Untitled - Iverieli

Untitled - Iverieli Untitled - Iverieli

dspace.nplg.gov.ge
from dspace.nplg.gov.ge More from this publisher
17.06.2013 Views

RvTismSoblisadmi wilxvdomiloba, wm. andrias qadageba da awyuris xati mesxuri gadmocemis, gansakuTrebiT, misi mzeWabukisdroindeli redaqciis mixedviT, awyuris xatis istoria uSualod ukavSirdeba RvTismSoblisadmi wilxvdomilobis ideas, romlis mixedviTac, deda RvTisam, andria pirvelwodebulis saqarTveloSi warmogzavnamde, monawileoba miiRo mociqulTa wilisyraSi da mas wilad ergo `queyana saqarTvelosa~ // `queyana ese samcxisa~ (qca I: 38, 42). gviandel Sua saukuneebSi saqarTvelos (iveriis) wilxvdomilobis idea mTel qristianul samyaroSi gavrcelda, magram rac unda gasakviri iyos, andria pirvelwodebulisadmi miZRvnil adreul berZnul literaturul ciklebSi am sakiTxs aravin Sexebia. aRniSnul ideas gverds uvlis nikita paflagonielis `andria mociqulis mimoslvac~ (IX s.), romelic qarTulad eqvTime aTonelma Targmna: a) `mimoslvaSi~ araferia naTqvami mociqulTa wilisyraSi deda RvTisas monawileobaze da arc is faqtia naxsenebi, rom saqarTveloSi qadageba swored mas ergo wilad. wilisyrisadmi miZRvnil monakveTSi nikita paflagonieli mxolod petre da andria mociqulebze amaxvilebs yuradRebas da wers: `maSin ukue wil-xuda Tavsa mas mociqulTasa petres saRmrToÁTa madliTa ganaTlebad dasavalisa dabnelebulni igi kerZoni. xolo RmerTSemosili andrea, ZmaÁ misi, ganaCina qadagebad naTesavTa aRmosavalisa da CrdiloÁsa- Ta, vidre makedoniad da aqaiadmde~ (mimosvla 2008: 165). `naTesavTa aRmosavalisa da CrdiloÁsaTa~ Soris, cxadia, qarTvelebic igulixmebian, magram aq mxolod andria pirvelwodebulis wilxvdomil qveynebzea saubari. 109 b) `mimoslvis~ mixedviT, wm. andriam samive misioneruli mogzauroba ierusalimidan daiwyo, `rameTu aTormetni mociqulni wliTi-wlad Sekrbian ierusalems aRsrulebad paseqisa winaSe wmidisa RmrTismSobelisa da mis Tana aRasrulian aRvsebaÁ da martÂliaÁ~ (mimosvla 2008: 175, 188), magram arc am SemTxvevebSia sagangebod aRniSnuli, rom andria pirvelwodebuli uSualod RvTismSobelma warmogzavna saqarTveloSi. ase rom, saqarTvelos RvTismSoblisadmi wilxvdomaze `mimoslvaSi~ araferia naTqvami da es niSandoblivicaa, radgan am ideaze pirdapiri miTiTeba TviT qarTul literaturul wyaroebSic ufro gvian, XI-XII saukuneebSi, erovnuli cnobierebis aRmavlobis periodSi Cndeba, manamde ki igi uTuod saeklesio zepir tradiciaSi arsebobda (bezaraSvili 2004: 15). qarTul literaturaSi RvTismSoblis wilxvdomilobis ideis uZveles dadasturebad `ilarion qarTvelis cxovrebis~ kimenuri redaqciaa (X s.-is pirveli naxevari) 75 miCneuli (bezaraSvili 2004: 15). magram am teqstSi uSualod mociqulTa wilisyraze araferia naTqvami da yovladwmida RvTismSobeli warmogvidgeba wm. ilarionisa da qarTvelebis mfarvelad: `romelni maT ara Seiwynareben, mter Cemda arian, rameTu Cemda moniWebul ars Zisa mier Cemisa naTesavi igi Seuryevelad marTlmadideblobisaTÂs maTisa, vinaÁTgan hrwmena saxeli Zisa CemisaÁ da naTel-iRes~ (Zeglebi II: 20). ` 75 q. bezaraSvili saqarTvelos RvTismSoblisadmi wilxvdomilobis ideis safuZvlebs `moqcevaÁ qarTlisaÁSi~ xedavs, kerZod, `mayvlovnis~ epizodis simbolur interpretaciaSi (bezaraSvili 2002: 125-145), rasac ar eTanxmeba s. maxaraSvili: `raRa Tqma unda, wm. ninos mayvlovnis simbolika iZleva imis saSualebas, rom qarTvelTa ganmanaTlebeli RvTismSobelTan davakavSiroT da masSi bibliuri mayvlis buCqis analogiiT maradqalwuli mariamis saxe SevicnoT, magram, vfiqrobT, am paradigmas gadaWarbebul mniSvnelobas mainc ver mivaniWebT; yovel SemTxvevaSi, is saqarTvelos RvTismSoblisadmi wilxvedrilobis sakiTxis gasarkvevad namdvilad ar gamodgeba~ - aRniSnavs mkvlevari (maxaraSvili 2009: 212). 110

`ilarion qarTvelis cxovrebis~ kimenur redaqciaSi aseve araferia naTqvami andria mociqulsa da mis saqarTveloSi qadagebaze, imis miuxedavad, rom ilarion qarTvelis (822-875) moRvaweobis geografia xSirad Tanxvdeba andria mociqulis misioneruli mogzaurobebis marSruts (saqarTvelo, ierusalimi, konstantinopoli, ulumbo, Tesalonike). SesaZloa, wm. ilarionis biografi epifane monazvnis an nikita paflagonielis Txzulebebsac icnobda, magram `ilarion qarTvelis cxovrebaSi~ ar Cans aRniSnuli teqstebis anarekli. mociqulTa wilisyraSi RvTismSoblis monawileobasa da saqarTvelos wilxvedrilobaze uZveles werilobiT cnobebs `ninos cxovrebis~ svinaqsaruli redaqcia (XI s.) Seicavs da wyarod mamaTa gardamocemas asaxelebs: `xolo ityÂan vieTnime mamaTaganni, viTarmed nawiladca xuedrebul ganyofasa wmidaTa mociqulTasa wmidisa RmrTismSobelisa wili iyo qarTvelTa naTesavi, amisTÂs dedakacisagan ineba moqcevaÁ misi~ (Zeglebi IV: 351). ase rom, avtoris azriT, RmerTma dedakacis mier saqarTvelos moqceva RvTismSoblisadmi wilxvdomilobis gamo ineba da es idea mxolod da mxolod wm. ninos misionerul RvawlSi poulobs gamoxatulebas. cnobebs mociqulTa wilisyraSi RvTismSoblis monawileobasa da wm. andrias saqarTveloSi qadagebaze erT teqstSi arsen berma mouyara Tavi, magram am ori ideis sinTezi arc `ninos cxovrebis~ metafrasul redaqciaSi ganxorcielda, radgan avtori wm. andriasa da RvTismSobelze erTmaneTisgan gancalkevebiT saubrobs, or sxvadasxva CanarTSi. arsen beris teqstSi wm. andrias saqarTveloSi qadageba (gv. 9-10) aRwerilia `andria mociqulis mimoslvis~ mixedviT, RvTismSoblisadmi wilxvdomilobaze saubris dros ki (gv. 15-16) avtori emyareba wm. ninos 111 svinaqsarul cxovrebas (SesaZloa, Txzulebis es Canar- Ti emyarebodes svinaqsarSi damowmebul pirvelwyaros: `ityÂan vieTnime mamaTaganni~). meore CanarTSi arsen beri mxolod mociqulTa wilisyraze, sulTmofenobasa da RvTismSoblisadmi wilxvdomaze (gv. 15) amaxvilebs yuradRebas, magram wm. andrias saqarTveloSi qadagebis faqts ar axsenebs. `ninos cxovrebis~ aRniSnul monakveTSi, kerZod, naTqvamia, rom martviliis Semdeg RvTismSobeli ioane maxareblis wilxvdomil qveyanaSi (mas `sam-gzis wilgdebiTa xvda kerZoÁ efesoÁsaÁ, queyana asiisaÁ~) wasvlas daapirebs. am dros macxovari ecxadeba, sionSi dabrunebas sTxovs da eubneba, rom misi wilxvedria `advil mosaqcevelni erni warmarTni da queyanaÁ maTi~ (gv. 16). avtori iqve ganmartavs, rom RvTismSoblis wilxvedr erSi qarTvelebi igulisxmebian: `Semdgomad welTa mravalTa Soris gardaslvisa moxedva yo zeciT wyalobiT yovladsaxierman dedofalman da moiÃsena uflisa mier da Zisa TÂsisa wilxudomili igi misda queyanaÁ da naTesavi Cueni, rameTu nawil misa Cuen varT, naTesavni qarTvelTani, da netar varT Cuen da sam netar, rameTu nawil misa viwodeniT~ (arsen beri 1971: 16). arsen beri, wm. ninos svinaqsaruli cxovrebis avtoris msgavsad, RvTismSoblisadmi wilxvdomis ideas wm. ninos misionerul RvawlTan akavSirebs. misi teqstis mixedviT, qarTvelTa ganmanaTlebel qalwuls RvTismSobeli ecxadeba, vazis jvars gadascems da saqarTveloSi gzavnis (arsen beri 1971: 16-17). ase rom, RvTismSoblisadmi wilxvdomis idea arsen beris TxzulebaSic wm. ninos qadagebas ukavSirdeba da ara andria pirvelwodebulis misionerul moRvaweobas. igive suraTia `wm. ninos cxovrebis~ meore svinaqsarul redaqciaSi (XIV s.), romelic, Tavis mxriv, `ninos cxovrebis~ adreul redaqciebs eyrdnoba, rogorc 112

RvTismSoblisadmi wilxvdomiloba,<br />

wm. andrias qadageba da awyuris xati<br />

mesxuri gadmocemis, gansakuTrebiT, misi mzeWabukisdroindeli<br />

redaqciis mixedviT, awyuris xatis<br />

istoria uSualod ukavSirdeba RvTismSoblisadmi wilxvdomilobis<br />

ideas, romlis mixedviTac, deda RvTisam,<br />

andria pirvelwodebulis saqarTveloSi warmogzavnamde,<br />

monawileoba miiRo mociqulTa wilisyraSi da<br />

mas wilad ergo `queyana saqarTvelosa~ // `queyana ese<br />

samcxisa~ (qca I: 38, 42).<br />

gviandel Sua saukuneebSi saqarTvelos (iveriis)<br />

wilxvdomilobis idea mTel qristianul samyaroSi<br />

gavrcelda, magram rac unda gasakviri iyos, andria<br />

pirvelwodebulisadmi miZRvnil adreul berZnul<br />

literaturul ciklebSi am sakiTxs aravin Sexebia.<br />

aRniSnul ideas gverds uvlis nikita paflagonielis<br />

`andria mociqulis mimoslvac~ (IX s.), romelic<br />

qarTulad eqvTime aTonelma Targmna:<br />

a) `mimoslvaSi~ araferia naTqvami mociqulTa wilisyraSi<br />

deda RvTisas monawileobaze da arc is<br />

faqtia naxsenebi, rom saqarTveloSi qadageba swored<br />

mas ergo wilad. wilisyrisadmi miZRvnil monakveTSi<br />

nikita paflagonieli mxolod petre da andria<br />

mociqulebze amaxvilebs yuradRebas da wers:<br />

`maSin ukue wil-xuda Tavsa mas mociqulTasa petres<br />

saRmrToÁTa madliTa ganaTlebad dasavalisa dabnelebulni<br />

igi kerZoni. xolo RmerTSemosili andrea, ZmaÁ misi,<br />

ganaCina qadagebad naTesavTa aRmosavalisa da CrdiloÁsa-<br />

Ta, vidre makedoniad da aqaiadmde~ (mimosvla 2008: 165).<br />

`naTesavTa aRmosavalisa da CrdiloÁsaTa~ Soris,<br />

cxadia, qarTvelebic igulixmebian, magram aq mxolod<br />

andria pirvelwodebulis wilxvdomil qveynebzea saubari.<br />

109<br />

b) `mimoslvis~ mixedviT, wm. andriam samive misioneruli<br />

mogzauroba ierusalimidan daiwyo, `rameTu aTormetni<br />

mociqulni wliTi-wlad Sekrbian ierusalems<br />

aRsrulebad paseqisa winaSe wmidisa RmrTismSobelisa<br />

da mis Tana aRasrulian aRvsebaÁ da martÂliaÁ~ (mimosvla<br />

2008: 175, 188), magram arc am SemTxvevebSia sagangebod<br />

aRniSnuli, rom andria pirvelwodebuli uSualod<br />

RvTismSobelma warmogzavna saqarTveloSi.<br />

ase rom, saqarTvelos RvTismSoblisadmi wilxvdomaze<br />

`mimoslvaSi~ araferia naTqvami da es niSandoblivicaa,<br />

radgan am ideaze pirdapiri miTiTeba TviT<br />

qarTul literaturul wyaroebSic ufro gvian, XI-XII<br />

saukuneebSi, erovnuli cnobierebis aRmavlobis periodSi<br />

Cndeba, manamde ki igi uTuod saeklesio zepir<br />

tradiciaSi arsebobda (bezaraSvili 2004: 15).<br />

qarTul literaturaSi RvTismSoblis wilxvdomilobis<br />

ideis uZveles dadasturebad `ilarion qarTvelis<br />

cxovrebis~ kimenuri redaqciaa (X s.-is pirveli<br />

naxevari) 75 miCneuli (bezaraSvili 2004: 15). magram am<br />

teqstSi uSualod mociqulTa wilisyraze araferia<br />

naTqvami da yovladwmida RvTismSobeli warmogvidgeba<br />

wm. ilarionisa da qarTvelebis mfarvelad: `romelni<br />

maT ara Seiwynareben, mter Cemda arian, rameTu Cemda<br />

moniWebul ars Zisa mier Cemisa naTesavi igi Seuryevelad<br />

marTlmadideblobisaTÂs maTisa, vinaÁTgan hrwmena<br />

saxeli Zisa CemisaÁ da naTel-iRes~ (Zeglebi II: 20).<br />

`<br />

75 q. bezaraSvili saqarTvelos RvTismSoblisadmi wilxvdomilobis<br />

ideis safuZvlebs `moqcevaÁ qarTlisaÁSi~ xedavs, kerZod, `mayvlovnis~<br />

epizodis simbolur interpretaciaSi (bezaraSvili 2002: 125-145),<br />

rasac ar eTanxmeba s. maxaraSvili: `raRa Tqma unda, wm. ninos<br />

mayvlovnis simbolika iZleva imis saSualebas, rom qarTvelTa<br />

ganmanaTlebeli RvTismSobelTan davakavSiroT da masSi bibliuri<br />

mayvlis buCqis analogiiT maradqalwuli mariamis saxe SevicnoT,<br />

magram, vfiqrobT, am paradigmas gadaWarbebul mniSvnelobas mainc<br />

ver mivaniWebT; yovel SemTxvevaSi, is saqarTvelos RvTismSoblisadmi<br />

wilxvedrilobis sakiTxis gasarkvevad namdvilad ar<br />

gamodgeba~ - aRniSnavs mkvlevari (maxaraSvili 2009: 212).<br />

110

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!