Untitled - Iverieli

Untitled - Iverieli Untitled - Iverieli

dspace.nplg.gov.ge
from dspace.nplg.gov.ge More from this publisher
17.06.2013 Views

zomebi miiRo aTabagis TviTnebobis asalagmavad, magram ufro gvian, XVI saukunis dasawyisSi, roca saqarTvelos saxelmwifoebrivi mTlianoba ukve sruliad dar- Rveuli iyo, samcxis mmarTvelma mzeWabukma mesxeTis eklesia mcxeTis sakaTalikosos moglija da mis meTaurad mawyvereli `mRvdelTmTavarTmTavari~ gamoacxada (javaxiSvili 1948: 53-61; anania [jafariZe] 1998: 285-294). `Txroba manuelisa~ migvaniSnebs, rom konstantinopolis sapatriarqo mxars uWerda aTabagebis separatistul ganzraxvebs. msgavs pozicias afiqsirebs samcxeSi `sakalmasod~ Camosuli antioqiis patriarqi doroTeos III-c (1511-1524), romelmac saqarTveloSi vizitis dros mawyvereli mRvdelTmTavris mier episkoposTa kurTxevis ufleba aRiara: `[mawyuerelsa] mivaTualeT yoveli sabrZanebeli patronisa mzeWabukisi, raTa ebiskoposni misgan ikurTxeodnen yovelnive da missa wessa da brZanebasa hmorCilebdnen. da sjulTa misTa erCoden da misgan imwyemsebodnen da makurTxevelni misni kurTxeul iyvnen da mwyevarni misni – wyeul~ (Jordania 1897: 318). mzeWabuk aTabagma es ar ikmara da antioqiis patriarqs werilobiTi mimarTvis dawera `aiZula~ (`brZanebiTa viiZuleniT Tqumad amas didisa patronis mzeWabukis mier~ – wers doroTeosi), im imediT, rom mimarTvaSi patriarqi aRiarebda ara marto mesxeTis saeklesio damoukideblobas, aramed awyuris eparqiis samociqulo xasiaTsac, e. i. iseTive xasiaTis dokuments Seqmnida samcxe-saaTabagosTvis, rogoric `mcneba sasjulo~ iyo. doroTeos patriarqma awyuris eparqiis samociqulo xasiaTze saubars Tavi aarida, magram mimarTvaSi aRniSna, rom mzeWabukma mas gaacno awyuris xatis matiane: `awyurisa RmrTismSobelisa saqmeni pirvelnica da ukanaÁs raÁ gardaÃda da Tu rabamni saswaulni 101 aRasrulna da niSni~ (Jordania 1897: 317). faqtobrivad, mzeWabukma doroTeoss iseTive Sedgenilobisa da Sinaarsis teqsti warudgina, rogoric `manuelis Txrobaa~. saqme is aris, rom aRniSnul teqstSi awyuris xatis matiane gacilebiT vrcelia da mesxuri gadmocemis garda, masSi Setanilia VII da XV saukuneebis movlenebic: 1) herakle keisris mier awyuris moxilvis epizodi; 2) awyuris xatis gamoxsna uzun-hasanis tyveobidan; 3) awyuris xatis gamoxsna iayub yaenis tyveobidan. swored amas gulisxmobs doroTeosis sityvebic: 1) `awyurisa RmrTismSobelisa saqmeni pirvelni~, anu mesxuri gadmocemis literaturuli varianti; 2) `awyurisa RmrTismSobelisa saqmeni... ukanaÁs raÁ gardaÃda da Tu rabamni saswaulni aRasrulna da niSni~, anu awyuris xatis Semdgomi istoria da saswaulebi. amgvarad, yvaryvare da mzeWabuk jayelebis dros mesxuri gadmocemis literaturuli variantis Seqmna, redaqtireba da misi berZnulad Targmna aTabagebis separatistuli miznebiT iyo nakarnaxevi, radgan es teqsti awyuris eparqiis `samociqulo~ xasiaTs aRiarebda da safuZvels umagrebda mesxeTis saeklesio damoukideblobas. mesxur gadmocemaSi separatizmis kvali aSkaraa. `axal qarTlis cxovrebaSi~ am gadmocemis meore, vrceli, fragmenti RvTismSoblis wilxvdomilad mxolod samcxes acxadebs da ara sruliad saqarTvelos: „miuTxra yovelive SemdgomiT-Semdgomad, viTar-igi Semdgomad amaRlebisa uflisa wil-igdes wmidaTa mociqulTa yoveli queyana mosaqcevelad, da viTar-igi yovladwmidasa RvTismSobelsa wil-xuda queyana ese samcxisa, da mis mier warmogzavnili ars aqa xati igi sasod da mcve- lad wilxdomilTaTÂs~ (gv. 42). amgvari gadaxra gasworebulia mesxuri gadmocemis 102

pirvel fragmentSi, romelic `axal qarTlis cxovrebaSi~ gadamuSavebuli saxiTaa warmodgenili da mas- Si ramdenjermea aRniSnuli, rom RvTismSobels wilad xvda saqarTvelo da ara misi erT-erTi kuTxe (samcxe): `yovladwmidasa RmrTismSobelsa wilad xuda moqcevad queyana saqarTvelosa~ (qca I: 38); `da CuenebiT eCuena mas Ze misi, ufali Cueni, da rqua: `Ä, dedao Cemo, ara ugulebel vyo eri igi sazepuro ufros yovelTa naTesavTa, meoxebiTa SeniTa maTTÂs. xolo Sen waravline pirvelwodebuli andria nawilsa mas Senda xuedrebulsa, da Tana-waratane xati Seni, viTarica pirsa Sensa dadebiTa gamoisaxos, da Sen wil xati igi Seni mkÂdrobdes mcuelad maTda ukunisamde JamTa~ (iqve). damowmebuli magaliTebi naTlad metyveleben, rom mesxuri gadmocema (gansakuTrebiT, misi meore nawili) mzamzareuli saxiT Seitanes `axal qarTlis cxovrebaSi~, amitom mas dednidan gadahyva separatizmisa da kuTxuri gankerZoebis sxva niSnebic: 1) gadmocemis geografiuli areali (didaWara, rkinis jvari, oZrxis xevi, zaden-gora, awyveri, saqrisi), ZiriTadad, samcxe-saaTabagos moicavs; 2) wm. andrias mier saqarTveloSi Semosvenebuli mTavari siwmindea RvTismSoblis xati, romlis dedanic awyurSi rCeba. metic, misi awyurSi davaneba winaswarvea gansazRvruli: `Semdgomad amaRlebisa uflisa wiligdes wmidaTa mociqulTa yoveli queyana mosaqcevelad, da viTar-igi yovladwmidasa RvTismSobelsa wilxuda queyana ese samcxisa, da mis mier warmogzavnili ars aqa xati igi sasod da mcvelad wilxdomilTaTÂs da jereTca egreT ars, raTa daesvenos aqa mkÂdrad ukunisamde JamTa~ (gv. 42). 3) awyuris RvTismSoblis xatis asl(eb)ic samcxesaaTabagoSi rCeba, kerZod, didaWaraSi (berZnuli versiis mixedviT – SatberdSic); 103 4) gadmocema saqarTvelos eklesiaSi prioritetul eparqiad awyurs acxadebs, romlis pirvel episkopossac xeli daasxa Tavad andria pirvelwodebulma: „daudginna episkoposi, mRudelni da diakonni, da kualad ganemzada qadagebad saxarebisa~. `mimoslvis~ mixedviT, wm. andria pirvelwodebulma `mRdelni da diakonni~ qalaq amisoSi akurTxa (gv. 174), ramdenime qalaqSi ki episkoposebi daadgina: odisoSi – anpioni (gv. 176), qalkedonSi – tviqikosi, amastridSi – palmanosi (gv. 183), sinopSi – filologe, xolo bizantionSi – staqe (gv. 191). mesxuri gadmocema swored am CamonaTvals ganavrcobs da gvauwyebs, rom wm. andriam didaWaraSi daadgina `mRudelni da diakonni~, xolo awyurSi akurTxa `episkoposi, mRudelni da diakonni~, Tumca, saTanado wyaros uqonlobis gamo, ver akonkretebs pirveli mawyvereli episkoposis saxels. 5) mesxuri gadmocema iseT avtoritetul teqsts, rogoric `andria mociqulis mimoslvaa~, sxvaganac warmogvidgens lokalur, mesxur tradiciasTan sinTez- Si. amis dasturia sosangeTis lokalizacia da `dedakaci vinme mTavaris~ gaigiveba `qvriv samZivarTan~. sosangeTisa da `dedakaci vinme mTavaris~ Sesaxeb `mimoslvis~ efTvimeseuli Targmanis garda ramdenime sxva qarTulenovan wyaroSicaa saubari, magram arcerT maTganSi ar aris naTqvami, rom sosangeTi awyuria. metic, es teqstebi sosangeTis gansxvavebul lokalizacias gvTavazoben, ris paraleluradac icvleba `dedakaci mTavaris~ adgilsamyofelic. yvelaze niSandoblivi ki is faqtia, rom XI-XV saukuneebis arcerTi qarTulenovani wyaro, mesxuri gadmocemis garda, ar adasturebs wm. andrias mier sosangeTSi episkoposis kurTxevas: `mimoslva~: `didebuli andria sxuaTa maT Tana movidodes qalaqiTi-qalaqad da sofliTi-soflad. aswavlides erTa da iqmo- 104

pirvel fragmentSi, romelic `axal qarTlis cxovrebaSi~<br />

gadamuSavebuli saxiTaa warmodgenili da mas-<br />

Si ramdenjermea aRniSnuli, rom RvTismSobels wilad<br />

xvda saqarTvelo da ara misi erT-erTi kuTxe (samcxe):<br />

`yovladwmidasa RmrTismSobelsa wilad xuda moqcevad<br />

queyana saqarTvelosa~ (qca I: 38); `da CuenebiT eCuena<br />

mas Ze misi, ufali Cueni, da rqua: `Ä, dedao Cemo, ara<br />

ugulebel vyo eri igi sazepuro ufros yovelTa<br />

naTesavTa, meoxebiTa SeniTa maTTÂs. xolo Sen waravline<br />

pirvelwodebuli andria nawilsa mas Senda xuedrebulsa,<br />

da Tana-waratane xati Seni, viTarica pirsa Sensa dadebiTa<br />

gamoisaxos, da Sen wil xati igi Seni mkÂdrobdes<br />

mcuelad maTda ukunisamde JamTa~ (iqve).<br />

damowmebuli magaliTebi naTlad metyveleben, rom<br />

mesxuri gadmocema (gansakuTrebiT, misi meore nawili)<br />

mzamzareuli saxiT Seitanes `axal qarTlis cxovrebaSi~,<br />

amitom mas dednidan gadahyva separatizmisa da<br />

kuTxuri gankerZoebis sxva niSnebic:<br />

1) gadmocemis geografiuli areali (didaWara, rkinis<br />

jvari, oZrxis xevi, zaden-gora, awyveri, saqrisi),<br />

ZiriTadad, samcxe-saaTabagos moicavs;<br />

2) wm. andrias mier saqarTveloSi Semosvenebuli<br />

mTavari siwmindea RvTismSoblis xati, romlis dedanic<br />

awyurSi rCeba. metic, misi awyurSi davaneba winaswarvea<br />

gansazRvruli: `Semdgomad amaRlebisa uflisa wiligdes<br />

wmidaTa mociqulTa yoveli queyana mosaqcevelad,<br />

da viTar-igi yovladwmidasa RvTismSobelsa wilxuda<br />

queyana ese samcxisa, da mis mier warmogzavnili<br />

ars aqa xati igi sasod da mcvelad wilxdomilTaTÂs<br />

da jereTca egreT ars, raTa daesvenos aqa mkÂdrad<br />

ukunisamde JamTa~ (gv. 42).<br />

3) awyuris RvTismSoblis xatis asl(eb)ic samcxesaaTabagoSi<br />

rCeba, kerZod, didaWaraSi (berZnuli versiis<br />

mixedviT – SatberdSic);<br />

103<br />

4) gadmocema saqarTvelos eklesiaSi prioritetul<br />

eparqiad awyurs acxadebs, romlis pirvel episkopossac<br />

xeli daasxa Tavad andria pirvelwodebulma: „daudginna<br />

episkoposi, mRudelni da diakonni, da kualad<br />

ganemzada qadagebad saxarebisa~.<br />

`mimoslvis~ mixedviT, wm. andria pirvelwodebulma<br />

`mRdelni da diakonni~ qalaq amisoSi akurTxa (gv. 174),<br />

ramdenime qalaqSi ki episkoposebi daadgina: odisoSi –<br />

anpioni (gv. 176), qalkedonSi – tviqikosi, amastridSi –<br />

palmanosi (gv. 183), sinopSi – filologe, xolo bizantionSi<br />

– staqe (gv. 191). mesxuri gadmocema swored am<br />

CamonaTvals ganavrcobs da gvauwyebs, rom wm. andriam<br />

didaWaraSi daadgina `mRudelni da diakonni~, xolo<br />

awyurSi akurTxa `episkoposi, mRudelni da diakonni~,<br />

Tumca, saTanado wyaros uqonlobis gamo, ver akonkretebs<br />

pirveli mawyvereli episkoposis saxels.<br />

5) mesxuri gadmocema iseT avtoritetul teqsts,<br />

rogoric `andria mociqulis mimoslvaa~, sxvaganac<br />

warmogvidgens lokalur, mesxur tradiciasTan sinTez-<br />

Si. amis dasturia sosangeTis lokalizacia da `dedakaci<br />

vinme mTavaris~ gaigiveba `qvriv samZivarTan~.<br />

sosangeTisa da `dedakaci vinme mTavaris~ Sesaxeb<br />

`mimoslvis~ efTvimeseuli Targmanis garda ramdenime<br />

sxva qarTulenovan wyaroSicaa saubari, magram arcerT<br />

maTganSi ar aris naTqvami, rom sosangeTi awyuria. metic,<br />

es teqstebi sosangeTis gansxvavebul lokalizacias<br />

gvTavazoben, ris paraleluradac icvleba<br />

`dedakaci mTavaris~ adgilsamyofelic.<br />

yvelaze niSandoblivi ki is faqtia, rom XI-XV saukuneebis<br />

arcerTi qarTulenovani wyaro, mesxuri gadmocemis<br />

garda, ar adasturebs wm. andrias mier sosangeTSi<br />

episkoposis kurTxevas:<br />

`mimoslva~: `didebuli andria sxuaTa maT Tana movidodes<br />

qalaqiTi-qalaqad da sofliTi-soflad. aswavlides erTa da iqmo-<br />

104

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!