Untitled - Iverieli
Untitled - Iverieli Untitled - Iverieli
leonti mroveli sxva mxrivac cdilobs axsnas wm. ninos misioneruli moRvaweobis aucilebloba da aRni- Snavs, rom qristianuli Temi saqarTveloSi imave aderkis dros moispo: mociqulTa mier moqceul samegreloSi mefem kvlav warmarToba gaavrcela, klarjeTis erisTavi ki Serisxa wm. andrias cocxlad gaSvebis gamo. sagulisxmoa, rom sakiTxis analogiur axsnas gvTavazobs leonti mrovelis Tanamedrove efrem mcirec, rac naTlad miuTiTebs am problemis aqtualurobaze XI saukunis meore naxevris qarTul sazogadoebriv azrovnebaSi. efrem mcire (XI s.-is II nax.) Sav mTaze (siriaSi) giorgi mTawmidelis Semdeg damkvidrda. man saqarTvelos qristianizacias specialuri mecnieruli gamokvleva `uwyebaÁ mizezsa qarTvelTa moqcevisasa, Tu romelTa wignTa Sina moiÃsenebis~ miuZRvna. rogorc k. kekeliZe wers, `aRniSnuli Txzulebis SekveTa da dawera Sedegi unda iyos im kamaTisa, romelic 1057 wels moxda giorgi mTawmidelsa da antioqiis patriarq Teodosis Soris. rogorc viciT, swored maSin wamoiWra sakiTxi im wyaroebis Sesaxeb, romlebSic gaTvaliswinebuli unda yofiliyo efremis mier wamoyenebuli Tezisebi. giorgi mTawmidelma maSin mxolod erTi wyaros dasaxeleba moaxerxa – andria mociqulis `mimoslvisa~, magram es ar iyo sakmao da amitom am saqmis mecnierulad Sesruleba da savsebiT amowurva Savi mTis qarTvelebma miandves efrems, romelic giorgis aqedan wasvlis Semdeg medgrad agrZelebda da amtkicebda mis literaturulsa da saeklesio-praqtikul tradiciebs~ (kekeliZe 1980: 263). `uwyebaÁSi~ efrem mcire `mociqulTa mimoslvaze~ dayrdnobiT aRniSnavs, rom wm. andriam iqadaga afxazeTSi (am termins efremi iyenebs dasavleTi saqarTvelos, `afxazeTis samefos~ mniSvnelobiT) da damatebiT 33 gvauwyebs, rom aRmosavleT saqarTveloSi – qarTlSi qristianoba gaavrcela barTlome mociqulma: `iTqumis CuenTÂsca `mimoslvasa Sina wmidaTa mociqulTasa~ andria pirvelwodebulis mier qadagebaÁ Soris avazgiaÁsa, romel ars afxazeTi da mier warvlaÁ ovseTad da kualad barTlomes mier mimovlaÁ CrdiloeTisaÁ, romel ars qarTli~ (efrem mcire 1959: 4). barTlome mociquli somexTa ganmanaTleblad iTvleboda: `somxeTi barTolomeos mociqulsac xvda wilad. igi CvenSi, qalaq arebanosSi gardaicvala~ – wers movses xorenaci (xorenaci 1984: 130). `klarjul mravalTavSi~ ki naTqvamia, rom mociqulma `daiZina urbanas qalaqsa Sina didsa somxiTisasa~ (mravalTavi 1991: 388). somxiTi qvemo qarTlis istoriuli saxelwodebaa da, SesaZloa, efrem mciris TxzulebaSi `barTlomes mier mimovlaÁ CrdiloeTisaÁ, romel ars qarTli~ barTlome mociqulis somxiTSi qadagebas gulisxmobdes 50 . mociqulTa qadagebis Semdeg wm. ninos misionerobis faqts 51 efrem mcire, leonti mrovelis msgavsad, saqarTveloSi kerpTayvanismcemlobis isev gavrcelebiT xsnis da analogad mohyavs berZnebis magaliTi: `amaT wmidaTa samociquloni moZRurebisa TeslTa aneulni mraval Jam daipyra RuarZlman mekerpeTaman ara xolo Cuen Soris, aramed TÂT maT berZenTaca Soris, vidre JamTadmde meored pavled zeciT wodebulisa didisa kostantinesTa. amis keTilad msaxurisa mefisa JamTa RmerTman, romelman didTa da mravalTeslTa tomTaTÂs ` 50 wm. barTlome saqarTvelos misioneradaa miCneuli gviandel wyaroebSic. a. lambertis cnobiT, `samcxis provinciaSi aris erTi eklesia, romelic miZRvnilia wm. barTlomesadmi. am ukanasknelma, xalxuri gadmocemis Tanaxmad, Tavisi qadagebiT am mxareSi qristianoba gaavrcela, am saepiskoposo eklesiis episkoposs iSxnels uwodebdnen~ (tabaRua 1984: 56). klarjeTSi (miZnaZoroSi) inaxeboda `nawilni wmidisa barTlome mociqulisani” (andria 2009: 147). 51 efrem mcire gasagebi mizezis gamo berZnul wyaroebs emyareba, amitom wm. ninos Rvawls aRwers ara `moqcevaÁ qarTlisaÁs~ (anu qarTuli wyaros) mixedviT, aramed berZeni avtoris – Teodorite kvirelis `saeklesio istoriis~ mixedviT. 34
izruna, arca Cuen mcireni dagÂtevna uRuawad, aramed esreT ganago kualad aRmowodebaÁ Cueni~ (gv. 4). wm. ninos misioneruli Rvawlis aucileblobaze TiTqmis identuria ruis-urbnisis saeklesio krebis poziciac. `ruis-urbnisis krebis ZeglisweraSi~ (1104 w.) naTqvamia: `pirvelwodebuli andria... vidre Cuendamdeca moiwia da qadaga sacxorebeli qadagebaÁ saxarebisaÁ yovelsa queyanasa saqarTveloÁsasa da uricxuni simravleni erTani ganaSorna sacTurisagan mrCobl eSmakeulebisa... daRaTu erman qarTlisaman simravlesa Sina Jamisasa daiviwya qadagebaÁ igi mociqulisaÁ da sacTurisave mimarT kerpTaÁsa miaqcia... vinaÁTgan samasni mciredTa sxuaTa Tana mefed qadagebadmde didisa kostantinessa Soris gardaÃdes weliwadni, romel-igi pirvelad qristiane iqmna mefeTa Soris... amisTave ukue JamTa sruliad momxedna Cuenca aRmosavalman maRliT da dedakacisa visme mier tyueqmnilisa, romelsa-igi nunnad kappadokielad aqa sadme povnilnica qadageben wignni saeklesioTa moTxrobaTani~ (sjuliskanoni 1975: 545-546) 52 . `Zeglisweris~ damowmebul monakveTSi gvaqvs mniSvnelovani siaxle, riTac is konceptualurad gansxvavdeba efrem mciris `uwyebaÁsagan~, romlis mixedviTac, wm. andria saqarTvelos erTi nawilis – `afxazeTis~ ganmanaTlebelia, xolo barTlome meore nawilisa – qarTlisa. `ZeglisweraSi~ mociqulTa qadagebis amgvar gaazrebas cvlis wm. andrias `sacxorebeli qadagebaÁ saxarebisaÁ yovelsa queyanasa saqarTveloÁsasa~, riTac wm. andria cxaddeba sruliad saqarTvelos ganmanaTleblad da misi eklesiuri da politikuri erTianobis safuZvlad. `Zegliswera~ analogiur Sefasebas aZlevs wm. ninos misionerul moRvaweobasac. andria mociqulis msgavsad, kapadokielma qalwulmac Tavisi qadagebiT `sarwmunoebisa mimarT TÂsisa miizida yoveli savsebaÁ yovlisa qarTvelTa naTesavisaÁ~ (sjuliskanoni 1975: 546). ` 52 wm. ninos saxelze Seqmnil troparsa da gviandel sagaloblebSi qarTvelTa ganmanaTlebeli qalwuli `andrias qadagebis warmar- Tebad~ da `qarTvelTa meandried~ iwodeba (jiqia 2008: 52-54). 35 andria mociqulis qadageba `ninos cxovrebaSi~ `ninos cxovrebis~ metafrasuli redaqciis SesavalSi arsen beri 53 vrclad mogviTxrobs wm. andria mociqulis saqarTveloSi qadagebaze (arsen beri 1971: 9-10). k. kekeli- Zes aRniSnuli aqvs, rom Txzulebis es monakveTi emyareba `andria mociqulis mimoslvis~ efTvimeseul Targmans (kekeliZe 1980: 313). CvenTvis mniSvnelovania am ori Txzulebis urTierTmimarTebis nebismieri niuansi, amitom paraleluri teqsti srulad mogvyavs: `andria mociqulis mimoslva~ arsen beris `ninos cxovreba~ `xolo RmerTSemosili andrea... ganaCina qadagebad naTesavTa aRmosavalisa da CrdloÁsaTa, vidre makedoniad da aqaiadmde~ (gv. 165). `miiwines tÂaned, romeli-igi ars qalaqi queyanasa kabadukiisasa~ (gv. 167). `movides sinoped qalaqad, pontoÁsa zRÂs kided~ (gv. 168). `da miiwia trapezuntad, qalaqsa mas samegreloÁsasa, sada-igi mkÂdr iyvnes, viTarca vTqu, kacni ugulisÃmoni da ugunurni. TÂnier, maTca Seiwynares qadagebaÁ mociqulisaÁ. mier warvida da mivida neokesarias...~ 36 `xolo WeSmaritebisa igi mosaxele, yovlad qebuli mociquli andria, friadsa nawilsa soflisasa mqadagebeli WeSmaritebisaÁ, movida raÁ kabadukiad, pontod da merme trapezuntad da kualad neokesariad, ` 53 `ninos cxovrebis~ metafrasuli redaqciis avtorad `Zveli qarTuli agiografiuli literaturis Zeglebis~ mesame tomSi dasaxelebulia arsen beri (Sdr.: kekeliZe 1980: 311). i. lolaSvilisa da e. gabiZaSvilis mosazrebiT, arsen beri da arsen iyalToeli erTi da igive piria (lolaSvili 1978: 31-32). am mosazrebas mecnierTa didi nawili iziarebs.
- Page 2 and 3: amaz xalvaSi andria pirvelwodebuli
- Page 4 and 5: Sesavali saqarTvelos eklesia samoci
- Page 6 and 7: gzis mkvlevi eqspedicia~ (xelmZRvan
- Page 8 and 9: kapadokieli, asieli da biTvinieli p
- Page 10 and 11: sinamdvileSi, `moqcevaÁ qarTlisaÁ
- Page 12 and 13: Semcvel uZveles xelnawerSi (A-1103,
- Page 14 and 15: doniisani vidre Tesalonikemde~ 43 .
- Page 16 and 17: ogorc davinaxeT, `giorgi mTawmideli
- Page 20 and 21: (gv. 187). `...xolo neokesariiT gan
- Page 22 and 23: aramed cvlis pirvelwyaroSi naxseneb
- Page 24 and 25: qalaqad, gankurnebad sensa da yovel
- Page 26 and 27: ameTu arasada umrwemes gyo Sen qris
- Page 28 and 29: konkurenti cixisjvarel-jayelebi, ma
- Page 30 and 31: `mimoslvis~ qarTuli redaqciebi da `
- Page 32 and 33: da Sewirna uflisa wmidisa naTlis-Re
- Page 34 and 35: vidre mdinaredmde Woroxisa daucxrom
- Page 36 and 37: winadadeba `xolo kualad ganamtkicna
- Page 38 and 39: 2. wm. andrias misioneruli mogzauro
- Page 40 and 41: nis mesxuri gadmocemis arqetipze, a
- Page 42 and 43: Txroba manuelisa axali qarTlis cxov
- Page 44 and 45: man umalve moiwvia mociquli da sTxo
- Page 46 and 47: lis qurumebic araerTxel Seecilnen m
- Page 48 and 49: damowmebul epizodSi manuel ritori y
- Page 50 and 51: apolonisa da artemidas kerpebis Sem
- Page 52 and 53: zomebi miiRo aTabagis TviTnebobis a
- Page 54 and 55: des saswaulTa da esreT moiwines que
- Page 56 and 57: RvTismSoblisadmi wilxvdomiloba, wm.
- Page 58 and 59: amas e. gabiZaSvili aRniSnavs (Zegl
- Page 60 and 61: yvelaze niSandoblivi ki isaa, rom m
- Page 62 and 63: aRsaniSnavia, rom Zvel `qarTlis cxo
- Page 64 and 65: III. awyuruli matianis Semdgomi epi
- Page 66 and 67: 7) awyuris xatis qarTulma matianem
leonti mroveli sxva mxrivac cdilobs axsnas wm.<br />
ninos misioneruli moRvaweobis aucilebloba da aRni-<br />
Snavs, rom qristianuli Temi saqarTveloSi imave aderkis<br />
dros moispo: mociqulTa mier moqceul samegreloSi<br />
mefem kvlav warmarToba gaavrcela, klarjeTis<br />
erisTavi ki Serisxa wm. andrias cocxlad gaSvebis<br />
gamo.<br />
sagulisxmoa, rom sakiTxis analogiur axsnas<br />
gvTavazobs leonti mrovelis Tanamedrove efrem mcirec,<br />
rac naTlad miuTiTebs am problemis aqtualurobaze<br />
XI saukunis meore naxevris qarTul sazogadoebriv<br />
azrovnebaSi.<br />
efrem mcire (XI s.-is II nax.) Sav mTaze (siriaSi)<br />
giorgi mTawmidelis Semdeg damkvidrda. man saqarTvelos<br />
qristianizacias specialuri mecnieruli gamokvleva<br />
`uwyebaÁ mizezsa qarTvelTa moqcevisasa, Tu<br />
romelTa wignTa Sina moiÃsenebis~ miuZRvna. rogorc k.<br />
kekeliZe wers, `aRniSnuli Txzulebis SekveTa da<br />
dawera Sedegi unda iyos im kamaTisa, romelic 1057<br />
wels moxda giorgi mTawmidelsa da antioqiis patriarq<br />
Teodosis Soris. rogorc viciT, swored maSin<br />
wamoiWra sakiTxi im wyaroebis Sesaxeb, romlebSic<br />
gaTvaliswinebuli unda yofiliyo efremis mier wamoyenebuli<br />
Tezisebi. giorgi mTawmidelma maSin mxolod<br />
erTi wyaros dasaxeleba moaxerxa – andria mociqulis<br />
`mimoslvisa~, magram es ar iyo sakmao da amitom am<br />
saqmis mecnierulad Sesruleba da savsebiT amowurva<br />
Savi mTis qarTvelebma miandves efrems, romelic giorgis<br />
aqedan wasvlis Semdeg medgrad agrZelebda da<br />
amtkicebda mis literaturulsa da saeklesio-praqtikul<br />
tradiciebs~ (kekeliZe 1980: 263).<br />
`uwyebaÁSi~ efrem mcire `mociqulTa mimoslvaze~<br />
dayrdnobiT aRniSnavs, rom wm. andriam iqadaga afxazeTSi<br />
(am termins efremi iyenebs dasavleTi saqarTvelos,<br />
`afxazeTis samefos~ mniSvnelobiT) da damatebiT<br />
33<br />
gvauwyebs, rom aRmosavleT saqarTveloSi – qarTlSi<br />
qristianoba gaavrcela barTlome mociqulma:<br />
`iTqumis CuenTÂsca `mimoslvasa Sina wmidaTa<br />
mociqulTasa~ andria pirvelwodebulis mier qadagebaÁ<br />
Soris avazgiaÁsa, romel ars afxazeTi da mier warvlaÁ<br />
ovseTad da kualad barTlomes mier mimovlaÁ CrdiloeTisaÁ,<br />
romel ars qarTli~ (efrem mcire 1959: 4).<br />
barTlome mociquli somexTa ganmanaTleblad iTvleboda:<br />
`somxeTi barTolomeos mociqulsac xvda wilad.<br />
igi CvenSi, qalaq arebanosSi gardaicvala~ – wers<br />
movses xorenaci (xorenaci 1984: 130). `klarjul mravalTavSi~<br />
ki naTqvamia, rom mociqulma `daiZina urbanas<br />
qalaqsa Sina didsa somxiTisasa~ (mravalTavi 1991:<br />
388). somxiTi qvemo qarTlis istoriuli saxelwodebaa<br />
da, SesaZloa, efrem mciris TxzulebaSi `barTlomes<br />
mier mimovlaÁ CrdiloeTisaÁ, romel ars qarTli~<br />
barTlome mociqulis somxiTSi qadagebas gulisxmobdes<br />
50 .<br />
mociqulTa qadagebis Semdeg wm. ninos misionerobis<br />
faqts 51 efrem mcire, leonti mrovelis msgavsad,<br />
saqarTveloSi kerpTayvanismcemlobis isev gavrcelebiT<br />
xsnis da analogad mohyavs berZnebis magaliTi:<br />
`amaT wmidaTa samociquloni moZRurebisa TeslTa<br />
aneulni mraval Jam daipyra RuarZlman mekerpeTaman ara<br />
xolo Cuen Soris, aramed TÂT maT berZenTaca Soris,<br />
vidre JamTadmde meored pavled zeciT wodebulisa didisa<br />
kostantinesTa. amis keTilad msaxurisa mefisa JamTa<br />
RmerTman, romelman didTa da mravalTeslTa tomTaTÂs<br />
`<br />
50 wm. barTlome saqarTvelos misioneradaa miCneuli gviandel<br />
wyaroebSic. a. lambertis cnobiT, `samcxis provinciaSi aris erTi<br />
eklesia, romelic miZRvnilia wm. barTlomesadmi. am ukanasknelma,<br />
xalxuri gadmocemis Tanaxmad, Tavisi qadagebiT am mxareSi qristianoba<br />
gaavrcela, am saepiskoposo eklesiis episkoposs iSxnels uwodebdnen~<br />
(tabaRua 1984: 56). klarjeTSi (miZnaZoroSi) inaxeboda<br />
`nawilni wmidisa barTlome mociqulisani” (andria 2009: 147).<br />
51 efrem mcire gasagebi mizezis gamo berZnul wyaroebs emyareba,<br />
amitom wm. ninos Rvawls aRwers ara `moqcevaÁ qarTlisaÁs~ (anu<br />
qarTuli wyaros) mixedviT, aramed berZeni avtoris – Teodorite<br />
kvirelis `saeklesio istoriis~ mixedviT.<br />
34