tres imagines, duas<br />

uidelicet in quodam purissimo fonte stantes, circumsepto et ornato superius rotundo et perforato<br />

lapide, uelut in ipso ra<strong>di</strong>catę essent, quemadmodum arbores in aqua interdum crescere uidentur;<br />

altera quidem purpureo, altera autem can<strong>di</strong>do fulgore ita circumdata, ut eas perfecte intueri non<br />

possem».<br />

91 Cfr. supra.<br />

198

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!