08.06.2013 Views

iscrizioni parlanti - Dipartimento di Studi Linguistici e Letterari ...

iscrizioni parlanti - Dipartimento di Studi Linguistici e Letterari ...

iscrizioni parlanti - Dipartimento di Studi Linguistici e Letterari ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

FRANCO BENUCCI E GIULIA FOLADORE<br />

‘ISCRIZIONI PARLANTI’ E ‘ISCRIZIONI INTERPELLANTI’<br />

NELL’EPIGRAFIA MEDIEVALE PADOVANA<br />

falce metas.” Orate pro Rolando de Placiola et suis. (Santo 5, sagrato:<br />

e<strong>di</strong>cola sommitale del monumento funerario della famiglia da Piazzola,<br />

con <strong>di</strong>dascalia alle immagini <strong>di</strong> S. Francesco e S. Chiara, massima<br />

sapienziale, citazione ovi<strong>di</strong>ana e richiesta <strong>di</strong> suffragio; circa 1325) 8<br />

e. Qui legis hec, fratris Paulini cerne sepulcrum, pars iacet hic cuius pars<br />

tamen astra tenet. Astra tenet quoniam pacem <strong>di</strong>lexit et illam servari<br />

monitis sanxit in urbe suis, cuius, multa licet fuerint preconia, saltem<br />

hec, tibique referas, accipe posteritas. Vir fuit in laqueo vite longevus<br />

honeste, assiduus norme dogma tenere sue, dulcibus elloquiis [sic] cui<br />

persuadere quietem civibus et patrie sedula cura fuit, pacifer hic Patave<br />

sedavit scandala terre, exulibus patrios restituitque lares, federa dum<br />

regi ferret laudanda Boemo urbe Tridentina turbine febris obit.<br />

Transtulit huc carum Padue respublica corpus quod coluit templo quo<br />

cubet ipse suo. Dena bis in Tauro prebebat lumina Tutan [sic] cum<br />

tribus ex orto mille trecenta Deo (Santo 25, ambulacro destro: elogio<br />

funebre <strong>di</strong> fra Paolino da Milano, 1323)<br />

f. Livia quem genuit, Rainerius, alma, quiescit hoc saxo, legalis apex,<br />

venerabile lumen legibus, in mondo [sic] iuris summusque monarcha,<br />

fidum consilium dubiis, rationis amicus. Hoc pereunte, perit legum<br />

veneranda potestas, virtus strata iacet çelo viduata paterno. Huc huc<br />

verte oculos lacrimans, hic sponte queraris, plebs stu<strong>di</strong>osa, patrem,<br />

quia, vix hanc passa ruinam heu tantam, seclo dannum [sic] relevare<br />

futuro compos eris, natumque fleas Arsenda propago (Santo 57,<br />

chiostro della Magnolia (o del Capitolo), epitaffio del giurista Rainero<br />

degli Arsen<strong>di</strong> da Forlì, 1358)<br />

g. [M.CCC.LXX.III in<strong>di</strong>ctione X <strong>di</strong>e Veneris XXVII Maii. Quem legum<br />

titubabat apex prudentia multa et morum gravitas, hac tumulatur humo;<br />

de Cesso genit]us, Pata[vina civis in urbe, Franciscus me]rita sca[n<strong>di</strong>t in<br />

arce polum. Se]vit [in] hunc mors cruda [virum, florente inventa. Ta]m<br />

subiti casus, qui legis [esto memor] (Santo 60, chiostro del Generale:<br />

lastra tombale frammentaria del giurista Francesco dal Cesso) 9<br />

8 I lettori sono qui singolarmente interpellati con le parole <strong>di</strong> Ovi<strong>di</strong>o (Ars amatoria,<br />

II.322) citate quasi verbatim, per ammonirli circa il loro destino ultimo e la necessità<br />

<strong>di</strong> prepararvisi adeguatamente durante la vita. Il testo acquisisce poi forza illocutoria<br />

rivolgendosi a loro in modo collettivo per richiederne il suffragio a favore dei da<br />

Piazzola. Va qui segnalato che il testo epigrafico presenta in questo punto solo<br />

l’abbreviatura . R.: lo scioglimento in orate, per quanto congetturale, sembra assai<br />

probabile sia dal punto <strong>di</strong> vista comunicazionale che da quello epigrafico, dato che<br />

se il verbo fosse stato al singolare (ora) lo spazio <strong>di</strong>sponibile non avrebbe<br />

verosimilmente richiesto l’abbreviatura.<br />

9 Date le con<strong>di</strong>zioni del manufatto, <strong>di</strong>chiarato pe<strong>di</strong>bus contaminatum già da<br />

Scardeone 1560: 167-8 (= s.d. 2 : 192) e <strong>di</strong> cui si conserva ora solo circa un terzo<br />

65

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!