Untitled - Iverieli
Untitled - Iverieli Untitled - Iverieli
doniisani vidre Tesalonikemde~ 43 . bolos aqaiis qalaq patraSi44 Cavida, gankurna da moaqcia anTipati lesbiosi, warmarTi anTipatis – egeatis brZanebiT ki Seipyres igi da sikvdiliT dasajes (mimosvla 2008: 188-210). amgvarad, `mimoslvis~ teqstis Tanaxmad, andria pirvelwodebulma samive misioneruli mogzaurobis dros iqadaga saqarTveloSi (marTalia, meore mogzaurobis dros – mxolod trapezuntSi, magram epifane monazvnisa da nikita paflagonielis mixedviT, isic qarTvelTa, `lazTa qalaqia~). aqedan gamomdinare, ar aris gasakviri, rom giorgi mTawmidelma (1009-1065) Tevdosi antioqiel patriarqTan disputis dros (1057 w.) `mimoslvis~ berZnuli teqsti (xinTibiZe 1969: 101) gamoiyena avtokefaliis dasacavad, rogorc mociqulTa saqarTveloSi qadagebis utyuari dokumenti: `me mogce maT yovelTa wil pasuxi, moRebad ec wigni `mimoslvaÁ andrea mociqulisaÁ~ da muniT geuwyos saZiebeli Tqueni~. xolo patreaqman ubrZana Teofiles, naTesaviT qarTvelsa, romeli-igi ukuanaÁsknel tarsus mitropolit iqmna, moReba wignisa mis. da viTar moiRes, pirvel warkiTxvisa hrqua berman patreaqsa: `wmidao meufeo, Sen ityÂ, viTarmed Tavisa mis mociqulTaÁsa petres saydarsa vzio45 , xolo Cven pirvelwodebulisa da Zmisa TÂsisa mwodebelisa nawilni varT da samwysoni da mis mier moqceulni da ganaTlebulni; da erTi wmidaTa aTormetTa mociqulTagani – simons vityvi kananelsa – queyanasa Cuensa damarxul ars afxazeTs, romelsa nikofsi ewodebis. amaT wmidaTa mociqulTa ganaTlebulni varT~ (giorgi mcire 1967: 154). giorgi mTawmidelis damowmebul sityvebSi `andria mociqulis mimoslvis~ informacia SekumSuli saxiTaa ` 43 makedonia – saberZneTis provincia, romlis mTavari qalaqia saloniki (Zveli Tesalonike). 44 patra – peloponesis naxevarkunZulis mTavari saporto qalaqi (saberZneTi). 45 antioqiis eklesia petre mociqulma daaarsa. am tradiciis wyaroa axali aRTqmis cnoba wm. petres antioqiaSi vizitis Sesaxeb (gal. 2.11). origene wm. petres monacvled da antioqiis meore episkoposad egnate RmerTSemosils asaxelebs (enciklopedia II: 539). 25 mocemuli. masSi ar Cans, rom wm. andriam saqarTveloSi samjer imogzaura, magram aRniSnulia yvela arsebiTi momenti, romlebic saqarTvelos eklesiis samociqulo xasiaTze mianiSnebs: 1) saqarTvelo wm. andrias `nawilia~, e. i. misi wilxvedria. aq igulisxmeba `mimoslvis~ cnoba, romlis mixedviTac, mociqulTa wilisyris dros RmerTma wm. andria `ganaCina qadagebad aRmosavalisa da CrdiloÁsaTa, vidre makedoniad da aqaiadmde~ (mimosvla 2008: 165) 46 . am TvalsazrisiT, niSandoblivia, rom giorgi mcire `giorgi mTawmidelis cxovrebaSi~ sxvaganac ubrundeba mociqulTa qadagebis Temas da saqarTvelos isev `aRmosavleTs~ // `aRmosavals~ uwodebs: `amaT obolTaTÂs waruZRua RmerTi aRmosavleTs, da esreT yoveli aRmosavali gananaTla da nawili igi andrea mociqulisaÁ da simon kananelisaÁOkualad ganamtkica, rameTu andrea mociqulman movlo queyanaOCueni, xolo simon kananelman sruliad daimkÂdra, rameTu nikofss arian nawilni misni wmidani~ (giorgi mcire 1967: 173). 2) saqarTvelo wm. andrias `samwysoa, mis mier moqceuli da ganaTlebuli~, radgan, `mimoslvis~ teqstidan cnobilia, rom pirveli mogzaurobis dros mociquli `Sevida queyanasa qarTlisasa, vinaÁca-igi dayo Jami friadi da mravalni gananaTlna sityÂTa moZRurebisa misisaÁTa da Sewirna uflisa wmidisa naTlis- RebiTa~ (mimosvla 2008: 175). meore mogzaurobis dros moaqcia trapezunti – `sofeli megrelTa~ (gv. 187), mesame mogzaurobis dros ki man gacilebiT meti dro dahyo saqarTveloSi – iberiasa da afxazeTSi, gananaTla Woroxis auzis qveynebi, sosangeTi, sebastopolisi da fostafori (gv. 189); 3) andria pirvelwodebulma saqarTveloSi iqadaga simon kananelTan erTad, romelic aqve, afxazeTSi, ` 46 rogorc m. kobiaSvilma aRniSna, bolo fraza (`vidre makedoniad da aqaiadmde~) efTvime mTawmidels Caumatebia qarTul TargmanSi (mimosvla 2008: 83). 26
kerZod, nikofsSi ganisvenebs 47 . am SemTxvevaSic, cxadia, giorgi mTawmideli misdevs `mimoslvis~ Sesabamis monakveTs: `erTi wmidaTa aTormetTa mociqulTagani – simons vityvi kananelsa – queyanasa Cuensa damarxul ars afxazeTs, romelsa nikofsi ewodebis~; Sdr.: `sÂmon kananelisa saflavi ars nikofse qalaqsa, Soris afxazeTisa da jiqeTisa~ (mimosvla 2008: 190). `mimoslvis~ mixedviT, nikofsi mdebareobs `Soris afxazeTisa da jiqeTisa~ (mimosvla 2008: 190). ioane sabanisZis droidan, nikofsi afxazeTis (dasavleTi saqarTvelos) ukiduresi CrdiloeTi punqtia (Zeglebi I: 59). asevea `giorgi mTawmidelis cxovrebaSi~: `[simon kananeli] queyanasa Cuensa damarxul ars afxazeTs, romelsa nikofsi ewodebis~ (giorgi mcire 1967: 154). amgvarad, giorgi mciris Txzuleba pirveli qarTuli originaluri teqstia, romelSic wm. andrias saqar- TveloSi qadagebis istoria `mimoslvis~ mixedviTaa gadmocemuli da siRrmiseulad gaazrebuli. leonti mrovelma (XI s.-is II naxevari) andria pirvelwodebulis saqarTveloSi qadagebis epizodi `qarTlis cxovrebaSi~, kerZod, aderkis mefobis qronikaSi Seitana: `amisve aderkis mefobasa Sina movides aTormetTa wmidaTa mociqulTaganni andria da sÂmon kananeli afxazeTs da egriss. da mun aResrula wmida sÂmon kananeli qalaqsa nikofsisasa, sazRvarsa berZenTasa. xolo andria moaqcivna megrelni da warvida gzasa klarjeTisasa~; `xolo viTarca esma mefesa aderkis megrelTagan sjulisa dateveba, ganuwyra da waravlinna erisTavni misni, da iZulebiT kualadve miaqcivna megrelni. da damalnes xatni da juar- ` 47 nikofsi – DdRevandeli neCespuxo, istoriuli cixe-qalaqi Tanamedrove soWsa da tuafses Soris (ruseTi). rogorc T. beraZe aRniSnavs, XIV-XV saukuneebSi, roca CrdiloaRmosavleT SavizRvispireTSi saqarTvelos gavlena TandaTan Sesustda, simon kananelis wminda nawilebi nikofsidan anakofiaSi (axal aTonSi) gadmoasvenes, sadac SemdgomSi misi saxelobis taZari aSenda (beraZe 1998: 109). 27 ni, da Serisxna mefe aderki erisTavsa klarjeTisasa, romel mSÂdobiT ganuteva andria mociquli~ (qca I: 38, 42) 48 . `qarTlis cxovrebis~ es monakveTi mravalmxriv aris saintereso. Tavdapirvelad leonti mroveli imeorebs `mimoslvis~ imave informacias, romelsac `giorgi mTawmidelis cxovrebaSi~ vxvdebiT da saqarTvelos eklesiis samociqulo xasiaTze miuTiTebs (andria pirvelwodebulisa da simon kananelis qadageba; simon kananelis saflavi nikofsSi). garda amisa, leonti mroveli, giorgi mTawmidelis msgavsad, wm. andrias misionerul moRvaweobas erT mogzaurobad gaiazrebs, Tumca TvalSisacemia `mefeTa cxovrebasa~ da `giorgi mTawmidelis cxovrebas~ Soris arsebuli gansvavebebic. `giorgi mTawmidelis cxovreba~ wm. andrias qadagebas mTels saqarTveloze ganazogadebs. giorgi mTawmideli ambobs: `Cven pirvelwodebulisa da Zmisa TÂsisa mwodebelisa nawilni varT da samwysoni da mis mier moqceulni da ganaTlebulni~, – `Cven~ aq (iseve, rogorc giorgi mciris mier naxsenebi `aRmosavleTi~ da `aRmosavali~) gulisxmobs sruliad saqarTvelos, radgan disputis dros giorgi mTawmidels swored im faqtis dasabuTeba surda, rom saqarTvelos ganmanaTleblebi mociqulebi iyvnen. leonti mrovels ki sxvagvari mizandasaxuloba aqvs. misTvis, rogorc istorikosisaTvis, mniSvnelovania ara marto faqtebis konstatacia, aramed maTi warmodgena drosa da sivrceSi, istoriuli tradiciisa da wyaroebis: mocemul SemTxvevaSi – adreuli istoriuli tradiciis, `andria mociqulis mimoslvisa~ da `giorgi mTawmidelis cxovrebis~, gaTvaliswineba. leonti mrovels, aRniSnul wyaroebze dayrdnobiT, wm. andrias misionerul marSrutSi Seaqvs: afxazeTi, egrisi (megrelni), nikofsi da klarjeTi. ` 48 leonti mrovelis cnobebs imeorebs vaxuSti batoniSvili da damatebiT aRniSnavs, rom mociqulebi CvenSi movidnen 38 wels (qca IV: 62). 28
- Page 2 and 3: amaz xalvaSi andria pirvelwodebuli
- Page 4 and 5: Sesavali saqarTvelos eklesia samoci
- Page 6 and 7: gzis mkvlevi eqspedicia~ (xelmZRvan
- Page 8 and 9: kapadokieli, asieli da biTvinieli p
- Page 10 and 11: sinamdvileSi, `moqcevaÁ qarTlisaÁ
- Page 12 and 13: Semcvel uZveles xelnawerSi (A-1103,
- Page 16 and 17: ogorc davinaxeT, `giorgi mTawmideli
- Page 18 and 19: leonti mroveli sxva mxrivac cdilobs
- Page 20 and 21: (gv. 187). `...xolo neokesariiT gan
- Page 22 and 23: aramed cvlis pirvelwyaroSi naxseneb
- Page 24 and 25: qalaqad, gankurnebad sensa da yovel
- Page 26 and 27: ameTu arasada umrwemes gyo Sen qris
- Page 28 and 29: konkurenti cixisjvarel-jayelebi, ma
- Page 30 and 31: `mimoslvis~ qarTuli redaqciebi da `
- Page 32 and 33: da Sewirna uflisa wmidisa naTlis-Re
- Page 34 and 35: vidre mdinaredmde Woroxisa daucxrom
- Page 36 and 37: winadadeba `xolo kualad ganamtkicna
- Page 38 and 39: 2. wm. andrias misioneruli mogzauro
- Page 40 and 41: nis mesxuri gadmocemis arqetipze, a
- Page 42 and 43: Txroba manuelisa axali qarTlis cxov
- Page 44 and 45: man umalve moiwvia mociquli da sTxo
- Page 46 and 47: lis qurumebic araerTxel Seecilnen m
- Page 48 and 49: damowmebul epizodSi manuel ritori y
- Page 50 and 51: apolonisa da artemidas kerpebis Sem
- Page 52 and 53: zomebi miiRo aTabagis TviTnebobis a
- Page 54 and 55: des saswaulTa da esreT moiwines que
- Page 56 and 57: RvTismSoblisadmi wilxvdomiloba, wm.
- Page 58 and 59: amas e. gabiZaSvili aRniSnavs (Zegl
- Page 60 and 61: yvelaze niSandoblivi ki isaa, rom m
- Page 62 and 63: aRsaniSnavia, rom Zvel `qarTlis cxo
kerZod, nikofsSi ganisvenebs 47 . am SemTxvevaSic, cxadia,<br />
giorgi mTawmideli misdevs `mimoslvis~ Sesabamis<br />
monakveTs:<br />
`erTi wmidaTa aTormetTa mociqulTagani – simons<br />
vityvi kananelsa – queyanasa Cuensa damarxul ars afxazeTs,<br />
romelsa nikofsi ewodebis~;<br />
Sdr.: `sÂmon kananelisa saflavi ars nikofse qalaqsa,<br />
Soris afxazeTisa da jiqeTisa~ (mimosvla 2008: 190).<br />
`mimoslvis~ mixedviT, nikofsi mdebareobs `Soris<br />
afxazeTisa da jiqeTisa~ (mimosvla 2008: 190). ioane sabanisZis<br />
droidan, nikofsi afxazeTis (dasavleTi saqarTvelos)<br />
ukiduresi CrdiloeTi punqtia (Zeglebi I:<br />
59). asevea `giorgi mTawmidelis cxovrebaSi~: `[simon<br />
kananeli] queyanasa Cuensa damarxul ars afxazeTs, romelsa<br />
nikofsi ewodebis~ (giorgi mcire 1967: 154).<br />
amgvarad, giorgi mciris Txzuleba pirveli qarTuli<br />
originaluri teqstia, romelSic wm. andrias saqar-<br />
TveloSi qadagebis istoria `mimoslvis~ mixedviTaa<br />
gadmocemuli da siRrmiseulad gaazrebuli.<br />
leonti mrovelma (XI s.-is II naxevari) andria<br />
pirvelwodebulis saqarTveloSi qadagebis epizodi<br />
`qarTlis cxovrebaSi~, kerZod, aderkis mefobis qronikaSi<br />
Seitana:<br />
`amisve aderkis mefobasa Sina movides aTormetTa wmidaTa<br />
mociqulTaganni andria da sÂmon kananeli afxazeTs<br />
da egriss. da mun aResrula wmida sÂmon kananeli qalaqsa<br />
nikofsisasa, sazRvarsa berZenTasa. xolo andria moaqcivna<br />
megrelni da warvida gzasa klarjeTisasa~; `xolo viTarca<br />
esma mefesa aderkis megrelTagan sjulisa dateveba,<br />
ganuwyra da waravlinna erisTavni misni, da iZulebiT<br />
kualadve miaqcivna megrelni. da damalnes xatni da juar-<br />
`<br />
47 nikofsi – DdRevandeli neCespuxo, istoriuli cixe-qalaqi Tanamedrove<br />
soWsa da tuafses Soris (ruseTi).<br />
rogorc T. beraZe aRniSnavs, XIV-XV saukuneebSi, roca CrdiloaRmosavleT<br />
SavizRvispireTSi saqarTvelos gavlena TandaTan Sesustda,<br />
simon kananelis wminda nawilebi nikofsidan anakofiaSi<br />
(axal aTonSi) gadmoasvenes, sadac SemdgomSi misi saxelobis taZari<br />
aSenda (beraZe 1998: 109).<br />
27<br />
ni, da Serisxna mefe aderki erisTavsa klarjeTisasa, romel<br />
mSÂdobiT ganuteva andria mociquli~ (qca I: 38, 42) 48 .<br />
`qarTlis cxovrebis~ es monakveTi mravalmxriv<br />
aris saintereso. Tavdapirvelad leonti mroveli imeorebs<br />
`mimoslvis~ imave informacias, romelsac `giorgi<br />
mTawmidelis cxovrebaSi~ vxvdebiT da saqarTvelos<br />
eklesiis samociqulo xasiaTze miuTiTebs (andria pirvelwodebulisa<br />
da simon kananelis qadageba; simon<br />
kananelis saflavi nikofsSi). garda amisa, leonti<br />
mroveli, giorgi mTawmidelis msgavsad, wm. andrias<br />
misionerul moRvaweobas erT mogzaurobad gaiazrebs,<br />
Tumca TvalSisacemia `mefeTa cxovrebasa~ da `giorgi<br />
mTawmidelis cxovrebas~ Soris arsebuli gansvavebebic.<br />
`giorgi mTawmidelis cxovreba~ wm. andrias qadagebas<br />
mTels saqarTveloze ganazogadebs. giorgi<br />
mTawmideli ambobs: `Cven pirvelwodebulisa da Zmisa<br />
TÂsisa mwodebelisa nawilni varT da samwysoni da mis<br />
mier moqceulni da ganaTlebulni~, – `Cven~ aq (iseve,<br />
rogorc giorgi mciris mier naxsenebi `aRmosavleTi~<br />
da `aRmosavali~) gulisxmobs sruliad saqarTvelos,<br />
radgan disputis dros giorgi mTawmidels swored im<br />
faqtis dasabuTeba surda, rom saqarTvelos ganmanaTleblebi<br />
mociqulebi iyvnen.<br />
leonti mrovels ki sxvagvari mizandasaxuloba<br />
aqvs. misTvis, rogorc istorikosisaTvis, mniSvnelovania<br />
ara marto faqtebis konstatacia, aramed maTi<br />
warmodgena drosa da sivrceSi, istoriuli tradiciisa<br />
da wyaroebis: mocemul SemTxvevaSi – adreuli istoriuli<br />
tradiciis, `andria mociqulis mimoslvisa~ da<br />
`giorgi mTawmidelis cxovrebis~, gaTvaliswineba. leonti<br />
mrovels, aRniSnul wyaroebze dayrdnobiT, wm. andrias<br />
misionerul marSrutSi Seaqvs: afxazeTi, egrisi<br />
(megrelni), nikofsi da klarjeTi.<br />
`<br />
48 leonti mrovelis cnobebs imeorebs vaxuSti batoniSvili da<br />
damatebiT aRniSnavs, rom mociqulebi CvenSi movidnen 38 wels (qca<br />
IV: 62).<br />
28