Untitled - Iverieli
Untitled - Iverieli Untitled - Iverieli
aramed cvlis pirvelwyaroSi naxseneb sosangeTs. paraleluri teqsti cxadyofs, rom dedniseuli gamoTqmis `sosangelTa sofelsa~ nacvlad `ninos cxovrebaSi~ weria: `soflebTa (!) nigalisaTa~. `andria mociqulis mimoslva~: arsen beris `ninos cxovreba~: `...da vidre mdinaredmde Woroxisa daucxromelad qadagebdes saxelsa RmrTisasa. da merme STavides sosangelTa sofelsa...~ (gv. 189) 41 `vidre mdinared Woroxadmde da soflebTa nigalisaTa~. rogorc Cans, toponimi `sosangeTi~ XII saukuneSi aRar arsebobda. garda amisa, axsnas saWiroebda is, Tu ratom Secvala efTvime aTonelma berZnuli `sosania~ qarTuli `sosangeTiT~, amitom arseni ganmartavs mas, rogorc nigals, radgan sityva `sosangelTa~ qaragmad miaCnia: sõsa ng̃elTa > so(fel)sa n(i)g(al)elT(as)a > soflebTa nigalisaTa. amgvarad, `soflebTa nigalisaTa~ unda miviCnioT `mimoslviseuli~ `sosangelTa soflis~ ganmartebad. miT ufro, rom wm. andrias misionerul marSrutSi damatebiTi geografiuli punqtis CarTva moulodnelic iqneboda arsen berisgan – ruis-urbnisis `Zeglisweris~ erT-erTi avtorisgan: es daarRvevda saeklesio krebaze miRebul zogaderovnul koncefcias, romlis mixedviTac, wm. andriam `qadaga sacxorebeli qadagebaÁ saxarebisaÁ yovelsa queyanasa saqarTveloÁsasa~; 3) wm. andrias misioneruli moRvaweobis geografiis ganmartebis mizniT arseni `mimoslvis~ eqscerpts cota qvemoTac cvlis da geografiul glosaSi aRniSnavs, rom sevastopols mis dros cxumi hqvia; 4) CanarTis bolos avtori axasiaTebs mociqulTa qadagebis Semdeg saqarTveloSi Seqmnil religiur vi- Tarebas: `mefe qarTvelTaÁ da umravlesi kerZo queyanisa CrdiloÁsaÁ daSTa masve sibnelesave da sacTursa kerpTmsaxurebisasa~, aman ki Seqmna wm. ninos misioneruli Rvawlis aucileblobao. arseni mocemul SemTxvevaSic leonti mrovelis `mefeTa cxovrebas~ exmianeba, radgan `ninos cxovrebaSi~ naxsenebi `mefe qarTvelTa~ igive aderki mefea. rac Seexeba gamoTqmas `umravlesi kerZo queyanisa CrdiloÁsa~, masSi igulisxmeba saqarTvelos is mxareebi, sadac, `qarTlis cxovrebis~ mixedviT, mociqul- Tagan `aravin moavlina RmerTman~. cxadia, aqve unda vigulisxmoT warmarTobaze `iZulebiT kualadve miqceulni megrelnic~. 42
galobani anCis xatisani wm. andria mociqulis saqarTveloSi qadagebis faqti originalurad gaiazra ioane anCelma (rkinaelma), romelmac Tamaris zeobis dros, 1184-1193 wlebSi, dawera himnografiuli kanoni `galobani anCis xatisani~, akrostiqiT: `saSinelsa anCisa xatsa ugalob undo iovane anCeli~ (sulava 2003: 113). sagaloblis mixedviT, wm. andria saqarTveloSi hierapolisidan54 Semovida da anCaSi macxovris xati SemoabrZana: `inebe raÁ moqcevaÁ Cueni, urwmunoTa, sarwmunoebad, qriste RmerTo saxiero, xati gankacebisa Senisa mociqulisa andriaÁs mier gamogÂbrwyinve~ (IV,1); `andria, Tavi mociqulTa, pirvelwodebuli, mowafe meufisa didisa idideboden yovelTagan, uRaRTa RadoTa klarjeTisaTa ierapoliT movida da xati ese saSineli Cuen, mosavTa misTa, moguaniWa~ (VIII,3) (sulava 2003: 298-299). wm. andrias qadageba `uRaRTa RadoTa klarjeTisaTa~ exmianeba mociqulis misioneruli marSrutis leonti mroveliseul lokalizacias `gzasa klarje- Tisasa~ (qca I: 38). gamoTqmaSi `uRaRni Radoni~ poeturi samkaulis funqcias iZens aliteracia, riTac ioane anCeli gadmogvcems Tanagancdas mociqulTan, romelmac misi eparqiis sanaxebSi macxovris `saSineli~ xati Semoiyvana. `galobani anCis xatisanis~ teqstSi gvaqvs ramdenime siaxle, romlebsac manamde cnobil qarTulenovan wyaroebSi analogi ar eZebneba: 1) andria mociqulis misioneruli moRvaweobis nivTier mowmobad anCis macxovris xati cxaddeba; 2) wm. andrias qadagebis literaturul istoriaSi pirvelad Cndeba geografiuli saxelebi hierapolisi da anCa. ` 54 hierapolisi // ierapoli – Tanamedrove membiji (siria). 43 anCis enkaustikuri55 xati saqarTvelos eklesiis erT-erTi udidesi siwmindea. mis Sesaxeb uZveles cnobas `grigol xanZTelis cxovreba~ gvawvdis, romelSic aRniSnulia, rom anCis taZari agebuli iyo `saxelsa zeda wmidisa qristes RmrTisa xatisasa~ (Zeglebi I: 304), e. i. saydari specialurad anCis xats mieZRvna, rac TavisTavad metyvelebs mis did avtoritetze (aldamiZe 2007: 10). anCis xati (106 × 71 sm) sagangebod Seiswavla S. amiranaSvilma da VI-VII saukuneebiT daaTariRa. gamokvlevam aCvena, rom macxovris gamosaxuleba ekuTvnis xelTuqmneli xatis ikonografiul tips, romelic IV-V saukuneebSi siria-palestinaSi iRebs saTaves (amirana- Svili 1956: 13-21) 56 . aqedan gamomdinare, ioane anCelis sagalobelSi anCis xatis Tavdapirvel adgilsamyofelad siriis qalaq hierapolisis gamocxadeba gansazRvruli tradiciis amsaxveli unda iyos. gviandel qarTul tradiciaSi anCis xati hierapolisis ganTqmul xats daukavSirda, romelzec `avgarozis epistole~ mogviTxrobs. `avgarozis epistolis~ mixedviT, macxovris `pirsa zeda dadebiT~ gamosaxuli xelTuqmneli xatis edesaSi wasvenebamde Tadeoz mociquli SeCerda qalaq hierapolisSi, mekeceTa dasaxlebaSi, sadac kecze saswaulebrivad gamoisaxa tilos xatis – mandilionis asli: `xolo tiloÁ igi misca ufalman Tadeoss mociqulsa da ubrZana Semdgomad amaRlebisa misisa warslvad edesa ` 55 enkaustikuri anu `cvilovani xatebi~ daawerilia wminda sanTel- Si gaxsnili ferebis fxvniliT. amgvarive teqnikiTaa Sesrulebuli wilknis RvTismSoblis xati (IX s.) (sayvareliZe 1976: 90). 56 rogorc S. amiranaSvili aRniSnavs, anCis xatis ganaxlebis dros (XVII s.) mxatvarma pirvandeli xelTuqmneli gamosaxulebis ikonografiuli tipi ver gaigo da gadaakeTa e. w. `pantokratoris~ (`yovlismpyroblis~) gamosaxulebad: macxovris pirisaxes biusti miumata, marcxena xelSi saxareba daaWerina, xolo marjvena xelis TiTebs kurTxevis niSnis saxe misca (amiranaSvili 1956: 19). 44
- Page 2 and 3: amaz xalvaSi andria pirvelwodebuli
- Page 4 and 5: Sesavali saqarTvelos eklesia samoci
- Page 6 and 7: gzis mkvlevi eqspedicia~ (xelmZRvan
- Page 8 and 9: kapadokieli, asieli da biTvinieli p
- Page 10 and 11: sinamdvileSi, `moqcevaÁ qarTlisaÁ
- Page 12 and 13: Semcvel uZveles xelnawerSi (A-1103,
- Page 14 and 15: doniisani vidre Tesalonikemde~ 43 .
- Page 16 and 17: ogorc davinaxeT, `giorgi mTawmideli
- Page 18 and 19: leonti mroveli sxva mxrivac cdilobs
- Page 20 and 21: (gv. 187). `...xolo neokesariiT gan
- Page 24 and 25: qalaqad, gankurnebad sensa da yovel
- Page 26 and 27: ameTu arasada umrwemes gyo Sen qris
- Page 28 and 29: konkurenti cixisjvarel-jayelebi, ma
- Page 30 and 31: `mimoslvis~ qarTuli redaqciebi da `
- Page 32 and 33: da Sewirna uflisa wmidisa naTlis-Re
- Page 34 and 35: vidre mdinaredmde Woroxisa daucxrom
- Page 36 and 37: winadadeba `xolo kualad ganamtkicna
- Page 38 and 39: 2. wm. andrias misioneruli mogzauro
- Page 40 and 41: nis mesxuri gadmocemis arqetipze, a
- Page 42 and 43: Txroba manuelisa axali qarTlis cxov
- Page 44 and 45: man umalve moiwvia mociquli da sTxo
- Page 46 and 47: lis qurumebic araerTxel Seecilnen m
- Page 48 and 49: damowmebul epizodSi manuel ritori y
- Page 50 and 51: apolonisa da artemidas kerpebis Sem
- Page 52 and 53: zomebi miiRo aTabagis TviTnebobis a
- Page 54 and 55: des saswaulTa da esreT moiwines que
- Page 56 and 57: RvTismSoblisadmi wilxvdomiloba, wm.
- Page 58 and 59: amas e. gabiZaSvili aRniSnavs (Zegl
- Page 60 and 61: yvelaze niSandoblivi ki isaa, rom m
- Page 62 and 63: aRsaniSnavia, rom Zvel `qarTlis cxo
- Page 64 and 65: III. awyuruli matianis Semdgomi epi
- Page 66 and 67: 7) awyuris xatis qarTulma matianem
- Page 68 and 69: xolo odes warvidodes mociqulni TviT
- Page 70 and 71: viseburebebisa da siaxlis gamo, rom
galobani anCis xatisani<br />
wm. andria mociqulis saqarTveloSi qadagebis<br />
faqti originalurad gaiazra ioane anCelma (rkinaelma),<br />
romelmac Tamaris zeobis dros, 1184-1193 wlebSi,<br />
dawera himnografiuli kanoni `galobani anCis xatisani~,<br />
akrostiqiT: `saSinelsa anCisa xatsa ugalob undo<br />
iovane anCeli~ (sulava 2003: 113). sagaloblis mixedviT,<br />
wm. andria saqarTveloSi hierapolisidan54 Semovida da<br />
anCaSi macxovris xati SemoabrZana:<br />
`inebe raÁ moqcevaÁ Cueni, urwmunoTa, sarwmunoebad,<br />
qriste RmerTo saxiero, xati gankacebisa Senisa mociqulisa<br />
andriaÁs mier gamogÂbrwyinve~ (IV,1);<br />
`andria, Tavi mociqulTa, pirvelwodebuli, mowafe<br />
meufisa didisa idideboden yovelTagan, uRaRTa RadoTa<br />
klarjeTisaTa ierapoliT movida da xati ese saSineli<br />
Cuen, mosavTa misTa, moguaniWa~ (VIII,3) (sulava 2003: 298-299).<br />
wm. andrias qadageba `uRaRTa RadoTa klarjeTisaTa~<br />
exmianeba mociqulis misioneruli marSrutis<br />
leonti mroveliseul lokalizacias `gzasa klarje-<br />
Tisasa~ (qca I: 38).<br />
gamoTqmaSi `uRaRni Radoni~ poeturi samkaulis<br />
funqcias iZens aliteracia, riTac ioane anCeli gadmogvcems<br />
Tanagancdas mociqulTan, romelmac misi eparqiis<br />
sanaxebSi macxovris `saSineli~ xati Semoiyvana.<br />
`galobani anCis xatisanis~ teqstSi gvaqvs ramdenime<br />
siaxle, romlebsac manamde cnobil qarTulenovan<br />
wyaroebSi analogi ar eZebneba:<br />
1) andria mociqulis misioneruli moRvaweobis<br />
nivTier mowmobad anCis macxovris xati cxaddeba;<br />
2) wm. andrias qadagebis literaturul istoriaSi<br />
pirvelad Cndeba geografiuli saxelebi hierapolisi<br />
da anCa.<br />
`<br />
54 hierapolisi // ierapoli – Tanamedrove membiji (siria).<br />
43<br />
anCis enkaustikuri55 xati saqarTvelos eklesiis<br />
erT-erTi udidesi siwmindea. mis Sesaxeb uZveles cnobas<br />
`grigol xanZTelis cxovreba~ gvawvdis, romelSic<br />
aRniSnulia, rom anCis taZari agebuli iyo `saxelsa<br />
zeda wmidisa qristes RmrTisa xatisasa~ (Zeglebi I:<br />
304), e. i. saydari specialurad anCis xats mieZRvna, rac<br />
TavisTavad metyvelebs mis did avtoritetze (aldamiZe<br />
2007: 10).<br />
anCis xati (106 × 71 sm) sagangebod Seiswavla S. amiranaSvilma<br />
da VI-VII saukuneebiT daaTariRa. gamokvlevam<br />
aCvena, rom macxovris gamosaxuleba ekuTvnis xelTuqmneli<br />
xatis ikonografiul tips, romelic IV-V<br />
saukuneebSi siria-palestinaSi iRebs saTaves (amirana-<br />
Svili 1956: 13-21) 56 . aqedan gamomdinare, ioane anCelis<br />
sagalobelSi anCis xatis Tavdapirvel adgilsamyofelad<br />
siriis qalaq hierapolisis gamocxadeba gansazRvruli<br />
tradiciis amsaxveli unda iyos.<br />
gviandel qarTul tradiciaSi anCis xati hierapolisis<br />
ganTqmul xats daukavSirda, romelzec `avgarozis<br />
epistole~ mogviTxrobs.<br />
`avgarozis epistolis~ mixedviT, macxovris `pirsa<br />
zeda dadebiT~ gamosaxuli xelTuqmneli xatis edesaSi<br />
wasvenebamde Tadeoz mociquli SeCerda qalaq hierapolisSi,<br />
mekeceTa dasaxlebaSi, sadac kecze saswaulebrivad<br />
gamoisaxa tilos xatis – mandilionis asli:<br />
`xolo tiloÁ igi misca ufalman Tadeoss mociqulsa<br />
da ubrZana Semdgomad amaRlebisa misisa warslvad edesa<br />
`<br />
55 enkaustikuri anu `cvilovani xatebi~ daawerilia wminda sanTel-<br />
Si gaxsnili ferebis fxvniliT. amgvarive teqnikiTaa Sesrulebuli<br />
wilknis RvTismSoblis xati (IX s.) (sayvareliZe 1976: 90).<br />
56 rogorc S. amiranaSvili aRniSnavs, anCis xatis ganaxlebis dros<br />
(XVII s.) mxatvarma pirvandeli xelTuqmneli gamosaxulebis ikonografiuli<br />
tipi ver gaigo da gadaakeTa e. w. `pantokratoris~<br />
(`yovlismpyroblis~) gamosaxulebad: macxovris pirisaxes biusti<br />
miumata, marcxena xelSi saxareba daaWerina, xolo marjvena xelis<br />
TiTebs kurTxevis niSnis saxe misca (amiranaSvili 1956: 19).<br />
44