Untitled - Iverieli

Untitled - Iverieli Untitled - Iverieli

dspace.nplg.gov.ge
from dspace.nplg.gov.ge More from this publisher
17.06.2013 Views

aramed cvlis pirvelwyaroSi naxseneb sosangeTs. paraleluri teqsti cxadyofs, rom dedniseuli gamoTqmis `sosangelTa sofelsa~ nacvlad `ninos cxovrebaSi~ weria: `soflebTa (!) nigalisaTa~. `andria mociqulis mimoslva~: arsen beris `ninos cxovreba~: `...da vidre mdinaredmde Woroxisa daucxromelad qadagebdes saxelsa RmrTisasa. da merme STavides sosangelTa sofelsa...~ (gv. 189) 41 `vidre mdinared Woroxadmde da soflebTa nigalisaTa~. rogorc Cans, toponimi `sosangeTi~ XII saukuneSi aRar arsebobda. garda amisa, axsnas saWiroebda is, Tu ratom Secvala efTvime aTonelma berZnuli `sosania~ qarTuli `sosangeTiT~, amitom arseni ganmartavs mas, rogorc nigals, radgan sityva `sosangelTa~ qaragmad miaCnia: sõsa ng̃elTa > so(fel)sa n(i)g(al)elT(as)a > soflebTa nigalisaTa. amgvarad, `soflebTa nigalisaTa~ unda miviCnioT `mimoslviseuli~ `sosangelTa soflis~ ganmartebad. miT ufro, rom wm. andrias misionerul marSrutSi damatebiTi geografiuli punqtis CarTva moulodnelic iqneboda arsen berisgan – ruis-urbnisis `Zeglisweris~ erT-erTi avtorisgan: es daarRvevda saeklesio krebaze miRebul zogaderovnul koncefcias, romlis mixedviTac, wm. andriam `qadaga sacxorebeli qadagebaÁ saxarebisaÁ yovelsa queyanasa saqarTveloÁsasa~; 3) wm. andrias misioneruli moRvaweobis geografiis ganmartebis mizniT arseni `mimoslvis~ eqscerpts cota qvemoTac cvlis da geografiul glosaSi aRniSnavs, rom sevastopols mis dros cxumi hqvia; 4) CanarTis bolos avtori axasiaTebs mociqulTa qadagebis Semdeg saqarTveloSi Seqmnil religiur vi- Tarebas: `mefe qarTvelTaÁ da umravlesi kerZo queyanisa CrdiloÁsaÁ daSTa masve sibnelesave da sacTursa kerpTmsaxurebisasa~, aman ki Seqmna wm. ninos misioneruli Rvawlis aucileblobao. arseni mocemul SemTxvevaSic leonti mrovelis `mefeTa cxovrebas~ exmianeba, radgan `ninos cxovrebaSi~ naxsenebi `mefe qarTvelTa~ igive aderki mefea. rac Seexeba gamoTqmas `umravlesi kerZo queyanisa CrdiloÁsa~, masSi igulisxmeba saqarTvelos is mxareebi, sadac, `qarTlis cxovrebis~ mixedviT, mociqul- Tagan `aravin moavlina RmerTman~. cxadia, aqve unda vigulisxmoT warmarTobaze `iZulebiT kualadve miqceulni megrelnic~. 42

galobani anCis xatisani wm. andria mociqulis saqarTveloSi qadagebis faqti originalurad gaiazra ioane anCelma (rkinaelma), romelmac Tamaris zeobis dros, 1184-1193 wlebSi, dawera himnografiuli kanoni `galobani anCis xatisani~, akrostiqiT: `saSinelsa anCisa xatsa ugalob undo iovane anCeli~ (sulava 2003: 113). sagaloblis mixedviT, wm. andria saqarTveloSi hierapolisidan54 Semovida da anCaSi macxovris xati SemoabrZana: `inebe raÁ moqcevaÁ Cueni, urwmunoTa, sarwmunoebad, qriste RmerTo saxiero, xati gankacebisa Senisa mociqulisa andriaÁs mier gamogÂbrwyinve~ (IV,1); `andria, Tavi mociqulTa, pirvelwodebuli, mowafe meufisa didisa idideboden yovelTagan, uRaRTa RadoTa klarjeTisaTa ierapoliT movida da xati ese saSineli Cuen, mosavTa misTa, moguaniWa~ (VIII,3) (sulava 2003: 298-299). wm. andrias qadageba `uRaRTa RadoTa klarjeTisaTa~ exmianeba mociqulis misioneruli marSrutis leonti mroveliseul lokalizacias `gzasa klarje- Tisasa~ (qca I: 38). gamoTqmaSi `uRaRni Radoni~ poeturi samkaulis funqcias iZens aliteracia, riTac ioane anCeli gadmogvcems Tanagancdas mociqulTan, romelmac misi eparqiis sanaxebSi macxovris `saSineli~ xati Semoiyvana. `galobani anCis xatisanis~ teqstSi gvaqvs ramdenime siaxle, romlebsac manamde cnobil qarTulenovan wyaroebSi analogi ar eZebneba: 1) andria mociqulis misioneruli moRvaweobis nivTier mowmobad anCis macxovris xati cxaddeba; 2) wm. andrias qadagebis literaturul istoriaSi pirvelad Cndeba geografiuli saxelebi hierapolisi da anCa. ` 54 hierapolisi // ierapoli – Tanamedrove membiji (siria). 43 anCis enkaustikuri55 xati saqarTvelos eklesiis erT-erTi udidesi siwmindea. mis Sesaxeb uZveles cnobas `grigol xanZTelis cxovreba~ gvawvdis, romelSic aRniSnulia, rom anCis taZari agebuli iyo `saxelsa zeda wmidisa qristes RmrTisa xatisasa~ (Zeglebi I: 304), e. i. saydari specialurad anCis xats mieZRvna, rac TavisTavad metyvelebs mis did avtoritetze (aldamiZe 2007: 10). anCis xati (106 × 71 sm) sagangebod Seiswavla S. amiranaSvilma da VI-VII saukuneebiT daaTariRa. gamokvlevam aCvena, rom macxovris gamosaxuleba ekuTvnis xelTuqmneli xatis ikonografiul tips, romelic IV-V saukuneebSi siria-palestinaSi iRebs saTaves (amirana- Svili 1956: 13-21) 56 . aqedan gamomdinare, ioane anCelis sagalobelSi anCis xatis Tavdapirvel adgilsamyofelad siriis qalaq hierapolisis gamocxadeba gansazRvruli tradiciis amsaxveli unda iyos. gviandel qarTul tradiciaSi anCis xati hierapolisis ganTqmul xats daukavSirda, romelzec `avgarozis epistole~ mogviTxrobs. `avgarozis epistolis~ mixedviT, macxovris `pirsa zeda dadebiT~ gamosaxuli xelTuqmneli xatis edesaSi wasvenebamde Tadeoz mociquli SeCerda qalaq hierapolisSi, mekeceTa dasaxlebaSi, sadac kecze saswaulebrivad gamoisaxa tilos xatis – mandilionis asli: `xolo tiloÁ igi misca ufalman Tadeoss mociqulsa da ubrZana Semdgomad amaRlebisa misisa warslvad edesa ` 55 enkaustikuri anu `cvilovani xatebi~ daawerilia wminda sanTel- Si gaxsnili ferebis fxvniliT. amgvarive teqnikiTaa Sesrulebuli wilknis RvTismSoblis xati (IX s.) (sayvareliZe 1976: 90). 56 rogorc S. amiranaSvili aRniSnavs, anCis xatis ganaxlebis dros (XVII s.) mxatvarma pirvandeli xelTuqmneli gamosaxulebis ikonografiuli tipi ver gaigo da gadaakeTa e. w. `pantokratoris~ (`yovlismpyroblis~) gamosaxulebad: macxovris pirisaxes biusti miumata, marcxena xelSi saxareba daaWerina, xolo marjvena xelis TiTebs kurTxevis niSnis saxe misca (amiranaSvili 1956: 19). 44

galobani anCis xatisani<br />

wm. andria mociqulis saqarTveloSi qadagebis<br />

faqti originalurad gaiazra ioane anCelma (rkinaelma),<br />

romelmac Tamaris zeobis dros, 1184-1193 wlebSi,<br />

dawera himnografiuli kanoni `galobani anCis xatisani~,<br />

akrostiqiT: `saSinelsa anCisa xatsa ugalob undo<br />

iovane anCeli~ (sulava 2003: 113). sagaloblis mixedviT,<br />

wm. andria saqarTveloSi hierapolisidan54 Semovida da<br />

anCaSi macxovris xati SemoabrZana:<br />

`inebe raÁ moqcevaÁ Cueni, urwmunoTa, sarwmunoebad,<br />

qriste RmerTo saxiero, xati gankacebisa Senisa mociqulisa<br />

andriaÁs mier gamogÂbrwyinve~ (IV,1);<br />

`andria, Tavi mociqulTa, pirvelwodebuli, mowafe<br />

meufisa didisa idideboden yovelTagan, uRaRTa RadoTa<br />

klarjeTisaTa ierapoliT movida da xati ese saSineli<br />

Cuen, mosavTa misTa, moguaniWa~ (VIII,3) (sulava 2003: 298-299).<br />

wm. andrias qadageba `uRaRTa RadoTa klarjeTisaTa~<br />

exmianeba mociqulis misioneruli marSrutis<br />

leonti mroveliseul lokalizacias `gzasa klarje-<br />

Tisasa~ (qca I: 38).<br />

gamoTqmaSi `uRaRni Radoni~ poeturi samkaulis<br />

funqcias iZens aliteracia, riTac ioane anCeli gadmogvcems<br />

Tanagancdas mociqulTan, romelmac misi eparqiis<br />

sanaxebSi macxovris `saSineli~ xati Semoiyvana.<br />

`galobani anCis xatisanis~ teqstSi gvaqvs ramdenime<br />

siaxle, romlebsac manamde cnobil qarTulenovan<br />

wyaroebSi analogi ar eZebneba:<br />

1) andria mociqulis misioneruli moRvaweobis<br />

nivTier mowmobad anCis macxovris xati cxaddeba;<br />

2) wm. andrias qadagebis literaturul istoriaSi<br />

pirvelad Cndeba geografiuli saxelebi hierapolisi<br />

da anCa.<br />

`<br />

54 hierapolisi // ierapoli – Tanamedrove membiji (siria).<br />

43<br />

anCis enkaustikuri55 xati saqarTvelos eklesiis<br />

erT-erTi udidesi siwmindea. mis Sesaxeb uZveles cnobas<br />

`grigol xanZTelis cxovreba~ gvawvdis, romelSic<br />

aRniSnulia, rom anCis taZari agebuli iyo `saxelsa<br />

zeda wmidisa qristes RmrTisa xatisasa~ (Zeglebi I:<br />

304), e. i. saydari specialurad anCis xats mieZRvna, rac<br />

TavisTavad metyvelebs mis did avtoritetze (aldamiZe<br />

2007: 10).<br />

anCis xati (106 × 71 sm) sagangebod Seiswavla S. amiranaSvilma<br />

da VI-VII saukuneebiT daaTariRa. gamokvlevam<br />

aCvena, rom macxovris gamosaxuleba ekuTvnis xelTuqmneli<br />

xatis ikonografiul tips, romelic IV-V<br />

saukuneebSi siria-palestinaSi iRebs saTaves (amirana-<br />

Svili 1956: 13-21) 56 . aqedan gamomdinare, ioane anCelis<br />

sagalobelSi anCis xatis Tavdapirvel adgilsamyofelad<br />

siriis qalaq hierapolisis gamocxadeba gansazRvruli<br />

tradiciis amsaxveli unda iyos.<br />

gviandel qarTul tradiciaSi anCis xati hierapolisis<br />

ganTqmul xats daukavSirda, romelzec `avgarozis<br />

epistole~ mogviTxrobs.<br />

`avgarozis epistolis~ mixedviT, macxovris `pirsa<br />

zeda dadebiT~ gamosaxuli xelTuqmneli xatis edesaSi<br />

wasvenebamde Tadeoz mociquli SeCerda qalaq hierapolisSi,<br />

mekeceTa dasaxlebaSi, sadac kecze saswaulebrivad<br />

gamoisaxa tilos xatis – mandilionis asli:<br />

`xolo tiloÁ igi misca ufalman Tadeoss mociqulsa<br />

da ubrZana Semdgomad amaRlebisa misisa warslvad edesa<br />

`<br />

55 enkaustikuri anu `cvilovani xatebi~ daawerilia wminda sanTel-<br />

Si gaxsnili ferebis fxvniliT. amgvarive teqnikiTaa Sesrulebuli<br />

wilknis RvTismSoblis xati (IX s.) (sayvareliZe 1976: 90).<br />

56 rogorc S. amiranaSvili aRniSnavs, anCis xatis ganaxlebis dros<br />

(XVII s.) mxatvarma pirvandeli xelTuqmneli gamosaxulebis ikonografiuli<br />

tipi ver gaigo da gadaakeTa e. w. `pantokratoris~<br />

(`yovlismpyroblis~) gamosaxulebad: macxovris pirisaxes biusti<br />

miumata, marcxena xelSi saxareba daaWerina, xolo marjvena xelis<br />

TiTebs kurTxevis niSnis saxe misca (amiranaSvili 1956: 19).<br />

44

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!