07.06.2013 Views

kultura da modernizacia - Center for Social Sciences

kultura da modernizacia - Center for Social Sciences

kultura da modernizacia - Center for Social Sciences

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

gamovlinebas xe<strong>da</strong>vs XVII-XVIII ss. qarTul <strong>kultura</strong>Si <strong>da</strong> askvnis, rom `am inerciis<br />

cxovelmyofeloba ar ganelebula XIX-XX saukunebSic~ 1 .<br />

amgvarad, g.gaCeCilaZis mixedviTac, qarTuli kulturis adgili kvlav aRmosavlur<br />

<strong>kultura</strong>Ta Soris iZebneba, Tumca Tavad mkvlevari <strong>da</strong>skvnisagan Tavs ikavebs, mxolod<br />

savsebiT samarTlianad aRniSnavs, rom `kulturis am meqanizmebis gaTvaliswinebis<br />

gareSe impresionizmis doneze rCeba qarTuli kulturisa <strong>da</strong> mentalobis analizis<br />

yvelaze warmatebuli cdebi rogorc literaturis istoriaSi, ise kulturis<br />

filosofiaSi~ 2 .<br />

g.niJaraZem qarTuli kulturis tipologiuri raobis gansazRvra sxva maxasiaTebliT<br />

sca<strong>da</strong>, kerZod, mimarTa germaneli fsiqiatris kreCmeris mier SemoTavazebul<br />

pirovnebaTa `fsiqiatriul~ klasifikacias, romelic Semdgom ga<strong>da</strong>tanil iqna<br />

kulturebzec. miCneul iqna, rom yoveli <strong>kultura</strong> ganamtkicebs garkveuli tipis<br />

ganwyobebsa <strong>da</strong> qcevebs <strong>da</strong> xels uSlis sxvaTa <strong>da</strong>mkvidrebas. yovel <strong>kultura</strong>Si<br />

miRebuli normebisa <strong>da</strong> faseulobebis kompleqsi midrekilia ama Tu im `fsiqiatriuli~<br />

mimarTulebiT _ paranoiduli, katatoniuri Tu isteroiduli. magaliTad, amerikul<br />

(aSS) <strong>kultura</strong>s paranoidul tips miakuTvneben, laTinuramerikul kulturebs _<br />

katatoniurs <strong>da</strong> a.S. g.niJaraZis azriT, qarTuli <strong>kultura</strong> isteroidul tips<br />

ganekuTvneba. misi ZiriTadi <strong>da</strong>maxasiaTebeli niSania emociis ufro intensiuri<br />

gamoxatva, vidre gancdis siRrmes Seesabameba. qarTuli kulturis isteroiduli<br />

xasiaTis yvelaze mkafio gamoxatulebad mkvlevari miiCnevs Cveni kulturis `bazur~<br />

ritualebs _ panaSvidsa <strong>da</strong> sufras 3 . masve mocemuli aqvs am ukanaskneli ritualis<br />

friad saintereso analizi. gansakuTrebiT xazgasmulia qarTuli sufris (rogorc misi<br />

mimdinareobis, aseve menius) ritualuri xasiaTi.<br />

ritualizebisaken midrekileba aseve aRmosavlur <strong>kultura</strong>Ta maxasiaTeblad<br />

iTvleba. aqve un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom g.gaCeCilaZis azriT, qarTuli kulturis<br />

midrekileba yofiTobis ritualizebisaken mkafio gamovlinebaa movaleobasTan<br />

mimarTebaSi a<strong>da</strong>mianis Sefasebis tradiciisa (sircxvilis <strong>kultura</strong>), xolo <strong>da</strong>krZalvis<br />

ceremoniali <strong>da</strong> Wama-smis rituali amis TvalsaCino <strong>da</strong>sturia. Tumca <strong>kultura</strong>Ta<br />

gzajvaredinze yofnis faqti aqac mJRavndeba: `Tama<strong>da</strong> qarTul sufraze <strong>da</strong><br />

sadRegrZelos poetika Tavi<strong>da</strong>n bolomde nasazrdoebia `sircxvilisa~ <strong>da</strong> `<strong>da</strong>naSaulis~<br />

poetiki<strong>da</strong>n gamoxmobili aqsesuarebiT~ 4 .<br />

movaleobisadmi <strong>da</strong>mokidebulebis niSniT sxvagvarad afasebs qarTul <strong>kultura</strong>s<br />

k.kapaneli, romlis azriT, `Cvens ers ufro afeqtebi amoZravebs, vidre movaleoba~,<br />

sai<strong>da</strong>nac gamomdinareobs, cota ar iyos, ucnauri <strong>da</strong>skvna imis Taobaze, rom `qarTul<br />

<strong>kultura</strong>s axrCobs, originalobas umcirebs <strong>da</strong> nebisyofas usustebs `uCemoT vin<br />

imRereToba~... Cveni kulturis provincializmi <strong>da</strong>mTavr<strong>da</strong> logikurad personalizmiT.<br />

socialuri, koleqtiuri arsebobisa <strong>da</strong> TviTSenaxvis instinqti CvenSi ar moqmedebs;<br />

qarTveli piradi interesebis TvalsazrisiT uyurebs yovlgvar sazogado saqmes,<br />

yovelgvar istoriul moZraobas~ 5 .<br />

individualizmi-koleqtivizmi erT-erTia im fsiqologiur maxasiaTebelTagan,<br />

romlebze <strong>da</strong>yrdnobiT fsiqologebi cdiloben kulturis saxis gansazRvras <strong>da</strong> mis<br />

tipologizebas.<br />

koleqtivizmi gulisxmobs saerTo interesebis prioritets pirovnulTan<br />

Se<strong>da</strong>rebiT. koleqtivistur sazogadoebebSi individi ZiriTa<strong>da</strong>d motivirebulia im<br />

1 gaCeCilaZe g. <strong>da</strong>sax. naSr.<br />

2<br />

iqve.<br />

3<br />

niJaraZe g. qarTuli sufra kulturul konteqstSi. _ gaz. “ganaxlebuli iveria”, Tb., 2000, 8-9, gv.12.<br />

4<br />

gaCeCilaZe g. <strong>da</strong>sax. naSr.<br />

5<br />

kapaneli k. qarTuli kulturis suli. _ wignSi: kapaneli k. qarTuli suli esTetikur saxeebSi, gv.327-328.<br />

95

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!