Cum mystica obscuritate - FedOA - Università degli Studi di Napoli ...

Alla luce di quanto detto in precedenza, risulta chiaro quali possano essere i
diversi significati dei vv. 7-8: l‟“ispirato adiutore” attraverso cui sono liberati i
sensi obnubilati dal peccato è dunque lo Spirito, in un primo senso come ispiratore
del dono della lingua agli Apostoli ai fini della predicazione 63 ; in secondo luogo
come dono della grazia spirituale rinnovato con la Redenzione attraverso il
battesimo. Laddove, difatti, il Cristo sul piano macrocosmico dona la salvezza
all‟intero genere umano, sul piano microcosmico libera invece l‟anima dell‟uomo
quo diuinitas mirabilia sua declarauit; ac in igneo ardore Spiritum sanctum perspice qui mentes
credentium ardenter infundit»; 2, 6, 26, ll. 1030-40: «Nam ut culmus frumenti sine medulla uigens
siccum granum in puritate spicae profert, ita etiam beata Virgo sine uirili fortitudine gignens
sanctissimum Filium suum in simplicitate innocentiae edidit, qui de eadem Matre sua nullum
sucum peccati traxit, quoniam et ipsa eum sine medulla uiri concepit, ut etiam gramen sucum
grano non tribuit, quia illud non de medullato stipite uiget, sed de sole et pluuia ac de blanda aura
uiret, sicut et praedicta integerrima Virgo non de uiro sed uirtute Altissimi obumbrata et infusione
Spiritus sancti perfusa in suauitate castitatis Vnigenitum suum genuit»; 3, 4, 13, ll. 347-52: «Nam
in inceptione boni est homo gracilioris uirtutis, in opere autem operationis suae cum bonum
operatur est robustioris fortitudinis, quoniam Spiritus sanctus eum pertransiuit infusione sua, in
qua tamen operante uirtute frequens esse non potest; unde iterum constrictioris erit uirtutis quasi in
fine operis per fragilitatem carnis suae»; ibi, 9, 9: «Et latitudinis quidem ubique in interiori parte
circuitus sui quinque cubitorum est: quoniam amplitudinem omnis intimae inspectionis et
intentionem totius continuae meditationis per quinque sensus sui ornatus in infusione Spiritus
sancti cum omnibus uirtutibus illis, quas uerus agnus ei manifestat, ad honorem eiusdem agni,
uidelicet sponsi sui, remittit»; ibi, 17, ll. 417-31: «Hic nobilem urbem, chorum scilicet
prophetarum, aduersus rabiem saecularium tempestatum fortem et constantem in sua potestate
habuit: quoniam infusione Spiritus sancti repleti erant, cum in eos idem Dominus intonuit, ita quod
in eis exspirationem illam suscitauit, quod mysteria eius obscuris uerbis protulerunt ut primum
sonus auditur cum nondum uerbum cognoscitur, sonum tamen prophetiae eorum uero uerbo, Filio
scilicet Dei incarnato, subsequente. Qui Dominus multiplices caelaturas in cordibus eorum fecit,
cum intellectum ipsorum multiplici spiritu sapientiae infudit, ita quod in spiritali sensu profunda
Dei tam praesentis quam futuri uidelicet saeculi prophetauerunt, per quem acutissimos sermones
contra contrarios mores hominum protulerunt, in quibus durissima corda Iudaeorum ad lenitatem
et pietatem felicium actuum prouocauerunt»; 3, 10, 31, ll. 886-900: «Videlicet de altitudine caeli:
quoniam ut ros de nubibus descendit et terram umore suo perfundit, sic bona opera a Deo in
homines descendunt et infusione Spiritus sancti rigantur, ita quod fidelis homo bonum et suauem
fructum generans consortium supernae ciuitatis adipiscitur. Sic ergo caelestia opera per donum
Spiritus sancti de caelo in homines uenientia habent claritatem in ipso a quo etiam
emanauerunt. Quomodo? Quia claritas Dei in bonis operibus iustorum hominum fulget, ita quod
ipse tanto ardentius in terra cognoscitur, adoratur et colitur, per quas uirtutes eadem sancta ciuitas
in ornamentis suis decoratur: quia homo adiutorio Dei bona opera faciens eum in innumerabilibus
mirabilibus suis ueneratur. Et sic est haec reuelatio per oculos spiritus uisa et cognita, ut
inspiratione Spiritus sancti recta opera in hominibus peracta coram Deo in supernis apparent». Cfr.
inoltre l‟antifona dedicata alla Vergine O splendidissima gemma, vv. 3-5, HILDEGARDIS
BINGENSIS, Symphonia, 385, dove Maria è descritta appunto come “ispirata dal fonte che sgorga
dal cuore del Padre”: «Qui tibi infusus est, | fons saliens | de corde Patris».
63 Cfr. Act. 2,1-4: «Et cum conplerentur dies pentecostes erant omnes pariter in eodem loco et
factus est repente de caelo sonus tamquam advenientis spiritus vehementis et replevit totam
domum ubi erant sedentes et apparuerunt illis dispertitae linguae tamquam ignis seditque supra
singulos eorum et repleti sunt omnes Spiritu sancto et coeperunt loqui aliis linguis prout Spiritus
sanctus dabat eloqui illis».
130