17.06.2013 Views

Untitled - Iverieli

Untitled - Iverieli

Untitled - Iverieli

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

viseburebebisa da siaxlis gamo, romelsac is Seicavs,<br />

teqsts srulad vimowmebT:<br />

`mociqulman andria kavkasiisa mTaTa Sina mcxovrebTa movlo<br />

romelnime adgilni, gamovlo qarTli, moiwia mcxeTad; aramed<br />

aravis ganecxada mun mravalTa da arca Sevida qalaqsa Sina<br />

mcxeTisasa; aramed pirispir mcxeTisa gaRmid mdinarisa aragvsa<br />

aRvida mTasa mas zeda, romelsaca zeda ars monasteri jvarisa<br />

cxovelsmyofelisa (romelsaca jaWvis monastrad saxeledebis) da<br />

mwvervalsa mas gorisasa aRmarTa jvari da dauteva da warvida<br />

muniT kaxeTisa kerZoTa da Sevida Sinagan kaxeTisa, ganxda mdinaresa<br />

didsa iorsa (ese igi alaznisa mdinaresa) da movida grems da<br />

aRmarTa munca jvari mciresa mas mwvervalsa zeda gorisasa, sada<br />

igi ars aq eklesia mixail-mTavarangelozisa, romeli iyo Zvelad<br />

monasteri da ars igi samarxo mefeTa da muniT gaRmamxris gziT,<br />

kavkasiuriT gziT, ganvlo didoeTi da mravalni adgilni lekTani<br />

movlno da hqadaga adgilTa maT da andriad wodebulsa qalaqsa<br />

Sina kavkasiursa hqadaga sityva RuTisa (muniT JamiTgan ewoda<br />

adgilsa mas andria), muniT moiqca qristeTis gziT da movida xevsa<br />

mTiuleTisasa lomekis mdinaresa zeda (romelsa aw saxel-sdeben<br />

Tergad) da aRvida Zirsa saSinelisa mis kavkasiurisa mTisa,<br />

romelsa ewodebis myinvari (romelsaca zeda hgian saukuniTganni<br />

myinvarni da Tovlni ganuzomelni) maRalsa mTasa zeda, sada-igi<br />

ars Camoswvriv Ziri misi, aRmarTa mun jvari, ars adgilsa mas daba<br />

da adgilsa mas, sada-igi jvari aRmarTa wmidaman aman mociqulman<br />

aw ars ekklesia didi monasteri wmindisa mociqulisa pirvelmowamisa<br />

stefanesi.<br />

muniT kvalad Sevida wmida ese mociquli kavkasiad, davlo da<br />

hqadaga mravalTa adgilTa da STavida kvalad megreliad da<br />

afxazeTad da muniT miiqca da warvida sxvaTa quÀyanaTa da<br />

kerZoTa~ (Teimuraz batoniSvili 1848: 142-143).<br />

am cnobebis Semdeg Teimurazi erTaderT istoriul<br />

wyaros – nikita-daviT paflagonielis `andria<br />

mociqulis mimoslvas~ – asaxelebs, magram cxadia, am<br />

137<br />

SemTxvevaSi igi ZiriTadad zepir gadmocemas emyareba,<br />

zogierT tradicias ki Tavad uyris safuZvels88. Teimuraz batoniSvilis koncefcia, gansakuTrebiT,<br />

mesxuri gadmocemisadmi misi kritikuli damokidebuleba,<br />

XIX saukunis mecnierebma ar gaiziares. isini arafers<br />

amboben wm. andrias qarTl-kaxeTSi (mcxeTaSi,<br />

gremsa da stefanwmindaSi) mimosvlaze, mociqulTa saqarTveloSi<br />

qadagebis aRwerisas ki, ZiriTadad, `axal<br />

qarTlis cxovrebas~ eyrdnobian da centralur adgils<br />

mesxur gadmocemas uTmoben (brose 1895: 33-34;<br />

baqraZe 1889: 107-109).<br />

msgavsi suraTia XIX saukunis mxatvrul literaturaSic.<br />

akaki wereTlis poema `andria pirvelwodebuli~<br />

(1883 w.) umTavresad `axali qarTlis cxovrebis~ broseseul<br />

gamocemas emyareba (fruiZe 2002: 18-21). sagulisxmoa,<br />

rom poemaSi `iveriis istoriacaa~ gamoyenebuli,<br />

magram ara ZiriTadi ambis gadmocemisas, aramed boCos<br />

kerpis daxasiaTebis dros:<br />

`SvidTavas da Svidxelas,<br />

qarTlis gamomsaxvelad,<br />

boCo kerps aRmerTebdnen<br />

Cveni mamebi Zvelad~ (akaki 1940: 79).<br />

Sdr.: `boCi sakuTari RmerTi iyo uZvelesTa qarTvel-<br />

Ta. boCisasa ityodes amas: esxnes SÂdni Ãelni, romliTaca<br />

`<br />

88 saqarTvelos sxvadasxva kuTxeSi wm. andrias Sesaxeb lokaluri<br />

gadmocemebi dResac cocxlobs. magaliTad, samegreloSi Cawerili<br />

eTnografiuli masalis mixedviT, martvilSi mociqulma Semusra muxasTan<br />

aRmarTuli kerpi kapunia da mis nacvlad jvari aRmarTa,<br />

xolo muxis ficrebisgan eklesia aaSena (RambaSiZe 2001: 93). am gadmocemis<br />

adreul variantSi SeiniSneba qarTul literaturul tradiciis<br />

kvali: `trapezi martvilis eklesiisa dadgmulia im muxis<br />

Zirze, romelic mohkveTa andria mociqulma, odes megrelni moaqcia~<br />

(TayaiSvili 1914: 39). `muxis Zirze~ trapezis dadgma gvagonebs sveticxovlis<br />

aRmarTvas `xarisxsave TÂssa zeda~, xolo qronologiuri<br />

orientiri – `odes [andria mociqulma] megrelni moaqcia~ –<br />

gulisxmobs wm. andrias saqarTveloSi qadagebis amsaxvel literaturul<br />

cikls, pirvel rigSi ki, aderki mefis qronikas (`qarTlis<br />

cxovreba~).<br />

138

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!