Untitled - Iverieli
Untitled - Iverieli Untitled - Iverieli
amas e. gabiZaSvili aRniSnavs (Zeglebi IV: 131-134): `ninos cxovrebis~ svinaqsari, I redaqcia (XI s.) `xolo ityÂan vieTnime mamaTaganni, viTarmed nawiladca xuedrebul ganyofasa wmidaTa mociqulTasa wmidisa RmrTismSobelisa wili iyo qarTvelTa naTesavi, amisTÂs dedakacisagan ineba moqcevaÁ misi~ (Zegl. IV: 351). `ninos cxovrebis~ svinaqsari, II redaqcia (XIV s.) `xolo ityÂan vieTnime wmidaTa mamaTaganni, viTarmed nawiladca xuedrebiT iyo RmrTisagan wmidisa, odes-igi brZanebiTa zegardmoÁTa wili igdes wmidaTa mociqulTa TanadgomiTa wmidisa RmrTismSobelisaÁTa yovelsa queyanasa zeda, gananawiles TÂTeulad. maSin wiladca xuedrebiT wmidisa RmrTismSobelisa wili igi qarTvelTa naTesavi... amisTÂs dedakacisagan ineba moqcevaÁ misi~ (Zeglebi IV: 352-353). XIV saukuneSi, roca `ninos cxovrebis~ meore svinaqsaruli redaqcia daiwera, saqarTvelos RvTismSoblisadmi wilxvdomilobis tradicia ukve farTod iyo gavrcelebuli mTel marTlmadidebel samyaroSi, gansakuTrebiT, aTonis mTaze, rasac xels uwyobda iveriis RvTismSoblis xatis (X s.) avtoriteti. es saswaulmoqmedi xati imTaviTve aRiares RvTismSoblis mier saqarTvelos mfarvelobis nivTier mowmobad. zogierTi gadmocemis mixedviT, iveriis RvTismSoblis xati winare istoriiTac saqarTvelos ukavSirdeboda: erTi versiiT, is ekuTvnoda trapezuntSi mcxovreb qarTvel vaWars; meore versiiT, xatis Tavdapirveli adgilsamyofeli fazisi iyo, romelic am siw- 113 mindem Tavad miatova, sanam es qalaqi `kacTa codvebis~ gamo zRvaSi CaiZireboda; yvelaze gavrcelebuli gadmocemis mixedviT, iveriis xati luka maxarebelma dawera da ludiis taZarSi mwvalebelTa Tavdasxmamde iyo dabrZanebuli, roca xatmebrZolebma cecxls misces es taZari, siwminde ki qvrivma dedakacma ixsna, tiloSi Segragna da xmelTaSua zRvas gaayola; zogierTi versiiT, xati ekuTvnoda nikeaSi mcxovreb keTilSobil qvriv qals, romelmac igi xatmebrZoli imperatoris Teofiles (829-842) jariskacebis risxvas ganarida; gadmocemis yvela versia aRiarebs, rom aTonis iverTa monastris daarsebis (983 w.) Semdeg saswaulmoqmedi xati mTawmindis (aion-orosis) napirze gamoCnda, egeosis zRvidan gabriel qarTvelma amoiyvana (berebis procesiasTan erTad) da iverTa monastris karibWis (portas) Tavze daasvena. aqedan momdinareobs xatis saxelwodebac – `portaitisa~ (ruxaZe 1960: 109; yauxCiSvili 1963: 135). iveriis RvTismSoblisa da saqarTvelos Sesaxeb arsebul aTonur gadmocemebs bulgarelma berma stefane mTawmidelma (XV s.) erT TxzulebaSi mouyara Tavi, romelSic avtori gadmogvcems, rom amaRlebis Semdeg mociqulTa wilisyraSi yovladwmida RvTismSobelma miiRo monawileoba da mas wilad iveria (saqarTvelo) ergo. amis Semdeg deda RvTisam wilxvdomilTa gasanaTleblad wasvla gadawyvita, magram mas angelozi gamoecxada da auwya, rom iveria gvian unda moqceuliyo: `yovladwmidaman ganixara wilxdomisa misTvis da Semdgom sulis wmidis miRebisa, romelica msgavsad cecxlisa maT miefinaT, isurva wasvla mxaresa iveriisa. garna angelosman RuTisaman hrqua mas: `nu ganeSorebi ierusalimiT. mxare, sadaca warsvla gsuris Sen, ganaTldebis ukanasknelTa dReTa da meufeba Seni damtkicdebis mun. Semdgom raodenisame Jamisa mzrun- 114
velobaTa SenTa migelis sxua queyana, romelsaca TviT RmerTi migiyvans Sen~. aha, raisTvis daSTa yovladwmida grZels Jamsa ierusalimsa Sina~ (stefane mTawmideli 1865: 68-69). RvTismSobeli ierusalimSi darCa, sadac ioane RvTismetyvelis saxlSi cxovrobda. mogvianebiT ki man aTonze, kviprossa da efesoSi imogzaura (porfiri [uspenski] 1892: 129-131; bubulaSvili 2008(a): 150). niSandoblivia, rom mesxuri gadmocemis qarTuli versia axlos dgas stefane mTawmidelis Txzulebis pirvel nawilTan. am ori teqstis Sinaarsobrivi da teqstobrivi Tanxvedrebi miuTiTeben, rom maT saerTo pirvelwyaro aqvT. es niSandoblivicaa, radgan mTawmindaze mcxovrebi berZnebisa da slavebis informatorebi qarTveli moRvaweebi iyvnen (ruxaZe 1960: 108) 76 : stefane mTawmideli `axali qarTlis cxovreba~ `Semdgomad amaRlebisa uflisa `Semdgomad amaRlebisa uflisa, Cuenisa iesos qristessa, yovelni mowafeni brZanebisamebr misisa ierusalimiT ganuSorebiT iyvnes Sekrebil sionis mTasa zeda dedisa uflisa mariamisTan da moelodnen aRTqmulsa maTsa nugeSismcemelsa. odesca ukue maT ganigdes wili, raJams wil-igdes mociqulTa, Tu vis romeli mxare Sexvdebis ` 76 XV saukunis bolos samcxesa da aTons Soris intensiuri urTierToba damyarda: 1492 wels aToneli berebi eaxlnen samcxis aTabag yvaryvare II-s, romelmac materialuri daxmareba gauwia dauZlurebul savanes; aTons guluxvad exmarebodnen yvaryvare aTabagis memkvidreebic – qaixosro da mzeWabuki; amave periodSi samcxis aTabagebma mTawmindaze didi saboZvriT miavlines mxatvari da kaligrafi ambrosi, qarTveli beri akaki da berZeni monazoni simeoni – awyuris momavali episkoposi (menabde 1962: 225-227). 115 qadagebad saxarebisa, yovlad wmida qalwulman hrqua maT: `meca Tquen Tana mnebavs aRebad wilisa, raTa vscna, romelsac mxaresa ganmiwesebs me RmerTi~. miiRes ra sityua dedisa RuTisa, maT keTil-mowiwebiT hyares wili da mas Sexvda queyana iveriisa, romelica aw ars saqarTvelo~ (stefane mTawmideli 1865: 68). 116 maSin yovladwmidasa RmrTismSobelsa wilad xuda moqcevad queyana saqarTvelosa~ (qca I: 38). ase rom, saqarTvelos RvTismSoblisadmi wilxvdomis idea sam gansxvavebul literaturul tradicias daukavSirda: 1) wm. ninos mier saqarTvelos moqcevas (`ninos cxovrebis~ redaqciebi); 2) iveriis RvTismSoblis xatis aTonis mTaze davanebas (aTonuri gadmocemebi, stefane mTawmideli); 3) wm. andrias saqarTveloSi qadagebas (mesxuri gadmocemis berZnuli da qarTuli versiebi). cxadia isic, rom mesxuri gadmocemis mzeWabukisdroindeli redaqcia STagonebulia iveriis RvTismSoblis xatisa da `ninos cxovrebis~ literaturuli ciklebiT: a) RvTismSoblisadmi saqarTvelos wilxvdomis mowme awyuris xati iveriis ganTqmul xats enaTesaveba: odigitriis ikonografiuli tipi da saswaulebi, xolo Tavisi xelTuqmnelobiT (rac mesxuri gadmocemis qar- Tul versiaSi gansakuTrebiT aris xazgasmuli) aRemateba kidec mas; b) RvTismSoblisadmi wilxvdomis ideis konteqstSi wm. andriasa da awyuris xatis simboluri wyvili iWers wm. ninosa da vazis jvris wyvilis adgils.
- Page 8 and 9: kapadokieli, asieli da biTvinieli p
- Page 10 and 11: sinamdvileSi, `moqcevaÁ qarTlisaÁ
- Page 12 and 13: Semcvel uZveles xelnawerSi (A-1103,
- Page 14 and 15: doniisani vidre Tesalonikemde~ 43 .
- Page 16 and 17: ogorc davinaxeT, `giorgi mTawmideli
- Page 18 and 19: leonti mroveli sxva mxrivac cdilobs
- Page 20 and 21: (gv. 187). `...xolo neokesariiT gan
- Page 22 and 23: aramed cvlis pirvelwyaroSi naxseneb
- Page 24 and 25: qalaqad, gankurnebad sensa da yovel
- Page 26 and 27: ameTu arasada umrwemes gyo Sen qris
- Page 28 and 29: konkurenti cixisjvarel-jayelebi, ma
- Page 30 and 31: `mimoslvis~ qarTuli redaqciebi da `
- Page 32 and 33: da Sewirna uflisa wmidisa naTlis-Re
- Page 34 and 35: vidre mdinaredmde Woroxisa daucxrom
- Page 36 and 37: winadadeba `xolo kualad ganamtkicna
- Page 38 and 39: 2. wm. andrias misioneruli mogzauro
- Page 40 and 41: nis mesxuri gadmocemis arqetipze, a
- Page 42 and 43: Txroba manuelisa axali qarTlis cxov
- Page 44 and 45: man umalve moiwvia mociquli da sTxo
- Page 46 and 47: lis qurumebic araerTxel Seecilnen m
- Page 48 and 49: damowmebul epizodSi manuel ritori y
- Page 50 and 51: apolonisa da artemidas kerpebis Sem
- Page 52 and 53: zomebi miiRo aTabagis TviTnebobis a
- Page 54 and 55: des saswaulTa da esreT moiwines que
- Page 56 and 57: RvTismSoblisadmi wilxvdomiloba, wm.
- Page 60 and 61: yvelaze niSandoblivi ki isaa, rom m
- Page 62 and 63: aRsaniSnavia, rom Zvel `qarTlis cxo
- Page 64 and 65: III. awyuruli matianis Semdgomi epi
- Page 66 and 67: 7) awyuris xatis qarTulma matianem
- Page 68 and 69: xolo odes warvidodes mociqulni TviT
- Page 70 and 71: viseburebebisa da siaxlis gamo, rom
- Page 72 and 73: samma mociqulma: andria pirvelwodeb
- Page 74 and 75: gverds uvlis mociqulis mesxeTSi qad
- Page 76 and 77: 49. TamaraSvili 1995: TamaraSvili m
- Page 78 and 79: Ramaz Khalvashi APOSTLE ST. ANDREW
- Page 80 and 81: abazgia - ix. afxazeTi `abos wameba
- Page 82 and 83: leonti mroveli 6, 17, 27_33, 40, 42
- Page 84: wm. andriasa da wm. petres mowodeba
velobaTa SenTa migelis sxua queyana, romelsaca TviT RmerTi<br />
migiyvans Sen~. aha, raisTvis daSTa yovladwmida grZels Jamsa<br />
ierusalimsa Sina~ (stefane mTawmideli 1865: 68-69).<br />
RvTismSobeli ierusalimSi darCa, sadac ioane<br />
RvTismetyvelis saxlSi cxovrobda. mogvianebiT ki man<br />
aTonze, kviprossa da efesoSi imogzaura (porfiri<br />
[uspenski] 1892: 129-131; bubulaSvili 2008(a): 150).<br />
niSandoblivia, rom mesxuri gadmocemis qarTuli<br />
versia axlos dgas stefane mTawmidelis Txzulebis<br />
pirvel nawilTan. am ori teqstis Sinaarsobrivi da<br />
teqstobrivi Tanxvedrebi miuTiTeben, rom maT saerTo<br />
pirvelwyaro aqvT. es niSandoblivicaa, radgan mTawmindaze<br />
mcxovrebi berZnebisa da slavebis informatorebi<br />
qarTveli moRvaweebi iyvnen (ruxaZe 1960: 108) 76 :<br />
stefane mTawmideli `axali qarTlis cxovreba~<br />
`Semdgomad amaRlebisa uflisa `Semdgomad amaRlebisa uflisa,<br />
Cuenisa iesos qristessa,<br />
yovelni mowafeni brZanebisamebr<br />
misisa ierusalimiT<br />
ganuSorebiT iyvnes Sekrebil<br />
sionis mTasa zeda dedisa<br />
uflisa mariamisTan da<br />
moelodnen aRTqmulsa maTsa<br />
nugeSismcemelsa. odesca ukue<br />
maT ganigdes wili,<br />
raJams wil-igdes mociqulTa,<br />
Tu vis romeli mxare Sexvdebis<br />
`<br />
76 XV saukunis bolos samcxesa da aTons Soris intensiuri urTierToba<br />
damyarda: 1492 wels aToneli berebi eaxlnen samcxis aTabag<br />
yvaryvare II-s, romelmac materialuri daxmareba gauwia dauZlurebul<br />
savanes; aTons guluxvad exmarebodnen yvaryvare aTabagis<br />
memkvidreebic – qaixosro da mzeWabuki; amave periodSi samcxis<br />
aTabagebma mTawmindaze didi saboZvriT miavlines mxatvari da kaligrafi<br />
ambrosi, qarTveli beri akaki da berZeni monazoni simeoni –<br />
awyuris momavali episkoposi (menabde 1962: 225-227).<br />
115<br />
qadagebad saxarebisa, yovlad<br />
wmida qalwulman hrqua maT:<br />
`meca Tquen Tana mnebavs aRebad<br />
wilisa, raTa vscna, romelsac<br />
mxaresa ganmiwesebs me RmerTi~.<br />
miiRes ra sityua dedisa<br />
RuTisa, maT keTil-mowiwebiT<br />
hyares wili da mas Sexvda<br />
queyana iveriisa, romelica aw<br />
ars saqarTvelo~ (stefane<br />
mTawmideli 1865: 68).<br />
116<br />
maSin yovladwmidasa<br />
RmrTismSobelsa wilad xuda<br />
moqcevad queyana saqarTvelosa~<br />
(qca I: 38).<br />
ase rom, saqarTvelos RvTismSoblisadmi wilxvdomis<br />
idea sam gansxvavebul literaturul tradicias<br />
daukavSirda:<br />
1) wm. ninos mier saqarTvelos moqcevas (`ninos<br />
cxovrebis~ redaqciebi);<br />
2) iveriis RvTismSoblis xatis aTonis mTaze<br />
davanebas (aTonuri gadmocemebi, stefane mTawmideli);<br />
3) wm. andrias saqarTveloSi qadagebas (mesxuri<br />
gadmocemis berZnuli da qarTuli versiebi).<br />
cxadia isic, rom mesxuri gadmocemis mzeWabukisdroindeli<br />
redaqcia STagonebulia iveriis RvTismSoblis<br />
xatisa da `ninos cxovrebis~ literaturuli<br />
ciklebiT:<br />
a) RvTismSoblisadmi saqarTvelos wilxvdomis<br />
mowme awyuris xati iveriis ganTqmul xats enaTesaveba:<br />
odigitriis ikonografiuli tipi da saswaulebi, xolo<br />
Tavisi xelTuqmnelobiT (rac mesxuri gadmocemis qar-<br />
Tul versiaSi gansakuTrebiT aris xazgasmuli) aRemateba<br />
kidec mas;<br />
b) RvTismSoblisadmi wilxvdomis ideis konteqstSi<br />
wm. andriasa da awyuris xatis simboluri wyvili<br />
iWers wm. ninosa da vazis jvris wyvilis adgils.