08.06.2013 Views

iscrizioni parlanti - Dipartimento di Studi Linguistici e Letterari ...

iscrizioni parlanti - Dipartimento di Studi Linguistici e Letterari ...

iscrizioni parlanti - Dipartimento di Studi Linguistici e Letterari ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

FRANCO BENUCCI E GIULIA FOLADORE<br />

‘ISCRIZIONI PARLANTI’ E ‘ISCRIZIONI INTERPELLANTI’<br />

NELL’EPIGRAFIA MEDIEVALE PADOVANA<br />

ora occuparci <strong>di</strong> quelle che considereremo effettivamente come IP: si tratta<br />

<strong>di</strong> 17 <strong>iscrizioni</strong> (compresa, come anticipato, quella relativa al S. Michele ora<br />

a Montemerlo) che mettono esplicitamente in campo un EGO parlante e<br />

<strong>di</strong>rettamente esprimentesi nell’epigrafe. Il corpus risulta così costituito (si<br />

evidenziano in corsivo gli elementi in cui si manifesta tale EGO e in grassetto<br />

la relativa lessicalizzazione, ove presente, anche se sintatticamente<br />

pertinente a periodo <strong>di</strong>verso):<br />

(10) a. Hic requiescit in pace Trici ius, episcopus huius sanctae Patavinae<br />

aeclesiae se is, qui se it annis XXVI mensibus VIII, et fuerunt omnes<br />

ies vitae eius, quibus vixit, annis LVII mensibus IIII. Omnes, rogo,<br />

orate pro requiente (4. Duomo-Cattedrale 4: epitaffio del vescovo<br />

Trici<strong>di</strong>o, con richiesta <strong>di</strong> suffragio, VIII-IX sec.)<br />

b. Ortus eram Patavi, Iaco[b]us, terre[q]ue rependo quod de<strong>di</strong>t; en<br />

gelidum cinerem brevis occuli[t] urna. Utilis officio patrie, sat<br />

cognitus urbi, ars me<strong>di</strong>cina michi celumque et sidera nosse, quo nunc,<br />

corporeo resolutus carcere, pergo: utraque nempe meis manet ars<br />

ornata libellis, quin procul excelse monitus de vertice turris, tempus et<br />

instabiles numero quod colligis horas, inventum cognosce meum,<br />

gratissime lector, et pacem michi vel veniam tacitus que precare (18.<br />

Duomo-Sagrato 2: epitaffio <strong>di</strong> Jacopo Don<strong>di</strong> Orologio, con richiesta<br />

<strong>di</strong> suffragio, 1359)<br />

c. Celitus, auspitiis Patavum celeberrima sacris sceptra tenens, Marcus,<br />

letis promitto triumphis tranquillam servare bonis sine sanguine<br />

pacem, civibus eternam requiem finemque laborum (22. Palazzo del<br />

Capitaniato 1: S. Marco ricorda <strong>di</strong> detenere il potere e promette ai<br />

padovani buon governo e tranquillità, c. 1406) 28<br />

d. Id quod es, ante fui; quid sim post funera queris: quod sum, quicquid<br />

id est, tu quoque lector eris. Ignea pars celo, cese pars ossea<br />

rupi, lectori cessit nomen inane Lupi. Dis Manibus. Mors mortis<br />

morti mortem si morte de<strong>di</strong>sset, hic foret in terris aut intege[r] astra<br />

petisset: sed quia <strong>di</strong>ssolvi fuerat sic iuncta necesse, ossa tenet saxum,<br />

proprio mens gaudet in e[sse]. Vivens fecit (44. Piazza Antenore 4:<br />

autoepitaffio <strong>di</strong> Lovato dei Lovati, 1308-09)<br />

e. Gregorius me fecit (67. S.M. Annunziata 3: campana della cappella<br />

Scrovegni, inizio XIV sec.)<br />

f. Hic cubat, heu, Baldus qui, iure in utr[o]que li[cen]t[i]atus, de<br />

Bonafariis Plumbini, fana domo[s], o[li]m [natus], hic circumpositas<br />

28 Si tratta della piccola epigrafe a caratteri rilevati ora murata davanti al leone<br />

marciano e subito sotto alla formella con l’arma aral<strong>di</strong>ca del doge Michele Steno<br />

(troncato [d’oro e d’azzurro] alla stella <strong>di</strong> otto raggi dell’uno nell’altro), sulla torre<br />

dell’orologio <strong>di</strong> piazza dei Signori, e certo analogamente collocata nella versione<br />

prefalconettiana della torre.<br />

79

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!