29.06.2013 Views

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

L’opera poetico-liturgica <strong>di</strong> Hildegard: la Symphonia armonie celestium<br />

revelationum<br />

1. Composizione e datazione<br />

Nell‟introduzione alla sua seconda opera visionaria, il Liber vitae meritorum,<br />

scritta tra il 1158 e il 1163 1 Hildegard afferma <strong>di</strong> aver scritto, tra il 1153, anno in<br />

cui termina la fine stesura dello Scivias, e, appunto il 1158, <strong>di</strong>verse opere, tra le<br />

quali vi è quella che la badessa definisce “la sinfonia dell‟armonia delle<br />

rivelazioni celesti” (Symphonia armonie celestium revelationum):<br />

Et factvm est in nono anno postquam uera uisio ueras uisiones, in quibus<br />

per decennium insudaueram, mihi simplici homini manifestauerat; qui<br />

primus annus fuit, postquam eadem uisio subtilitates <strong>di</strong>uersarum naturarum<br />

creaturarum, ac responsa et admonitiones tam minorum quam maiorum<br />

plurimarum personarum, et symphoniam harmonie celestium reuelationum,<br />

ignotam que linguam et litteras cum quibusdam aliis expositionibus, in<br />

quibus post pre<strong>di</strong>ctas uisiones multa infirmitate multo que labore corporis<br />

grauata per octo annos duraueram, mihi ad explanandum ostenderat 2 .<br />

Nonostante tale titolo non sia presente in nessuno dei manoscritti riportanti<br />

il testo dell‟opera, tale Symphonia, secondo le testimonianze fornite dalla Vita<br />

Hildegar<strong>di</strong>s 3 , si identifica con il ciclo poetico-liturgico costituito, nella sua forma<br />

definitiva, da 73 carmi 4 ascritti alla penna <strong>di</strong> Hildegard: si tratta <strong>di</strong> antifone,<br />

responsori, inni, sequenze, un kyrie, un versetto alleluiatico, e due componimenti<br />

definiti nei manoscritti come symphoniae (symphonia virginum e symphonia<br />

viduarum).<br />

Nel 1158 Hildegard dové dunque probabilmente aver composto un numero<br />

<strong>di</strong> carmi che fosse sufficiente a costituire ciò che poteva essere inteso come un<br />

ciclo poetico unitario; tuttavia, è certo che la mistica si fosse de<strong>di</strong>cata alla<br />

1 Cfr. cap. I.<br />

2 LVM, 1, prologus, ll. 4-10.<br />

3 Cfr. FÜHRKÖTTER-SCHRADER 1956, 21.<br />

4 Qui prendo come riferimento il numero dei carmi contenuti nelle più recenti e<strong>di</strong>zioni critiche<br />

della Symphonia, ma cfr. infra tutta la <strong>di</strong>scussione circa la datazione e gli sta<strong>di</strong> <strong>di</strong> composizione<br />

dell‟opera.<br />

13

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!