08.06.2013 Views

iscrizioni parlanti - Dipartimento di Studi Linguistici e Letterari ...

iscrizioni parlanti - Dipartimento di Studi Linguistici e Letterari ...

iscrizioni parlanti - Dipartimento di Studi Linguistici e Letterari ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

FRANCO BENUCCI E GIULIA FOLADORE<br />

‘ISCRIZIONI PARLANTI’ E ‘ISCRIZIONI INTERPELLANTI’<br />

NELL’EPIGRAFIA MEDIEVALE PADOVANA<br />

‘stilistiche’, legate al ritmo della scansione sillabica): (10.b) ars me<strong>di</strong>cina<br />

michi, (10.m) Vigoncia mondo nomina, qui iaceo, clara dedere michi, (10.o)<br />

Me de<strong>di</strong>t huic virtus invi<strong>di</strong>osa necis.<br />

L’esemplificazione e l’analisi dei vari casi <strong>di</strong> collocazione dei pronomi,<br />

condotta finora sul al ristretto corpus delle IP, trova riscontro anche nei testi<br />

epigrafici considerati nella prima parte <strong>di</strong> questo contributo, come<br />

mostriamo qui in modo non esaustivo: anche nelle altre classi testuali le<br />

forme forti (negli esempi che seguono davvero informativamente ‘nuove’ o<br />

asserite), collocate in posizione iniziale (2.c: Te quicumque [adorat et offert<br />

corde p]uro …, 5.d: Te quoque Iohannes Antoni immitia fata […] eripuere,<br />

4.a: largus erat stu<strong>di</strong>o, largus clero, sibi parcus, 5.b: Hoc, tibi iacturam, […]<br />

sentis) o finale <strong>di</strong> frase (2.c: Natum pro reprobis re<strong>di</strong>men<strong>di</strong>s nuncio vobis,<br />

5.c: Omnibus Ytalie stu<strong>di</strong>is tua lectio fulsit publica […] tibi), si<br />

contrappongono infatti alle forme deboli (informativamente ‘date’),<br />

collocate ‘dopo la prima parola’, in a<strong>di</strong>acenza o meno al verbo (8.a: pax vos<br />

liget intus amoris, 4.a: quam sibi plus aliis vigilans […] erat, 5.d: clara tibi<br />

facies […] erat), oppure ‘dopo il primo costituente’ della frase (5.a: Cum<br />

foret alta, potens, proba, nobilis et generosa […], se faciens humile celi fit<br />

Regis amica, 5.e: Maii lux dena quaterna te rapuit mundo, 7.a: spes […]<br />

deci<strong>di</strong>t heu, cum te mersit acerba <strong>di</strong>es). 85<br />

Analoga duplice fenomenologia <strong>di</strong> collocazione si riscontra del resto<br />

estendendo il campo d’osservazione alle altre classi <strong>di</strong> ‘oggetti linguistici’,<br />

suscettibili <strong>di</strong> alternanza d’impiego quali forme deboli, presuppositive<br />

(contenuto ‘dato’), e forme forti, assertive (contenuto ‘nuovo’), come<br />

mostrano i relativi contesti <strong>di</strong> attestazione (cfr. Salvi 1996: 13, 16-8): i<br />

pronomi soggetto (10.k: Gualpertinus ego, olim de stirpe Muxorum vs. 2.a:<br />

Ego sum lux mon<strong>di</strong>, 10.d: Quod sum, quicquid id est, tu quoque lector eris,<br />

ecc.: cfr. paragrafo 8.1), i pronomi retti da preposizione (1.a: [Ego sum<br />

ostium.] Si quis per me introierit salvabitur, 1.c: Sistus Papa IIII: “[…]<br />

quolibet alias a nobis emanata…” vs. 7.b: cinctus titulis Marsilius […].<br />

Quid Petre Musa canet de te?), e le copule (10.m: parva in ora est vite carne<br />

futurus idem, 10.d quid sim post funera queris, 10.o: doctor eram iuris<br />

censura clarus utraque et iuvenis, ecc. vs. 7.a: hostibus hostis atrox, fidus<br />

amicus erat, 10.d: quicquid id est, ecc.). (F.B.)<br />

8.3. La pur scarna esemplificazione ora addotta relativamente alla posizione<br />

85 A quest’ultima tipologia andranno ascritte anche frasi a ‘oggetto nullo’ come (5.d)<br />

vista sopra: Gatta Melata pater pro decorant pietasque fidesque ingenium, mores,<br />

nomen et eloquium (dove pro sta per *te, riferito a Giovanni Antonio da Narni), o<br />

come (4.a) tuis ut pro supplice conserves precibus … (dove pro sta per *eum, riferito<br />

a Bovettino), ecc.<br />

111

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!