Ambito Logico-Matematico Scientifico e Tecnologico - Editrice Piccoli
Ambito Logico-Matematico Scientifico e Tecnologico - Editrice Piccoli
Ambito Logico-Matematico Scientifico e Tecnologico - Editrice Piccoli
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
2<br />
<strong>Ambito</strong> <strong>Logico</strong>-<strong>Matematico</strong><br />
<strong>Scientifico</strong> e <strong>Tecnologico</strong>
INDICE GENERALE<br />
<strong>Ambito</strong> logico-matematico . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2<br />
<strong>Ambito</strong> scientifico e tecnologico . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34<br />
Coordinamento redazionale: Manuela Ferrante<br />
Redazione: Mario Mattiassich, Carla De Poli<br />
Coordinamento e progetto grafico:<br />
Sabrina Siviero , Torino<br />
Impaginazione: Studio Pattern, Torino<br />
Illustrazioni: Studio Balbo - Gozzelino<br />
Realizzazione lastre CTP: Fotoincisa EFFEGI,<br />
Savigliano (CN)<br />
Stampa: © EDIZIONI il capitello, Torino<br />
Proprietà letteraria riservata<br />
L’Editore, nell’ambito delle leggi internazionali sul<br />
copyright, è a disposizione degli aventi diritto non<br />
potuti rintracciare.<br />
1ª edizione: settembre 2009<br />
Ristampa<br />
5 4 3 2 1 2013 2012 2011 2010 2009<br />
© EDIZIONI il capitello, Torino<br />
via Sansovino, 243/22/R - 10151 Torino<br />
Telefono 011/4513611<br />
Internet: www.capitello.it<br />
email: info@capitello.it<br />
La Casa <strong>Editrice</strong> autorizza la riproduzione delle schede<br />
per l’allievo presenti in questa Guida per uso esclusivamente<br />
didattico.
4 Presentazione: la Matematica<br />
4 Premessa<br />
4 I numeri da 0 a 99. I numeri: 100 e oltre<br />
4 Spazio e forme<br />
4 Relazioni, misure, dati e previsioni<br />
5 Tecnologia e informatica<br />
5 Progettazione annuale di Matematica<br />
8 Letture da Olmo racconta<br />
11 Schede didattiche 1-8<br />
19 Schede di verifica 1-8 (primo quadrimestre)<br />
27 Schede di verifica 9-15 (secondo quadrimestre)<br />
<strong>Ambito</strong><br />
logico-matematico
OLMO BLA BLA<br />
PREMESSA<br />
PRESENTAZIONE:<br />
LA MATEMATICA<br />
Come nel primo volume, anche nel secondo la parte di matematica prevede<br />
una situazione problematica come introduzione alla trattazione delle<br />
unità di apprendimento.<br />
La sequenza didattica è sintetizzabile in tre momenti:<br />
1) fase manipolativa e di esperienza del corpo<br />
2) fase di rappresentazione grafica<br />
3) fase concettuale<br />
I NUMERI DA 0 A 99<br />
I NUMERI: 100 E OLTRE<br />
In classe seconda una delle unità di apprendimento<br />
più significative è lo studio delle tabelline. Per rendere<br />
più leggera e coinvolgente l’attività si è pensato di<br />
affiancare semplici filastrocche, contenute nel libro<br />
per la classe Olmo racconta, e le relative attività sul fascicolo<br />
Io imparo, che potranno rappresentare uno stimolo<br />
per la produzione personale o di gruppo di altri<br />
testi. Auspicabile è il coinvolgimento del linguaggio<br />
musicale a supporto delle filastrocche, per farle diventare<br />
vere e proprie canzoni di cui gli autori sono gli alunni<br />
stessi. In questo modo si innesca un processo trasversale<br />
che interessa vari ambiti disciplinari: matematico, linguistico,<br />
iconico e musicale.<br />
Varie pagine sono dedicate alla ricerca di strategie per<br />
calcoli a mente.<br />
Molti i problemi e le esercitazioni, il tutto corredato da un<br />
consistente numero di prove di ingresso, verifiche intermedie e finali.<br />
SPAZIO E FORME<br />
La palestra o il giardino sono i luoghi dove è più facile sperimentare lo spazio.<br />
Infatti occorre un percorso di attività psico-motorie per far sì che il bambino<br />
acquisisca una consapevolezza del proprio corpo in relazione allo spazio e<br />
ad altri corpi.<br />
Utili sono i giochi tesi a potenziare la lateralizzazione, come il «gioco della macchinina telecomandata»: un<br />
bambino «manovra» un/a compagno/a, che esegue i comandi per raggiungere un determinato punto nella<br />
palestra.<br />
RELAZIONI, MISURE, DATI E PREVISIONI<br />
Questa parte del testo è proposta sotto forma di gioco, in modo da rendere coinvolgenti le varie attività e<br />
allo stesso tempo impegnare il bambino in riflessioni logiche di relazione fra elementi ed eventi.<br />
4
TECNOLOGIA E INFORMATICA<br />
PRESENTAZIONE<br />
Le pagine dedicate all’informatica hanno lo scopo di spiegare in modo semplice le opportunità che il computer<br />
può offrire nella vita quotidiana (internet, e-mail). Permane l’intento di perfezionare l’uso della macchina<br />
al fine di potenziare le abilità che stanno alla base delle discipline curriculari.<br />
PROGETTAZIONE ANNUALE<br />
DI MATEMATICA<br />
UNITÀ (LIBRO BLU) OBIETTIVI DIDATTICI E ATTIVITÀ PAGINE<br />
NUMERI da 0 a 99<br />
(1° quadrimestre)<br />
Comporre e denominare i numeri da 0<br />
a 99 operando con l’abaco e con i<br />
raggruppamenti<br />
Registrare raggruppamenti del primo<br />
ordine in base 10<br />
Conoscere il valore posizionale delle<br />
cifre (decine, unità)<br />
Confrontare numeri da 0 a 99 e<br />
stabilire relazioni<br />
Conoscere l’ordinalità dei numeri<br />
Operare con l’addizione in situazioni<br />
rappresentate graficamente<br />
Rappresentare graficamente e risolvere<br />
una situazione problematica che richieda<br />
un’operazione di addizione<br />
Padroneggiare strategie di calcolo:<br />
eseguire addizioni a mente<br />
Comprendere e applicare la procedura<br />
per eseguire addizioni in colonna con il<br />
cambio<br />
Operare con la sottrazione in situazioni<br />
rappresentate graficamente<br />
Rappresentare graficamente e risolvere<br />
una situazione problematica che richieda<br />
un’operazione di sottrazione<br />
Padroneggiare strategie di calcolo:<br />
eseguire sottrazioni a mente<br />
Comprendere e applicare la procedura<br />
per eseguire sottrazioni in colonna con il<br />
cambio<br />
5<br />
4-5, 7-8<br />
4-6, 11<br />
12-13<br />
9<br />
10<br />
14<br />
18-19, 24-25<br />
16<br />
20-21<br />
15<br />
18-19, 24-25<br />
17<br />
22-23
OLMO BLA BLA<br />
UNITÀ (LIBRO BLU) OBIETTIVI DIDATTICI E ATTIVITÀ PAGINE<br />
I NUMERI: 100 E OLTRE<br />
(1° quadrimestre)<br />
(1° e 2° quadrimestre)<br />
(2° quadrimestre)<br />
Registrare raggruppamenti del<br />
secondo ordine in base 10 (con l’ausilio<br />
dell’abaco)<br />
Conoscere il valore posizionale delle<br />
cifre (centinaia, decine, unità)<br />
Completare successioni numeriche<br />
Eseguire addizioni e sottrazioni oltre il<br />
100<br />
Operare con la moltiplicazione con<br />
l’aiuto di rappresentazioni grafiche<br />
(schieramenti)<br />
Operare con la moltiplicazione<br />
mediante addizione ripetuta<br />
Eseguire moltiplicazioni con l’aiuto di<br />
rappresentazioni grafiche (incroci)<br />
Riconoscere il comportamento nella<br />
moltiplicazione del numero 1 e del<br />
numero 0<br />
Acquisire la capacità di contare a<br />
gruppi da 2 a 10<br />
Utilizzare la tavola pitagorica<br />
Comprendere e applicare la procedura<br />
per eseguire moltiplicazioni in colonna<br />
senza e con il cambio<br />
Comprendere e applicare il significato<br />
di doppio, triplo, quadruplo; metà, terza<br />
e quarta parte<br />
Comprendere il significato di paio,<br />
coppia, dozzina<br />
Comprendere il concetto di divisione<br />
di partizione<br />
Comprendere il concetto di divisione<br />
di contenenza<br />
Utilizzare la tavola pitagorica per le<br />
divisioni<br />
Eseguire divisioni in riga senza e con il<br />
resto<br />
Cogliere la relazione fra moltiplicazione<br />
e divisione (operazioni inverse)<br />
Risolvere situazioni problematiche che<br />
richiedano operazioni di moltiplicazione<br />
o di divisione<br />
Cogliere e applicare il concetto di<br />
ordinalità<br />
Individuare numeri sulla base di indizi<br />
dati<br />
6<br />
28-31<br />
30-31<br />
28-31<br />
32<br />
34<br />
33<br />
35<br />
36-44<br />
36-44, 45<br />
45<br />
46-47<br />
56-57, 60<br />
60<br />
48<br />
49<br />
52-53<br />
50-51<br />
54-55<br />
54-55<br />
61<br />
62
progettazione ANNUALE-MA TEMATICA<br />
UNITÀ (LIBRO BLU) OBIETTIVI DIDATTICI E ATTIVITÀ PAGINE<br />
SPAZIO e FORME<br />
(1° e 2° quadrimestre)<br />
RELAZIONI, MISURE,<br />
DATI E PREVISIONI<br />
(1° e 2° quadrimestre)<br />
Tecnologia e informatica<br />
Riconoscere e denominare i principali<br />
solidi<br />
Individuare posizioni nello spazio<br />
Riconoscere e denominare i principali<br />
poligoni<br />
Riconoscere linee aperte e chiuse<br />
Riconoscere linee spezzate, curve e<br />
miste<br />
Riconoscere la posizione delle linee<br />
(orizzontale, verticale, obliqua)<br />
Costruire ingrandimenti e riduzioni<br />
Individuare simmetrie in figure date<br />
Operare con l’asse di simmetria<br />
Classificare in base a un attributo<br />
Riconoscere e rappresentare relazioni<br />
Misurare lunghezze utilizzando misure<br />
arbitrarie e codificate<br />
Misurare capacità utilizzando misure<br />
arbitrarie<br />
Misurare pesi utilizzando misure<br />
arbitrarie<br />
Conoscere e utilizzare strumenti di<br />
misura convenzionali per la<br />
periodizzazione del tempo<br />
Operare con le monete correnti<br />
(l’euro)<br />
Raccogliere e rappresentare dati<br />
Intuire la possibilità o meno del<br />
verificarsi di un evento<br />
7<br />
64<br />
65<br />
66<br />
68-69<br />
67, 69<br />
70<br />
71<br />
72-73<br />
72<br />
76-77<br />
78<br />
82-83<br />
80<br />
81<br />
84-85<br />
UNITÀ (LIBRO BLU) OBIETTIVI DIDATTICI E ATTIVITÀ PAGINE<br />
Il COMPUTER<br />
(1° quadrimestre)<br />
(1° e 2° quadrimestre)<br />
79<br />
87<br />
86<br />
Conoscere le funzioni delle parti della<br />
macchina 90<br />
Conoscere la procedura di un<br />
programma 91-96<br />
Per comodità dell’insegnante riportiamo qui di seguito i brani, presenti nel libro Olmo racconta,<br />
collegati alle pagine di matematica.
8<br />
Olmo<br />
racconta 2<br />
p. 54
9<br />
Olmo<br />
racconta 2<br />
p. 55
10<br />
Olmo<br />
racconta 2<br />
p. 56
matematica 2<br />
Scrivi in cifre e in lettere i numeri rappresentati su ogni abaco,<br />
come nell’esempio.<br />
1<br />
NUMERI SULL’ABACO<br />
da u da u<br />
da u<br />
1 3<br />
tredici<br />
11<br />
scheda 1<br />
........................................ ........................................ ........................................<br />
da u da u da u<br />
........................................ ........................................ ........................................<br />
da u da u da u<br />
........................................ ........................................ ........................................<br />
da u da u da u<br />
........................................ ........................................ ........................................
scheda 2<br />
1<br />
matematica 2<br />
RAGGRUPPA E SCOPRI IL NUMERO<br />
Raggruppa per 10 e scrivi il numero degli elementi.<br />
12<br />
da u<br />
da u<br />
da u<br />
da u<br />
da u<br />
da u
Completa con i segni >, 9<br />
10 10<br />
3 12<br />
20 11<br />
8 16<br />
17 19<br />
6 18<br />
0 1<br />
11 7<br />
14 14<br />
Ordina i numeri dal maggiore al minore.<br />
13<br />
2<br />
Completa le relazioni.<br />
18 u ........ 1 da<br />
2 da ........ 20 u<br />
9 u ........ 19 u<br />
7 u ........ 1 da<br />
6 u ........ 2 da<br />
3 u ........ 1 da<br />
5 u ........ 2 da<br />
1 da ........ 11 u<br />
2 da ........ 15 u<br />
10 u ........ 1 da<br />
scheda 3<br />
14 11 2 20 18 17 5 16 8 15 1 19<br />
..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... .....<br />
4<br />
Ordina i numeri dal minore al maggiore.<br />
6 3 13 20 12 9 7 15 17 10 14 16<br />
..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... .....
scheda 4<br />
1<br />
2<br />
Completa le catene di numeri.<br />
matematica 2<br />
ADDIZIONI E SOTTRAZIONI<br />
+ 3 + 2 + 0 + 5 + 4 + 2<br />
3 ..... ..... ..... ..... ..... .....<br />
– 2 – 0 – 4 – 3 – 7 – 1<br />
20 ..... ..... ..... ..... ..... .....<br />
+ 3 + 5 – 2 + 7 – 8 – 4<br />
7 ..... ..... ..... ..... ..... .....<br />
Colora i base ai risultati ottenuti.<br />
4 = giallo 10 = rosso 6 = verde 9 = azzurro<br />
14<br />
+ 1<br />
– 2<br />
+3<br />
+ 2<br />
..... .....<br />
– 1<br />
..... .....<br />
– 7<br />
..... .....
1<br />
matematica 2<br />
SPAZIO E FORME<br />
Completa seguendo le indicazioni.<br />
Colora di verde il confine.<br />
Disegna un albero nella regione interna.<br />
Disegna dei bambini nella regione esterna.<br />
Aiuta Billy a prendere l’osso. Segui<br />
le indicazioni delle frecce<br />
e traccia il percorso. 6 8 2<br />
2<br />
15<br />
scheda 5
scheda 6<br />
1<br />
matematica 2<br />
TROVA LA SOLUZIONE<br />
Scrivi i dati che mancano e l’operazione, poi rispondi alla domanda.<br />
Sotto Olmo stanno passeggiando 4 formiche,<br />
2 lumache e 3 cavallette. Quanti animali in tutto?<br />
Risposta: .......................................................................................................................<br />
Risposta: .......................................................................................................................<br />
16<br />
.......<br />
.......<br />
.......<br />
.......<br />
formiche<br />
lumache<br />
cavallette<br />
animali in tutto<br />
...... … ...... … ...... = ......<br />
Nello stagno ci sono 15 rane. All’improvviso un rumore le<br />
spaventa e 10 rane saltano nel prato. Quante rane sono<br />
rimaste nello stagno?<br />
.......<br />
.......<br />
.......<br />
rane in tutto<br />
rane che scappano<br />
rane che rimangono<br />
...... … ...... = ......
1<br />
Completa il disegno.<br />
matematica 2<br />
LEGGI E DISEGNA<br />
Per la strada, con la pioggia,<br />
ci sono poche macchine,<br />
c’è almeno un motorino,<br />
ci sono alcune biciclette,<br />
ci sono alcuni tram e tutti sono gialli,<br />
ogni persona a piedi ha un ombrello aperto.<br />
17<br />
scheda 7
scheda 8<br />
1<br />
2<br />
Indica con una X il costo di ciascun oggetto.<br />
Disegna e rispondi.<br />
matematica 2<br />
GIOCHIAMO<br />
Nella prima ciotola ci sono due palline gialle.<br />
Nella seconda ce ne sono altrettante, ma di colore verde.<br />
Nella terza che ne sono quattro azzurre.<br />
Nella quarta ci sono due palline gialle in più rispetto alla prima ciotola.<br />
Nella quinta c’è una pallina gialla in meno rispetto alla prima ciotola.<br />
Nella sesta ci sono le stesse palline del secondo vaso.<br />
1. Quante palline in tutto? 6. Quanti vasi hanno palline verdi?<br />
2. Quante palline gialle? 7. Quanti vasi hanno tre palline?<br />
3. Quante palline non gialle? 8. Quanti palline nell’ultimo vaso?<br />
4. Quante palline verdi? 9. Quante palline azzurre?<br />
5. Quanti vasi? 10. Quanti vasi hanno due palline?<br />
18
1<br />
matematica 2<br />
I NUMERI ENTRO IL 90<br />
Completa il percorso con i numeri mancanti.<br />
1 2 5 7 10 11<br />
12<br />
60<br />
61<br />
29<br />
19<br />
23<br />
33 34 36 39 40 43<br />
62 64 65 67 70 71 72<br />
87<br />
86<br />
53<br />
83<br />
22<br />
52<br />
82<br />
21<br />
51<br />
80<br />
1° quadrimestre<br />
verifica 1<br />
18<br />
47<br />
77<br />
15<br />
16<br />
45<br />
46<br />
75<br />
76
1° quadrimestre<br />
verifica 2 matematica 2<br />
NUMERI SULL’ABACO<br />
Scrivi in cifre e in lettere i numeri rappresentati su ogni abaco,<br />
come nell’esempio.<br />
1<br />
da u da u<br />
da u<br />
5 3<br />
cinquantatré<br />
........................................ ........................................ ........................................<br />
da u da u da u<br />
........................................ ........................................ ........................................<br />
da u da u da u<br />
........................................ ........................................ ........................................<br />
da u da u da u<br />
........................................ ........................................ ........................................<br />
20
matematica 2<br />
NUMERI A CONFRONTO<br />
21<br />
1° quadrimestre<br />
verifica 3<br />
In ogni disegno colora di giallo la regione che contiene il numero<br />
maggiore.<br />
1<br />
In ogni disegno colora di verde la regione che contiene il numero<br />
minore.<br />
2<br />
3<br />
4<br />
24<br />
91<br />
79<br />
19<br />
33<br />
45<br />
Leggi attentamente le indicazioni e trova il numero nascosto.<br />
È > di 70<br />
È < di 73<br />
È un numero pari<br />
Il numero è<br />
64<br />
Completa con i segni >, di 86<br />
Non è pari<br />
Non è 90 − 1<br />
Il numero è<br />
1<br />
99<br />
71 > 17 57 ..... 34 38 ..... 83 50 ..... 50 13 ..... 23<br />
24 ..... 78 92 ..... 66 19 ..... 91 34 ..... 76 80 ..... 18<br />
89 ..... 94 80 ..... 80 44 ..... 12 79 ..... 99 31 ..... 13
1° quadrimestre<br />
verifica 4 matematica 2<br />
ADDIZIONI E SOTTRAZIONI IN COLONNA<br />
1<br />
Completa.<br />
36 + 42 = .........<br />
da u<br />
....... ....... +<br />
....... ....... =<br />
....... .......<br />
44 + 28 = .........<br />
da u<br />
....... ....... +<br />
....... ....... =<br />
....... .......<br />
97 − 45 = .........<br />
da u<br />
....... ....... –<br />
....... ....... =<br />
....... .......<br />
56 − 41 = .........<br />
da u<br />
....... ....... –<br />
....... ....... =<br />
....... .......<br />
71 + 18 = .........<br />
da u<br />
....... ....... +<br />
....... ....... =<br />
....... .......<br />
81 + 18 = .........<br />
da u<br />
....... ....... +<br />
....... ....... =<br />
....... .......<br />
68 − 37 = .........<br />
da u<br />
....... ....... –<br />
....... ....... =<br />
....... .......<br />
82 − 67 = .........<br />
da u<br />
....... ....... –<br />
....... ....... =<br />
....... .......<br />
22<br />
49 + 11 = .........<br />
da u<br />
....... ....... +<br />
....... ....... =<br />
....... .......<br />
48 + 36 = .........<br />
da u<br />
....... ....... +<br />
....... ....... =<br />
....... .......<br />
70 − 42 = .........<br />
da u<br />
....... ....... –<br />
....... ....... =<br />
....... .......<br />
79 − 56 = .........<br />
da u<br />
....... ....... –<br />
....... ....... =<br />
....... .......<br />
53 + 37 = .........<br />
da u<br />
....... ....... +<br />
....... ....... =<br />
....... .......<br />
85 + 14 = .........<br />
da u<br />
....... ....... +<br />
....... ....... =<br />
....... .......<br />
92 − 29 = .........<br />
da u<br />
....... ....... –<br />
....... ....... =<br />
....... .......
matematica 2<br />
IL CENTINAIO<br />
23<br />
1° quadrimestre<br />
verifica 5<br />
Raggruppa per 10, registra in tabella e scrivi il numero completo in<br />
cifre e in lettere.<br />
1<br />
h da u<br />
..... ..... .....<br />
................................................<br />
h da u<br />
..... ..... .....<br />
................................................<br />
h da u<br />
..... ..... .....<br />
................................................
1° quadrimestre<br />
verifica 6 matematica 2<br />
1<br />
SCHIERAMENTI E MOLTIPLICAZIONI<br />
Scrivi due moltiplicazioni per ogni schieramento.<br />
..... × ..... = .....<br />
..... × ..... = .....<br />
24<br />
..... × ..... = .....<br />
..... × ..... = .....<br />
..... × ..... = ..... ..... × ..... = ..... ..... × ..... = ..... ..... × ..... = .....<br />
..... × ..... = ..... ..... × ..... = ..... ..... × ..... = .....<br />
..... × ..... = .....
matematica 2<br />
MOLTIPLICAZIONI<br />
SULLA LINEA DEI NUMERI<br />
25<br />
1° quadrimestre<br />
verifica 7<br />
Completa. Ricorda: il primo numero dice quanto vale il salto, il<br />
secondo quante volte devi saltare.<br />
1<br />
2 × 6 = .........<br />
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25<br />
4 × 5 = .........<br />
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25<br />
3 × 7 = .........<br />
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25<br />
5 × 3 = .........<br />
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25<br />
6 × 4 = .........<br />
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25<br />
8 × 2 = .........<br />
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25
1° quadrimestre<br />
verifica 8 matematica 2<br />
1<br />
2<br />
Colora il cartellino giusto.<br />
Completa i disegni.<br />
LINEE E SIMMETRIE<br />
La linea è curva mista La linea è mista spezzata<br />
26
1<br />
matematica 2<br />
TROVA LA SOLUZIONE<br />
27<br />
2° quadrimestre<br />
verifica 9<br />
Scrivi i dati che mancano e l’operazione, poi rispondi alle domande.<br />
Lucia sta leggendo un libro di avventure. Le pagine del<br />
libro sono 45, Lucia ne ha lette 18. Quante pagine deve<br />
ancora leggere per terminare il libro?<br />
pagine del libro in tutto<br />
pagine lette<br />
Risposta: .......................................................................................................................<br />
.......<br />
.......<br />
...... … ...... = ......<br />
Luca e Stefano mettono insieme le loro figurine: Luca ne ha 105<br />
e Stefano 118. Quante figurine hanno in tutto?<br />
Risposta: .......................................................................................................................<br />
Quante figurine ha Stefano più di Luca?<br />
Operazione:<br />
...... … ...... = ......<br />
.......<br />
.......<br />
.......<br />
figurine di Luca<br />
figurine di Stefano<br />
...... … ...... = ......
2° quadrimestre<br />
verifica 10 matematica 2<br />
1<br />
CALCOLA E COLORA<br />
Colora in base ai risultati ottenuti.<br />
100 = rosso 200 = giallo 300 = verde<br />
400 = azzurro 500 = marrone 600 = arancione<br />
28
1<br />
X 2<br />
X 3<br />
X 4<br />
X 5<br />
X 6<br />
X 7<br />
X 8<br />
X 9<br />
Calcola.<br />
matematica 2<br />
LE TABELLE DELLA MOLTIPLICAZIONE<br />
29<br />
2° quadrimestre<br />
verifica 11<br />
3 2 7 5 0 8 4 1 9 6 10<br />
0 7 3 5 1 2 9 8 4 10 6<br />
6 0 2 4 1 7 5 8 10 3 9<br />
10 8 1 9 0 2 6 5 3 4 7<br />
7 2 4 1 0 10 5 8 9 6 3<br />
4 5 0 7 8 2 6 1 3 10 9<br />
8 6 10 3 5 2 9 7 0 1 4<br />
0 5 2 9 3 10 1 7 4 6 8
2° quadrimestre<br />
verifica 12 matematica 2<br />
1<br />
MOLTIPLICAZIONI IN COLONNA<br />
Esegui le seguenti moltiplicazioni in colonna.<br />
13 × 3 = .........<br />
da u<br />
....... ....... ×<br />
....... ....... =<br />
17 × 4 = .........<br />
da u<br />
....... ....... ×<br />
....... ....... =<br />
26 × 7 = .........<br />
da u<br />
....... ....... ×<br />
....... ....... =<br />
51 × 5 = .........<br />
da u<br />
....... ....... ×<br />
....... ....... =<br />
24 × 2 = .........<br />
da u<br />
....... ....... ×<br />
....... ....... =<br />
28 × 3 = .........<br />
da u<br />
....... ....... ×<br />
....... ....... =<br />
43 × 4 = .........<br />
da u<br />
....... ....... ×<br />
....... ....... =<br />
47 × 3 = .........<br />
da u<br />
....... ....... ×<br />
....... ....... =<br />
30<br />
31 × 3 = .........<br />
da u<br />
....... ....... ×<br />
....... ....... =<br />
32 × 5 = .........<br />
da u<br />
....... ....... ×<br />
....... ....... =<br />
39 × 3 = .........<br />
da u<br />
....... ....... ×<br />
....... ....... =<br />
22 × 9 = .........<br />
da u<br />
....... ....... ×<br />
....... ....... =<br />
25 × 2 = .........<br />
da u<br />
....... ....... ×<br />
....... ....... =<br />
19 × 6 = .........<br />
da u<br />
....... ....... ×<br />
....... ....... =<br />
40 × 8 = .........<br />
da u<br />
....... ....... ×<br />
....... ....... =<br />
63 × 4 = .........<br />
da u<br />
....... ....... ×<br />
....... ....... =
1<br />
Calcola.<br />
: 2<br />
: 3<br />
: 4<br />
: 5<br />
: 6<br />
: 7<br />
: 8<br />
: 9<br />
matematica 2<br />
DIVISIONI IN TABELLA<br />
31<br />
2° quadrimestre<br />
verifica 13<br />
12 14 6 4 2 18 16 8 10 20<br />
9 15 21 27 3 12 18 6 24 30<br />
20 16 40 24 8 12 36 28 32 4<br />
20 40 25 15 5 10 35 45 30 50<br />
24 54 42 6 60 18 48 12 36 30<br />
14 35 70 56 7 63 21 42 49 28<br />
24 56 32 8 80 40 16 72 48 64<br />
45 72 54 90 18 63 27 81 9 36
2° quadrimestre<br />
verifica 14 matematica 2<br />
1<br />
Risolvi i problemi.<br />
Quanti biscotti in tutto?<br />
...... … ...... = ......<br />
TROVA LA SOLUZIONE<br />
Quante fragole sopra ogni torta?<br />
32<br />
...... … ...... = ......<br />
Una confezione di uova ne contiene 6.<br />
Quante uova ci sono in tutto in 4 confezioni?<br />
........................................<br />
........................................<br />
Risposta: .........................................................................................................................<br />
6<br />
4<br />
...... … ...... = ......<br />
La nonna dà 40 euro in parti uguali ai suoi 5 nipotini.<br />
Quanti euro riceve ogni bambino?<br />
........................................<br />
........................................<br />
Risposta: .........................................................................................................................<br />
40<br />
5<br />
...... … ...... = ......
1<br />
2<br />
matematica 2<br />
Ripassa le linee con i colori indicati.<br />
Di azzurro le linee orizzontali.<br />
Di verde le linee verticali.<br />
Di rosso le linee oblique.<br />
Disegna ogni oggetto al suo posto.<br />
A<br />
B<br />
C<br />
LINEE E COLORI<br />
1 2 3<br />
33<br />
(A, 1)<br />
(A, 3)<br />
2° quadrimestre<br />
verifica 15<br />
(C, 2)<br />
(B, 2)
OLMO BLA BLA<br />
APPUNTI<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
34
36 Progettazione annuale di Scienze e Tecnologia<br />
37 Letture da Olmo racconta<br />
40 Schede di verifica 1-4<br />
44 Esperimenti 1-2<br />
Guida per l’insegnante<br />
<strong>Ambito</strong><br />
scientifico e tecnologico
OLMO BLA BLA<br />
PROGETTAZIONE ANNUALE<br />
DI SCIENZE E TECNOLOGIA<br />
Il percorso di Scienze si articola in tre unità. La prima si sofferma sulle stagioni e sui mutamenti ambientali che<br />
comportano; la seconda presenta i materiali con le loro proprietà viste anche in ottica sperimentale; la terza è<br />
centrata sugli eventi meteorologici.<br />
CONTENUTI (LIBRO BLU) OBIETTIVI DIDATTICI E ATTIVITÀ PAGINE<br />
La natura e le stagioni Conoscere e comprendere i movimenti<br />
della Terra e il significato scientifico delle<br />
stagioni<br />
Cogliere i cambiamenti stagionali (il<br />
clima, le piante, gli animali)<br />
Le cose e la natura Riconoscere e sperimentare le<br />
caratteristiche dei materiali solidi<br />
Conoscere i solidi in polvere<br />
Riconoscere e sperimentare le<br />
caratteristiche dei materiali liquidi<br />
Riconoscere e sperimentare le<br />
caratteristiche dei materiali gassosi<br />
I fenomeni atmosferici Riconoscere e sperimentare gli stati<br />
dell’acqua prendendo spunto dai<br />
fenomeni meteorologici<br />
Conoscere caratteristiche e cause di<br />
alcuni fenomeni meteorologici<br />
(precipitazioni, vento)<br />
36<br />
148-149<br />
150-157<br />
158<br />
159<br />
160-161<br />
162-163<br />
164-165<br />
166-167<br />
Inoltre alcune storie di Olmo racconta e alcune schede di Io imparo aiutano i bambini a scoprire i primi<br />
concetti di ambito scientifico e offrono tante proposte operative.<br />
OLMO RACCONTA IO IMPARO CONTENUTI<br />
La talpa Luigina 62-63 schede 70, 71 Stagioni<br />
La rana e la pioggia 64 scheda 72 Acqua e fenomeni atmosferici<br />
Per comodità dell’insegnante, riportiamo qui di seguito i brani presenti nel libro Olmo racconta<br />
collegati alle pagine di scienze.
37<br />
Olmo racconta 2 p. 62
38<br />
Olmo racconta 2 p. 63
39<br />
Olmo<br />
racconta 2<br />
p. 64
verifica 1 scienze e tecnologia 2<br />
1<br />
2<br />
Osserva le immagini e colora i quadratini secondo le indicazioni date.<br />
rosso se si tratta di un essere vivente;<br />
giallo se si tratta di un non vivente.<br />
Osserva e colora i quadratini secondo le indicazioni date.<br />
blu se si tratta di un animale;<br />
verde se si tratta di un vegetale.<br />
................................<br />
SAPER DISTINGUERE<br />
Osserva, leggi e scrivi i nomi dei materiali al posto giusto.<br />
Non cambia forma? Allora è un solido! Cambia forma a seconda del<br />
recipiente? Allora è un liquido!<br />
3<br />
................................ ................................ ................................<br />
40
1<br />
scienze e tecnologia 2<br />
LE TRASFORMAZIONI DEI MATERIALI<br />
Completa le trasformazioni illustrate.<br />
41<br />
verifica 2<br />
Tante olive possono diventare " .........................................................................<br />
Tanti grappoli d’uva possono diventare " ......................................................<br />
Tanti fiocchi di lana possono diventare " .......................................................<br />
Tanti chicchi di grano possono diventare " ...................................................
verifica 3 scienze e tecnologia 2<br />
Il legno è un materiale che proviene dagli alberi.<br />
Leggi e completa.<br />
Quali sono le caratteristiche del legno?<br />
1<br />
È un materiale:<br />
– .............................................................<br />
– ruvido<br />
– .............................................................<br />
– .............................................................<br />
L’uomo ha da sempre utilizzato il legno<br />
per la costruzione di numerosi oggetti:<br />
– case<br />
– .............................................................<br />
– .............................................................<br />
– .............................................................<br />
– .............................................................<br />
Con le fibre del legno si ottiene anche la carta.<br />
Quali sono le caratteristiche della carta?<br />
È un materiale:<br />
– leggero<br />
– .............................................................<br />
– .............................................................<br />
IL LEGNO<br />
42<br />
Ricorda! Non sprecare<br />
la carta, viene dagli alberi.
1<br />
scienze e tecnologia 2<br />
Osserva i disegni e segna con una X la risposta.<br />
Riordina i disegni che illustrano come si preparano i ghiaccioli alla<br />
menta. Usa i numeri.<br />
2<br />
LE TRASFORMAZIONI DELL’ACQUA<br />
Che cosa ha fatto asciugare i<br />
panni?<br />
L’ombra.<br />
Il sole.<br />
43<br />
Che cosa ha provocato la<br />
formazione del vapore?<br />
Il calore del fuoco.<br />
Il fornello spento.<br />
Rispondi.<br />
Perché la mamma mette i contenitori pieni nel freezer?<br />
3<br />
verifica 4<br />
.............................................................................................................................................<br />
Come sarà l’acqua sciroppata quando la toglierà dal freezer?<br />
.............................................................................................................................................
esperimento 1 scienze e tecnologia 2<br />
Anche tu puoi fare la rugiada. La puoi creare con il fiato, perché è<br />
caldo e umido.<br />
Quando il vetro della finestra è freddo, alitaci sopra leggermente<br />
due o tre volte: ecco apparire tante piccole gocce.<br />
Alita ancora: le gocce diventano più grosse. Ecco la tua rugiada.<br />
Prova tu!<br />
CREARE LA RUGIADA<br />
Esegui l’esperimento, poi illustralo sul quaderno con disegni;<br />
infine spiegalo a voce.<br />
Sui vetri umidi per la tua «rugiada» prova a disegnare con il dito<br />
un semplice paesaggio e osserva.<br />
Quanto dura il paesaggio sul vetro?<br />
Prova ad aprire la finestra, in modo che la temperatura tra interno<br />
ed esterno diventi uguale. Il vetro della finestra si bagna ancora di<br />
più o no?<br />
44
scienze e tecnologia 2<br />
Puoi provare anche tu a creare delle nuvole, come la natura, ma<br />
con l’aiuto di un adulto, per esempio il papà.<br />
1<br />
Il papà fa bollire dell’acqua.<br />
Tu metti dei cubetti di<br />
ghiaccio in un piatto.<br />
5<br />
CREARE LE NUVOLE<br />
1<br />
3<br />
45<br />
2<br />
esperimento 2<br />
Poi versa l’acqua in un<br />
recipiente di vetro.<br />
4<br />
Appoggia il piatto sul recipiente<br />
contenente l’acqua bollente.<br />
Il vapore dell’acqua bollente, a<br />
contatto con l’aria raffreddata dal<br />
piatto con i cubetti di ghiaccio,<br />
forma una «nuvola».<br />
Osservala al buio con una luce.
OLMO BLA BLA<br />
APPUNTI<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
46
APPUNTI<br />
47<br />
il PROGETTO DIDATTICO<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
OLMO BLA BLA<br />
APPUNTI<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
48