29.06.2013 Views

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

L‟immagine del “piantare ra<strong>di</strong>ci nei tabernacoli”, è qui debitrice, come nota la<br />

Newman 69 , <strong>di</strong> un passo dell‟Ecclesiastico, in cui la Sapienza afferma <strong>di</strong> essere<br />

stata invitata dal Creatore a fissare la propria tenda e a “piantare ra<strong>di</strong>ci tra il<br />

popolo eletto” 70 . Qui dunque in primo luogo è rappresentata l‟Incarnazione, cioè il<br />

“mettere ra<strong>di</strong>ci” da parte della Sapienza nel tabernaculum della natura umana: la<br />

stessa Hildegard rappresenta nel Liber <strong>di</strong>vinorum operum il Figlio, la seconda<br />

persona trinitaria, come ra<strong>di</strong>x <strong>di</strong>vina che si innesta nella natura umana, e che dà il<br />

suo plenus 71 fructus nell‟Incarnazione e nella Redenzione 72 .<br />

In secondo luogo, tuttavia, in senso tropologico, qui il “piantare le ra<strong>di</strong>ci nei<br />

tabernacoli” è inoltre rappresentazione dell‟azione che la Sapienza opera<br />

nell‟intimo del cuore e dell‟animo umano attraverso lo Spirito, che è a sua volta<br />

ra<strong>di</strong>x, cioè principio <strong>di</strong> salvezza, purezza e virtù sia infuso <strong>di</strong>vinamente nell‟uomo<br />

amore Dei a corpore tuo abieceris, tunc quasi pulcherrimus flos ascendes, qui in caelesti Ierusalem<br />

sine ari<strong>di</strong>tate cum Filio Dei floret, in quo omnia ornamenta animarum apparent; quia uetus homo<br />

omnes abominationes hominum profert, nouus autem omnem sanctificationem uirtutum ae<strong>di</strong>ficat»;<br />

3, 1, 18, ll. 632-54: «Spolia et <strong>di</strong>reptiones <strong>di</strong>aboli accepit fortissimus Filius meus, cum deiecit<br />

caput eiusdem serpentis antiqui. Vbi? In utero Virginis, quae hoc caput contriuit. Per quem? Per<br />

eundem Filium suum. Quae est haec contritio? Sancta humilitas quae in Matre et Filio apparens<br />

percussit primum initium superbiae, quod est caput <strong>di</strong>aboli. Et sic ipse Filius meus attulit cum<br />

humilitate in suo corpore idem caput in sanctam ecclesiam quae est uisio pacis, ei ostendens per<br />

eandem fortissimam humilitatem quod interfecta esset superbia <strong>di</strong>aboli. Fortissima uero arma<br />

ipsius sunt obiecta eius uitia, cum quibus ille superauit genus humanum, quod eum coluit pro Deo,<br />

ipse illud exterrens in uitiis suis, ut arma exterrent homines. Haec confregit fregit Filius meus<br />

ponens ea in tabernaculo suo, id est in passione corporis sui dum pateretur in cruce. Vnde ipsam<br />

pugnam <strong>di</strong>misit etiam in tabernaculis scilicet in corporibus electorum membrorum suorum, ut et<br />

ipsi <strong>di</strong>stribuant arma <strong>di</strong>aboli cum ipso. Quomodo? Vt sicut ipse deuicit <strong>di</strong>abolum in passione sua,<br />

sic et ipsi eum deuincant se constringentes in desideriis suis, et non sint consentientes uitiis<br />

illius. Et secundum similitu<strong>di</strong>nem hanc ut gloria Goliath data est Dauid, ita gloriam quae ablata est<br />

primo angelo de<strong>di</strong> Adae et generi eius, quod confitetur me seruans praecepta mea, interempta<br />

superbia <strong>di</strong>aboli».<br />

69 Cfr. HILDEGARDIS BINGENSIS, Symphonia, 419 nota al testo.<br />

70 Cfr. Eccli. 24,11-2: «Tunc praecepit et <strong>di</strong>xit mihi creator omnium et qui creavit me requievit in<br />

tabernaculo meo et <strong>di</strong>xit mihi in Iacob inhabita et in Israhel here<strong>di</strong>tare et in electis meis ede<br />

ra<strong>di</strong>ces». Il testo della Vulgata ha, come si vede, requievit in tabernaculo meo, “riposò nel mio<br />

tabernacolo”, ma Bonaccorsi, in Sir 24,11, ritiene tale versione non conforme all‟originale, cui fa<br />

invece riferimento per la propria traduzione, riportando: «E quegli che m‟aveva creato <strong>di</strong>ede<br />

stabile posa alla mia tenda».<br />

71 Si veda questa espressione in rapporto al plenum opus del verso successivo, cfr. infra.<br />

72 Cfr. ad es. LDO, 2, 1, 19, ll. 7-11: «Nam filius Dei secundum <strong>di</strong>uinitatem quasi ra<strong>di</strong>x in corde<br />

patris et uis <strong>di</strong>uinitatis fuit, et sic in uterum uirginis descendens plenum fructum per humanitatem<br />

suam protulit; quia sicut humor aquę in uiri<strong>di</strong>tate ligni est, ita filius Dei in patre usque ad<br />

predestinatum tempus humanitatis ipsius semper erat, cum cibus uitę omnibus spiritalibus factus<br />

est»; 3, 2, 14, ll. 17-21: «Ipse quoque in humanitate sua erexit illud quod per Adam defecerat,<br />

uidelicet reuelationem iusticię, quoniam omne opus suum patri suo ascripsit; et sicut arbor de<br />

uiri<strong>di</strong>tate ra<strong>di</strong>cis grossos suos profert, ita et ipse in <strong>di</strong>uinitate, de qua in humanitate ra<strong>di</strong>cauit,<br />

uniuersa opera sua perfecit, quia ab illa uenit et cum illa absque omni <strong>di</strong>uisione est».<br />

133

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!