29.06.2013 Views

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Anche nello Scivias, la Chiesa è <strong>di</strong> frequente rappresentata come sponsa Agni o<br />

sponsa Filii 66 . Dunque ad un primo livello <strong>di</strong> senso, qui sono rappresentati, come<br />

già accennato, gli apostoli, nell‟atto <strong>di</strong> sorreggere quali colonne, in virtù della<br />

forza conferita loro dal dono dello Spirito, la Chiesa.<br />

Tuttavia, nella decima visione del terzo libro dello Scivias, è proprio<br />

l‟immagine apocalittica della sponsa Agni ad essere rappresentata come figura in<br />

particolare della Gerusalemme celeste, cioè del compimento anagogico della<br />

Chiesa terrena, che viene man mano costruita e adornata (in ornamentis suis<br />

decoratur) 67 dalle opere conformi al volere <strong>di</strong> Dio, ispirate agli uomini dalle virtù<br />

donate loro con l‟infusione dello Spirito santo 68 . Ed ecco che si scorre in tal modo<br />

ALTUM. Montem Christum <strong>di</strong>cit. ET OSTENDIT MIHI CIVITATEM SANCTAM<br />

HIERUSALEM DESCENDENTEM DE CAELO A DEO. Haec est ecclesia, civitas in monte<br />

constituta, sponsa agni: ipsa enim civitas tunc in monte constituta est, quando in humeris pastoris<br />

tamquam ovis ad ovile proprium revocata est. Si enim alia est ecclesia, alia civitas descendens de<br />

caelo, erunt duae sponsae, quod omnino fieri non potest: et hanc enim civitatem sponsam <strong>di</strong>xit<br />

agni»; BEDA, Explanatio Apocalypsis, 3, 21, col. 195, ll. 44-7: «Sponsam et uxorem <strong>di</strong>cit<br />

Ecclesiam, quae, immaculata permanens, spirituales semper Deo filios generat. Vel quod nunc<br />

Deo desponsata, tunc ad immortales est perducenda nuptias».<br />

66 Cfr. ad es. Scivias, 1, 2, 21, ll. 538-43: «Nam cum Filio meo in ligno crucis sponsa ipsius<br />

coniuncta fuisset, ipsa usque dum idem Filius meus <strong>di</strong>scipulis suis praecepit ut ueritatem euangelii<br />

per totum mundum <strong>di</strong>sseminarent, in occulto se continuit ac deinde aperte surrexit et gloriam<br />

sponsi sui in regeneratione Spiritus et aquae palam prae<strong>di</strong>cauit»; 2, 1, 17, ll. 420-3: «Nam etiam<br />

tunc noua sponsa eiusdem agni fundata est <strong>di</strong>uersis ornamentis, quibus ornanda est in omni genere<br />

uirtutum fortissimi certaminis totius fidelis populi, qui contra callidum serpentem pugnaturi sunt»;<br />

ibi, 3, 1, ll. 136-41: «Vnde nunc uides quasi muliebrem imaginem tantae magnitu<strong>di</strong>nis ut magna<br />

ciuitas est: quae designat sponsam Filii mei quae semper gignit filios suos in regeneratione Spiritus<br />

et aquae, cum eam fortissimus proeliator posuit in latitu<strong>di</strong>nem uirtutum comprehendere et perficere<br />

plurimam turbam in electis suis»; 2, 4, 1, ll. 73-81, dove ad essere rappresentata come sponsa Agni<br />

è proprio la Chiesa rafforzata dal dono dello Spirito infuso negli apostoli che la fortificarono e la<br />

sorressero con la loro pre<strong>di</strong>cazione: «Sicut noua sponsa agni post illustrationem inundationum,<br />

quae orta est in sole iustitiae qui mundum sua perfusione sanctificauit, in igneo ardore Spiritus<br />

sancti decorata et confirmata ad perfectionem decoris sui est, ita etiam fidelis homo, qui<br />

regenerationem in Spiritu et aqua percipit, per unctionem superioris doctoris ornari et stabiliri<br />

debet, ut in omnibus membris suis ad effectum beatitu<strong>di</strong>nis confortatus, plenitu<strong>di</strong>nem fructus<br />

summae iustitiae proferens decorem sui ornatus perfecte inueniat».<br />

67 Sugli ornamenta, cfr. infra.<br />

68 Cfr. Scivias, 3, 10, 31, ll. 856-98: «Et sustulit me in spiritu in montem magnum et altum. Et<br />

osten<strong>di</strong>t mihi ciuitatem sanctam Ierusalem descendentem de caelo, habentem claritatem Dei. Hoc<br />

tale est. Spiritus eleuat spiritum. Quomodo? In uirtute sua Spiritus sanctus trahit hominis mentem<br />

de pondere carnis, ut possit uolare in uisione oculorum Spiritus illius qui interiora uidet, non<br />

obscuratus caecitate carnalium uoluptatum. Quid est hoc? Scilicet Spiritus sanctus sursum eleuat<br />

spiritum hominis ad montem caelestium desideriorum, ut perspicue considerare ualeat opera<br />

operan<strong>di</strong> quae in spiritu peragenda sunt, quod est magnitudo operum Dei cui mille artes <strong>di</strong>abolici<br />

operis substratae sunt, ita quod eis dominatur sicut mons planitiei terrae praefertur; et quod<br />

immobile fundamentum est, sicut mons qui de loco suo non transit, tantae etiam altitu<strong>di</strong>nis<br />

exsistens, quod mortalis homo eam in sensu suo enarrare non possit; quia omnem humanam<br />

prudentiam superexcellit, quae de terrenis mentibus terrenarum qualitatum ascen<strong>di</strong>t. Et sic fideli et<br />

sanctae animae opera Spiritus ostenduntur, sicut etiam caelestis Ierusalem sine opere manuum<br />

carnis per opus a Spiritu sancto datum spiritaliter ae<strong>di</strong>ficanda est, ita magnitu<strong>di</strong>ne et altitu<strong>di</strong>ne<br />

166

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!