Untitled - Iverieli
Untitled - Iverieli Untitled - Iverieli
sinamdvileSi, `moqcevaÁ qarTlisaÁ~ IV saukunis istoriul viTarebas asaxavs, amitom `qarTli~ pirvel rigSi qarTl-kaxeTs aRniSnavs (musxeliSvili 1993: 341- 342), romlis mkvidrnic arian teqstis aRniSnul monakveTSi naxsenebi pirebi: salome ujarmeli, peroJavri sivnieli da `yovelni mTavarni~. aqedan gamomdinare, sityvebSi `Cuenda aravin moavlina RmerTman~ isini, qarTlis samefos im samTavroebs gulisxmoben, sadac mociqulebs ar uqadagiaT. analogiur azrs gamoTqvams s. gogitiZec (gogitiZe 1997: 17-18) 12 . am TvalsazrisiT, `moqcevaÁ qarTlisaÁ~ srulad eTanxmeba bizantiur istoriul wyaroebs, romlebic gvauwyeben, rom wm. andriam swored saqarTvelos SavizRvispireTsa da mis mimdebare regionebSi iqadaga. qarTul enaze wm. andrias qadagebis Sesaxeb arsebul uZveles cnobebs vxvdebiT `mravalTavebSi~, romelTa arqetipebi V-VI saukuneebiT TariRdeba. Cvenamde moaRwia am krebulis gviandelma nusxebma. erT-erT maTganSi, `klarjul mravalTavSi~ (X s.), daculia doro- Teos tvirelis homilia `aTormetTa mociqulTa mosaÃsenebeli~ 13 , romelSic avtori wm. andrias qadagebas dasavleTi da samxreTi saqarTvelos CvenTvis ukve kargad cnobil geografiul punqtebs (sebastopoliss, afsarelTa banaks, md. faziss, eTiopias) ukavSirebs 14: ` 12 `moqcevaÁ qarTlisaÁs~ aRniSnuli monakveTi mociqulTa qadagebis konteqstSi pirvelad leonti mrovelma gaiazra, razec wignis momdevno TavSi visaubrebT. 13 doroTeosi kargad icnobda wm. andrias cxovrebasTan dakavSirebul realiebs, rasac amave krebulSi Setanili `sameocdaaTTa mociqulTa mosaÃsenebeli~ adasturebs: `filiologe... romeli episkopos iqmna andrea mociqulisagan sinops~ (mravalTavi 1991: 386). 14 msgavsi suraTia efTvime aTonelis `mcire svinaqsarSi~ (mimosvla 2008: 139-140). romlis cnobac sityva-sityviT meordeba giorgi mTawmidelis `did svinaqsarSi~: `merme warvida sevastopolis qalaqsa mas didsa, sada-igi Sesdian orni mdinareni, romelTa ewodebis fasos da fsaros, Sinagan eTiopiisa mkÂdrTa~ (didi svinaqsari 2003: 254). 17 `andrea... Semdgomad misa warvida sebastielTa qalaqsa mas didsa, sada banaki igi iyo afsarelTaÁ, da fasisi mdinarÀ, sada-igi uSinaganÀsni eTiopelTani damkvidrebul arian~ (mravalTavi 1991: 387). amave wyaros mixedviT, kolxeTSi (eTiopiaSi) iqadaga mataTa mociqulma, romelic aqve ganisvenebs: `mataTia, romeli Seracxil ars aTormetTa maT [Tana], nacvalad iudaÁsa, pirvelsa eTiopisasa qadaga qristÀ, aResrula da daefla munve~ (gv. 388). am cnobas ufro akonkretebs sofroniusi, romelic ieronimes Txzulebis damatebaSi wers: `mataTiam... iqadaga saxareba meore eTiopiaSi, sadac aris afsaris cixe-simagre da hÂsis navTsadguri... iqve gardaicvala da damarxulia dRemde~ (ingoroyva 1954: 224). qarTul originalur literaturaSi andria pirvelwodebulisadmi miZRvnili Txzulebebis gavlenis kvali pirvelad `abos wamebis~ teqstSi dasturdeba. ioane sabanisZe garkveviT aRniSnavs, rom qarTvelebi `xuTasisa wlisa JamTa da uwinaresRa~ arian naziarebni qristes rjuls. n. fruiZis dakvirvebiT, avtori aq konkretulad ar uTiTebs, Tu vis saxels ukavSirdeba saqarTvelos gaqristianeba, magram friad araorazrovnad mianiSnebs andria mociqulze (fruiZe 2002: 9). niSandoblivia isic, rom ioane sabanisZisTvis egris-afxazeTis samefos sazRvrebSi orientiris funqcia mociqulTa qadagebasTan dakavSirebul geografiul punqtebs akisria: `sazRvar maTda ars zRuaÁ igi pontoÁsaÁ, samkÂdrebeli yovladve qristianeTaÁ, misazRvradmde qaldiaÁsa, trapezuntiaÁ mun ars, sayofeli afsareaÁsa, nafsaÁs navTsadguri~ (Zeglebi I: 59). p. ingoroyva aRniSnavs, rom samive dasaxelebuli punqti saqarTveloSi Sedis da mociqulTa qadagebas ukavSirdeba: trapezuntidan wm. andria Semovida saqar- 18
TveloSi 15 , afsarosSia wm. mataTas saflavi, nafsaÁs navsadgurSi (nikofsSi) ki ganisvenebs simon kananeli. garda amisa, gamoTqma `sayofeli afsareaÁsa~ (Sdr.: doroTeosis `banaki igi iyo afsarelTaÁ~ – r. x.) warmoadgens `mociqulTa mosaxsenebelSi~ dadasturebuli frazis `parembole afsaros~-is sityvasityviT Targmans (ingoroyva 1954: 211). p. ingoroyvas mier SeniSnuli frazeologiuri Tanxvedra sagulisxmo faqtad unda CaiTvalos, radgan `abos wameba~ `mravalTavisTvis~ iyo gamiznuli, rac, cxadia, xels uwyobda ioane sabanisZis Txzulebis siaxloves am krebulis masalasTan, ker- Zod, doroTeos tvirelis `mociqulTa mosaxseneblis~ teqstTan. ` 15 p. ingoroyvas azriT, VIII saukunis bolos trapezunti afxazeTis sazRvrebSi Sedioda (ingoroyva 1954: 213), rasac mecnierTa didi nawili ar iziarebs (janaSia 1959: 338; lorTqifaniZe 1963: 180-186). 19 `andria mociqulis mimoslva~ da misi kvali XI saukunis qarTul literaturaSi VII-IX saukuneebis bizantiur literaturaSi Camoyalibda wm. andria pirvelwodebulis vrceli kanonikuri cxovrebani, romlebic mociqulTa aqtebisa da apokrifuli teqstebis gadamuSavebis Sedegad Seiqmna. maTgan uadresia e. w. Narratio (VII s.). yvelaze meti popularoba ki moipova epifane monazvnis `andria pirvelwodebulis cxovrebam~, romelic 815-843 wlebs Sorisaa dawerili (enciklopedia II: 371) 16 . epifane monazonma andria pirvelwodebulis qadageba, pavle mociqulis mimosvlaTa analogiiT (saqme 13.1- 14.28; 15.36-18.22; 18.23-21.17), sam mogzaurobad dayo da saqarTvelos qristianizaciis sakiTxs didi adgili dauTmo. `cxovrebis~ mixedviT, mociqulma iqadaga lazikis qalaq trapezuntSi, iberiaSi, fazisSi, susaniaSi, fustasa da abazgiaSi – did sebastopolisSi (georgika IV: 58-59). Semdgomi drois avtorebi (nikita-daviT paflagonieli, simeon metafrasti da sxvebi), romlebic andria pirvelwodebulis Sesaxeb werdnen, ZiriTadad epifane monazvnis teqsts emyarebodnen. epifane monazvnis `andria pirvelwodebulis cxovrebis~ gadamuSavebas warmoadgens nikita-daviT paflagonielis (†890) `andria mociqulis mimoslva~, romelic qarTulad efTvime aTonelma Targmna. `mimoslvis~ efTvime aToneliseuli Targmani dasaxelebulia ioane aTonelis cnobili `anderZis~ (1002 w.) zogierT gviandel nusxaSi (menabde 1980: 195), magram am Txzulebis ` 16 epifane monazoni konstantinopolis kalistratTa monastris mo- Rvawe iyo. Txzulebis daweramde man sagangebod imogzaura wm. andrias mier naqadageb qveynebSi da literaturul wyaroebTan (klimenti romaelis, evagre sicilielisa da epifane kviprelis TxzulebebTan) erTad zepiri gadmocemebic gaiTvaliswina (georgika IV: 57; mimosvla 2008: 84). 20
- Page 2 and 3: amaz xalvaSi andria pirvelwodebuli
- Page 4 and 5: Sesavali saqarTvelos eklesia samoci
- Page 6 and 7: gzis mkvlevi eqspedicia~ (xelmZRvan
- Page 8 and 9: kapadokieli, asieli da biTvinieli p
- Page 12 and 13: Semcvel uZveles xelnawerSi (A-1103,
- Page 14 and 15: doniisani vidre Tesalonikemde~ 43 .
- Page 16 and 17: ogorc davinaxeT, `giorgi mTawmideli
- Page 18 and 19: leonti mroveli sxva mxrivac cdilobs
- Page 20 and 21: (gv. 187). `...xolo neokesariiT gan
- Page 22 and 23: aramed cvlis pirvelwyaroSi naxseneb
- Page 24 and 25: qalaqad, gankurnebad sensa da yovel
- Page 26 and 27: ameTu arasada umrwemes gyo Sen qris
- Page 28 and 29: konkurenti cixisjvarel-jayelebi, ma
- Page 30 and 31: `mimoslvis~ qarTuli redaqciebi da `
- Page 32 and 33: da Sewirna uflisa wmidisa naTlis-Re
- Page 34 and 35: vidre mdinaredmde Woroxisa daucxrom
- Page 36 and 37: winadadeba `xolo kualad ganamtkicna
- Page 38 and 39: 2. wm. andrias misioneruli mogzauro
- Page 40 and 41: nis mesxuri gadmocemis arqetipze, a
- Page 42 and 43: Txroba manuelisa axali qarTlis cxov
- Page 44 and 45: man umalve moiwvia mociquli da sTxo
- Page 46 and 47: lis qurumebic araerTxel Seecilnen m
- Page 48 and 49: damowmebul epizodSi manuel ritori y
- Page 50 and 51: apolonisa da artemidas kerpebis Sem
- Page 52 and 53: zomebi miiRo aTabagis TviTnebobis a
- Page 54 and 55: des saswaulTa da esreT moiwines que
- Page 56 and 57: RvTismSoblisadmi wilxvdomiloba, wm.
- Page 58 and 59: amas e. gabiZaSvili aRniSnavs (Zegl
sinamdvileSi, `moqcevaÁ qarTlisaÁ~ IV saukunis<br />
istoriul viTarebas asaxavs, amitom `qarTli~ pirvel<br />
rigSi qarTl-kaxeTs aRniSnavs (musxeliSvili 1993: 341-<br />
342), romlis mkvidrnic arian teqstis aRniSnul monakveTSi<br />
naxsenebi pirebi: salome ujarmeli, peroJavri<br />
sivnieli da `yovelni mTavarni~. aqedan gamomdinare,<br />
sityvebSi `Cuenda aravin moavlina RmerTman~ isini,<br />
qarTlis samefos im samTavroebs gulisxmoben, sadac<br />
mociqulebs ar uqadagiaT. analogiur azrs gamoTqvams<br />
s. gogitiZec (gogitiZe 1997: 17-18) 12 .<br />
am TvalsazrisiT, `moqcevaÁ qarTlisaÁ~ srulad<br />
eTanxmeba bizantiur istoriul wyaroebs, romlebic<br />
gvauwyeben, rom wm. andriam swored saqarTvelos SavizRvispireTsa<br />
da mis mimdebare regionebSi iqadaga.<br />
qarTul enaze wm. andrias qadagebis Sesaxeb arsebul<br />
uZveles cnobebs vxvdebiT `mravalTavebSi~, romelTa<br />
arqetipebi V-VI saukuneebiT TariRdeba. Cvenamde<br />
moaRwia am krebulis gviandelma nusxebma. erT-erT maTganSi,<br />
`klarjul mravalTavSi~ (X s.), daculia doro-<br />
Teos tvirelis homilia `aTormetTa mociqulTa<br />
mosaÃsenebeli~ 13 , romelSic avtori wm. andrias qadagebas<br />
dasavleTi da samxreTi saqarTvelos CvenTvis ukve<br />
kargad cnobil geografiul punqtebs (sebastopoliss,<br />
afsarelTa banaks, md. faziss, eTiopias) ukavSirebs 14:<br />
`<br />
12 `moqcevaÁ qarTlisaÁs~ aRniSnuli monakveTi mociqulTa qadagebis<br />
konteqstSi pirvelad leonti mrovelma gaiazra, razec wignis momdevno<br />
TavSi visaubrebT.<br />
13 doroTeosi kargad icnobda wm. andrias cxovrebasTan dakavSirebul<br />
realiebs, rasac amave krebulSi Setanili `sameocdaaTTa mociqulTa<br />
mosaÃsenebeli~ adasturebs: `filiologe... romeli episkopos<br />
iqmna andrea mociqulisagan sinops~ (mravalTavi 1991: 386).<br />
14 msgavsi suraTia efTvime aTonelis `mcire svinaqsarSi~ (mimosvla<br />
2008: 139-140). romlis cnobac sityva-sityviT meordeba giorgi<br />
mTawmidelis `did svinaqsarSi~: `merme warvida sevastopolis qalaqsa<br />
mas didsa, sada-igi Sesdian orni mdinareni, romelTa ewodebis<br />
fasos da fsaros, Sinagan eTiopiisa mkÂdrTa~ (didi svinaqsari 2003:<br />
254).<br />
17<br />
`andrea... Semdgomad misa warvida sebastielTa qalaqsa<br />
mas didsa, sada banaki igi iyo afsarelTaÁ, da fasisi<br />
mdinarÀ, sada-igi uSinaganÀsni eTiopelTani damkvidrebul<br />
arian~ (mravalTavi 1991: 387).<br />
amave wyaros mixedviT, kolxeTSi (eTiopiaSi) iqadaga<br />
mataTa mociqulma, romelic aqve ganisvenebs:<br />
`mataTia, romeli Seracxil ars aTormetTa maT [Tana],<br />
nacvalad iudaÁsa, pirvelsa eTiopisasa qadaga qristÀ,<br />
aResrula da daefla munve~ (gv. 388).<br />
am cnobas ufro akonkretebs sofroniusi, romelic<br />
ieronimes Txzulebis damatebaSi wers:<br />
`mataTiam... iqadaga saxareba meore eTiopiaSi, sadac<br />
aris afsaris cixe-simagre da hÂsis navTsadguri... iqve<br />
gardaicvala da damarxulia dRemde~ (ingoroyva 1954: 224).<br />
qarTul originalur literaturaSi andria pirvelwodebulisadmi<br />
miZRvnili Txzulebebis gavlenis<br />
kvali pirvelad `abos wamebis~ teqstSi dasturdeba.<br />
ioane sabanisZe garkveviT aRniSnavs, rom qarTvelebi<br />
`xuTasisa wlisa JamTa da uwinaresRa~ arian naziarebni<br />
qristes rjuls. n. fruiZis dakvirvebiT, avtori aq<br />
konkretulad ar uTiTebs, Tu vis saxels ukavSirdeba<br />
saqarTvelos gaqristianeba, magram friad araorazrovnad<br />
mianiSnebs andria mociqulze (fruiZe 2002: 9).<br />
niSandoblivia isic, rom ioane sabanisZisTvis egris-afxazeTis<br />
samefos sazRvrebSi orientiris funqcia<br />
mociqulTa qadagebasTan dakavSirebul geografiul<br />
punqtebs akisria:<br />
`sazRvar maTda ars zRuaÁ igi pontoÁsaÁ, samkÂdrebeli<br />
yovladve qristianeTaÁ, misazRvradmde qaldiaÁsa,<br />
trapezuntiaÁ mun ars, sayofeli afsareaÁsa, nafsaÁs<br />
navTsadguri~ (Zeglebi I: 59).<br />
p. ingoroyva aRniSnavs, rom samive dasaxelebuli<br />
punqti saqarTveloSi Sedis da mociqulTa qadagebas<br />
ukavSirdeba: trapezuntidan wm. andria Semovida saqar-<br />
18